Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Devarim 16:18-21:9)

Moşe Bene-Yisrael'e, şehirlerinde yargıç ve polisler atamalarını söyler. Önemsiz bir miktarda bile olsa, rüşvet yasaktır. Putperestlerin yaptığının aksine, Tanrı'ya yönelik korbanların sunulacağı Mizbeah'ın (sunak) yakınına ağaç dikilmeyecektir. Korban olarak sunulacak hayvanları bundan alıkoyacak kusurlar ve işaretler listelenir. Tora'nın standart-dışı uygulanmasını engellemek için, yeni bir kanunu gerektiren durumlarda, Tora ölçütlerine göre kanun koyma yetkisi Sanedrin'in olacaktır.

Sanedrin'in kararlarına uymayı reddeden bir Tora bilgininin cezası ölümdür. Bir Yahudi-kral, görevinin ve makamının onur ve gücünü vurgulayacak mal ve sembollere sahip olabilir; ama bunu kişisel kaygılar sebebiyle yapamaz. Kendisine iki tane Sefer-Tora yazmalıdır. Bunlardan birini her gittiği yere götürmelidir - böylece gururdan kaçınacaktır. Ne Koenler ne de Leviler'in, Erets-Yisrael'de payları yoktur; geçimleri, halkın geri kalanının Maaser (ondabir) bağışlarıyla sağlanacaktır. Her türlü büyücülük yasaktır. Tanrı Bene-Yisrael'e, onlara rehberlik edecek peygamberler göndereceğine söz verir ve Moşe, yalancı ve gerçek peygamberleri ayırt etme yolunu açıklar. Hata sonucu ölüme sebebiyet veren birinin, ölen kişinin yakınlarından korunmak amacıyla kaçacağı sığınak şehirler belirlenecektir. Ancak kasten öldürmüş olan biri, kan davası güden bu yakının eline teslim edilecektir. Moşe Bene-Yisrael'i, arazilerini genişletme amacıyla sınır işaretlerini yerlerinden oynatmamaları konusunda uyarır. Üçüncü bir kişiyi suçlamak amacıyla komplo kuran iki şahit, o kişinin, suçlu bulunduğu takdirde göreceği cezaya çarptırılacaktır. Bene-Yisrael savaşa gitmeden önce, Tanrı'ya yönelik güvenin bir göstergesi olarak yeni bir Koen Gadol meshedilecektir. Yeni bir ev inşa edip, henüz içinde oturmamış, ya da savaştan korkan kişiler, orduya alınmaktan muaf olanlar arasındadır. Düşmana öncelikle barış teklif edilecek, reddetmeleri halinde tüm erkekleri öldürülecektir. Kuşatma yapıldığı zamanlarda, meyve ağaçlarına dokunulmayacaktır. Şehir dışında faili meçhul bir cinayet işlenmişse, cesedin bulunduğu yere en yakın şehrin ileri gelenleri bir buzağı alacaklar, kesip, ellerini üzerinde yıkayarak "bu kanı bizim elimiz dökmedi" diyeceklerdir.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

“YUD” HARFİ

Yahudi kral: Şofetim peraşası Yahudi bir kral ile ilgili olan kanunlardan da söz eder. Yahudi toplumuna “kral” olmak oldukça fazla görevi ve sorumluluğu yerine getirmek demektir. Bu yüzden zamanın peygamberi olan Şemuel kendisinden “diğer milletlerde olduğu gibi” kral isteyen halkın fikrine katılmadığını açıkça beyan etmiştir. Daha sonra Tanrı’nın bu konuda izin vermesi nedeniyle kabileler arasında bu özelliğe sahip birini aramaya başlar ve İsrael toplumunun ilk kralı Binyamin kabilesinden Şaul olur.

Peraşamız Yahudi kral ile ilgili üç tane önemli kısıtlama getirir. İlk kısıtlama edineceği atların sayısı ile ilgilidir. Bu yasağa gerekçe olarak Mısır’a dönme tehlikesi ortaya konur. İkinci yasak ise bir kralın fazla eşi olmaması ile ilgilidir. Kralın kalbinin Tora kanunlarından sapmaması için bu tedbir gereklidir. Kral üçüncü kısıtlama olarak çok fazla servet sahibi olmamalıdır.

Ancak bu yasaklara rağmen Şelomo çok fazla kadınla evlenir. Şelomo zekasına ve bilgisine güvenerek Tora ve Tanrı’nın yolundan sapmayacağını düşünür. Bu yasağı ihlal etmekte bir sakınca görmez. Ancak işler Şelomo’nun istediği gibi yürümez ve İsrael krallığının ikiye ayrılmasının temelleri bu yanlış üzerine atılır.

Yasak “lo yarbe lo naşim – çok eş almasın” şeklindedir. Midraş buradaki “yarbe – çok” sözcüğünün ilk harfi olan “yud” harfinin Tanrı’nın önüne gelerek Şelomo hakkında şikayette bulunduğunu iddia eder. Tanrı Tora’dan hiçbir harfin silinmeyeceğini söylemiştir. Ancak “yud” harfine göre Şelomo o sözcükteki “yud” harfini silmiş, dikkate almamıştır. Bu Midraş’ı anlayabilmek için İbranicede “yud” harfinin dilbilgisi açısından işlevine bakmaya çalışacağız.

“Yud” harfi: “Ateret Mordehay” adlı kaynağa göre bu harf bir fiilin önüne getirildiğinde o fiilin “gelecek zaman” formu elde edilir. Hatta pasuktaki sözcüğümüz yud harfini çıkardığımızda “geçmiş zaman” haline dönmektedir.   “Yud” harfi gelecek için endişelendiği için bu protestoyu Tanrı’nın huzurunda gerçekleştirir. Şelomo bu sorunla baş edebileceğinden çok eş almanın cazibesine direnebileceğinden emindir. Her ne kadar daha sonra çok sağlam bir teşuva yapsa da bu ihlal Şelomo’nun da başını derde sokmuştur. Midraş’ın mesajı Şelomo’nun gelecek nesiller için endişe etmesi hassasiyetini gösteremediğini savunur. Kendisi kadar bilge ve zeki olmayan kralların bu konuda hata işlediklerini ve topluma zarar verdiklerini tarihsel metinlerden okuruz. 

Öncelikler: Midraş’ın bizlere de vermek istediği önemli bir mesaj vardır. Önceliklerimiz geleceğimizi nasıl etkileyecektir? Çocuklarımız bu öncelikleri nasıl okuyacaklardır?  Materyalizme ve fiziksel hoşgörüye çok fazla önem verdiğimizde, bu durum çocuklarımızı ve torunlarımızı olumlu yönlendirmeyecektir.

Bu üç kısıtlamadan sonra Tora kralın yapması gereken önemli bir mitsvadan söz eder. Her kral mutlaka bir Sefertora yazmalıdır. Bunu sadece yazması yeterli değildir. Sefertora her zaman kralın yanında olacak ve yaşamı boyunca onu okuyacaktır. Fiziksel tolerans ve maddiyata önem vermek yerine ebeveynler de Tora öğrenimine ve uygulamalarına öncelik vermelidirler.

Çocuklar aile olarak bizim aynamızdır. Çocuklarımız önceliklerimizin ne olduğuna çok dikkat ederler. Baba olarak “minyan” ile dua etmeye, Rabilerimizin derslerine ne kadar öncelik verdiğimiz onların gözünden kaçmayacaktır. Elbette babalarının spor veya tatil etkinlikleri de çocuklarımızın hayatını etkileyecektir. Tora öğrenimi ve uygulamalarına zaman ayırmış bir ailede spor etkinlikleri, tatil faaliyetleri elbette zamanın gereği olarak yaşamımızın bir parçasıdır.

Çocuklarımız annelerini de izlerler. Annelerimizin evin düzeni, Tora kurallarına göre yaşantının düzenlenmesi onların sorumluluğundadır. Hesed ve iyi edimlerde bulunarak çocuklarımızı olumlu etkilemek annelerimizin önde gelen görevlerindendir. Elbette annelerimiz de kişisel bakımlarına ve bazı etkinliklere zaman ayıracaklardır. Bunlar da çocuklarımızın yaşamları için ders niteliğinde uygulamalardır. Kısacası ebeveynler, çocukları onlardan neyin daha önemli ve neyin daha az önemli olduğunu onlardan öğrendiğinden, önceliklerini net bir şekilde belirleme yükümlülüğünü taşırlar.

Bazen ebeveynler günün koşullarından mıdır bilinmez hayattaki hakiki hedefin çok para kazanmak olduğunu sürekli olarak çocuklarına söylerler. İhtiyacın sadece bununla sınırlanması o kişinin hayatını anlamsız kılacaktır. Kimse maddiyatın öneminin olmadığını iddia etmez. Elbette iyi bir maddi seviyeye gelmek ve bunun için çok çalışmak ihtiyaçtır. Ancak maneviyatın olmadığı hayat düsturları gelecek neslin kaybedilmesinin en önemli nedenlerinden biridir.

Yanlış mesajlarla büyütülen  bir çocuk, maneviyatı ve ahlakı hiçe sayarak zenginlik elde etmek için gereken her şeyi yapabilir. Hedeflediği zenginliğe ulaşmadığı durumda kendini başarısız hissedecek ve hepimizin bildiği gibi son derece zarar verici ve yıkıcı olabilen depresyon hayatının bir parçası olacaktır

Bu öncelikleri çocuklarımıza verme şeklimiz, kendi önceliklerimizi doğru bir şekilde belirlemektir.   Kendimiz Tora taahhüdünü her şeyin üzerinde vurguladığımızda, çocuklarımız bu mesajı özümseyecek ve aynı taahhütle, aynı vurguyla ve aynı önceliklerle büyüyeceklerdir.

DİVRE TORA
Rav Albert Gerşon

PLANDAN PRATİK UYGULAMAYA

שׁפְטִים וְשֹׁטְרִים תִּתָּן לְךָ בְּכָל־שְׁעָרֶיךָ Şehirlerinizin tüm kapılarına hakimler (şofetim) ve polisler (şoterim) koymalısınız (16:18).

Raşi, şofetimlerin kılavuz çizgileri belirleyenler olduğunu ve şoterimlerin halkın bu kılavuzlara uymasını sağlamakla görevli kişiler olduğunu açıklar. İnşaat süreci de iki yönlüdür. Bir mimar bir bi na tasarlar ve müteahhit daha sonra bu inşaat planlarının pratik uygulamasını yürütür. Müzik de aynı kalıbı izler, bir besteci bir şarkı yazar ve bir orkestra şarkıyı hayata geçirir. 

Tora'nın mitzvotları ve yasaları, kılavuz ilkeleri belirleyen taslaktır, musar ise bu kılavuz ilkeleri nasıl takip edeceğimizi gösteren pratik uygulamadır. Nesiller boyunca bize farklı musar "talimatları" verildi. Peygamberler temelleri attı, Tanna'im Pirkei Avot'u yazdı, Amora'im bu konuyla ilgili Talmud anlatısı'nın bölümlerini belirledi ve geriye kalan şey  alaha ve  mitzvotların etrafında dönerken, musar, mitzvotlara uyan kişi etrafında döner. Farklı durumlar ve yerler farklı yükümlülükler gerektirir: Örneğin İsrail'e taşınmak, kişinin toprağı işlemekle ilgili mitsvaları yerine getirmesini gerektirebilir.  Benzer şekilde, savaş veya zorluk zamanları, kişinin dinginlik zamanlarında olduğundan daha fazla mitsvalarda kendisini güçlendirmesini gerektirir. Zor zamanlarda bile, musar öğrenen bir kişi duruma uyum sağlayacak ve buna göre hareket edecektir.

Rambam (Shemoneh Perakim), "En adam  hashaleim" , ruhsal mükemmelliğe ulaşan bir kişi, özelliklerini sürekli olarak gözden geçirmeli, eylemlerini tartmalı ve karakterini her gün incelemelidir." Musarın temel taşı, günlük bir musar çalışma rejimidir. Musar'ı her gün inceleyen bir kişinin karakterini geliştireceği, çoğu zaman böyle bir dönüşümün farkında bile olmadan, kesindir. Rav Yisrael Salanter, günde birkaç dakika bile musar inceleyen birinin, zamanı geldiğinde, hareket etme ve düşünme biçiminde akranlarını geride bırakacağını yazar.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: Rabilerin öğretilerinden)
Rav İzak Peres

Çift rahimli  bir kadının dünyaya getirdiği ikiz bebekler için pidyon nasıl yapılır?

Eğer bebekler farklı rahimlerde büyümüşse alaha her ikisi için de pidyon yapılması yönünde görüş bildirir. İki bebek olduğundan ve gelişimleri farklı rahimlerde tamamlandığından Kohen’e verilmesi gereken miktar da iki misli olmalıdır.

YETMİŞ İKİ’ DEN SEÇMELER
(Rav Palaçi’nin 72 kitabı olduğu kabul edilir.)
Rav İsak Alaluf

Rabi Hayim Palaçi (Z’Ts’K’L’) “Kaf AHayim” kitabında beşinci bölümde misafir ağırlamanın önemine değinirken herkesin güler yüzle karşılanmasının önemine de işaret eder. Pirke Avot’ta yer alan öğretiye gönderme yapan Rabi konuya bir ilave yaparak misafirin sadece güler yüzle değil “sevinçle” karşılanması gerektiğini paylaşır. İyi bir şekilde karşılanmayan misafirin mutsuz olacağı ve zor durumda kalacağının akıldan çıkarılmaması gerektiği vurgulanır.

HAFTANIN SÖZÜ

“Büyük şeyler başarmak için iki şeye ihtiyaç vardır; bir plan ve yeterli zamanın olmadığının bilinci.” (Leonard Bernstein)