Bu Hafta İçin Saatler |
27 Adar |
Gelecek Hafta İçin Saatler |
||||
Şabat |
Başlangıç |
Bitiş |
5773 |
Şabat |
Başlangıç |
Bitiş |
Yeruşalayim |
5:07 |
6:19 |
----- |
Yeruşalayim |
5:12 |
6:24 |
Tel Aviv |
5:22 |
6:21 |
9 Mart |
Tel Aviv |
5:27 |
6:26 |
İstanbul |
5:50 |
6:30 |
2013 |
İstanbul |
5:58 |
6:38 |
VAYAKEL-PEKUDE |
||||||
Hatırlatmalar
Şabat Ahodeş 12 Mart Salı: Roş Hodeş Nisan 23 Mart Şabat: Şabat Agadol
|
Peraşa Özeti (Şemot35:1-38:20 / 38:21-40:38)
[www.chabad.org]
Moşe, Yisrael halkını toplar ve Şabat’a uyma emrini onlaratekrarlar. Sonra Tanrı’nın, Mişkan’ın yapılması ile ilgili talimatlarınıiletir.
Halk gerekli malzemeleri bol miktarda bağışlar ve altın, gümüş,bakır, mavi, erguvani ve kırmızıya boyanmış yün, tiftik, bükülmüş keten, hayvanderileri, ağaç, zeytinyağı, baharatlar ve değerli taşlar getirir. Halk o kadarcömertçe bağışta bulunur ki, sonunda Moşe artık getirmeyi bırakmalarınısöylemek zorunda kalır.
Bilge kalpli bir zanaatçılar ekibi Mişkan’ı ve mefruşatını yapar.Bunların ayrıntıları, önceki Teruma, Tetsave ve Ki Tisa peraşalarında verilmiştir: Üç kat çatıörtüsü; 48 tane altın kaplama duvar kalası ve 100 tane gümüş temel yuvası;Mişkan’ın iki odasını ayıran Parohet (ayıraç) ve ön cephesindeki Masah (paravan); Aron Aberit ve üzerinde Keruvim figürlerinin bulunduğu kapağı (Kaporet); Masa ve özel ekmekler; yedi kollu Menorave özel olarak hazırlanmış yağı; Altın Mizbeah veüzerinde yakılan tütsü; Mesh Yağı; yakılan korbanlar için dışarıdaki bakırMizbeah ve araçları; avlu için perdeler, direkler ve temel yuvaları; bakır aynalardan yapılmış su kazanı ve kaidesi.
Pekude peraşasında Moşe, halkın Mişkan için bağışladığı altın, gümüş ve bakırınsayımını yapar. Betsalel, Aoliav veyardımcıları, Moşe’ye Tetsave peraşasında iletilentalimatlara göre, Koen Gadol’a özgü sekizözel giysi hazırlar: Efod, Hoşen(göğüslük), Meil (üstlük), Tsits (alın plakası), Mitsnefet(sarık), Ketonet (entari), Avnet (kuşak) ve Mihnasayim (don).
Mişkantamamlanmıştır. Mişkan’ı oluşturan bütün malzemeler Moşe’yegetirilir; Moşe onları kurar, kutsal Mesh Yağı ile mesheder ve Aaronile dört oğlunu Koenliğe atar. Mişkan’ın üzerinde bir bulut belirir; bu,Tanrı’nın Kutsal Varlığı’nın oraya yerleşmek üzere geldiğini göstermeamacındadır.
Buhafta ayrıca, Bene-Yisrael’e verilen ilk emir olan Roş Hodeş mitsvasının yeraldığı Peraşat Ahodeş (Şemot 12:1-20) okunur. Bunun sebebi, burada ilkay olarak Nisan’ın belirlenmesidir. Zira Nisan ayı bu hafta başlamaktadır.
GEÇMİŞ YILLARDAN
[Haftanın Peraşası – Vayakel-Pekude 5761]
-Moşe tüm Bene-Yisrael cemaatinitopladı… (Şemot 35:1)
Raşi bu pasukla ilgili açıklamasında “Yom Kipur’un ertesi günü” demektedir.Yitro peraşasında okuduğumuz “Ertesi gün Moşe halkı yargılamak için oturdu”(Şemot 18:13) pasuğunda, Raşi yine bunun Yom Kipur’un ertesi günügerçekleştiğini söylemektedir. Anlaşıldığı üzere Moşe’nin, altın buzağıgünahının ardından halkın affedildiği Kipur günü dağdan inişinin ertesi günüiki şey gerçekleşmiştir. Halk içindeki parasal anlaşmazlıklar giderilmiş vehalktan Mişkan için bağışlar toplanmıştır. Moşe önce parasal davalara bakaraktüm mülkiyetin doğru kişinin iyeliğinde oluşunu garanti etmiştir. BöyleceMişkan için yapılan bağışın tümü temiz paradan gerçekleşmiştir (KeliYakar).
-Kalbi kendisini motive edenherkes onu – Tanrı adına yapacağı bağışı – getirsin (Şemot 35:5)
Aslına bakılırsa pasuktaki “onu”sözcüğü, bağışı kast ediyorsa, gereksizdir. Ancak yine de yazıldığına göreifade ettiği başka bir şey vardır: “Kalbikendisini motive eden herkes onu getirsin” – yani kalbini ve kalbininmotivasyonunu getirsin. Bağış sadece cepten değil, kalpten de gelsin (SefatEmet).
-Aranızdaki bilge kalpli her kişi– gelsinler ve Tanrı’nın emrettiği şeyi yapsınlar. (Şemot 35:10).
Vilna’lı Gaon “Bilge kalpli olan mitsvaları alır; aptal ise dudaklarını oynatır”(Mişle 10:8) pasuğunu şöyle açıklar: Bilge kişi mitsva söz konusu olduğu zamanfazla konuşmaz – kalkar ve yapar. Ancak aptal kişi “dudaklarını oynatır”.Durmadan konuşur, gevezelik eder; ama işi o kadar erteler ki sonunda önüneengeller çıkar ve yapmaz. Tora dolayısıyla tüm zamanlardaki bağış sahipleriniuyarmaktadır: Aranızdaki bilge kalpli her kişi – gelsin ve Tanrı’nın emrettiğişeyi yapsın. Daha az konuşma, daha az toplantı – gelin ve yapın! (İmreHen).
-Bunlar Mişkan’ın – TanıklıkMişkanı’nın – Moşe’nin isteği üzerine sayılmış olan sayımlarıdır…(Şemot 38:21).
Bu sayımın ve denetimin yapılmasınıbizzat Moşe istemiştir. Gelecek nesillere ve tüm zamanlardaki gabaylarabir örnek olması açısından, halka bir hesap vermenin gerekliliğinivurgulamıştır. Gabaylar kendilerine sorulmasını beklemeksizin hesabıvermeli ve ne kadar güvenilir olurlarsa olsunlar bunu ihmal etmemelidirler (ToratMoşe).
Doğrusu bu sayımın ve hesap verişingerçekleşmesi için herhangi bir gereklilik yoktu. Bu “Moşe’nin isteği üzerine” yapılmıştı. Bu isteğinin sebebi “Tanrı’ya ve Yisrael’e karşı temizolacaksınız” emrini yerine getirmekti. Böylece tüm bu gümüşün nereyegittiğini merak eden bir kişi ortaya çıkmayacaktı (Or Ahayim).
Bu sebeple Moşe sadece gümüşlerinhesabını vermiş; altın hakkında ise bir şey söylememiştir. Zira tüm gümüş,Bene-Yisrael’in sabit vergi adı altında vermiş oldukları yarım şekel’lerden(MahatsitAşekel) elde edilmişti. Dolayısıyla Moşe, özellikle mecbur kılınanvergi konusunda halkın şüpheye düşebileceğini biliyordu. Ancak altın ise sadece“kalbi kendisini motive eden”kişilerce bağışlanmıştı. Ve bu tipte kişiler arasında şüpheci ve hesap sorucukarakter bulunmaz (Aavat Yeonatan).
-Tanıklık Mişkanı
Tüm bu hesabın kanuna tamamen uygunolduğunun ve herhangi bir usulsüzlüğün gerçekleşmediğinin en bariz tanığı,Mişkan’ın ta kendisiydi. Zira eğer gerçekten aykırı şey olsaydı, Tanrı’nınonayını ve takdirini belirten bulut, Mişkan’ın üzerine hiçbir şekilde inmezdi.Çünkü “Ben, hırsızlık ve adaletsizliktennefret eden Tanrı’yım” (Malbim).
AFTARA ve ÖTESİ
[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]
Buhafta aftara: Barişon (Yehezkel45:18 – 46:15)
Aftara’nınKonusu: Giriş: Bu Aftara geleceğe dair bilgi vermektedir. Peygamber YehezkelIII. ve son Bet-Amikdaş’ın yer alacağı zamandan söz etmektedir. Bu Aftara’nınbaşlangıcından önce, Yehezkel Erets-Yisrael’in 12 kabile arasında bölünmesini elealır. Yehezkel’in peygamberliği Nasi’nin [=başkan; olasılıkla Maşiah] III. Bet-Amikdaş’takorbanları nasıl denetleyeceğini açıklar. O dönemde bir Levi payı ve birde Maşiah payı olacaktır.
Aftara,Nasi ya da Koen Gadol’un adaklardan sorumlu olmasıyla başlar. Nasi korbantörenini yönetecektir. Yehezkel 3. Bet-Amikdaş’ın ihdası içingerçekleştirilecek bağışlanma korbanlarından söz eder. Bu ihdas sırasındaKoen günah korbanının kanıyla gereken işlemleri yapacaktır. Buna benzerbir korban, ayın 7sinde Mizbeah’ın kazara tame hale gelmesidurumu için gerçekleştirilir. Gelecekte Sukot’ta ve Pesah’ta korbanlar yapılacaktır.Minha-korbanı undan yapılmış bir efa ve bir in (5,7 litredeğerinde eski bir İbrani ölçeği) yağ içeren bir kapla getirilecektir. Sukot’tada bu korbanların aynısı getirilecektir. Aftara, gelecek Şabat ve RoşHodeş için gerçekleştirilecek olan korbanları tartışmaktadır: Nasi veyaKoen Gadol dış kapıdaki girişten geçerek girecek ve Koenler korbanlarınıgetirdikleri zaman kapının pervazında duracaktır. İnsanlar Şabat’ta ve RoşHodeş’te Tanrı’ya ibadet edeceklerdir.
Aftarakorbanlar hakkında tarifler verir: Maşiah’ın korbanları; Şabat ve Roş Hodeş korbanlarınadair bilgileri; Nasi ve insanların Bet-Amikdaş’a giriş ve çıkış şekilleri;Minha korbanlarının miktarları. Tarifi yapılan diğer şeyler şöyledir: Haftaiçi günlerde Nasi’nin Bet-Amikdaş’a girip çıkma şekli; gelecekteki ihdassonrasında günlük korbanlar; Nasi’nin mülküyle ilgili kanunlar; Koen’inodaları ve başka kapalı alanlar. Gelecekte Erets-Yisrael 13 bölümeayrılacaktır: 12 kabilenin her biri için bir bölüm olacak ve 13. Kısım da Maşiahiçin bir Mabet alanı olacaktır. Toprak ya kabilelere ya da nüfusa göre eşit birşekilde bölünecektir. Yisrael’in tümü Yarden Nehri’nin batı yakasındaolacaktır. Önceleri Bet-Amikdaş kısmen Yeuda kabilesinin, kısmen de Binyaminkabilesinin payında yer alırdı. Gelecekte, Bet-Amikdaş bölgesi Maşiah’ın eyaletininiçinde olacak ve Levi kabilesi de kendisine ait bir eyalet sahibi olacaktır.
Yerve Zaman: Yehezkel’in kehanetleri Yaratılış’tan itibaren 3352 yılda Babil’de dile getirilmiştir.
Aftara’nınParaşat Ahodeş ile bağlantısı: Bu Şabat, Pesah bayramından önceokunan 4 özel peraşanın sonuncusunu okuyoruz. Bu dört peraşa, Şekalim, Zahor,Para ve Ahodeş’tir. Bu haftanın Maftir bölümü Paraşat Ahodeş olarakadlandırılır (Şemot 12:1-20). Tanrı, Moşe’ye Nisan ayının Bene-Yisrael’in Mısır’dankurtuldukları ay olacağını söyler. Her Yahudi Pesah-korbanı için birkuzu veya keçi belirleyecektir. Peraşada daha sonra Moşe’ye Pesah ile ilgilikanunlar öğretilir. Aftara ise gelecekteki bir dönemden söz eder. III. ve sonBet-Amikdaş’ın Nisan ayının Roş Hodeş’inde başlayacak olan ihdas töreni tarifedilmektedir. Bene-Yisrael Mısır’ı terk etmek üzere iken, Nisan ayı yeni birdönemin başlangıcını temsil etmişti. Maşiah geldiği zaman da Nisan ayı yine yenibir dönemin başlangıcı olacaktır.
Peraşave Aftaradan Ders: Bu Aftara Nisan ayından önceki Şabat’ta okunur. Nisansenenin ilk ayı ya da “Roş Hodaşim – Ayların Başı” olarakanılır. Pesah bayramına az kalmıştır. Evlerimizi hametsten arındırdığımızzaman, ruhlarımızı da bizleri esir eden günahlardan arındırmamız gerekir. Yenibaşlangıçların zamanı gelmiştir! Daha fazla yapmak istediğiniz bir mitsva veazaltmak veya tamamen yok etmek istediğiniz bir kabahat seçin. Manevi olarak buçok basittir. Daha çok iyilik ve daha az kötülük yapın. Tıpkı Bene-Yisrael’in köleliğiarkada bırakmaları gibi, gelecekte daha çok mitsva ile hareket ederek kötüeylemlerimizi de geride bırakmalıyız. Bol şanslar!
ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ
[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]
Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisi Mişna’da (Şabat 7:2) listelenen39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinik yasaklamalarla birlikte elealacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinal kaynaklarından öğrenmenin yerinitutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ın ayrıntılı kanunlarını anlamakta,hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacak bir rehber sunmaktır. Şabat çokönemli bir konu olduğundan, burada yazılanlardan uygulamasal sonuçlaravarılmamalı, çıkabilecek sorularda bir Rav’a başvurulmalıdır.
Melaha 32: MOHEK– Silmek
Av Melaha: Mişkan’ın kalaslarındakiişaretleri, yenilerini yazma amacıyla silmek.
Temel Prensip: Yazılı, çizili bir şeyi, yapıcı bir amaçiçin silmek. Örneğin, yeniden yazı yazma amacıyla.
1.Torayasağı – yeni bir yazı yazmak için:
Harfleri, işaretleri, izleri, resimleriveya mürekkebi silmek veya yok etmek, böylece yeni bir yazı için temiz bir yüzeyyaratmak.
2.Hahamlarınöngördükleri yasak – yeni bir yazı yazma amacı yoksa bile silmek.
Yeni bir yazı için temiz bir yüzeyhazırlamayacak şekilde bir yazıyı vs. silmek veya yok etmek (örneğin, birkâğıdı, üzerinde yazılı bir harfin ortasından kesmek) Patur Aval Asursınıfındadır; yani cezai yükümlülük olmasa bile yasaktır. Bu nedenle, belirli birmaddeden yapılmış harfler, farklı bir malzemeden yapılmış bir yüzeyde mevcutoldukları zaman, örneğin belli sözleri veya bir resmi ifade eden bir pastakaplaması; veya yazıları ve logoları olan bir yiyecek gibi – bunu yazınınüzerinden kesmek veya dilimlemek yasaktır. Pasta, üzerindeki harflerinarasından kesilebilir (yine de bazıları, harfleri Şabat’tan önce kesmeye veayırmaya özen gösterirler).
3.İzinverilen işlemler – bir yazıyı silme öğesi içermeyen bir hareket:
Ortada tek bir madde/materyal/malzeme sözkonusu olduğu zaman – örneğin, yazı kabartma halindeyse veya gömme haldeyse (örneğin,bir bisküvi veya çikolata parçasında olduğu gibi), bu yazıyı, malzemeyi kırarakveya keserek yok etmeye izin verilir (ama yazıyı kaz ımakyasaktır). Eğer bütün bisküvi veya çikolata parçası bir harf veya resimşeklinde ise, (örneğin, balık şeklinde bir bisküvi gibi) onu yemeden öncekırmak veya kesmek mümkündür. (Yine de genelde kırmadan önce, doğrudan ısırmakdaha alışılagelmiş bir uygulamadır). Her durumda, kişinin ağzıyla kırarakharfleri yemesine izin verilir, çünkü bu “silmek” değil, “yemek” eylemi olarakkabul edilir.
Bir kitap kapalı haldeyken sayfalarınbulunduğu kenara yazı yazılmışsa veya bir mühür vurulmuşsa, Şabat günü o kitapaçıldığında söz konusu yazı veya mühür bozulacak olmasına rağmen buna izinverilir. Ama eğer başka bir kitap kullanılabilecekse o tercih edilir.
ALİHOT OLAM
[Sefer Yalkut Yosef – Rabi YitshakYosef]
Tefila İçinUygun Yer
1.Konsantrasyonun bozulmaması için,Tefila’yı ideal olarak,eğer mümkünse, duvarın hemen önünde söylemek gerekir. Hayvanlar, hattainsanlar, duvarla arada bir engel teşkil etmezler. Yine de bazılarına göre birkişinin hemen arkasında dua etmemek gerekir ve bu görüşe itibar etmekte faydavardır. Ama bu bir özen meselesidir; yani mümkün olduğu zaman özengösterilmelidir, ama bir sinagogda bu her zaman mümkün olmadığına göre,şüphesiz bir başka kişinin ardında dua etmekte sorun yoktur. Yine deeylemlerinde titiz olan bir kişi, duvarın önünde sabit bir yeri olmasına özengösterir.
2.Gece vakti bile olsa kapalı bir pencerenin önünde dua edilebilir. Camdanyansıma olacaksa bile buna izin verilir ve yalnızca doğrudan ayna karşısında duaetmek yasaktır. Kapalı pencerede yansımayı önleyecek bir perde varsa, onuçekmek elbette daha iyidir. Temel bir prensip olarak sinagog içine aynayerleştirilmemelidir. Bir kişi ayna bağışladıysa, bu, elleri yıkamaktakullanılan lavabonun üzerine yerleştirilebilir.
3.Bazı dualar [örneğin Menora şeklinde “Lamnatseah Binginot Mizmor Şir”gibi] içeren bir tablo, camlı çerçeveyle dua edenlerin karşısındaki duvarayerleştirilebilir ve bunun karşısında Amida söylenebilir. Yine, sinagogunduvarlarında parlak mermer kaplama varsa ve insanların görüntüsü oradanyansıyorsa bile orada dua edilebilir ve bunda doğrudan ayna karşısında dua etmeendişesi yoktur.
4.Ama, dua edenlerin konsantrasyonlarını bozmamak için, sinagogunduvarlarına büyük hahamların portreleri asılmamalıdır. Eğer böyle portrelerasılmışsa, onları indirmek doğru olacaktır. Ya da en azından gabaylara bu gibiportreleri dua edilen yönde değil, arka duvarda asılması telkinindebulunulmalıdır.
5.Benzer şekilde, dua edenlerin karşısında sinagogun pencerelerine,duvarlarına veya halılara kabartma olsun ya da olmasın resimleriçizilmemelidir. Yine, duvara On İki kabilenin simgelerinin, örneğin aslan,yılan, kurt vs. resimleri çizilmemelidir. Dua edenlerin görüş hizasında olacakşekilde sanatsal resimler vs. yerleştirilmemelidir. Yine de bunların olduğuveya hahamların portrelerinin asılı olduğu bir sinagogda dua etmeye gelen birkişi, kabartma resimler varsa bile, bunlarla konsantrasyonu bozulmasın diyegözlerini kapayarak veya bakışlarını dua kitabının içine odaklayarak duaedebilir. Öte yandan, dua edenlerin görüş hizasının üzerinde olacak şekildekabilelerin simgelerini vs. resmedenlerin güvenebileceği otoriteler vardır veböyle durumlarda ikazda bulunmaya gerek yoktur.
Haftanın Sözü
[www.aish.com]
Zamanuçuyor… Ama pilot sensin.