Rav Izak Peres - Hanuka Alahalari-1
Rav Izak Peres - Hanuka Alahalari-2
25 Kislev günü, sekiz günlük Hanuka bayramı başlar. Hanuka'da [Şabat günü hariç] her türlü iş yapılabilir, ancak bu günler sevinçli olduğu için oruç tutulmaz.
Hanuka kandillerinin yandığı süre içinde kadınlar iş yapmamayı adet edinmişlerdir ve bu geleneği sürdürmelidirler. Erkeklerin böyle bir geleneği yoktur.
Hanuka boyunca, bayramın gerektirdiği özel bir ziyafet verme zorunluluğu yoktur. Ancak bayram onuruna özel yemekler yemekte de sakınca yoktur. Bazı geleneklerde Hanuka'da peynir yemek vardır. Bunun sebebi, Yeudit adlı bir kadının, düşman kumandanına peynir yedirerek onu susatması, daha sonra içirdiği şarapla sarhoş etmesi ve ardından öldürmesiyle, zaferden kaptığı önemli paydır.
*Hanuka kandilleri için mum kullanılabilir. Ancak mucize zeytinyağı ile gerçekleştiği için pamuktan yapılmış fitiller (meças) ve zeytinyağı kullanmak daha makbuldur. Eğer zeytinyağı bulunamıyorsa başka yağ da kullanılabilir.
*Hanuka ışıkları için elektrik kullanılamaz. Rabi Şelomo Zalman, bir Hanuka ışığının dört farklı özelliği olması gerektiğini ifade eder:
* Bir yakıt kaynağı ve bir fitil
* Bet-Amikdaş'daki kandillere benzeyen gerçek bir alev.
* Tükenir yakıtlardan çıkan bir alev
* Yakış sırasında belirli bir yakıt miktarının var olması
Elektrik bu koşullardan hiçbirini yerine getirmez.
* Hanukiya normal bir insanın göz hizasında, kapının hemen girişinde sola yerleştirilir. Böylece, odaya giren bir kişi sağında Mezuza, solunda ise Hanukiya'yı görecek, "her yönden mitsva ile çevrili" olacaktır. Diğer yandan, Hanuka'da asıl temel, gerçekleşen mucizenin herkese bildirilmesi olduğu için, pencere önüne, hatta cam bir muhafaza içinde balkona koymak tercih edilir.
* Hanukiya, yandığı sürece başka bir yere götürülemez. Ancak yarım saat dolmuşsa kandiller söndürülebilir ve Hanukiya taşınabilir.
* Hanukiya'nın yakılması herkes için bir mitsvadır. Kadınlar erkeklerin yükümlülüğünü yerine getirebilirler ve berahaları söyleyebilirler.
* Kandiller Hanukiya'nın [yakana göre] sağından başlayarak dizilmelidir.
*Hanukiya'nın yakılışından yarım saat öncesinden itibaren herhangi bir iş yapmaya başlanmamalıdır. Yemeğe oturulmaz; hatta Tora bile çalışılmaz.
*Hanukiya'nın en az yarım saat yanması gerekir. Mumlar buna göre seçilmeli, yağ da bu süre göz önünde tutularak koyulmalıdır.
* Hanukiya (Şabat öncesi haricinde) yıldızlar çıktıktan hemen sonra yakılır. Arvit Hanukiya yakılışından önce söylenir. Yakma zamanı yıldızlar çıktıktan yarım saat sonrasına kadardır. Yine de bu süre içinde yakamamış bir kişi sabaha kadar yakabilir. Sabah olmuş ve yakılmamışsa, ertesi gün akşama kadar (fakat bu kez berahasız olarak) yakılır.
*Hanukiya'nın yakılışı sırasında tüm ev halkının bir arada olmasına dikkat edilmelidir.
* Cuma akşamı, güneş batımından yirmi dakika önce Şabat mumları yakılır. Hanukiya, Şabat mumlarından "önce" yakılmalıdır. Bu durumda Cuma akşamı yakılan Hanukiya'nın mumları veya yağı, en az 70 dakika yanabilecek şekilde ayarlanmalıdır. Bu sayede mumlar yıldızlar çıktıktan sonra yarım saat süreyle yanabilirler.
*Şabat Çıkışı'nda (İstanbul geleneğine göre) önce Avdala yapılır, sonra Hanukiya yakılır. Ancak tersi yapılırsa bir hata yoktur.
* Eğer tüm gece ve ertesi gün boyunca bir engel sebebiyle Hanukiya yakılmamışsa, ertesi gece herhangi bir değişiklik yapılmaz. Her gün kendisine ait sayıda kandil yakılır.
*İlk yakma sırasında mitsva yerine getirilmiştir. Dolayısıyla her ne kadar başta, yarım saat sürmesi için gereken yapılmalıysa da, bu süre dolmadan önce kandiller sönerse, tekrar yakmaya gerek yoktur. Ancak mitsvayı tamamlamak isteyen, [Şabat gecesi haricinde] tekrar yakabilir; fakat beraha söylemez.
*İlk gece Şeeheyanu berahasını söylemeyi unutan ve bunu yarım saat geçtikten sonra hatırlayan biri, bu berahayı ikinci gece söyler. O zaman da unutursa, sekiz gün boyunca [sadece ilk kerede olmak kaydıyla] söyleyebilir. Ancak ilk gece yarım saat henüz geçmediyse hemen söyler.
*Berahayı söyledikten sonra yanlışlıkla ilk olarak Şamaş'ı yakan biri, tekrar beraha söylemez ve diğer kandilleri gereken sıraya göre yakar.
*Yanlışlıkla eksik sayıda kandil yakılmışsa, sayı tamamlanabilir. Ayrıca beraha söylenmez.
*Bir misafir, ev halkının yaktığı Hanukiya ile yükümlülüğünü yerine getirir. Odasında kendisi yakmak isterse, beraha söyleyemez.
*Uzun bir yolculuk yapan bir kişi de Hanukiya'yı yakmaya gayret etmelidir. Zira Hanuka kandillerini yakmak için sabit bir mekan gerekli değildir
Sinagog'da Hanukiya
Sinagog'da Hanukiya yakmak yaygın bir adettir. Ancak bununla yükümlülük yerine getirilemez ve eve gidildiğinde tekrar berahayla yakılmalıdır.
Sinagog'da Hanukiya yakılırken hep beraber berahalar okunur. Ancak bunun için Minyan (on kişi) olması gerekir. Hanukiya'yı yakma konusunda kadınlar da yükümlü olduklarından, bu on kişinin bir bölümü kadınlardan oluşabilir.
Anne ya da babasını kaybetmiş ve ilk on iki ay içinde olan biri, ilk gece Sinagog'daki Hanukiya'nın yakılışına katılmaz (Ama evinde yakmalıdır). Diğer günler ise katılabilir.