Flört eden kiÅŸiler hakkında olumsuz bilgi aktarılmalı mı? Hafetz Hayim'in dört prensibi
En
ünlü kitabının adı olan "Hafetz Hayim" ("Hayatı Arzulayan") lakabıyla
tanınan Ribi Israel Meir Ha-Cohen Kagan (1838-1933), "dilini tutmak"la
ilgili Yahudi öÄŸretilerini sistematik bir ÅŸekilde bir araya getirip
yayınlayan ilk düÅŸünürdü.
Kitabının bir bölümünde Hafetz Hayim, baÅŸkasıyla romantik bir iliÅŸkiye girmiÅŸ olan biri ile ilgili olarak olumsuz bilgi aktarımına hangi durumlarda izin verilebileceÄŸini açıklar. Örnek olarak: Çifti oluÅŸturan kiÅŸilerden birinin ciddi bir hastalığı olduÄŸunu ve bunu diÄŸer kiÅŸiden gizlediÄŸini biliyorsunuz. KonuÅŸmalı mısınız?
Hafetz Hayim, ÅŸu dört ÅŸart yerine getirilmiÅŸse bilginin açıklanması gerektiÄŸini düÅŸünmektedir:
1. Tehlike ciddi ve güncel olmalıdır. (EÄŸer kiÅŸi daha birçok sene kendini göstermeyecek bir hastalığın belirtilerini taşıyorsa Hafetz Hayim susmamızı öÄŸütlemektedir.)
2. Aktardığınız bilgi çok kesin olmalı, konuyu kesinlikle abartmamalısınız. Sadece bildiÄŸinizi söylemeniz yeterlidir. Daha fazlasına gerek yoktur.
3. Bilgiyi paylaÅŸmadaki niyetiniz, hakkında konuÅŸtuÄŸunuz kiÅŸiden öc almayı deÄŸil, bilgilendirdiÄŸiniz kiÅŸiye yardımcı olmayı hedeflemelidir.
4. Aktardığınız bilginin iliÅŸkiyi etkileyeceÄŸine inanmalısınız. EÄŸer kiÅŸilerin birbirlerine çok baÄŸlı olduklarına, söyleyeceklerinizin bu iliÅŸkiyi deÄŸiÅŸtirmeyeceÄŸine inanıyorsanız, hiçbir ÅŸey söylememek daha uygundur.
Örnek olarak bu tür bir bilgiyi kendine saklayan bir adamın durumunu göz önüne alalım: Yapılması gereken, adamı uyararak çıktığı kadına konuyu kendi isteÄŸiyle aktarmasını önermektir. Ancak bunu yapmayı reddediyorsa konuÅŸma hakkınız doÄŸacaktır. Asıl sorun (ve Yahudi kaynaklarında çözüme ulaÅŸtırılmamış olan konu) bilginin, ilÅŸkinin hangi safhasında aktarılması gerektiÄŸi kararıdır. Örnek: Ciddi bir hastalığı olan bir arkadaşınız var ve siz çıktığı her kadına bunu aktarmayı görev haline getirmiÅŸ durumdasınız. Arkadaşınızın sosyal hayatı ve dostluÄŸunuz harap olacaktır. DiÄŸer taraftan eÄŸer bir kadın çıktığı kiÅŸinin olumlu yönlerini iyice tanıdıktan sonra bu bilgiye vakıf olursa, bu hastalığın kendisi için ne anlama geldiÄŸini çok daha iyi kavrama ve bu konuda daha saÄŸlıklı karar verme durumunda olacaktır.
Hafetz Hayim'in bu kuralı hastalık dışındaki durumlar için de geçerlidir. Biriyle romantik bir iliÅŸkiye girmiÅŸ olan bir kiÅŸinin, öbür kiÅŸi hakkında, iliÅŸkiye devam edip etmeme arzusunu etkileyebilecek bilgiye sahip olmaya hakkı vardır. Öfkeli bir mizaca sahip olan veya daha önceki bir evlilikte sadık olmayan bir kiÅŸi bahis konusu olduÄŸunda, evlenmeye karar vermeden önce diÄŸer kiÅŸinin bunu bilmeye hakkı vardır.
EÄŸer bu bilgiyi aktarma bahtsızlığı size düÅŸmüÅŸse Hafetz Hayim'in kurallarını hatırlayın: Aktarmayı düÅŸündüÄŸünüz bilgi önemli ve yeteri kadar güncel olmalıdır. Abartıdan kaçınmalısınız. Niyetiniz sadece kiÅŸiye yardım etmek olmalıdır. VerdiÄŸiniz bilginin ilÅŸkiyi etkileyeceÄŸinden emin olmalısınız. ***