Anne ve babanıza saygı göstermek, hürmet etmek ne anlama gelirş
Anne babana saygı göster.
- Şemot 20:12
Herkes annesine babasına hürmet etsin.
- Vayikra 19:3
Talmud'a göre saygıyı ifade etmenin yolu olumlu eylemlerden geçer. Hürmet ise olumsuz eylemlerden kaçınarak ifade edilir. Başka bir deyişle, 'saygı göstermek demek, evladın anne ve babasına yemek ve içecek vermesi, onu giydirip örtmesi ve [yaşlandığı ve yardıma ihtiyacı olduğu zaman], eve girip çıkarken yardım etmek için koluna girmesi demektir.'
Küçükken anne ve babaları onlar için ne yaptılarsa çocuklar, yaşlı anne ve babaları için aynısını yapmak zorundadırlar; onları beslemek, giydirmek ve korumak. Yahudi yasaları, çocuklarının ihtiyaçlarını gidermek için anne ve babaların kendi maddi kaynaklarını kullanmalarını zorunlu kılar. Ancak çocuklar anne ve babalarının masraflarını karşılamak için kendi kaynaklarını kullanmaya mecbur edilmez. (Hatta çocuklar anne ve babanın birikimlerinden bile faydalanabilirler.)
'Hürmet etmek' demek 'evladın babasının makamında durmaması veya oturmaması, ona karşı gelmemesi ve [bir kavgada karşı tarafın yanında yer alarak] dengeyi babasının aleyhine bozmaması anlamına gelir.'
Bazı ailelerde, babaların yemek masasında belli bir yeri vardır. Baba hayatta olduğu müddetçe çocuklardan hiç biri o yere oturmaz. Baba bu konuyu önemsemese de veya bu konuyu hiç açmasa bile bu ailelerin çocukları, o yere oturma cüretini kendilerinde bulamazlar.
'Karşı gelmemek' konusuna gelince: Talmud bunu herhalde, 'tartışmak, söylediklerine itiraz etmemek' anlamında kullanmaktadır. Bazı durumlarda anne baba bu konudaki Yahudi yasalarının ihlal edilmesine izin verebilirler. Zira günümüzde çocuğun pasif olarak her söyleneni veya her emredileni kabul etmesi, aynı fikirde olmadığını belirtmemesi, aileler tarafından pek hoş karşılanmamakta, hatta bir endişe sebebi olmaktadır. Buna rağmen bu Talmud yasasının temelini oluşturan prensip halen geçerliliğini korumaktadır. Bu kural şöyle yorumlanmalıdır: Anne ve babanızla aynı fikirde olmayabilirsiniz. Ancak bu tür görüşlerinizi saygılı ve düzgün bir şekilde ve 'aile içinde' (yabancıların önünde değil) dile getirmelisiniz.
Bazı çocuklar için bu zor olabilir. Çocukların anne ve babalarına hitaben, 'senden nefret ediyorum!' ve 'senin ne istediğin beni ilgilendirmez, ben istediğimi yaparım,' gibi sözcükler kullandıkları duyulmuştur. Yahudi yasaları açısından bu tür konuşmalar yasaktır ve anne babaya karşı işlenen 'suç' sınıfına girer.
'Dengeyi aleyhine bozmak' konusuna gelince: Yahudi yorumcuları, anne veya babamızın düşmanlarının tarafını tutmamamız gerektiğini vurgularlar. New York'un Lower East Side semtinde çocukluğunu geçiren yaşlı kadın, bir hatırasını şöyle dile getirmektedir: 'Komşumun sahibi olduğu dükkanın işçileri greve çıkmışlardı. Komşumun oğlu da, işçilerle birlikte dükkanın önündeki gösteriye katılmıştı.' Aslında Yahudi yasalarına göre bir çocuğun babası ile aynı fikirde olması zorunlu değildir. Ancak, düşmanlarının tarafını tutarak babasını toplum önünde küçük düşürmesi de hoş görülmez.
Yahudi yasalarına göre anne ve babalar, saygı ve hürmeti haketmişlerdir. Ancak çocukları ile ilgili olarak bu haklarından feragat edebilirler. Bazı ailelerde anne veya baba çocuklarının onlarla aynı fikirde olmamalarını kabul edebilirler. Ancak, saygıdan feragat etseler de, çocuklarının onlara vurmasına veya onları lanetlemesine hiçbir şekilde izin veremezler.
'Annene babana saygı göster', Tora'da ödül vadeden nadir emirlerdendir: 'Öyle ki, Tanrı'nın sana vereceği ülkede ömrün uzun olsun' (Şemot 20:12). Bu emri yerine getirmekte mantık vardır. Zira bu şekilde kendi çocuklarımız da, anne ve babamıza nasıl davrandığımızı görecek ve günü gelince bize nasıl davranmaları gerektiğini öğrenecektir. ***