Lütfen Peraşa Kağıtlarını Dua Sırasında Okumayınız

               Bu Hafta İçin Saatler              

  20 Ekim

Gelecek Hafta İçin Saatler

Şabat

Başlangıç

Bitiş

2007

Şabat

Başlangıç

Bitiş

Yeruşalayim

4:28

5:39

-----

Yeruşalayim

4:21

5:32

Tel Aviv

4:43

5:40

8 Heşvan

Tel Aviv

4:35

5:33

İstanbul

6:04

6:44

5768

İstanbul

5:54

6:34

L E H   L E H A

 Hatırlatmalar:

 

ü 1 Kasım Perşembe: 15 Kasım 2003 Terör Kurbanlarını Anma Günü

 

 

Bu HP  .....'nin aziz ruhuna ithaf edilmiştir.

 

 

Peraşa Özeti (Bereşit 12:1-17:27)

[www.chabad.org]

 

Tanrı, Avram'a konuşarak "Ülkenden, doğduğun yerden ve babanın evinden [ayrıl]; sana göstereceğim ülkeye git" (Bereşit 12:1) emrini verir. Avram'ı büyük bir ulus haline getirecektir. Bunun üzerine, Avram, eşi Saray ve yeğeni Lot ile birlikte, Kenaan Ülkesi'ne doğru yola çıkar ve burada bir sunak inşa ederek, Tek Tanrı kavramını burada da yaymaya devam eder.

İlk Yahudi Avraam'ı Mısır'a göç etmeye zorlayan şiddetli bir kıtlık baş gösterir. Oldukça güzel olan Saray, burada Paro'nun (firavun) sarayına alınır. Avram kendilerini ağabey-kız kardeş olarak tanıtarak hayatını kurtarır. Vücudunda çıkan yaralar, Mısır Kralı'nın Sara'ya dokunmasını engeller ve onu, Sara'yı Avram'a geri vermeye ikna eder. İkisini altın, gümüş ve bol malla yolcu eder.

Kenaan Ülkesi'ne geri geldiklerinde, Lot, Avram'dan ayrılarak, kötülüğüyle ün kazanmış Sedom'a yerleşir. Çıkan bir savaşta Kedorlaomer ve üç müttefikinin güçlü orduları zafer kazanır ve fethettikleri Sedom Vadisi'nden aldıkları esirlerin içinde Lot'u da götürürler. Avram, yeğenini kurtarmak için küçük bir tabur hazırlar ve dört kralı yenilgiye uğratmasının ardından Şalem (Yeruşalayim) kralı Malkitsedek tarafından mübarek kılınır.

Tanrı Avram'la "Parçalararası Antlaşma" olarak bilinen bir pakt yapar. Ona, soyunun sürgün ve eziyet göreceği, fakat sonunda Kenaan Ülkesi'nin ebedi olarak onların mülkü olacağını bildirir. Kenaan Ülkesi'ne gelişinden on yıl sonra bile hala çocuğu olmamış olan Saray, Avram'a kendi cariyesi Agar'ı verir. Agar hamile kalır ve hanımına karşı saygısızca davranmaya başlar. Sara buna sert davranışlarla karşılık verince Agar evden kaçar. Bir melek kendisine görünerek onu geri dönmeye ikna eder ve doğuracağı oğlun, kalabalık bir ulusun babası olacağını bildirir. Avram 86 yaşındayken Yişmael doğar.

13 yıl sonra, Tanrı, Avram'ın ismini Avraam'a ("Kalabalıkların Babası") çevirir. Saray'ın yeni ismi ise Sara ("Prenses") olacaktır. Tanrı, ikisine bir oğul doğacağını, ismini Yitshak ("Gülecek") koyacakları bu oğlun, Tanrı'nın özel bir bağ içinde olacağı ulusun atası olacağını müjdeler. Avraam, kendisinin ve ailesi ile evindeki tüm erkeklerin bundan sonra sünnet olmaları konusunda bir emir alır. Bu, tarih boyunca, "Tanrı ile Avraam arasındaki antlaşmanın" işareti olacaktır.

 

DEVAR TORA

["Legacy" / Rabi Naftali Reich - www.torah.org]

 

Ayrılış Çilesi

 

Avraam Yahudi halkının Atası olmayı hak etmeden önce, Tanrı onun bağlılığının derinliğini anlamak için, onu on sınavdan geçirmiş ve Avraam bunların hepsini başarı ile geçmiştir. En son ve en meşhur sınavı tabii ki, Tanrı'nın Avraam'a, ancak oğlunu korban olarak getirmesini emrettiği ve bunu son anda engellediği Akeda sınavıdır. Bu haftaki peraşa ise ilk sınavlarından birini, Tanrı'nın Avraam'a Mezopotamya'yı terk edip farklı bir ülkeye yerleşmesi emrini anlatır.

Midraş bu sınavı, Avraam'ın bağlılığını sınayan Akeda'ya benzetir. Ama bu iki durum ne şekilde birbirine benzeyebilir? Bir taraftan, yüz yaşında tek bir erkek evlatla mübarek kılınan, daha sonra oğlunun elini ve ayağını bağlaması ve kurbanlık bir kuzu gibi mizbeaha yerleştirmesi istenen yaşlı bir adamın hazin görüntüsü vardır. Bu olay sona varsa Avraam sadece çocuksuz ve yıkılmış kalmayacak, aynı zamanda ömrünün geri kalanını, her uyandığında oğluna ne yaptığından başka düşünemeyecek şekilde geçirecekti. Ne kadar yıkıcı bir sınav! Basit bir adam buna dayanamazdı. Diğer taraftan, ilk sınavda başka bir yere yerleşmesi istenen, orta yaşlı ama güçlü bir adamın görüntüsü vardır. Normal olarak başka bir yere yerleşmek zorunda kalmak elbette çok da hoş olmayan bir deneyimdir. Ama hazin midir? Acı mıdır? İnsanı paramparça mı eder?

Üstelik bu emirdeki söz kullanımına bir göz atalım: "Ülkenden, doğduğun yerden ve babanın evinden [ayrıl], sana göstereceğim ülkeye git" (Bereşit 12:1). Mantıklı olarak bir göçmen önce babasının evini, sonra doğduğu şehri ve son olarak da memleketini terk eder. Ancak Tanrı burada, Avraam'ın bu sırayı tersine uygulamasını emretmektedir. Neden?

Bunun cevabı ayrılma emrinin daha derin bir şekilde kavranmasında yatar. Tanrı, Avraam'a sadece coğrafî olarak birkaç yüz mil batıya yerleşmesini söylemekte değildir. Avraam'a içinde büyüdüğü ve bütün hayatını geçirdiği kültürden tamamen kopmasını emretmektedir. Avraam esasında Yaradanı'nı çok genç yaşta tanımış ve putperest ideolojiden tamamen uzak bir şekilde kendini yetiştirmişti. Ama yine de içinde yaşadığı putperest topluma, kültürel bağlarla bağlıydı. Evinin tarzı, giydiği giysiler, kullandığı dilin biçimi, günlük yaşantısının kültürel hammaddesi Mezopotamyalı idi. Atalarının çürümüş toplumuna bağlı kaldığı müddetçe, hiçbir zaman peygamberlik seviyesinin ve Yaradanı'na bağlılığın en üst seviyelerine ulaşamayacaktı. Tek seçenek oradan kopmak ve başka bir toprağa göç etmekti. Yabancı bir toprakta, burası da putperest çürük bir toprak olsa bile, kültürel çevresinden tamamen ayrı kalabilirdi. Kenaan'da tek başına, güçlü saflığı ve dürüstlüğü içinde kalarak, Gökler'in en yüksek seviyelerine ulaşabilecekti. Ama bunu atalarının toprağında gerçekleştirmesi mümkün değildi.

Bu yüzden, Tanrı ona bütün kültürel göbek bağlarını mantıklı bir sıra içinde koparmasını emretmiştir. İlk önce ülkeyle olan genel bağını, sonra doğduğu yere yakın bağını, en sonda da içinde doğmuş olduğu aileye bağlılığını kopartması gerekiyordu. Bu son bağ koptuğu zaman, peygamberliğe ve Yahudi milletinin kurulmasına doğru manevi yolculuğuna başlayabilecekti.

Bu nedenle, ayrılış gerçekten de en zor sınavdır. Avraam'ın bütün hayatı boyunca içinde yaşadığı her kültürel izden arınması, yüreğinin ve ruhunun her gizli girintisine girip, en ufak Mezopotamya kültür kırıntısını arayıp, onu silip süpürmesi gerekiyordu. Belki bu sınav Akeda kadar hazin ve ürkütücü değildi, ama sırf zorluk açısından, onu bile geçebilirdi.

Hepimiz kendi Mezopotamyamız'da yaşıyoruz. Ve hiç kimse çevredeki kültürün Yahudilik'le uyuşmayan filizlerinin, kendi yüreğimizin en derinlerdeki girintilerine yavaş yavaş girdiğini inkâr edemez. Bizler tabii ki Avraam değiliz ve bu karışıklıklardan tamamen kurtulmamız bizden beklenemez. Ancak en azından onların ne olduklarını bilebilir, böyle bir çevrede yaşıyorsak bile, manevi olarak gelişmemiz için onlarla aramıza mesafe koymaya çalışmalıyız.

 

İKİLEM

Bu kısımda bazı ikilemler ve sorular sunacağız. Bunları Şabat masasında ailece tartışma konusunun bir parçası yapabilirsiniz. Peraşa broşürünün sonunda bu soruya Yahudilik'in gözüyle verilebilecek bir cevabı bulabilirsiniz.

 

Alışveriş yaptığım süper market, altı veya daha az ürün satın alan müşteriler için bir ekspres kasa ayırmış. Böylece böyle küçük çapta alışveriş yapan müşterileri büyük miktarlarda alışveriş yapanlar yüzünden uzun zaman kuyrukta bekleme zahmetinden kurtarmayı amaçlamışlar. Bu hizmetten yararlanmayı düşündüğüm ve bazı müşterilerin söylenen sınırdan daha fazla ürünle haksız olarak hızlı kasadan geçtiklerini gözlemlediğim zaman, bunu çok sinir bozucu buluyorum. Böyle durumlarda yapılacak en doğru şey nedir?

 

DEVAR TORA

[Rabi Eli Mansour - www.dailyhalacha.com]

 

Tanrı Avraam'a şöyle demektedir: "Leh Leha Meartseha Umimoladteha Umibet Aviha El Aarets Aşer Areka - Ülkenden, doğduğun yerden ve babanın evinden [ayrıl], sana göstereceğim ülkeye git" (Bereşit 12:1). Tanrı Avraam'a ülkesini, doğduğu yeri ve baba ocağını terk etmesini emreder. Hahamlarımız, Tanrı'nın Avraam'a babasının evini terk etmesi şeklindeki emrinin, sadece Avraam Avinu için değil, bizler dâhil, tüm Yahudiler için de büyük sonuçlar doğurduğunu belirtirler.

Rav Hirsh, etrafımız hep yabancı kültürlerle çevrili olmasına rağmen, Yahudiler'in azınlığın bile azınlığı olarak varlıklarını sürdürebilmelerinin, gelenekleri ve kanunları ile Tora'ya sadık kalarak ayakta kalmalarının bir mucize olduğuna dikkat çeker. Üstün bir kültürün, etrafındaki azınlık kültürleri etkilemesi ve içine alması doğaldır. Bu nedenle, Yahudiler'in dünyadaki bütün kültürler arasında ayrı kalmaları gerçekten her türlü olasılık hesabını alt üst etmektedir.

Rav Hirsh şöyle der: Bu kavram, yani etraftaki geniş toplumdan ayrı kalma gücü, Tanrı Avraam'a "Leh Leha" dediği zaman ortaya çıkmıştır. Tanrı Avraam'a "kendini diğerlerinden ayırmalısın" dediği zaman, sanki Yahudiler'in kendilerini başkalarından ayrı tutma kabiliyetlerini, onların içine manevi bir gen gibi yerleştirmiştir. Yahudilik her ne kadar "Tsibur'dan (toplumdan) ayrılmamayı", yani insanlardan soyutlanmamayı vurgularsa bile, Yahudiler bu yeteneğe sahip olacaklardır ve iş Bore Olam'a (Evrenin Yaratıcısı'na) hizmet etmeye geldiğinde, Yahudi kendisini başka kültürlerden, elbette o kültürlere saygıda herhangi bir kusur etmeksizin, ayırmakla, yani bu yeteneği kullanmakla yükümlüdür.

O halde, Leh Leha emri sadece bireysel bir emir değildir, esasında tüm Yahudiler'e yönelik bir sesleniştir. Ve Bore Olam bir Yahudi'ye bazen uzaklaşması gerektiğini söylemektedir. Yahudi bazı durumlarda ayrılmak, terk etmek ya da boş vermek zorundadır ve bu bir Yahudi'nin hayati sınavıdır. Yahudiler'in bu güne kadar hayatta kalmasını sağlayan budur.

Bu nedenle, Avraam Avinu doğduğu yeri terk ederken, sadece kendisi adına hareket etmiş değildir. Aynı zamanda, Yahudiler'e ileride aralarında yaşayacakları geniş toplumlardan da belli başlı sınırlarla ayrılma ve yalnız kalma gücünü vermiştir.

 

MİTSVA / UYGULAMA / MAase

[Rabi Şemuel Holstein - www.komemiut.org]

 

Mitsva: Şabat gününü sözlerle kutsal kılmak Tora'nın "yap" şeklindeki emirlerinden biridir. Pasukta söylendiği gibi: "Zahor Et Yom Aşabat Lekadeşo - Şabat Gününü Kutsal Kılmak Üzere Hatırla" (Şemot 20:8). Hahamlarımız buradaki "Zahor - Hatırla" sözcüğünün "sözlerle hatırla; bu hatırlayışı dile getir; zikret" anlamına geldiğini öğretirler. Bu mitsva Şabat'ın girişinde Kiduş, çıkışında da Avdala duasının yapılmasıyla yerine getirilir.

Uygulama: Hafets Hayim (Mişna Berura 3. Bölüm Önsözü'nde) şöyle yazar: Şabat kurallarını düzenli bir şekilde öğrenmeyen kişi, büyük olasılıkla her Şabat günü, bu güne dair yasakları ihlal etmektedir. Dolayısıyla kişi, tüm Şabat kurallarını düzenli bir şekilde öğrenmek için kendisine sabit öğrenim zamanları ayırmalıdır.

Normal günlerden kutsal günlere ekleme yapmak mitsvadır. Bu nedenle her ne kadar yeni bir günün başlangıcı güneşin batışı ile yıldızların çıkışı arasında bir zaman ise de, Şabat gününe güneş batışından bile önce başlamak gerekir. Benzer şekilde Şabat çıkışında da, Şabat günü yasak olan işleri tekrar yapmaya başlamak için yıldızların çıkışından sonra bir müddet beklemek gerekir. Şabat öncesinde Minha duası güneş batışından önce tamamlanmalıdır. Şabat'ın önceden alınması kavramı kendiliğinden olmaz. Kişi bunu "Benim için Şabat şimdi başladı" veya benzeri sözlerle ya da en azından bu konudaki bir düşünceyle, Şabat'ın başlangıcını işaretlemelidir. Eğer Leha Dodi şarkısındaki "Boi Beşalom" (Selametle Gel) ya da daha sonraki Mizmor Şir Leyom Aşabat (Şabat Günü İçin Bir Şarkı) sözlerini söylediğinde bunu yapmış sayılır. Sinagogda Şabat'ın başlayışını işaretleyen Kabalat Şabat dualarının saati, o sırada olmayan kişileri de bağlar ve onlar için de Şabat otomatik olarak başlar. Buna bağlı olarak özellikle yaz aylarında Şabat'ın başlangıcından bir süre önce yapılan duaların saatinde, evdeki kadınlar için bile Şabat başlamış sayılır. Bu nedenle kandil yakma saati gelmemişse bile, kadınlar duanın başlangıcından önce kandilleri yakmaya, aynı şekilde erkekler de sinagoga bu saatten önce gelmeye özen göstermelidirler (İstisnai durumlarda ne yapılacağı bir Rav'a danışılmalıdır).

Eğer bir kişi Şabat'ı başkalarından önce kabul etmişse, bunu henüz yapmamış olan bir başka Yahudi'den kendisi için bir işi yapmasını rica edebilir [elbette sadece Şabat başlangıç saatinden önce olmak şartıyla].

"Şabat'ı zevk, Tanrı'nın kutsal kıldığı [bu günü] şerefli addetmelisin" (Yeşayau 58:13) pasuğu hakkında Hahamlarımız şöyle derler: İnsan Şabat'ı şereflendirmek için, Şabat'tan önce sıcak suyla yıkanmalı, Şabat'a özel temiz ve güzel giysilerini giymelidir. Zevkten kasıt ise, Şabat gününden lezzetli yiyecek ve içeceklerle zevk almaktır.

Az bilinen bir başka mitsva ise, Şabat bittikten sonra "Melave Malka - Kraliçeyi [=Şabat'ı] Uğurlayan" adlı bir öğünün daha yenmesidir. Bu öğünde kişi sadece ufak miktarda yiyecek yese bile, yine de sofrayı mümkün olduğunda zengin tutmaya gayret etmelidir.

Ramban, Şabat'ı kutsamak için zikretme mitsvasına, haftanın diğer günlerini Şabat'a bağlamanın da dâhil olduğunu kaydeder. Bu nedenle İbranice'de diğer günlerin kendilerine ait birer ismi yoktur. Onun yerine "Yom Rişon Beşabat Kodeş - Kutsal Şabat'a doğru ilk gün", "Yom Şeni Beşabat Kodeş - Kutsal Şabat'a doğru ikinci gün" vs. şeklinde adlandırılırlar. Ayrıca bir kişi hafta içinde güzel bir yiyeceğe rastlarsa ağzıyla "Bu, kutsal Şabat'ın onuruna" sözlerini telaffuz ederek onu Şabat'a saklayarak da Şabat'ı sözlerle kutsamış olur.

Maase: Ölümünden çok uzun yıllar sonra bile Slotzk şehri Yahudileri, büyük Ravları Ridvaz'ı büyük bir saygıyla anarlardı. Şehirdeki her Yahudi sevgili Ravları'nın öğrenimindeki devamlılığını ve Tora için gösterdiği fedakârlığı anlatırdı. Ridvaz'ın her gün büyük Bet Midraş'a girip, kendi köşesinde oturduğunu ve kesintisiz Tora öğrendiği bilinirdi - on iki saatin üzerinde bir süre boyunca! Bu Bet-Midraş'ı seçmesinin sebebi de büyük oluşuydu. Büyüklüğü nedeniyle burasını ısıtmak son derece zordu ve soğuk onun uyuya kalmasını engelliyordu. Şehirdeki her çocuk Ridvaz'ın, zamanını ek öğünlerle harcamamak için günde sadece bir öğün yemek yediğini biliyordu.

Şehrin yaşlıları şunu hep anlatırlardı. Ridvaz bir keresinde son derece ağır bir hastalığa yakalanmıştı ve doktorlar artık ondan ümidi kesmişlerdi. Ancak birkaç gün sonra Ridvaz tekrar güçlendi ve zamanla sağlığına kavuştu. Ridvaz bu süre zarfında yukarıdaki Bet-Din'e (mahkemeye) getirildiğini ve orada yargılandığını anlattı. Kendi lehine, Tora öğrenimindeki devamlılığını ve Talmud Yeruşalmi (Yeruşalayim Talmudu) üzerine yazmış olduğu ünlü anıtsal açıklamaları için gösterdiği fedakârlığı öne sürmüştü. Ancak Bet Din bunları yeterli bulmamıştı. Ta ki bir melek gelip onun lehine başka bir şey söyleyene kadar: Ridvaz Şabat'ın onuruna sofrayı henüz Perşembe gününden hazırlardı. İşte Bet-Din'i ikna eden nokta bu oldu ve Ridvaz bu sayede tekrar hayata döndü.

 

İKİLEME CEVAP

[Rabi Mendel Weinbach / gatewaysonline.com]

 

Öfkeniz anlaşılabilir, ama önce seçeneklerinizi inceleyelim. Yanınızdaki müşteriyi azarlamak muhtemelen boş bir çaba olacaktır, çünkü kendisi zaten sınırlı ürünle ilgili uyarı yazısını zaten ciddiye almadığını ortaya koymuştur. Bu ihlal konusunda ekspres kasadaki kasiyerin dikkatini çekmek de muhtemelen başarı ile sonuçlanmayacaktır. Çünkü kasiyer o anda karşısındaki müşterinin faturasını düzenleme işinin tam ortasındadır ve sizin şikâyetinizi dinleyecek vakti yoktur. 

Olasılıkla, geriye kalan tek mantıklı seçenek, süper market müdürüne ekspres kasadaki açıklanan sınırlı ürün sayısına uyulmadığı takdirde kuruluşun itibar kaybedeceğini, bu nedenle, müdürün kasiyerlerine, altı adet ürün kuralını aşanlara hizmet vermeme kaidesini uygulatarak, bunu önemini açıklaması gerektiğini bildirmektir.

 

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

 

Viduy ve Tahanunim Kuralları

 

1.             Baal Aberit [Berit Mila (sünnet) gününde, sünnet olacak bebeğin babası] o sırada sinagogda ise, sünnet evde ya da hastanede yapılacaksa bile, o Tefila'da Tahanunim yapılmaz.

2.             Asara Betevet, Taanit Ester gibi Taanit Tsibur (genel oruç) olan günlerde Birkat Mila varsa, Nefilat Apayim (Rahum VeHanun) yapılmaz. Fakat Viduy ve Selihot söylenir. Sadece Baal Aberit hiç Tahanunim söylemez, fakat Vayhal Moşe peraşasını dinlemesi şarttır.

3.             Aşre Yoşeve Beteha parçasına gelindiği zaman özellikle Poteah Et Yadeha cümlesi Kavana ile söylenmelidir. Hahamlarımız Teila Ledavid parçasını günde üç kez söyleyen birini iyi günlerin beklediğini söylerler.

4.             Tahanunim olmayan bir günde, Amida'dan hemen sonra Hatsi Kadiş söylenir ve Aşre bölümüne başlanır. Yaanha AD... ve Tefila Ledavid bölümleri okunmaz.

 

Haftanın Sözü

[Talmud - Sota 49a]

 

Bir babanın sevgisi çocukları içindir, çocukların sevgisi ise kendi çocukları içindir.

 

Haftanın Peraşası'nı, t  e  b  e  r  r  u  d  a     b  u  l  u  n  a  r  a  k, ölmüşlerinin ruhuna veya hasta bir yakınının şifasına ithaf etmek isteyenlerin,

 ilgililer (050 - 538 41 30) ile temasa geçmeleri rica olunur.

Peraşa kağıtları Tora ile ilgili yazılar içerdiğinden çöpe atılmamalıdır.

Lütfen Geniza'ya getiriniz.