Yazdır

mumlarTanrı Moşe'ye "Hazinemde çok değerli bir hediyem var. İsmi Şabat'ır; 0'nu Bene-Yisrael'e vermek istiyorum. Git ve onların fikrini sor" dedi.

Bene-Yisrael de büyük bir istekle Şabat'ı kabul etti. Asırlarca onu yaşattı ve dikkatle kurallarını uyguladı. Aynı şekilde Şabat da Yahudi Milletini 33 yüzyıldır ayakta tuttu ve tutmaktadır.

Yahudi takviminde bir gün, akşam vakti başlayıp 24 saat sürer. Dolayısıyla Şabat günü de Cuma akşamüzeri güneşin batışıyla başlar, Cumartesi ilk yıldızların görünmesiyle son bulur.
Tora'da geçen Şabat'ı onurlandırmak ibaresi Şabat günü uygulanmakta olan birçok yasa ve geleneğe kaynak oluşturmuştur. Kutsal Şabat'ı onurlandırmak için onun gelişine özellikle hazırlanmak gerekir ki bu, Cuma erken saatlerden itibaren, Şabat mumlarının yakılmasına dek sürer.
Öncelikle Şabat günü için gerekli alışverişler yapılır; ev işlerini yapan personel olsa bile ev sahibi kadın bu güne verdiği değeri bu işlere katılarak ya da en azından birini yaparak belli eder.
Ev ve mutfak eşyaları temizlenir, Şabat sofrası erkenden kurulur. Aile reisi olan erkek işinden daha erken çıkıp banyo yapmaya ve temiz pak giyinmeye zaman ayırır. Kadın evde çocuklarıyla birlikte yıkanmış ve tertemiz, özenle giyinmiş olur. Böylelikle gerek ev, gerek aile fertleri tıpkı önemli bir misafiri karşılayacakmış gibi hazırlanmış olurlar.

Şabat Mumları
Tüm hazırlıklar Şabat ışıklarının yakılma saatinde sona erer. Şabat ışıkları diye adlandırılan mumlar veya kandiller Yahudi takviminde yer alan ve yörelere göre değişen Kabalat Şabat saatinde yakılır. Bu saati geçirmemek şarttır. Ancak istendiğinde bir saat önceden yakılabilir.
Şabat ışıkları genelde 2 mum veya kandil şeklindedir. Ancak bu sayı ikiden az olmamak kaydıyla yöresel farklılıklar gösterebilir. Kimi yerlerde 3 veya daha fazla, bazı ailelerde doğan her çocuk başına bir mum, bazı yörelerde ise haftanın 7 gününe istinaden 7 mum yakmak gelenek haline gelmiştir.
Bu mumların yakılması dini bir görev olup, ev hanımı tarafından uygulanmalıdır. Ancak o yakamayacak durumda ise yerine herhangi bir aile ferdi bu görevi üstlenir. Bekar ve yalnız yaşayan erkekler ise Şabat ışıklarını kendileri yakarlar. Şayet kişi bu mumları yakamayacak kadar fakirse mum parası için dilenme bahasına da olsa mutlaka vazifesini yerine getirmelidir.
Şabat mumlarının beyaz olması tercih sebebidir. Arzu edilen yeterince sağlam olmasıdır. Yalnızca Şabat mumları için kullanılan özel Şabat şamdanı, özenle hazırlanmış Şabat sofrasını süsler ya da en azından yemek odasında bulunur.
Sayısal değişikliklere rağmen en az 2 mum yakılması Talmudik devirlere dayanır. O devirlerde mum her akşam kullanılan bir aydınlatma aracıydı. İki odalı küçük evlerde yaşanır ve odadan odaya taşınan tek bir mumdan faydalanılırdı. Cuma akşamları ise herhangi bir şeyi taşımak yasak olduğundan iki tane mum yakılırdı.
Bu böylece 8. yüzyıla kadar devam etmiştir. Daha sonraları buna Beraha'sı da eklenerek bugünkü şeklini almıştır.
İki mum yakılması ayrıca 4. emrin iki şeklini ifade etmektedir; Zahor ve Şamor.
Zahor: Şabat'ı hatırla ve onu kutsal kıl. (Şemot: Çıkış: 20-8)
Şamor: Şabat'ı uygula ve onu kutsal kıl. (Devarim: Tesniye: 5-15).

Mum Yakma Berahası
Yahudi dininde berahalar yapılacak işten önce okunmasına rağmen Şabat'taki mum yakma berahası farklıdır. Bu beraha ancak mum yakıldıktan sonra okunabilir; zira mumlar yakıldıktan sonra Şabat yasakları da başlamıştır.
Bu duada gözleri kapamak adettir. Bir düşünceye göre gözler kapalıyken edilen duanın ardından, gözler açıldığında Şabat ışıklarının parlaklığı yapılan mitzvanın büyüklüğünü daha iyi gözler önüne sermektedir.
Farklı bir yorum ise kapalı gözlerin Tanrı'ya yaklaşmayı daha da kolaylaştıracağıdır.

"Baruh ata A-donay... Eloenu Meleh Aolam, aşer kideşanu bemitsvotav vetsivanu leadlik ner şel Şabat."

Mumlar yakılıp, beraha da okunduktan sonra herkes birbirine "Şabat Şalom" der.