Tora'nın 613 mitsvasından 74'ü Ki Tetse peraşasındadır...
arşiv...

Lütfen Peraşa Kâğıtlarını Dua Sırasında Okumayınız
Bu Hafta İçin Saatler			29 Ağustos	Gelecek Hafta İçin Saatler
Şabat	Başlangıç	Bitiş	2009	Şabat	Başlangıç	Bitiş
Yeruşalayim	6:33	7:44	-----	Yeruşalayim	6:24	7:35
Tel Aviv	6:48	7:46	9 Elul	Tel Aviv	6:39	7:37
İstanbul	7:28	8:08	5769	İstanbul	7:17	7:57
K İ   T E T S E
Hatırlatmalar: ü ---
Bu HP  .....'nin aziz ruhuna ithaf edilmiştir.

 

Peraşa Özeti (Devarim 21:10-25:19)

[www.chabad.org]

 

Tora'nın 613 mitsvasından 74'ü Ki Tetse peraşasındadır. Bunların arasında savaşta esir alınmış güzel bir kadın; bir behorun (ilk doğan) miras hakları, asi ve dik başlı bir oğul; ölülerin gömülmesi ve itibarı; kayıp bir malın sahibine geri verilmesi; anne kuşu, yavrusunu almadan önce uzaklaştırma esası; bir evin çatısının etrafına güvenlik çiti kurma görevi ve farklı "Kilayim" (yasak bitki ve hayvan melezlemesi) durumları hakkındaki kurallar yer alır.

Ayrıca, zina, evli olmayan bir kıza tecavüz ya da iğfal, bir erkeğin, eşine sadakatsiz olduğu konusunda itiraf etmesi gibi konularda uygulanan yargı süreci ve ilgili cezalar da bu peraşada yer alır. Yasak ilişki sonucu doğmuş bir çocuk, Moav ya da Amon soyundan gelen ve Yahudilik'i kabul etmiş bir erkek, Yahudilik'i kabul etmiş olan bir Edomlu ya da Mısırlı'nın ilk iki nesil çocukları, Yahudi soyundan biriyle evlenemez.

Perşamızda, askeri ordugâhın saflığı hakkındaki yasalar, kaçmış bir köleyi geri verme yasağı, işçilere ödemelerini zamanında yapma ve sizin için çalışan - insan ya da hayvan - herkesin, "çalışma sırasında yemek yemesine" izin verme yükümlülüğü; borçlulara uygun davranma ve borçları faizlendirmeme kuralı; evlilik kurallarının da öğrenilmesini sağlayan boşanma kuralları; Tora'nın ceza belirtilmemiş bir yasağına uymama durumunda verilen 39 kırbaç cezası; ölen çocuksuz erkek kardeşin eşi ile evlenme yükümlülüğü (Yibum) ya da kayınbiraderin bu yükümlülüğü yerine getirme istememesi durumunda yapılan seremoni (Halitsa) de yer alır.

Ki Tetse peraşası, "Amalek'in Mısır'dan çıkarken sana yolda yaptığını hatırla" mitsvası ile son bulur.

DEVAR TORA

[Rabi Avraam Yitshak Akoen Kook - www.torahmitzion.org]

Mitsvaların Ardındaki Mantık

 

Tora'nın emirlerinin gerçek nedenlerini anlayabilecek yeteneğe sahip miyiz? Yoksa mitsvaları, Tanrı'nın bizden yapmamızı istediği şeyi gerçekleştirmek için uygulama mantığı ile tatmin mi olmalıyız?

"... önüne bir kuş yuvası rast gelirse ... Anneyi mutlaka göndermelisin ve yavruları kendine [ancak bundan sonra] alabilirsin" (Devarim 22:6-7)

İlk bakışta anne kuşu uzaklaştırma mitSvası, Tanrı'nın yarattıklarına karşı beslediği İlahi bir merhamet ifadesi gibi görünmektedir. Gerçektende Rambam'ın "More Anevohim - Şaşıranların Rehberi" adlı eserinde ifade ettiği de tam olarak budur (111:48). Ancak Talmud [Berahot 33b] açıkça şunu belirtir:

"Dualarında ‘Merhametin ana kuşa gösterdiğin merhamet gibi olsun' diyen kişi susturulmalıdır."

Mitsvalar için sebep aramak gerekip gerekmediği konusunda iki farklı ekol vardır. Rambam, Talmud'un bu cümlesinin, mitsvalar için açıklama aramak gerekmediğini görüşündeki ekolü takip ettiğini belirtir. Bu ekole göre, Tora'nın mitsvaları sadece Tanrı'nın iradesinin ve O'nun İlahi kararlarının bir ifadesi olarak algılanmalıdır ve bu mitsvalar insan zekâsının ulaşamayacağı bir noktadadır; dolayısıyla onlara sebep aramak hem abestir hem de sonuç vermeyecektir.

Tanrı'ya Hizmet Etmenin İki Şekli

Ancak buna farklı bir açıklama getirmek de mümkündür. Tanrı'ya zihnimiz ve zekâmızla hizmet ettiğimiz zaman, mitsvalar için bir mantık aramak uygundur. Bu tür arayışlar entelektüel âleme, Tora öğrenimi âlemine katkıda bulunur. Binlerce ayrıntı içinde gerçek ilkeleri fark etmeye çalıştığımız zaman, mitsvalar hakkındaki kavrayış deneysel olarak gerçekleşmiş olur. Böylece her bir mitsvayı incelemek ve onun mantığı ile beraber görevini anlamaya çalışmak uygun olur. Her bir inceleme de bizim genel Tora kavrayışımıza katkı sağlayacaktır.

Buna rağmen, bizler Tanrı'ya duygusal bir şekilde hizmet ederken de mükemmeliyeti ararız. Ve duygusal düzeyde, ayrıntılar kafa karıştırıcı ve engel teşkil edici niteliktedir. Tanrı'ya özellikle dua ederek ibadet ettiğimiz zaman, bizim dürtümüz Tanrı'nın İsteğini gerçekleştirme arzusu olmalıdır. Bu evrensel, basit ve karmaşık olmayan dürtü, dua dışındaki bütün mitsvalara da aynı şekilde uygulanabilir.

Tanrı'ya entelektüel ya da duygusal açıdan hizmet ederken, aradaki ayırım Tora öğrenimi ile dua arasındaki farkta ortaya çıkar. "Merhametin ana kuşa gösterdiğin merhamet gibi olsun" diye dua eden kişi, asil bir hizmetin basit duygularını, mitsva mantığının ardındaki karmaşık hesaplarla karıştırmaktadır. Bu tür derin incelemeler Tora öğrenimi sırasında bizim araştırmacı çabalarımız dâhilinde uygun olabilir; ancak eğer dua ediyorsak, bu gibi entelektüel sebep ve mantık arayışları, Tanrı'ya sunduğumuz en temiz ve en doğal hizmeti zorlaştırır.

Mitsvaların sebepleri konusundaki araştırmalar, More Anevohim gibi eserlerin felsefi düzeyine uygundur. Ancak bu tipteki bir entelektüel arayışı dua ederken bunu yapan kişi "susturulmalıdır".

5 Soru

Cevapları broşürün sonunda bulabilirsiniz.

1. Tora esir alınmış bir kadınla evlenmeye bazı şartlar altında izin vermektedir. Bu istisnanın nedeni nedir?

2. Bir gencin "Ben Sorer Umore - Yoldan Çıkmış ve Asi Oğul" olarak adlandırılması için ne yapmış olması gerekir?

3. Kişi yeni bir ev inşa ettiği zaman ne yapmalıdır?

4. Mamzer kelimesinin anlamı nedir?

5. Amoni ve Moavi uluslarına mensup erkekler Yahudi olsalar bile bir Yahudi kadınla evlenemezler. Neden?

 

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Üçüncü Kitap: ZEMANİM / ZAMANLAR (Devam)

16. Hamets ve Matsa

 

a)      Hamets

 

Pesah bayramı süresince maya veya mayalı yiyeceklerden yarar sağlamak yasaktır. Pasukta söylendiği gibi: "Hamets yenmemelidir" (Şemot 13:3). Hahamlarımız'ın bu pasukta öğrettikleri üzere. "yemeye yol açabilecek her türlü kullanım yasaktır" (Talmud - Pesahim 21b). Pesah süresince iyeliğinde hamets madde bulunduran kişi, bu maddeyi yemese bile Tora'nın "Bu yedi gün boyunca ... iyeliğinde hamets görülmemeli; [aynı şekilde] iyeliğinde - tüm sınırlarında - maya görülmemelidir" (Şemot 13:7) ve "Yedi gün boyunca, evlerinizde [kesinlikle] maya bulunmamalıdır" (Şemot 12:19) yasaklarını ihlal etmiş olur. Aynı yasak Pesah arifesinde öğleden sonrası için de geçerlidir. Pasukta söylendiği gibi: "[Pesah-korbanı] İle birlikte [yani Pesah-korbanının yapıldığı vakitten itibaren] hamets yeme" (Devarim 16:3). Bu ciddi bir yasak olduğu için, Hahamlarımız önlem amacıyla Pesah arifesinde hamets bulundurma yasağını öğle vaktinden bir saat öncesine, hamets yeme yasağını da öğle vaktinden iki saat öncesine kadar geriye çekmişlerdir. Bunların yanında, Pesah süresince bir Yahudi'nin iyeliğinde bulunmuş hamets bir yiyeceği yemek Hahamlarımız'ca yasaklanmıştır. Eğer hamets bir madde başka yiyeceklerle karışırsa, bu karışımı da Pesah'ta yemek yasaktır. Pasukta söylendiği gibi: "Mayalı olan hiçbir şey yemeyin" (Şemot 12:20). Ancak bu karışım Pesah bayramın bittikten sonra yenebilir.

Hamets maddeleri yeme yasağı başlamadan önce ortadan kaldırmamız emredilmiştir. Pasukta söylendiği gibi: "İlk gün [öncesinde] mayayı evlerinizden tamamen kaldırmış olmalısınız" (Şemot 12:15). Tora'nın burada "ortadan kaldırmak" ile kastettiği, hamets yiyecekleri insanın zihninde iptal ve geçersiz ilan ederek onu toprağın tozu ile eşdeğer kabul etmesidir. Hahamlarımız bununla yetinmemişler ve hamets yiyeceklerin aranıp bulunmasını ve insanın sınırlarından dışarı atmasını gerektirmişlerdir. Bu arama, Pesah'tan bir önceki gece mum ışığında gerçekleştirilir. Bulunan hamets maddelerin, ertesi gün öğle vaktinden bir saat öncesine kadar yok edilmesi gerekir. Eğer Pesah arifesi Şabat'a rastlıyorsa, arama bir gün öncesinde yapılır ve yalnızca Şabat sabahına kadar ihtiyaç duyulacak miktarda hamets bırakılır. Hamets maddeler Pesah öncesine Yahudi olmayan birine satılarak bayram bittikten sonra geri alınabilir.

Yasaklanmış olan maya, beş tür tahıldan yapılmış olanıdır (Buğday, arpa, darı, yulaf ve Kusmin adlı verilen bir başka buğday türü). Pesah için matsa hazırlanırken onun mayalanmamasına özel dikkat gösterilmelidir. Pasukta söylendiği gibi: "Matsaları gözetmelisiniz" (Şemot 12:17).

BİR KİŞİ / BİR ESER

[www.ou.org]

Rabi Yisrael Meir Kagan [Hafets Hayim] (1838-1933): Hafets Hayim yaklaşık yüz sene boyunca dünyamızı aydınlattı. Onun ruhu öyle yüceydi ki, tek arzusu bireysel hayatların değerini ve bütün Yahudilerin hayatlarını yükselterek Yaradan'ının dileğini gerçekleştirmekti. Bu adalet ve iyilik timsalinin muhteşem hayatının özü buydu.

Halkın son derece ciddi olan iftira ve dedikodu (Laşon Ara) günahını işleyişi onu çok rahatsız ediyordu. Bu nedenle kendisiyle özdeşleşen Hafets Hayim adlı anıtsal eserini yazdı. Bunun yanında insanlar arasındaki ilişkileri düzenleyen kanunlar üzerine Aavat Hesed (İyilik Sevgisi) adlı eseri de hazırladı.

Amerika'ya göç ettiği zaman, Yahudi yerleşim bölgelerinin iyi düzenlenmemiş olması, Yahudiliğin gelişimi açısından onu endişelendirmişti. Yeni göçmenlerin çilelerini fark edince, ihtiyaçlarını karşılamak için Nidhe Yisrael (Yisrael'in Uzaklaşmışları) adlı eseri yazdı. Bu eser özellikle göçmenlerin yeni yaşantılarıyla ilgili ayrıntılı kanunlar ile, her türlü engele rağmen Yahudiliklerini korumaya çalışan kişilere güç verecek ilham dolu sözcüklerle doluydu. Hafets Hayim'in şefkatli gözleri, genç askerlerin Yahudi yaşamından uzak bir hayat sürdürmeye zorlandıklarını ve özel bir rehbere ihtiyaç duyduklarını da gözlemlemişti. Onlar için de Mahane Yisrael (Yisrael Kampı) adlı eseri yazdı.

Kendisinden öncekilerin bütün eserlerine rağmen, Şulhan Aruh'un ilk bölümüyle ilgili birçok kanunu açıklığa kavuşturması gerektiğini fark etti ve son derece güvenilir bir kaynak olan meşhur Mişna Berura'yı yazdı.

Yüreğinin içinde kutsal bir ateş yanıyordu: tam olarak kurtulma ümidi. Yisrael'in Son Kurtuluş'a kavuşması onun sürekli olarak aklını meşgul eden bir ümitti. Maşiah geldikten ve Bet-Amikdaş inşa edildikten sonra Kadaşim, yani korbanlara dair kanunlar tekrar gündeme geleceğinden, bu kanunların açıklığa kavuşturulması gerektiğine kani oldu. Söz konusu alandaki öğrenim yıllar boyunca çok ihmal edildiğinden, Kadaşim konusunda dev bir eser olan Likute Alahot'u yazdı.

Bütün bu büyük çalışmalarına rağmen, doksanlı yaşlara geldiği zaman bile, Tora'ya dair her konuya büyük bir coşku ile eğildi ve Tora adına her türlü faaliyeti güçlendirmeye yarayacak yerlere seyahat etti.

Bu yazı, kutsal varlığıyla tanışma şerefine ve bu kutsal hayatının, bu temiz karakterinin etkilerini hissetme imtiyazına sahip olduğumuz muhteşem bir adamın hayatının çok kısa bir özetidir.

DÜŞÜNCELER

["Straight Talk" / Rabi Shaul Rosenblatt - www.aish.com]

Yemek Yeme Keyfi

 

Ki Tetse peraşası ilginç bir iş kanunu içerir: İşçiler tarladan ürün toplarken, topladıkları üründen istedikleri kadar yemelerine izin verilir. Tora, kişiyi yiyeceğe yaklaştırıp, onu yemekten mahrum etmeyi zalimce bulur.

Aynı mantığa dayanarak, Tora tarlada toprağı sabanla süren bir hayvanın ağzını bağlamayı da yasaklar.

Bu kanunun ilginç uzantıları vardır. Örneğin, misafirlerin önüne yiyecek koyup onları yemeden bekletmek yasaktır. Bir bayram sofrasına kızarmış tavuk getirip herkesi 20 dakikalık bir konuşma ile bekletmeyi düşünebiliyor musunuz?

20. yüzyılın meşhur Amerikalı Hahamı Rabi Moşe Feinstein başka bir kanun daha koymuştu. Yiyecek yerine kimyasallarla beslenen hayvanların ticari üretimi hakkında kendisine soru sorulduğunda, bu peraşaya dayanarak, uygulamanın yasaklanmasına karar verdi, zira bu uygulama hayvanları yemek yeme zevkinden mahrum ediyordu. 

Tanrı bize leziz yiyecekler ve keyiflerle dolu bir dünya verdi. Talmud'a göre, ölümden sonra bize sorulacak ilk sorulardan bir tanesi şudur: "Her çeşit meyveden tattın mı?" Tanrı bize bu meyveleri, yememiz için vermiştir. Yahudilik keyfi reddetmeyi değil, zevk almayı vurgular. Tek şart, Tanrı'nın bize o kadar cömertçe verdiği şeyleri takdir ettiğimizi göstermektir.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Rabi Nisim Behar / "El Gid Para El Pratikante"]

 

1. Kipur gecesi haricinde, gece yarısından önce Selihot ve Vayaavor cümlesi söylenmez.

2. Minyan yoksa, ne Vayaavor cümlesi, ne El Meleh parçası, ne de Rahamana parçasındaki Bedil Vayaavor sözleri söylenemez.

3. Selihot'a başlamadan önce Birkot Aşahar (E-loay Neşama'dan Vaani Avarehem'e olan bölüm) söylemek yerinde olur. Çünkü bu berahalar söylenene kadar Tora'dan hiçbir Pasuk okunamaz.

4. Selihot'ta Aşre Yoşeve Veteha parçası bittiğinde Hatsi Kadiş söylenir. Minyan yoksa Selihot'a Kadiş söylemeksizin devam edilir. Minyan geldiği zaman Selihot'un ortasında durulup Tanah'tan üç pasuk okunur ve ardından Kadiş söylenir.

5. Selihot sırasında mümkünse ayakta durulur. Ayakta duramayan bir kişi ise en azından El Meleh ve Vayaavor söylendiğinde ayağa kalkmalıdır.

6. Erev Roş Aşana ve Erev Yom Kipur haricinde, Avel olan bir kişi, Selihot dinlemek üzere evinden çıkıp sinagoga gidemez.

7. Selihot, Roş Aşana ve Kipur Tefilaları'nı okuyacak olan Hazan, içinde Tanrı korkusu olan ve herkesçe iyilikleriyle tanınan bir kişi olmalıdır. Eğer kendini bu kutsal görev için hazır görmezse o kişinin Teva'ya çıkarılmaması daha doğrudur.

 

5 CEVAP

1. Tora savaş ortamında askerlerin tutkulu olabilecekleri gerçeğini kabul ettiğinden askeri daha büyük bir günahtan uzaklaştırmak için söz konusu izni vermiştir (Raşi).

2. Babasından bir miktar para çalıp bu parayla büyük miktarda et ve şarap satın alarak bunları tüketmiş olmalıdır. Bu konuda başka birçok ölçüt daha mevcuttur.

3. Kişi yeni bir ev inşa ederken çatıya, düşmeyi ve bu nedenle ortaya çıkabilecek ölümleri engelleyecek bir çit kurmalıdır.

4. Mamzer, evlilikleri Tora'ya göre hiçbir zaman geçerli olamayan bir erkek ve bir kadından doğan çocuktur.

5. Amon ulusu, Bene-Yisrael'e ekmek ve su satmayı bile reddetmişti. Moav ise Bene-Yisrael'e beddua etmesi için Bilam'ı görevlendirerek günah işlemişti. Her ikisi de bu davranışlarıyla bencillik ve kötü karakter işareti göstermişlerdir ve Yisrael içinde bu karakterlere yer olmamalıdır.

 

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Hayat sefalet, yalnızlık ve acı doludur.

Ve çok kısa süre içinde hepsi sona erer.

 

-- Woody Allen

 

Haftanın Peraşası'nı, t  e  b  e  r  r  u  d  a     b  u  l  u  n  a  r  a  k, ölmüşlerinin ruhuna veya hasta bir yakınının şifasına ithaf etmek isteyenlerin,  ilgililer (050 - 38 41 30) ile temasa geçmeleri rica olunur.

Peraşa kağıtları Tora ile ilgili yazılar içerdiğinden çöpe atılmamalıdır. Lütfen Geniza'ya getiriniz.