Peraşa Özeti (Devarim 11:26-16:17)

[www.chabad.org]

"Görün!" der Moşe, Bene-Yisrael'e, "bugün önünüze beraha ve lanet [seçeneklerini] sunuyorum" - söz konusu berahaya, Tanrı'nın emirlerine uydukları takdirde kavuşacaklar, aksi takdirde başlarına lanet gelecektir. Bunlar, halk Erets-Yisrael'e girdikten sonra, Gerizim ve Eval dağlarının arasında açıklanacaktır. "Tanrı'nın, İsmi'ni barındırmak üzere seçeceği yerde", halkın Tanrı'ya korbanlarını getireceği bir Bet-Amikdaş inşa edilecektir. Tanrı'ya başka bir yerde korban sunmak yasak olacaktır. Hayvanlar, korban değil de etinin yenmesi amacıyla, başka bir yerde kesilebilir; ancak kan hiçbir şekilde yenemez.

Sahte bir peygamber ya da insanları putlara tapmaları için ikna eden birinin cezası idamdır; putperest bir şehir yok edilmelidir. Peraşada, Kaşer hayvanlar için belirleyici işaretler ve kaşer olmayan kuşların listesi tekrarlanır.

Bütün ürünlerin onda biri Yeruşalayim'e getirilip orada yenmelidir. Eğer yol uzaksa, bu ürünler satılıp, parasıyla Yeruşalayim'de yiyecek satın alınır ve bunlar orada yenir. Belirli bazı yıllarda, bu onda birlik kısım fakirlere dağıtılır. İlk doğan (behor) sığır ya da davar Bet-Amikdaş'a korban olarak getirilir ve etini Koenler yer.

Yardımseverlik/Tsedaka mitsvası, bir Yahudi'ye, ihtiyaçlı olan kişiye armağan ya da borç verme yükümlülüğü verir. Şabat yılında (yedi yılda bir toprağın dinlendirildiği yıl - Şemita), bütün borçlar bağışlanır ve tüm köleler serbest kalır.

Peraşamız, herkesin Bet-Amikdaş'ta Tanrı'nın Huzuruna "görmeye ve görülmeye" gittiği, üç bayram - Pesah, Şavuot ve Sukot - kanunlarıyla son bulur.

DEVAR TORA

["Kol Hakollel" / Rabi Pinhas Avruh - www.torah.org]

Mutlak Güvenlik

Peraşamızda Moşe'nin Şaloş Regalim bayramlarından bir kez daha bahsettiğini görmekteyiz. Bu bahis bize Sukot bayramı hakkında yeni bir bakış açısı sunar. Bu bayram, bizim kırk yıllık çöl yolculuğumuzda Suka adı verilen çardaklarda otururken hazzına vardığımız İlahi Korumanın bir kutlamasıdır. Pasuk şöyle demektedir: "[Ürünlerini] Harman yerinden ve pres teknenden topladığın mevsimde, kendine yedi gün boyunca Sukot bayramını yap. Bayramında neşelen - sen, oğlun ve kızın, kölen ve cariyen, şehirlerindeki Levi, Ger, yetim ve dul. Tanrı'nın seçtiği yerde, Tanrın Adına yedi gün boyunca kutlama yap; zira Tanrın seni tüm ürününde ve elinin tüm işlerinde mübarek kılacak ve sen, sadece neşeli olacaksın" (Devarim 16:13-15). Sukot'un en önemli iki mitsvası olan Suka'da yaşamak ve "Arbaat Aminim - Dört Tür"ü (Lulav - hurma dalı, Adas - mersin ağacı dalı, Arava - söğüt dalı ve Etrog - ağaç kavunu meyvesi) bir arada tutup sallamaktan bu kısımda hiç bahis yoktur. Tora neden hasat zamanında, Sukot'un bu en önemli mitsvalarını göz ardı ederek daha ziyade işin neşe kısmıyla ilgilenmektedir?

1891-1954 yılları arasında Londra ve Bene Barak'ta yaşamış olan, Musar (Yahudi etiği) hareketinin tanınmış şahsiyetlerinden ve düşünürlerinden, Rabi Eliyau Dessler'in derlenmiş yazıları ve konuşmaları olan Mihtav MeEliyau adlı eser, hasat zamanına rastlayan bu bayram döneminde, insanların, rızkın garanti altında olduğuna dair yanlış bir izlenime kapılabilecekleri açıklamasında bulunur. Ama Kral Şelomo Mişle'de bize şöyle bir öğüt verir: "Bana ne fakirlik ne de zenginlik ver, ama bana günlük ekmeğini ver ki tıka basa yiyip ‘Tanrı kim?' diye sorarak inkârda bulunmayayım" (30:8-9). Bu nedenle, Tora Sukot bayramı hakkında daha önceki bir bahiste bize şöyle emretmiştir: "Yedi gün boyunca çardaklarda yaşayacaksınız" (Vayikra 23:42). Böylece, güvenliğimizin, başımızın üstündeki çatıdan kaynaklanmadığı, bizi koruyanın aslında Tanrı'nın barınağı olduğu zihnimize aşılanmış olur. Gerçekten de, yüreğimiz fiziksel arayışlara bağlılığımızdan kurtulmadıkça hiçbir zaman tam olarak doyuma ulaşmayız.

Rabi Dessler devam eder: Tora işte bu nedenle bize "bayramınızda neşeleneceksiniz" emrini vermektedir. Bizim kutlamamız, Koruyucumuzla manevi bir bağlantı niteliğinde olmalıdır. Talmud'da (Moed Katan 8b) bayramda evlenilmediği belirtilmektedir; çünkü "Eşin için değil, BAYRAMIN için kutlama yapmalısın". Durum böyle olduğuna göre, şüphesiz maddi kazançlar için ve onlara duyulan güven için de kutlama yapılmamalıdır. Sonuç olarak, yukarıda sözünü ettiğimiz fiziksel konulardan arınmamızla birlikte, Tanrı ile olan bağlantımızdan duyduğumuz bütünlük ve doyum duygusu mal varlığımızdan duyduğumuz tatminin yerini alınca, bu manevi kutlama daha derinden fark edilecektir.

"Kendine yedi gün boyunca Sukot bayramını yap. Bayramında neşelen ... Tanrın Adına yedi gün boyunca kutlama yap..." "Kendimiz için" bir Suka hazırladığımız ve kendi yaptıklarımız ve mal varlığımız için değil, üzerimizdeki nezaretiyle bize sağladığı koruma için "Tanrı Adına" kutlama yaptığımız zaman, bayramımız bizim için gerçek bir sevinç kaynağı olacaktır.

İKİLEM

Bu kısımda bazı ikilemler ve sorular sunacağız. Bunları Şabat masasında ailece tartışma konusunun bir parçası yapabilirsiniz. Peraşa broşürünün sonunda bu soruya Yahudilik'in bakış açısıyla verilebilecek bir cevabı bulabilirsiniz.

Bazen bir iki ürün satın almak niyetiyle süpermarkete girip de kasada uzun kuyrukları gördüğüm zaman, alış veriş yapmaktan vazgeçerim. Marketi hiçbir fatura veya alışveriş torbası olmadan terk etmek şüphe uyandırabilir. Yapılacak en doğru şey nedir?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Yedinci Kitap: ZERAİM / TOHUMLAR

H. Avoda - İbadet (Devam)

45. Maase A-Korbanot - Korbanlar Konusu

a)      Hayvan ve Kuşlarla Yapılan Korbanlar

Korban olarak sadece sığır, koyun, keçi, güvercin ve kumru sunulabilir. Yedi çeşit korban vardır: 1) Ola-korbanı (Vayikra 1:3-13). Bu tür korbanlar Yahudi olan ve olmayanlar tarafından gönüllü olarak getirilebilir. Bunlar aynı zamanda bazı günahların onarımı amacıyla da getirilebilir. Toplum adına, günde iki tane Ola-korbanı sunulur; Şabat, bayram ve Roş Hodeş günlerinde de ek korbanlar getirilir. Korbanın ismi "yükselmek" anlamına gelir, zira hayvan tümüyle Mizbeah üzerinde yakılır ve duman halinde "yükselir". Bu korbanın etinden yemek yasaktır (Devarim 12:7). 2) Hatat-korbanı (Vayikra 6:17-23) - yani hata korbanı. Bu tür korbanlar, kişi veya cemaat yanlışlıkla günah işlediği zaman sunulur. Aynı zamanda, Nazirler ve tsaraat veya bedensel bir akıntı nedeniyle ortaya çıkan tumadan arınan kişiler de bu tür korbanlar getirir. Roş Hodeş ve bayramlarda toplum adına bu tip korbanlar getirilir. Cemaatin toplu [belirli nitelikteki] bir günahı veya Koen Gadol'un [belirli nitelikteki] bir günahı için veya Yom Kipur nedeniyle getirilen Hatat-korbanları kamp dışında yakılır ve etini yemek yasaktır (Vayikra 6:17-23). Diğer Hatat-korbanları ise (Mizbeah üzerinde yakılan kısımlar haricinde), Bet-Amikdaş sınırları içinde Koenler tarafından yenmelidir (Bamidbar 18:9-10 ve Vayikra 10:13). 3) Aşam-korbanı (Vayikra 7:1-7) - yani suç korbanı. Bu daima bir koçtur. Kişi Tora'nın listelediği bazı günahları işlediği zaman veya belirli türdeki bir günahı işleyip işlemediğinden emin olmadığı zaman veya tsaraattan arındığı zaman bu tür bir korban getirir. Bunlar da Bet-Amikdaş'ta Koenler tarafından yenmelidir. 4) Şelamim-korbanı (Vayikra 7:11-18; ayrıca Vayikra 3) - yani barış korbanı. Bu amaçla bir kuş korban olarak getirilemez. Şelamim-korbanı gönüllü olarak getirilebilir (yanında ekmek getirildiği zaman bu korban Toda-korbanı - şükran korbanı olarak adlandırılır). Bir Nazir ise bu korbanı getirmekle yükümlüdür. Toplum adına Şavuot bayramında getirilen İki Ekmek'e eşlik eden iki Şelamim-korbanı gerçekleştirilir. Toplum adına getirilen Şelamim-korbanları Bet-Amikdaş içinde Koenler tarafından yenmelidir. Şahsi getirilen Şelamim-korbanının eti getiren kişiye aittir ve bunu konuklarıyla birlikte yiyebilir. Ancak bunun öncesinde, göğüs, sağ but [ve bir Nazirin korbanında sol kol] Koenler'e verilmelidir ve onlar bunu kendi aileleriyle birlikte yiyebilirler (Bamidbar 18:19). Şelamim-korbanına ait etler Yeruşalayim şehri içinde yenmelidir (Vayikra 10:14). (devam edecek)

MODERN ÇAĞ Ve TORA

["Şabat BeŞabato" - www.zomet.org.il]

Ağlama Duvarı'nda Tamirat

Bene Yisrael'de birçok insan duasında gözyaşları içinde iki bin yıldan fazla ayakta kalmış olan Ağlama Duvarı'nı anar. Belki de gözyaşları yüzündendir - ama geçen uzun süre içinde taşlar bozulmaya ve parçalanmaya başlamıştır. Orada toplanan insanları tehlikeye atmamak ve duvarın ayakta kalamama tehlikesini önlemek için, bazen duvarı sabitlemek açısından delik açmak veya taşları kırmak gibi bakım işlerini gerçekleştirmek gerekebilir. Ancak peraşamızda, Tanrı'nın İsmi'ni simgeleyen şeylere zarar vermemiz yasaklanmaktadır (Devarim 12:4). Öyleyse bunu nasıl yapabiliriz?

Kotel Bene-Yisrael'in yüreğine o kadar yakındır ki, taşların içinde kuşların yuva yaptığı delikleri kapatmanın doğru olup olmadığı sorusu ortaya çıkmıştır; çünkü bunun «Kuş bile kendine bir ev buldu, özgür kuş, kendine ev [buldu]» (Teilim 84 :4) pasuğunun söylediğine aykırı davranmak anlamına gelmesi olasılığı vardır. Bunun yanında duvarın içinde büyüyen bitkileri sökmekle ilgili bir soru da ortaya çıkmıştır, çünkü Mişna'ya göre, duyulan kederi arttırmak için bir sinagogun yıkıntıları içinde büyüyen otların kopartılmaması gerekir.

Kutsal yerlerden sorumlu olan haham bu soruları çeşitli otoriteler danıştı ve onların cevaplarına dayanarak, duvarın taşlarını tamir etmek için bazı talimatlar yayınladı. Sorular çeşitli konular içeriyordu. Örneğin, Ağlama Duvarı'nın kendisi Bet-Amikdaş'ın ve Tapınak Tepesi'nin bir parçası sayılır mıydı? İşçilerin, tamir işlerini yaparlarken nasıl giyinmeleri gerekiyordu? İşe başlamadan evvel bir Mikve'ye dalmaları gerekiyor muydu? Acaba bu duvarın taşlarının üzerine basmaya izin var mıydı?

Duvarın içindeki yuvalar ve kuşlar konusuna bir çözüm mevcuttur. Kaynaklarımıza göre, Bet-Amikdaş'ın çatısında bir "kuzgun kovucu", yani kuşları uzak tutmaya yarayan bazı iğnemsi çıkıntılar vardı. Dolayısıyla kuşlara kalacak yer vermek için fazla çabaya gerek olmadığı aşikârdır; hatta aksine, duvardaki taşlara gelen zarardan onları sorumlu tutmak bile olasıdır. Bitkiler söz konusu olduğunda; evet, yıkık bir sinagogun yıkıntılarından kopartılmamaları gerektiği doğrudur, böylece oradan geçen herkes yıkım için üzülecek ve onu tekrar inşa etmek için çaba harcayacaktır. Ama maalesef şu anda Bet-Amikdaş'ı tekrar inşa etme gücümüz yoktur. Dahası, bitkileri çıkarmak duvarı muhafaza etmeye yarayabilir, çünkü kökler içerde derin çukurlar açmaktadır ve bu da taşın bozulması için bir başka neden daha teşkil etmektedir. Dolayısıyla duvarda otların kopartılması da bir sorun değildir.

Kaynak: Rabi Şemuel Rabinowitz ve diğerleri, "Tehumin" cilt 24. s. 481-488.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Rabi Nisim Behar / El Gid Para El Pratikante]

Tsedaka (devam)

1. Verilen %10 (Maaser) fakirler içindir. Fakat örneğin bir Berit, bir gelini evlendirmek ya da okumak ve okutmak üzere Tora içerikli kitaplar satın almak için Maaser paraları harcanabilir.

2. Tüm hayatını Tora öğrenerek geçiren gerçek bir Haham'a yardım etmek gerekir. Eğer yardımı kabul etmezse, onunla iş ortaklığı yapıp geçimine yardımcı olmak gereklidir.

3. Tsedaka veren kişiler 8 dereceye ayrılır:

a.      Bir kişiye, başkalarına muhtaç duruma düşmesinden önce yardım etmek, onunla iş ortaklığı kurmak veya borç para vermek, ya da kendine yetmesi için ona iş bulmak, tüm derecelerin üstündedir.

b.      Birinci derecenin altı: Alan da veren de birbirlerini tanımayacak şekilde, fakire Tsadaka vermek. Bu, Tsedaka fonları ve kumbaraları yoluyla yapılır.

c.       İkinci derecenin altında: Veren kişi kime verdiğini bilir; fakat alan fakir kimden aldığını bilmez. Bu, birinin fakirlere para götürüp, paranın kimden geldiğini açıklamaması ile yapılabilir.

d.      Üçüncü derecenin altında: Fakir kimden aldığını bilir; fakat veren kime verdiğini bilmez.

e.       Dördüncü derecenin altında: Bir fakir istemeden ona vermek.

f.       Beşinci derecenin altında: Fakir istedikten sonra vermek.

g.      Altıncı derecenin altında: Güler yüzle vermek, fakat tüm ihtiyacı karşılamamak.

h.      Tüm yedi derecenin altında: Fakire para vermesine rağmen, bu durumun kişinin zoruna gitmesi.

4. Tsedaka mitsvasını yerine getirirken çok dikkatli olmak gerekir. Zira bazı durumlarda, fakirin yardıma tam ihtiyaç duyduğu zamanda zenginin yardıma gelmemesi, fakirin ölümüyle sonuçlanabilir.

Masehet Taanit'in 21. sayfasında şu olay anlatılır: Büyük bilge Nahum İş Gam Zu, iki gözünden kör, iki kolu ve iki ayağı eksik ve tüm vücudu cüzzamlı bir kişiydi. Günlerden bir gün, yıkılmaya yüz tutmuş bir evde yatağındayken, öğrencileri onu kurtarmak için, eşyalardan önce kendisini yatağıyla beraber dışarı çıkarmak isterler. Öğrencilerine şöyle der: "Çocuklarım; önce evi boşaltın, çünkü ben içeride olduğum sürece evin yıkılmayacağımdan eminim". Eşyaları çıkartırlar ve ardından kendisi yatağıyla beraber çıkartılır. Ondan sonra ev çöker. O zaman öğrencileri ona şu soruyu sorarlar: "Sayın Ravımız, bu kadar gerçek bir Tsadik olduğunuza göre, vücudunuzdaki bu büyük ıstırabın sebebi ne?" Onlara şöyle cevap verir: "Çocuklarım; bu duruma gelmemin sebebi kendimim. Bir gün kayınpederime gidiyordum ve yanımda erzak dolu üç eşek vardı. O anda yanıma bir fakir yaklaştı ve bana ‘Rabi bana yemek ver' dedi. Ona, ‘Bekle; eşeğin yükünü indireyim' dedim. Fakat ben daha yükü boşaltmaya yetişemeden, bu fakir, gözlerimin önünde açlıktan düşüp ölüverdi. Onun yanına gittim ve şöyle dedim: ‘Merhamet etmeyen bu gözler kör olsun, acele etmeyen bu eller kesilsin, koşmayan bu ayaklar kesilsin'. Bunun ardından tüm vücudumun da cüzzamla kaplanmasını söylemeden rahat edemedim". Öğrencileri ona "Eyvahlar olsun! Seni bu halde görmemiz ne kadar yazık!" dediler. O da cevaben "Asıl beni böyle görmeseydiniz çok yazık olurdu" der.

İKİLEME CEVAP

[Rabi Mendel Weinbach / gatewaysonline.com]

Geçenlerde İsrail'de bir süpermarket ve bir güvenlik şirketi haksız yere bir kadını hırsızlıkla suçladığı ve utanç duymasına neden olduğu için toplam 30.000 şekel cezaya çarptırıldı.

Söz konusu hanımefendi cüzdanındaki kâğıt mendillere ilaveten bir paket mendil daha almaya karar vermiş ve güvenlik görevlisine mendillerin mağazanın hangi bölümünde bulunduklarını sormuştur.

Kadın oradaki mendilleri beğenmeyince almaktan vazgeçmiş ve boş ellerle mağazadan çıkmıştır. Koruma görevlisi kadının hırsızlık yaptığından kuşku duymuş ve cüzdanını aramak isteyerek içinde diğer mendilleri bulmuştur. Ancak şüphe dayanaksız çıkmasına rağmen mağaza müdürü özür dilemeyi reddetmiş ve inatçılığı nedeniyle büyük bir ceza ödemiştir.

Elbette bu her zaman aynı şekilde sonuçlanmayabilir. Bu nedenle herhangi bir tatsızlık yaşamamak için, bu öyküden alınacak ders, marketten dışarı çıkarken güvenlik görevlisine aramış olduğunuz şeyi bulamadığınızı belirtmek ve böylece zan altında kalmamaktır.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Akıllı insanlar söyleyecek bir şeyleri olduğu için konuşur;

Aptallar ise sırf bir şeyler söylemek için konuşur.

-- Eflatun