Peraşa Özetİ (Devarim 11:26 - 16:17)

[www.ohr.org.il]

Moşe halka maneviyat merkezli bir hayatın getireceği bereketleri ve Tanrı'dan uzaklaşmanın getireceği laneti sunar. Halk, Erets-Yisrael'e gireceği zaman, putperest uygulamalarda kullanılan tüm ağaçları yakacak ve putperestliğe ait tüm heykelleri yok edecektir. Tanrı, Kutsal Varlığı'nı barındırmak üzere tek bir yer seçecektir. Korbanlar sadece bu yerde sunulabilecek ve başka hiçbir yerde kişisel sunaklar inşa edilemeyecektir.

Moşe halkı, kan yememeleri konusunda tekrar uyarır. Çöldeyken tüm hayvan kesimi Mişkan'da gerçekleşirdi; ancak Erets-Yisrael'e girdiklerinden itibaren, bu işlem - yemek amaçlı olması kaydıyla - her yerde, ama belirli kurallara göre yapılabilecekti. Moşe, sadece Yeruşalayim sınırları içinde yenebilecek bazı yiyecek kategorilerini bildirir. Ardından, diğer ulusların davranış şekillerini kendilerine adapte etmemeleri uyarısında bulunur.

Tora tam ve mükemmel olduğu için, ona herhangi bir şeyin eklemek ya da onu eksiltmek yasaktır. Bir "peygamber" halka gelip Tora'yı terk ederek putperest davranışlar içine girmelerini öğütlediği takdirde, cezası ölümdür. Benzer şekilde halkı putperestliğe teşvik eden kişinin cezası da ölümdür. Tamamen putperestliğe yönelmiş bir şehrin yok edilmesi gerekecektir. Bir yakının ölümü halinde abartılı yas ifadelerinde bulunmak - örneğin vücuda zarar vermek ya da saçları yolarak kafada kel bir nokta oluşturmak yasaktır. Moşe daha sonra, Kaşer olan ve olmayan hayvanları tekrar sınıflandırır; et ve sütün birlikte pişirilmemesi gerektiğine dair emri hatırlatır.

Ürünün ikinci onda birlik bölümü [Maaser Şeni] Yeruşalayim'e getirilip burada yenmelidir. Fakat miktar çok büyükse, parasal karşılığı Yeruşalayim'e getirilecek ve bu parayla burada yiyecek alınıp [elbette yerel halkla birlikte] tüketilecektir. Belirli bazı yıllarda ise bu ikinci onda birlik bölüm fakirlere dağıtılmalıdır. Bene-Yisrael'den daima cömert olmaları istenir. Yedinci yılda her türlü borç silinmelidir; bunu karşılığında Tanrı halkı her yönden mübarek kılacaktır. Yahudi bir köle, altı yıllık çalışmadan sonra serbest kalacaktır ve boş elle gönderilmeyecektir. Ayrılmayı reddederse, kulağı bir biz ile kapı eşiğinde delinecek ve Yovel yılına [50. yıl] kadar köle durumunda kalacaktır. Peraşa üç hac bayramı - Pesah, Şavuot ve Sukot ile sona ermektedir.

DEVAR TORA

[Rabi Berel Wein - www.torah.org]

Gerçeği Görün

Görmek inanmaktır ve bu haftaki peraşanın ilk sözcüğü"Ree- Gör" şeklindedir. Tora'ya göre inanç, hayatı ve olayları görmekle elde edilebilir. Kendinden belli olan olaylar vardır ve kişi bu olaylara bakarak beraha ile lanet, iyi ile kötü, sonsuz hayat ile insanın faniliği arasında doğru ve inandırıcı bir seçim yapabilir.

Peygamber Yeşayau inançlı olmayanları ve şüphecileri, "görüşsüz", diğer bir deyişle, gerçeğin ve tarihin karşısında körleşmiş insanlar olarak tasvir eder. Özellikle, milyonlarca insanın yoldan çıkmasına neden olan ve bir bütün olarak Yahudilerin üzerinde korkunç bir etkisi olan geçmiş yüzyıldaki ideolojilerin değersiz olduğunun kanıtlandığı günümüzde, hâlâ bu ideolojilere inanmaya devam etmek bir çeşit körlük sayılır. Yahudi tarihine bir göz atınca bile, dünya medeniyetinde bir millet ve bir güç olarak Yahudilerin var olmaya devam etmesinin, tartışmasız olarak Tora değerlerine ve yaşam tarzına inanmaya ve uymaya bağlı olduğu ortaya çıkacaktır.

Bugün insan, Yahudilerin genel durumuna doğru bir şekilde bakarsa, Yisrael hakkında 3300 sene önce Devarim kitabında yazılı olan kehanetlerin isabeti karşısında şok olacaktır. İnsan her şeyi doğru ve açıkça görerek, kendine bereketli ve sonsuz hayatı seçebilir. Bu bütün Yahudiler ve esasında bütün insanlık için doğrudur.

Tora bize, Moşe'nin hayatının sonuna doğru, Erets-Yisrael'i gördüğünü ve "son güne kadar" Bene-Yisrael'in başına gelecek olan bütün olayları öngördüğünü öğretir. Tanrı'nın ona geleceği göstermeyi uygun görmesi ve bunu ona anlatmaktan veya tasvir etmekten ziyade, kendi gözleri ile görmesine izin vermesi dikkat çekicidir. Geleceği görmesi Moşe'nin gözünde bu gerçeği daha etkili kılmıştır. Moşe Yahudi tarihinde ileri görüşlülüğün simgesidir. Bu yüzden, kendisi bütün peygamberlerin en yücesidir.

Peygamber Yirmeyau'ya Bet-Amikdaş'ın yakın gelecekte yıkılacağı doğrudan Tanrı'nın bir bildirisi halinde söylenmemiştir. Tanrı sadece ona bir soru sormuştur: "Yirmeyau, ne görüyorsun?" Ve Yirmeyau, gelmekte olan felaketi kendi gözleri ile görerek, Bene-Yisrael'e vereceği ikaz mesajına daha etkili bir şekilde yoğunlaşabilmiştir.

Ancak görmek, keskin gözlerden çok daha fazlasını gerektirir. Görülenlerin kavranması ve mevcut manzaranın fonunun algılanması da görmenin bir gerektirmesidir. İşte bu yüzden, Tora'nın incelenmesi ve Yahudi halkının hikâyesinin anlaşılması bizim çağımızda ve günümüz koşullarında hayati öneme sahiptir. Tora esasında, çarpık görüşleri düzelten ve karanlık noktaları aydınlatan bir gözlüktür. Her şeyi açıkça ve doğru bir şekilde görmemizi emreder. Bu gözlükleri takmak ve böylece kendimize beraha yolunu, bu şekilde de yaşamı seçmek akıllıca olacaktır.

Kısa Divre TORA

Hiç Kimse Bir Ada Değildir

Living Each Day - Rabi Avraam Twersky

"Gör! Bugün önünüze berahayı ve bir laneti sunuyorum" (Devarim 11:26).

Bu pasuktaki ilk fiil "Gör" tekil bir hitap içermekte, "önünüze" sözcüğü ise çoğul bir kullanımdır. Bu karışıklığın nedeni nedir? Keli Yakar şöyle açıklar: Her bir fert toplumun bütünü için bir sorumluluk duygusu taşımalıdır. Talmud'a göre, insan her zaman dünyanın eşit sayıda dürüst ve günahkâr insanlardan oluştuğunu, kendisinin de eşit sayıda mitsva ve günaha sahip olduğunu varsaymalıdır. Yargı çoğunluğa dayandığı için, kişinin bir sonraki hareketi bir mitsva ise, bu, tüm insanlık adına adalet tartısını olumlu yöne doğru eğeceği gibi, aynı zamanda dünyada dürüst insanların çoğunluğu elde etmesini sağlamış olacaktır. Bizler, kişisel hayatlarımızda yaptıklarımızın başkalarını etkilemediğine inanarak,  kendimizi sık sık ıssız birer ada gibi görürüz. Moşe'nin mesajı bunun böyle olmadığı şeklindedir. Yaptığımız hareket, iyi ya da kötü, tüm toplumu ve tüm insanlığı etkileme kuvvetine sahip olabilir. Herkesin bir beraha mı yoksa lanet mi alacağı biz bireylere bağlıdır.

Ödül ve Ceza

Reflections on the Sedra - Rabi Zalman Posner

Tanrı'nın insanları yaptıkları iyi işler için hemen veya en azından yavaş yavaş ödüllendireceğini ümit eden insan sayısının az olmaması şaşırtıcı değildir. Öyle ya, eğer insanın yaptığı işle orantılı bir ödül beklentisi yoksa veya cezalandırılmaktan korkmuyorsa, neden iyilik yapsın veya yasadışı hareketlerden kaçınsın? Peraşa da ödül ve ceza kavramı hakkındaki sözlerle açılmaktadır: "Gör! Bugün önünüze berahayı ve bir laneti sunuyorum" (Devarim 11:26).

Bu pasukta beraha ve lanetin tam olarak ne olduğunun tanımlanmadığı dikkat çekicidir. Ödül ve ceza, insanların yaptıkları iyi ve kötü davranışlardan bağımsız değildir - onların ta kendisidir. Pirke Avot'ta söylendiği gibi "mitsvanın ödülü mitsvadır, günahın cezası günahtır." Bu ifade genelde "mitsvanın ödülü başka bir mitsvadır ve günahın cezası başka bir günahtır" şeklinde anlaşılır. Ancak ifade "Bir mitsvanın ödülü, o mitsvanın ta kendisidir. Günahın cezası o günahın ta kendisidir" şeklinde de anlaşılabilir. İnsan iyi işler yaparak daha iyi biri olur, kötü işler yaparak daha değersiz hale gelir. Mitsvaya uymanın getireceği beraha mitsvanın ta kendisidir. Mitsvayı reddetmenin getireceği lanet, insanın bu şekilde otomatik olarak alçalması ve dürüstlük yolundan sapmasıdır.

Vermek Almaktır

Living Each Week - Rabi Avraam Twersky

"Tarlanızın bütün ürününden onda bir ayırmalısın."

Burada "onda bir ayırmalısın" anlamında kullanılan ifade Aser Teaser şeklinde bir ikilemedir. Talmud bu sözleri "Aser ŞetitAşer - Onda bir ayır ki Zenginleşesin" şeklinde açıklar. Bu açıklamaya göre, Tora, onda bir (Maaser) ayırma mitsvası için maddi bir ödül vaat etmektedir. Kişi ürünlerinden bir kısmı bağışlamanın kendi maddi varlığında bir eksilme anlamına geldiğini sanabilir. Tora bunun böyle olmadığını belirtmektedir. Yardım etmek insanı fakirleştirmez; aksine insan verdiğinden daha fazlasını alır.

Tora'nın İçindeki Mutluluğu Takdir Edin

Growth Through Torah - Rabi Zelig Pliskin

"Eğer Tanrı'nın emirlerini dinlerseniz, berahaya hak kazanacaksınız"

Or Ahayim şöyle der: Herhangi bir beraha bir yana, Tanrı'nın Torası'nı dinlemenin ta kendisi, başlı başına çok büyük bir berahadır ve kişiye çok büyük bir yaşam enerjisi verir. İnsan Tora'nın muhteşem tadını aldığı zaman, bu ödülün Vericisi'ne bir minnet borcu olduğunu hisseder ve yaptıkları için ödül istemek yerine, asıl kendisinin Tanrı'ya borçlu olduğunu fark eder.

Tanrı'dan Ne Kadar Uzak Olursanız Olun, Çaba Harcarsanız Her Zaman Yaklaşabilirsiniz

Growth Through Torah - Rabi Zelig Pliskin

"Tanrınız Aşem'in ardından yürümelisiniz"

Hafets Hayim bir soru sorar. Bu pasuktaki "ardından" sözcüğü belirli bir mesafe uzaktan takip etmeyi ima etmektedir. Ama gerçek amaç Tanrı'ya mümkün olduğu kadar yakın olmak olduğuna göre neden "Tanrı ile yürüyün" gibi bir ifade tercih edilmemiştir?

Hafets Hayim bu soruyu şöyle cevaplar: İnsan kendisini Tanrı'dan ne kadar uzak hissettiğine bakmaksızın, hiçbir zaman umudunu yitirmemelidir. Bütün gücü ile Tanrı'ya yaklaşmaya çalışmalıdır.

Berdiçev'li Rabi Levi Yitshak bir keresinde, hayatında birçok hata yapan birine yaklaşır ve şöyle der: "Sana gıpta ediyorum. Eğer pişman olup sevgi ve içtenlikle Tanrı'ya dönersen, bütün günahların parlayan kocaman bir ışığa dönüşecek. İşte ben o ışığın parlaklığına gıpta ediyorum."

Kutsal Bir Ulus

Reflections on the Sedra - Rabi Zalman Posner

Bu peraşada Moşe, Bene-Yisrael'i Tanrı tarafından emredilen mitsvalara uyma konusunda bir kez daha ikaz etmektedir. Bu kurallar içinde Kaşerut kanunları da sıralanmaktadır. Kaşerut kurallarının sebepleri hakkında bilinen birçok açıklama önerilmiştir. Bunlardan çok popüler olanlarından biri, Kaşerut'un sıhhi önlemler olduğu yönündedir [ve buna bağlı olarak bazı insanlar, hatalı bir şekilde, modern bilim ve teknoloji yüzünden artık bun kuralların modasının geçtiğini öne sürerler.] Hâlbuki peraşada Moşe açıklamayı yapmıştır: "Çünkü siz, Tanrınız Aşem Adına Kutsal bir ulussunuz." Moşe'nin sözlerinde "sağlık" ile ilgili hiçbir şey yoktur. Tora'nın Kaşerut kuralları hakkında verdiği nedenler açıktır. Bunun için farazi tahminler yürütmeye gerek yoktur. İbranice'de "Kodeş - Kutsal" sözcüğü, önemli bir amaca adanmış ya da vakfedilmiş bir şeyi tanımlar. Yahudiler de Kodeş'tir; Tanrı'ya adanmışlardır ve Tanrı, Kaşerut kurallarını da, diğer birçok kural gibi Yahudiler'in bu vakfedilmiş benliğinin bir parçası ve ayırt edici işareti olarak vermektedir. Sadece sinagogda ve bayramlarda değil, hayatımızın her yönünde, bütün yediklerimizde, yaptıklarımızda ve söylediklerimizde de manevî ve "kutsal" bir yaşam sürdürmeye kendimizi adamalıyız.

İhtiyacı Olanlara Duygusal Destek Verin
Growth Through Torah - Rabi Zelig Pliskin

"Aranda muhtaç biri varsa, Ülken'deki kapılarında kardeşlerinden [sıkıntı içinde] biri varsa, yüreğini katılaştırma ve muhtaç kardeşine elini kapatma."

İbn Ezra bu pasukla ilgili olarak açıklamasında "Böyle bir kişiye nazikçe sözler söylemekten kendini alıkoyma" demektedir. Kişi fakir olduğu zaman, malî sıkıntıdan çok daha fazlasını çeker; bu durumu ona duygusal olarak da acı verir. Bu yüzden, yüreğimizi o kişiye açmak ve ona anlayışla konuşmak gerekir. Sadece para vermek yeterli değildir.

Bir keresinde Rabi Moşe Feinstein ve bir öğrencisi oldukça önemli bir toplantı için acele ediyorlardı ve çok geç kalmışlardı. Fakir ve yaşlı bir Yahudi bağış istemek için onları durdurdu ve sorunlarını Rabi Feinstein'e anlatmaya başladı. Rabi Feinstein ona birkaç dolar verdi ve bol vakti varmış gibi onu dinlemeye koyuldu. Öğrenci "Herhalde Rabi Feinstein toplantı için zaten çok geç kaldığımızı düşünüyor ve yetişme ümidini kestiği için bu adamı dinliyor" diye düşünmeye başlamıştı. Ama zavallı adam hikâyesini bitirdiği zaman, Rabi Feinstein her zamankinden daha hızlı yürümeye koyuldu. Öğrenci ona sordu: "Neden onu dinlemek için durdunuz? Bu kadar acelemiz olduğuna göre, sadece para verip yoluna devam edemez miydiniz?" Rabi Feinstein, yüreğini açan bir insanı dinlemenin, onun için belki de para vermekten bile daha değerli olabileceğini söyleyerek cevap verdi.

Elul Ayı

The Chassidic Dimension - Lubaviç Rabisi, Rabi Menahem Mendel Schneerson

Ree peraşasının ardından okunan aftarada Yahudiler, büyük manevi fakirleşmeleri nedeniyle duydukları büyük ıstırap karşısında teselli bulmaları için peygamberlerin sözlerinin bile yeterli olmadığını, sadece Bizzat Tanrı tarafından teselli edilmek istediklerini dile getirirler. Tanrı bu dileklerini kabul eder ve "Ben! Sizi Ben teselli edeceğim" der. Yahudiler'in dileklerini yerine getirmek, Tanrı'nın cevabıdır. Bu, yukarı dünyalarda, aşağı dünyalar tarafından tetiklenen bir hareketlenmeyi belirtir. Bu durum neden Ekev peraşasının daima Av ayı içinde, Ree'nin ise Roş Hodeş Elul'dan önceki ya da aynı güne rastlayan Şabat günü okunduğunu açıklamaktadır. Av ayı, Tanrı'nın, sembolik olarak öfkesine gem vurmamayı tercih ettiği bir aydır. Elul ayı ise, Tanrı'nın sonsuz merhametini ifade ettiği bir zamandır. Av ayında daha çok, Tanrı'nın, Ekev peraşasıyla simgelenen mesafe, gizlenmişlik ve lanetini hissederiz (Ekev sözcüğü otomatik bir sonucu tanımlar. Kendi içinde bir gizlilik anlamı verir). İlahî merhametin on üç özelliğinin hâkim olduğu Elul ayında ise Tanrı bütün görkemi içinde görünür. Bu yüzden peraşanın ismi de "Ree - Gör"dür. Tanrı, işte bu açıklık ve yakınlık ortamında "Ben! Sizi Ben teselli edeceğim" demektedir.

Her GÜn YAPILAN MİTSVALAR

[www.pirchei.com]

Sabah Ekmeği

Talmud, her sabah tefiladan sonra kahvaltıda ekmek yemeye özen göstermeyi tavsiye eder. Ekmek insana gün boyu süren bir enerji verir. Tora genel olarak bir insanın sağlığına önem vermesinin ne kadar önemli olduğunu öğretir. Sabahleyin ekmek yemek de birçok rahatsızlığı önlediği için bu genel prensibin yansımalarından biridir.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Birkat Koanim Kuralları

1.             Kendini zayıf ya da rahatsız hisseden bir Koen, Birkat Koanim'de ayakta durmaktan rahatsız olacaksa Retse'den önce sinagogdan dışarı çıkar.

2.             Cemaat tarafından sevilmeyen ya da cemaatle anlaşmazlığı olan bir Koen Birkat Koanim söyleyemez.

3.             Evli olmayan bir Koen'in tek başına Birkat Koanim'e çıkmaması daha iyidir. Fakat evli Koen yoksa, bekar bir Koen Birkat Koanim söyleyebilir.

4.             Tefila söylenen yerde Sefer Tora yoksa bile Birkat Koanim söylenebilir.

HaftanIn Sözü

[Rabi Yohanan - Talmud Yeruşalmi - Berahot 9:1]

Hayat olduğu sürece umut vardır.