Peraşa Özeti (Bamidbar 25:10-30:1)

[www.chabad.org]

Aaron'un torunu Pinehas, Şimon kabilesi prenslerinden Zimri'yi ve onun, çadırına getirdiği Midyanlı prensesi öldürmek için gösterdiği gayretten dolayı ödüllendirilir: Tanrı ona ebedi bir barış antlaşması ve Koenlik bahşeder.

Yapılan nüfus sayımında 20 ile 60 yaş arasındaki erkeklerin sayısının 601.730 olduğu saptanır. Moşe'ye, Ülke'nin, kabileler ve Yisrael aileleri arasında kurayla nasıl bölüştürüleceği hakkında talimatlar verilir. Tselofhad adlı, erkek çocuk sahibi olmadan ölen kişinin beş kızı, Moşe'den, babalarının hakkına düşen toprağı almayı talep ederler. Tanrı bu isteklerini kabul eder ve bu konuya Tora'nın miras kanunları arasında yer verir.

Moşe, kendisinden sonra görevini üstlenmesi ve halkı Erets-Yisrael'e götürmesi için Yeoşua'yı görevlendirir. Peraşa, günlük korbanlar ve Şabat, Roş Hodeş (ayın ilk günü) ve Pesah, Şavuot, Roş Aşana, Yom Kipur, Sukot ve Şemini Hag Atseret bayramlarında getirilen ek korbanlar ile ilgili detaylı bir liste ile son bulur.

DEVAR TORA

["Kol Hakollel" / Rabi Pinhas Avruh - www.torah.org]

Tanrı'nın Paketlerini Taşımak

Geçen haftaki peraşanın sonunda, Bilam kendisini işe alan Moav kralı adına Bene-Yisrael'e beddua etmeyi başaramamıştı. Bu nedenle, Bene-Yisrael'in çöküşü için farklı bir yaklaşım sunmuştu; onları ahlaksızlığa teşvik edecekti. Bunu başardığı takdirde Tanrı'nın gazabını Bene-Yisrael'in üzerine çekeceğine şüphe yoktu. Söz konusu başkaldırının en çarpıcı örneği Zimri ile Kozbi'nin günahıydı. Zimri, Şimon kabilesinden bir liderdi; Kozbi ise, Moav planının başarısını garantilemek için şahsen yardım eden bir Midyan prensesiydi. Ahlaksızca davranış Bene-Yisrael'de 24.000 cana mal olan Tanrısal bir salgına yol açmıştı. Bu bela, ancak Zimri ve Kozbi'yi herkesin görebileceği şekilde infaz eden, Pinehas'ın Tanrı adına yaptığı bu şevk dolu hareketiydi.

Peraşamızda Pinehas bunun için ödüllendirilmektedir. "Koen Aaron'un oğlu Elazar'ın oğlu Pinehas, içlerinde Benim intikamımı alarak, gazabımı Bene-Yisrael'in üzerinden geri çevirdi ve [böylece] Bene-Yisrael'i ödün vermez tavrım sonucunda tüketmedim. Bu yüzden söyle: İşte ona barış antlaşmamı veriyorum. [Bu antlaşma] Hem o hem de ardından [gelecek] soyu için ebedi bir Koenlik antlaşması olacaktır..."  (Bamidbar 25:11-13). Raşi'ye göre, pasuktaki "Benim intikamımı alarak" sözlerinin anlamı "Şahsen Benim (=Tanrı'nın) göstermem gereken öfkeyi o gösterdi" şeklindedir.

1895-1986 yılları arasında yaşamış olan, döneminde Yahudi kanununun en meşhur karar mercilerinden, New York City'deki Metivta Tiferet Yeruşalayim Yeşivasının başkanı Rabi Moşe Feinstein'a göre, Pinehas'ın tepkisi, diğer bir deyişle, Bizzat Tanrı'nın yapması beklenen bir şeyi şahsen üstlenmesi, aldığı ödülün ana sebebidir ve bundan bizim de ders almamız gerekmektedir. Talmud (Baba Batra 10a), kötü Romalı General Turnus Rufus'un sorduğu bir soruyu aktarır: "Eğer Tanrı gerçekten fakirleri seviyorsa o zaman neden onlara yiyecek vermiyor?" Büyük Rabi Akiva ona şöyle cevap vermiştir: "Onlara yardım etme suretiyle liyakat elde edebilmemiz ve bu şekilde cezadan kurtulabilmemiz için." Rabi Feinstein devam eder: Başka bir deyişle Tanrı, "Kendi yapması beklenen" bir şeyi, "bizim iyiliğimiz için" bize bırakmıştır!

Ancak elbette, Tanrı'yı sözüm ona Kendi sorumluluğundan "kurtararak" fakirlere yardım sağlayanların bizler olduğunu düşünecek kadar da aptal olmamalıyız. Bizler sadece Tanrı'nın gönderdiği bereket için birer kanaldan ibaretiz. Rabi Feinstein taşınacak paketleri olan bir baba ile benzetme kurar. Çocuk babasının paketini hafifletmek için yardım etmek istemektedir.  Esasında çocuk babasına büyük bir iyilik yapmış değildir; zira bu paketi taşımak baba için zaten yük olmazdı. Ancak babaya bir sevgi gösterisi olarak çocuğun yardım etme arzusu, baba için bir sevinç kaynağıdır. Aynı şekilde, Tanrı'nın Kendisinin yapacağı şeyi bizim yapmamız da işte böyle bir "hazdır".

Böylece, Tanrı'nın "paketlerini" taşıma sorumluluğunu üzerimize almamızın, Tanrı'nın Kendisinin yapacağı şeyi yapmamızın karşılığında, çifte ödül alırız. Öncelikle, ömür boyunca süren "Tanrı bilinci" arayışımızda, gerçekten Tanrı'ya benzer bir şekilde davranma suretiyle, O'nun yollarını taklit etme emrini yerine getirmiş oluruz. Ve bunun karşılığında da, kendimize özel bir ödülü de garantileriz. Bu ödül, Tanrı ile aramızda daha kuvvetli bir hal almış şahsi bağımızdır.

İKİLEM

Bu kısımda bazı ikilemler ve sorular sunacağız. Bunları Şabat masasında ailece tartışma konusunun bir parçası yapabilirsiniz. Peraşa broşürünün sonunda bu soruya Yahudilik'in bakış açısıyla verilebilecek bir cevabı bulabilirsiniz.

Dindar bir Yahudi, Cuma günü öğleden sonra bir şehirden bir başkasına arabasıyla seyahat etmekteydi. Arabası bozulduğunda saat henüz 13:30'du ve Şabat'a daha vakit vardı. Bu nedenle arabasını evine götürmesi için bir çekici şirketini aradı. Şabat'a özen gösterdiğini vurgulayarak, arabanın Şabat olmadan önce evine ulaştırılacağından emin olmak istediğini söyledi. Şirket kendisine bu isteğinin yerine getirileceği garantisini verince adam bir taksi alarak evinin yolunu tuttu. Böyle bir durumda yapması gereken en doğru şey neydi?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Yedinci Kitap: ZERAİM / TOHUMLAR

H. Avoda - İbadet (Devam)

42. Kele Amikdaş Veaovedim Bo - Kutsal Mekânın Eşyaları ve Orada Hizmet Edenler

a)   Mesh Yağı ve Tütsü

David hanedanına mensup kralların ve göreve başlayan Koen Gadol'ların meshedilmesi için özel bir mesh yağı yapılması emredilmiştir. Pasukta söylendiği gibi: "kutsal bir mesh yağı yapmalısın" (Şemot 30:25) ve "[Aaron'un] yerine oğullarından [Koen Gadol olarak] meshedilen Koen" (Vayikra 6:15) ve "Atasının yerine Koen [Gadol] olmak üzere meshedilen" (Vayikra 16:32). ve onun yerine yağlanan oğullarının rahipleri" "babasının yerine hizmet etmek için yağlanacak olan rahip..." Bu yağ Moşe Rabenu tarafından hazırlanmıştır ve ondan sonra bir daha hiç üretilmemiştir. Bu mesh yağının aynısını, mesh amacıyla yapmak yasaktır. Pasukta söylendiği gibi: "... formülüyle, aynısını yapmayın... yapan [kişi] ... halkından kesilip atılacaktır" (Şemot 30:32-33). Moşe'nin hazırladığı yağı kullanarak, bir kral ya da Koen Gadol dışındaki birini meshetmek yasaktır. Pasukta söylendiği gibi: "yetkisiz birine süren kişi, halkından kesilip atılacaktır" (Şemot 30:33).

Her gün altın Mizbeah'ın üzerinde tüttürülmek üzere özel bir tütsü karışımı yapılması emredilmiştir. Pasukta söylendiği gibi: "Kendine bazı güzel koku maddeleri al ... Bunu, parfümcü ustalığıyla harmanlayıp tütsü haline getir" (Şemot 30:34-35).Koklama amacıyla bu tütsünün aynısını yapmak yasaktır. Pasukta söylendiği gibi: "Yapacağın bu tütsüyü, formülünün benzeriyle [bile olsa] kendiniz için yapmayın... Kokusundan yararlanma amacıyla bunun benzerini yapan kişi, halkından kesilip atılacaktır" (Şemot 30:37-38). Altın Mizbeah, bu tütsüyü yakmak ve Yom Kipur özel ibadeti sırasında korbanın kanı serpmek dışında bir amaçla, örneğin korban yapmak üzere kullanılamaz. Pasukta söylendiği gibi: "[Bu Mizbeah'ın] Üzerinde, yetkisiz tütsü, herhangi bir hayvan sunusu ya da Minha yakmayın; Neseh sunusu da gerçekleştirmeyin... Aaron, yılda bir kez, [bu Mizbeah'ın] çıkıntıları üzerinde, bağışlanma amaçlı Hatat-korbanının kanıyla onarım sağlayacaktır" (Şemot 30:9-10).

b)   Kutsal Mekân'a Ait Eşyalar

Moşe'nin imal ettiği bu eşyalar mesh yağıyla takdis edilmiştir. Pasukta söylendiği gibi: "Moşe'nin Mişkan'ı kurmayı bitirdiği günde [Moşe] onu meshetti; onu ve tüm eşyalarını [bu şekilde] takdis etti. Mizbeah'ı ve tüm araçlarını - onları da [kurdu ve] meshetme suretiyle takdis etti" (Bamidbar 7:1; ayrıca Vayikra 8:10). Bu sadece ilk kullanım öncesinde yapılmıştır. Ancak sonraki dönemlerde yeni bir eşya gerektiğinde, bunun takdisi, kullanıma girmesiyle gerçekleşecekti. Pasukta söylendiği gibi: "Kutsal'ın içinde hizmet etmekte kullandıkları tüm hizmet araçları" (Bamidbar 4:12). Başka bir deyişle bunlar, kutsal hizmette kullanılmalarıyla birlikte kendiliğinden mukaddes bir nitelik kazanıyordu. Eğer bu eşyalar herhangi bir şekilde zarar görürse, eritilir ve yenilerini yapmak üzere kullanılır. Bu eşyaların kutsiyeti hiçbir zaman yok olmaz.

Kutsal sandık bir yerden bir yere taşındığı zaman, taşıma sırıklarıyla. Pasukta söylendiği gibi: "omuzda taşımaları gerekiyordu" (Bamidbar 7:9). Bu sırıkların, takılı oldukları halkalardan çıkması yasaktır. Pasukta söylendiği gibi: "Bu sırıklar, sandığın halkalarında kalmalı, [sandıktan] ayrılmamalıdır" (Şemot 25:15).

MODERN ÇAĞ Ve TORA

["Parsha Potpourri" - www.shemayisrael.com]

Bir Miras Hikâyesi

Pinehas peraşası bazı miras kanunlarını ele almaktadır.

Genç bir adam aniden hastalanır ve kendisini ölüm döşeğinde bulur. Servetinin nasıl paylaşılacağı konusunda bir vasiyet hazırlamadığını fark eder. Hiç çocuğu olmamasına rağmen, o sırada karısı hamiledir. Bebeğin cinsiyeti konusunda emin olmadığından, karısına şu talimatı verir: Eğer doğacak çocuk oğlan olursa bu oğul babanın mallarının 2/3'ünü alacak, gerisi kalan 1/3'lük pay ise karısına gidecektir. Bebeğin kız olması durumunda ise bu kız malların 1/3'ünü alacak, geri kalan ise dul kadına kalacaktır.

Ne var ki, adam öldükten sonra bir sürpriz olur ve kadın ikiz bebekler doğurur; biri kız biri erkektir.

Kocasının vasiyetini bu durumda nasıl getireceğini bilemeyen dul kadın, rehberlik almak üzere Rav Hayim Soloveitchik'e başvurur. Rav Soloveitchik çözümün basit olduğunu söyler. Adam ölmeden önce verdiği talimatlarda, doğacak oğlunun, karısının iki katı pay alacağını açıkça söylemiştir. Buna mukabil, kızı olduğu takdirde karısının alacağı pay da bu kızın payının iki katı olacaktır. Bu durumda miras yedi paya bölünmeli, oğul bundan dört pay almalı, iki pay anneye, kalan bir pay da kıza verilmelidir... tıpkı müteveffanın istediği gibi.

Tekeler

Peraşamızda bayramlarda getirilen Musaf korbanlarından (ek korbanlardan) bahsedilmektedir. Sukot'un her günü getirilmesi gereken ek korbanları tarif eden kısımda garip bir durum gözlenmektedir. Bayramın her gününde farklı sayılarda boğalar korban olarak getirilmeliydi. Buna göre ilk gün 13, ikinci gün, 12, üçüncü gün 11, dördüncü gün 10, beşinci gün 9, altıncı gün 8 ve yedinci gün 7 tane boğa getirilirdi. Toplamda getirilen 70 boğa, dünya uluslarını temsil ederdi. Boğalardan başka Hatat-korbanı olarak her gün birer teke getirilmesi gerekiyordu. Ancak bahsi geçen tuhaflık da burada göze çarpmaktadır. 1., 2. ve 4. günlerde getirilen teke İbranice "seir izim" (keçilerin tekesi) olarak adlandırılırken, 3, 5, 6 ve 7. Günlerde teke için kullanılan sözcük sadece "seir"dir (teke). Aslında aynı hayvandan bahsedildiğine göre bu farkın ne anlamı vardır? Üstelik Tora'nın her bir sözcüğü çok itinalı kullandığı bilindiğine göre bu durum gerçekten ilgi çekicidir.

Vilna'lı Gaon, bu dilsel garipliğe zekice bir açıklama getirmektedir. Zoar Akadoş, günümüzdeki tüm ulusların Esav ve Yişmael'den birinin soyundan geldiğini, ya da en azından manevi kuvvetlerini onlardan birinden aldıklarını kaydeder. Zoar ayrıca Yişmael'in mistik bağlamda "seir izim" olarak adlandırıldığını belirtir. Esav ise, Tora'nın kendisinden bahsettiği şekilde "Bereşit 27:11) sadece "seir" olarak adlandırılır.

70 boğa yetmiş ulus için korban edildiğine ve günümüzdeki tüm uluslar ya Yişmael ya da Esav'la bir bağlantıya sahip olduklarına göre, bu ikisi arasındaki paylaşımın eşit olması akla yakındır. Buna göre Yişmael ile bağlantılı olan uluslara 35, Esav'la bağlantılı olanlara ise yine 35 boğa düşmesi gerekir. Peki ama bu dağılım nasıl yapılacaktır?

Yişmael Esav'dan daha büyük olduğu için, paylaşıma onunla başlayalım. İlk gün getirilen 13 boğa Yişmael'indir. Keza ikinci gün getirilen 12 boğa da. Ancak üçüncü gün getirilen boğaları Yişmael'in payına sayamayız, zira aksi takdirde, getirilen 11 boğa ile birlikte Yişmael'in payına 36 boğa düşmüş olacaktır ki bu adil değildir. Bu nedenle üçüncü gün getirilen boğalar Esav'ın payına olmalıdır. Dördüncü gün getirilen 10 boğa Yişmael'in 35 boğalık payını tamamladığına göre, geri kalan üç günde getirilen boğalar da Esav'a ait demektir. Böylece hem Yişmael hem de Esav 35'er boğa almıştır ve 1, 2 ve 4. Günlerdeki boğalar, "seir izim" olarak adlandırılan Yişmael'e, 3, 5, 6 ve 7. günlerdeki boğalar ise "seir" olarak adlandırılan Esav'a aittir!

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[El Gid Para El Pratikante - Rabi Nisim Behar]

Üç Hafta İle İlgili Kurallar

1. Şiva Asar Betamuz ile Tişa Beav arasındaki üç hafta süresince evlilik törenleri gerçekleştirilmez, eğlenceler düzenlenmez.

2. Bu günlerdeki yas teması nedeniyle müzik aletleri ile üretilen müzik dinlenmez. Müzik dinlememekten kaynaklanan kısıtlılık duygusu ve neşe eksikliği, tarihte bu günlerde yaşanan gerçekten son derece trajik olayları hatırlamamızı sağlar. Yine de Tanrı'ya övgüler içeren şarkılar, enstrümansız olarak söylenebilir ve dinlenebilir. Bir Bar-Mitsva, Berit Mila ve benzeri mutlu vesile söz konusuysa, kutsiyet içeren şarkılar, enstrüman eşliğinde bile olsa dinlenebilir.

3. Yeni bir elbise satın alınmaz ya da o yıl içinde yeni çıkan bir meyve yenmez. Zira bu durumda Şeeheyanu berahası söylenmesi gerekir. Oysa bu beraha "bizleri bugüne eriştirdiği için" Tanrı'ya teşekkür niteliğindedir ve acı olayların yaşandığı bir döneme uygun kaçmamaktadır.

4. Berit Mila ve Pidyon Aben törenlerinde bu beraha söylenir. Eğer bir meyve yeni çıkmışsa ve Tişa Beav'dan sonra bulunamayacaksa, bu meyve ancak Şabat günü yenebilir ve Şeeheyanu berahası söylenir. Eğer fiyatların yükselmesi söz konusu olacaksa yeni elbiseler alınabilir; ama ancak Tişa Beav'dan sonra giyilebilir.

5. Hamile bir kadın ya da hasta bir kişinin canı yeni bir meyve çektiğinde bu meyve kendisine verilir ve Şeeheyanu berahasını söyler.

İKİLEME CEVAP

[Rabi Mendel Weinbach / gatewaysonline.com]

Çoğu insan, kendilerine istendiği şekilde anında hizmet verileceği vaatlerine karşın, gerçekleşen gecikmeler nedeniyle hüsrana uğramıştır. Bunun ışığında, dostumuzun, çekici şirketinin sözüne tamamen güvenemeyeceğini bilmesi gerekirdi. Gerçek bir olayda, bir avukat, yolda kalan arabası hem dindar olanların hem de olmayanların yaşadığı bir mahallede bulunan evine Şabat gecesi saat 10'da getirildiğinde yerin dibine geçmişti. Bir hahama gelerek, arabasını Şabat'ın bitimine kadar yol kenarında bırakmak varken, kendisine verilen söze güvenmekten dolayı duyduğu pişmanlığı gözyaşları içinde anlatmıştı.

Rabi, kutsal günün bu şekilde alenen ihlaline yol açan bu hatasını tamir edebilmek için, dindar gazetelere mektup yazarak başkalarını aynı hatayı yapmamaları için uyarmasını salık vermişti.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Üç taç vardır: Tora tacı, Koenlik tacı ve kraliyet tacı;

Ancak iyi isim tacı hepsinin üstündedir.

-- Rabi Şimon (Pirke Avot 4:17)