Korah, Midraş'a göre Moşe'nin eskiden beri karşıtı olan Datan ile Aviram'la birlikte, Moşe'nin liderliğine ve Aaron'un Koenlik sıfatına meydan okuyan bir isyan başlatır...

Peraşa Özeti (Bamidbar 16:1-18:32)

[www.chabad.org]

Korah, Midraş'a göre Moşe'nin eskiden beri karşıtı olan Datan ile Aviram'la birlikte, Moşe'nin liderliğine ve Aaron'un Koenlik sıfatına meydan okuyan bir isyan başlatır. İsyancıların arasında, halkın ileri gelenlerinden, Koenlik müessesesine layık olduklarını ispatlamak için kutsal Ketoret (tütsü) sunmaya kalkan 250 kişi de vardır. Sonuçta toprak açılıp asileri yutar ve bir ateş ketoret sunumlarını yakıp tüketir.

Bunu takip eden salgın hastalık, Aaron'un Ketoret işlemini gerçekleştirmesiyle sona erer. Aaron'un asası, mucizevi şekilde tomurcuklanır ve Tanrı'nın onu Koen Gadol olarak atayışının bir kanıtı olarak badem üretir.

Tanrı, Koenler'e, her tahıl ürününden, şaraptan ve yağdan "Teruma" adlı bir bölümün, davar ve sığırın ilk doğanlarının ve diğer bazı armağanların verilmesini emreder.

DEVAR TORA

["Kol Hakollel" / Rabi Pinhas Avruh - www.torah.org]

Kadınların Bilge Olanı

Mişle kitabının on dördüncü bölümü şöyle başlar: "Kadınların arasında akıllı olanı yuvasını kurar; aptal olanı ise onu kendi elleriyle yıkar." Bu pasuk genellikle, ev halkının kadın liderinin, aileye ait mal varlığını idare etmekte kullandığı zekâsını ima eder. Akıllı bir kadın evin sorunsuz bir şekilde işlev görmesi ve evin mallarını kontrol altında tutmak için sağduyusunu ve idrakini kullanır; aklını çalıştırmayan bir kadın ise sorumluluklarına karşı ilgisizdir ve evi dağıtıp yıkmakta aktif bir katılımcı sayılır. Kısacası yuvayı dişi kuş kurar veya dişi kuş yıkar.

Ama Raşi bu pasuğu biraz farklı algılamaktadır. Evin yıkılmasına katkıda bulunan aptal kadın ile aslında Korah'ın karısının kastedildiğini belirtir. Korah'ın karısı kocasının, halkın liderliği için Moşe ve Aaron'a meydan okumasını teşvik etmişti. Raşi'ye göre, evin bütünlüğünü sağlayan akıllı kadın ise, yine Korah'ın isyanında adı geçen On ben Pelet adlı kişinin karısıdır. On ben Pelet, isyanın başında Korah'ın yanındayken, karısı onu bu olaydan uzaklaştırmak için plan yapmış ve kocasını bu talihsiz olayın dışında tutmayı başarmıştır.

Raşi, On'un öyküsünü bütünüyle ele almaktadır. On'un ismi peraşamızın en başında geçmektedir (Bamidbar 16:1) Ancak Talmud'da (Sanedrin 109b) ve Midraş Raba'da (Bamidbar 18:15) da işaret edildiği üzere, garip bir şekilde bu isim peraşada bir daha geçmemektedir. Hahamlarımız On'un neden birden bire konu dışı kaldığını açıklarlar. On'un karısı ona basit bir mantıkla yaklaşmıştı. On şu anda lider konumunda değildi. Ve eğer bu olayın sonucunda Korah galip çıksaydı, On yine lider konumunda olmayacaktı. Öyleyse, yani konumunda hiçbir değişiklik zaten olmayacağına göre, yüksek risk taşıyan bu girişime katılmanın On'a ne yararı olacaktı?

Karısının bu mantıklı yaklaşımı karşısında On yine de bir sorumluluk üstlendiğini vurguladı. Karısının haklı olduğunu teslim ediyordu, ancak en baştan beri Korah'ın yanında olacağına dair söz verdiği için, bu sözden nasıl kurtulabileceğini bilemiyordu. Onu kendileriyle birlikte işi sonuna kadar götürmeye zorlamalarından korkuyordu. Karısı bunu görünce dizginleri eline aldı. Önce kocasını sarhoş edip çadırından çıkmasının önüne geçti. Böylece isyankârlarla teması kesilmiş olacaktı. Bunun yanı sıra, Korah ve yandaşlarının, "cemaatin tümü kutsaldır ve Tanrı hepsinin arasındadır" (Bamidbar 16:3) şeklindeki tezine odaklandı. Onların sadece kıskançlık nedeniyle Moşe ile Aaron'a karşı geldiklerini, ama özlerinde Tanrı'ya bağlı kişiler olduklarını tahmin ediyordu. Bu tahmini doğrultusunda bir plan düzenledi. Kocası çadırda olduğu için, onu çağırmaya geleceklerini biliyordu. Bunun önüne geçme amacıyla, evli bir kadın olmasına rağmen başı açık bir şekilde çadırın önünde oturdu. Ve bu planı gerçekten işe yaradı. On'la konuşmak için gelenler karısının orada başı açık bir şekilde oturduğunu görünce hemen geri kaçıyorlardı. Böylece On'la diğer isyankârların iletişimi kesildi ve bu arada Korah da isyanında ileri gitti. Olaylar gelişince de toprak açılıp onu ve yandaşlarını yuttu. Tüm bunlar olurken, On ise, karısı sayesinde uyumaktaydı.

Midraş ve Talmud'a göre bu olay "kadınların arasında akıllı olanı yuvasını kurar" ilkesine örnektir. On'un karısının bu yaptığı, ailenin mal varlığının korunmasından çok daha büyük öneme sahiptir. Bir yuvanın en büyük kurucusu ailenin üyelerini bir arada tutan, onları doğru yönde yönlendiren kişidir; bencil olmayan eştir; güçlü bir yuvanın ancak ailenin güvende ve sağlam olduğu bir yuva olduğunu fark eden kişidir. Bu güveni temin etmek bazen zor ve rahatsız edici, hatta bazen küçük düşürücü bile olabilir. Ancak sonunda devamlılığını ancak bu tipte fedakâr kişilerin olduğu aileler sürdürecektir. Birlik içinde olan, bağları kopmamış ve zarar görmemiş olan aile budur.

İKİLEM

Bu kısımda bazı ikilemler ve sorular sunacağız. Bunları Şabat masasında ailece tartışma konusunun bir parçası yapabilirsiniz. Peraşa broşürünün sonunda bu soruya Yahudilik'in bakış açısıyla verilebilecek bir cevabı bulabilirsiniz.

Birisi içinde yaşadığım daireyi satın almak istemektedir. Evimdeki bazı küçük kusurları o kişiye bildirirken çok açık sözlü davrandım, ama evimi satma isteğimin asıl nedeni, komşularımın beraber yaşanması çok zor insanlar olmaları. Ne var ki, kusurları söylerken, işin bu yanını potansiyel alıcıya söylemekte tereddüt ettim. Yapılacak en doğru şey nedir?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Yedinci Kitap: ZERAİM / TOHUMLAR

40. Şemita ve Yovel

b) Yovel - Ellinci Yıl

Yedi kez yedi yıl saymamız ve ellinci yılı kutsamamız emredilmiştir. Pasukta söylendiği gibi: "Kendine yedi Şabat yılı sayacaksın - [yani] yedi kez yedi yıl. [Böylece] Bu yedi Şabat yılının [toplam] süresi kırk dokuz yıl olacaktır... Bu ellinci yılı kutsayacak, tüm sakinleri için Ülke'de özgürlük ilan edeceksiniz. Bu [yıl] sizin için Yovel olacak, herkes [atasal] mülkünü geri alacak, herkes ailesine geri dönecektir" (Vayikra 25:8-10). Pasukta söylendiği üzere Yovel adı verilen bu ellinci yılda, Tişri ayının 10'unda Şofar çalmamız emredilmiştir. Pasukta söylendiği gibi: "Yedinci ayda, ayın onunda kesik Şofar sesi duyuracaksın. Şofar [sesini] Ülkeniz'in tümünde Onarım Günü'nde duyurmalısınız" (Vayikra 25:9).Zaten bu yıla ismini veren Yovel sözcüğü de, [genelde Şofar'ın yapıldığı hammadde olan] "koç boynuzu" anlamına gelir.

Yovel yılı, tarımsal kurallar açısından tıpkı Şemita yılı gibidir. Pasukta söylendiği gibi, "Bu ellinci yıl sizin için Yovel olacaktır; [bu nedenle] ekim yapmayın, [bu yıla ait] kendiliğinden yetişen ürünleri biçmeyin ve kendinize ayırdığınız [üzümleri] toplamayın. Zira [bu yıl,] Yovel olduğundan, sizin için kutsal olacaktır. [Bu yılın] Ürününü, tarladan [sınırlı miktarda toplayıp] yiyebilirsiniz" (Vayikra 25:11-12). Ancak Şemita yılından farklı olarak, bu yılın sonunda borçların silinmesi gerekliliği yoktur. Yovel yılıyla ilgili, Yahudi kölelere, surlarla çevrili şehirlerdeki evlere ve Bet-Amikdaş'a adanmış veya Koenler'e "bahşedilmiş" topraklara dair emirler ancak Bene-Yisrael'in çoğunluğu Erets-Yisrael'de yaşadaığı takdirde bağlayıcıdır.

Erets-Yisrael'deki bir toprak parçası temelli olarak satılamaz. Pasukta söylendiği gibi: "Ülke['deki hiçbir arazi size] temelli satılamaz; çünkü Ülke Bana aittir, zira siz, yanımda [geçici bir süre oturan] birer yabancı ve mukim[den ibaret]siniz" (Vayikra 25:23). Belirli bir süre belirtilmeksizin satılan veya verilen bir arazi, sahibi yeterli parayı bulursa iki sene sonra geri satın alınabilir ve bu olmazsa bile, her durumda Yovel senesinin başında sahibine geri döner. Pasukta söylendiği gibi: "Bu Yovel yılında herkes mülküne geri dönecektir... [Bir araziyi] Akranından, Yovel sonrasındaki yıl sayısına göre satın alacaksın; [dolayısıyla akranın, araziyi] sana [bir sonraki Yovel'e kadar olan] ürün-yıllarının sayısına göre satacaktır. Alış [fiyatını] yılların çokluğuna göre yüksek, azlığına göre düşük tut; çünkü o sana [Yovel yılına kadar  alınacak] ürün sayısına göre satış yapmaktadır" (Vayikra 25:13, 15-16). Ayrıca "[Atasal] Mülk [olan] Ülkeniz'in tümünde, toprağa kurtarılma imkanı tanımalısınız" (Vayikra 25:24).Ayrıca"Kardeşin düşkünleşir, [atasal] mülkünden [bir kısmı] satarsa, ona en yakın akrabası gelip kardeşinin sattığını kurtarabilir. [Mülkünü] Kurtaracak kimsesi olmayan kişi, durumu düzelir ve [mülkünü] kurtaracak kadarını elde ederse, yaptığı satışın [üzerinden geçen] yılları hesaplar ve [satış ücretinin] üstünü, [mülkünü] satmış olduğu kişiye geri verir. [Böylece atasal] Mülküne geri dönebilir. Ancak eğer ona geri vermeye yetecek kadarı eline geçmemişse, satmış olduğu [mülkü], Yovel'e kadar, onu satın alan kişinin elinde kalacaktır. [Bu mülk] Yovel'de [alıcının iyeliğinden] çıkar ve [orijinal sahibi, atasal] mülküne geri döner" (Vayikra 25:25-28). Ayrıca"Arazi Yovel yılında, araziyi satın almış olduğu, [yani] Ülke'deki [bu araziyle ilgili] atasal hakka sahip olan kişiye geri dönecektir" (Vayikra 27:24). Tüm bunlara rağmen, eğer satın alan kişi araziye herhangi bir katma değer sağlamışsa, toprak geri alınırken bu katma değer de kendisine ödenmelidir.

MODERN ÇAĞ Ve TORA

["Şabat BeŞabato" - www.zomet.org.il]

Komşunun Verdiği Zarar

Bu haftaki peraşada Reuven kabilesinden bazı kişilerin Korah'la işbirliği içine girdikleri görülmektedir. Hahamlarımız Yisral kampında Reuven Kabilesi ile Korah'ın yaşadığı bölgelerin komşuluğuna dikkati çerken buradan, "Vah kötüye, vah komşusuna" şeklinde bir ders çıkarırlar (Bamidbar 16:1; Raşi). Ancak bazen kişi kendisi kötü olmamasına rağmen komşusundan çeker. Bir örnekte, apartmana yeni taşınan birisinin çocukları balkonda oynayarak komşuları rahatsız ediyordu. Çocuklar sadece gürültücü değildiler, aynı zamanda balkonda çitin aralıklarından komşuların pencerelerini dikizleyebiliyorlardı. Çocukların babaları komşularının şikâyetlerine, çocuklarının dinlenme saatlerinde değil de, izin verilen saatlerde oynadıklarını belirterek cevap verdi. Bunun yanı sıra, çocuklar biraz çaba göstererek komşularının pencerelerini dikizleyebilmelerine rağmen, orada bunu zorlaştıracak bir kumaş gerilmişti. Sonuçta, yasal açıdan bakılınca, balkon yeni ev sahibine aitti. Müşterek bir binada oturunca, birinin çatısı üstteki komşunun döşemesi olur, bu nedenle ortak mülkiyet paylaşımı söz konusudur.

Mişna'da (Baba Batra) bu konuyla ilgili tezat gibi görünen bir şeyler yazmaktadır. Bir taraftan, bir komşunun, [1] "Gelen gidenlerin gürültüsü yüzünden uyuyamıyorum" iddiasıyla apartmanda bir dükkân açmasını engellemek mümkündür. Diğer taraftan, [2] bir komşunun bir atölye açmasına izin verilir ve diğer komşular çekiç ve değirmen taşlarının seslerinden şikâyet edemez. Bu iki öğreti nasıl birbiriyle uyuşabilir? Bu belirgin tezadı çözümlemek için birçok açıklama verilmiştir.

1.      Rambam: İkinci durum bir süredir var olan bir sesi kastetmektedir. Şimdiye kadar seslerini çıkarmamış olan komşular şimdi şikâyet etmeye başlayamazlar. Ancak içeri giren ve çıkan müşteriler her gün yeni insanlardır ve geçmişte bir gün ses olması, daha sonraki günlerde de gürültü olmasını haklı çıkarmaz.

2.      Ramban ve Raşba: Sorun bu koşullarda geçerli bir şikâyet olmayan gürültü değil, daha ziyade binaya serbestçe giren ve çıkan insanların neden olduğu fiziksel rahatsızlıktır.

3.      Tosafot: Çekiç ve değirmen taşı özel bir mülkün içindedir, bu nedenle komşular gürültüden şikâyet edemezler. Dükkâna giren ve çıkan insanlar ise binanın girişinde, bütün sakinlerin paylaştığı bir rahatsızlık yaratabilirler.

4.      Meiri: Bir insanın, yüksek bir sese neden olsa bile, kendi evini doğal bir şekilde kullanmasını engelleyecek bir yöntem yoktur. Ancak özel bir meskeni dükkâna dönüştürmek çok sık görülen bir durum değildir.

Buradan yola çıkarak bizim sorunumuzla ilgili ne söyleyebiliriz? Oyun oynayan çocukların gürültüsü kabul edilebilir bir gerçektir ve belki de Rambam, mantığıyla onlara karşı bir şikâyeti destekleyecek tek kişidir, çünkü çocuklu aile gelene kadar böyle bir gürültü olmamıştır; dolayısıyla yeni durum şikâyeti haklı çıkarabilir. Ancak ya aşağıdaki komşu eşinin hamileliğinin ileri bir aşamasında olduğunu ve sesin kadını rahatsız ettiğini, hatta bebeği kaybetmesine neden olduğunu söyleyerek şikâyet ederse ne olur? Rivaş'a göre, bu göz önünde bulundurulması gereken ciddi bir iddiadır (bkz. Hoşen Mişpat). Ancak Hazon İş bu gerçeğin bile, kişiyi kendi evinde normal eylemleri yerine getirmesini engellemek için yeteri kadar güçlü olmadığını yazmıştır. Bunun yanı sıra, kişinin kendi evine gece ağlayan küçük bebekler getirmesini durduracak hiçbir yöntem yoktur.

Çocukların komşularını dikizlemesinden ortaya çıkabilecek olası zararlar açısından bir nokta daha dikkate değer. Çocukların aralıkların arasından bakması belli bir çaba gerektirmesine rağmen, gözetilme korkusu kişinin kendi evinde normal işlerini görmesini engelleyebilir. Komşular aralıkların üstündeki kumaşın kendilerini güven içinde hissetmeleri için yeterli olmadığını düşünmektedirler. Ama eğer durum böyleyse, çocukların onları dikizlemesini önlemek için kendi panjurlarını ya da perdelerini kapatabilirler.

Kaynak: Rabi Mordehay Ralbag, "Tehumin" cilt 23, s. 434-442.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[El Gid Para El Pratikante - Rabi Nisim Behar]

Küçüklere Tora Öğreten Öğretmenlerin Görevleri

1. Bir baba, çocuğu için, Tanrı korkusuna sahip bir Melamed (öğretmen) bulmaya dikkat etmelidir. Böylece çocuk küçük yaştan itibaren Yirat Şamayim (Tanrı korkusu) ile yetişecektir.

2. Öğretmenin öğrenciye vereceği ders, onun yaşı ve yeteneği ile paralel olmalıdır. Bir şeyi tam öğrenmeden başka bir şeyi öğretmemelidir. Tora'yı tanımak için temelde Mişna ile başlamalı ve o da Talmud dersleri ile derinleştirilmelidir.

3. Ders veren öğretmen, eğer çocuklar dersi kavramamışlarsa onlara sinirlenmemeli, aksine iyice anlayana dek sabırla tekrar etmelidir. Aynı şekilde öğrenci de, anlamadığı bir şey için "anladım" dememelidir. Aksine birkaç kez sormalıdır. Eğer öğretmeni ona kızıyorsa, "Öğretmenim; ben öğrenmek istiyorum, fakat zihnim çok açık değil" demelidir.

4. Ders sırasında dışarı çıkan, başka işlerle ilgilenen, ya da kutsal görevini ihmal eden öğretmenleri Tanrı sevmez. Bu yüzden, içinde Tanrı korkusu olan ve iyi öğretmesini bilen öğretmenlere görev vermek gerekir.

5. Öğretmen, çocukları birer düşmanmış gibi dövmemeli, aksine onları sözlerle terbiye etmelidir.

6. Bir öğretmen çok bilgiliyse ve toplumun ona ihtiyacı varsa bile, eğer doğru yolda gitmiyorsa, iyi yola dönene kadar ondan ders alınmamalıdır.

7. Çocuklara Tora öğreten öğretmenler, dünyayı tıpkı yıldızlar gibi aydınlatanlardır.

8. İyi niyetle ders veren ve çok sayıda Tora öğrencisi yetiştiren öğretmenler, Ulu Tanrı'nın İsteği'ni yerine getiren kişilerdir.

İKİLEME CEVAP

[Rabi Mendel Weinbach / gatewaysonline.com]

Pirke Avot'ta kötü komşulardan kaçınmamız önerilir. Bu çok geçerli bir öğüttür, çünkü kötü komşular sadece manevi açıdan yıpratıcı olmakla kalmazlar, aynı zamanda hayatı da sevimsiz kılarlar.

Bu öneri hakkında yapılan açıklamalardan biri, bu öğütte kullanılan İbranice terimin "Titrahek" değil "Arhek" olduğuna dikkati çeker. "Titrahek" "kendini uzaklaştır" anlamına gelirken, "Arhek" sözcüğü başkalarını uzaklaştırma yükümlülüğünü ima eder.

Bu durumda, evi alacak olan kişiye, sizin karşılaştığınız sorunları dile getirmelisiniz. Bunu yaptıktan sonra bu satışın gerçekleşmesi yönündeki karar tamamen ona bağlı olacaktır.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Eğer bugün, dün olduğunuzu sandığınız kadar

akıllı olmadığınızı fark ediyorsanız, bugün daha akıllısınız demektir.