Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Bereşit 32:3-36:43)

Evine yaklaşırken, Yaakov Esav'ı yatıştırmak amacıyla melek- elçiler gönderir. Elçiler geri geldiklerinde Esav'ın 400 kişilik bir kuvvetle kendisini karşılamaya hazırlandığını bildirirler. Yaakov beraberindekileri iki kampa ayırır, yardım için Tanrı'ya dua eder ve Esav'ı yumuşatmak için hediyeler gönderir. O gece Yaakov yalnız kalır ve Esav'ın Meleği ile bir mücadeleye girişir. Yaakov mücadelede üstün gelse de, siyatik siniri zarar görür. (Tora bu sebeple Kaşer bir hayvanın bile siyatik sinirinin yenmesini yasaklar). Melek kendisine, gelecekteki isminin "Yisrael" olacağını bildirir. Bu isim, Yaakov'un doğaüstü bir varlığa (melek) üstün geldiğini sembolize etmektedir. Yaakov ve Esav sonunda karşılaşırlar ve uzlaşırlar; ancak hala çekinmekte olan Yaakov, Esav'ın birlikte yaşama teklifini kabul etmez. 

Yaakov, Şehem yakınlarında bir toprak parçası satın alır. Buranın, adı yine Şehem olan prensi, Yaakov'un kızı Dina'yı kaçırarak ona tecavüz eder. Dina'nın ağabeyleri Şimon ve Levi, Dina ile evlenmek isteyen prensi ve şehrin tüm erkeklerini sünnet olmaya ikna ettikten sonra onları en savunmasız anlarında kılıçtan geçirerek intikam alırlar. Çünkü şehir halkı Dina'nın dramına seyirci kalmıştır.

Tanrı Yaakov'dan Bet-El'e giderek burada bir mizbeah (sunak) inşa etmesini ister. Annesi Rivka'nın sütannesi Devora ölür ve Bet-El yakınlarında gömülür. Tanrı tekrar Yaakov'la iletişim kurar, onu mübarek kılar ve ismini "Yisrael" olarak değiştirir. Yolculuk sırasında Rahel, Binyamin'i doğurur, ancak doğum sırasında ölür ve Bet Lehem yolunda gömülür. Yaakov onun için bir anıt inşa eder. Yitshak 180 yaşında ölür ve oğulları tarafından gömülür. Peraşa, Esav'ın soy ağacı ile devam eder.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

DİNA OLAYI VE HANUKA

Bir şart ile başlayan olay: Vayişlah peraşasının en karmaşık bölümlerinden biri Şehem şehrinin prensinin Yaakov’un kızı olan Dina’yı kaçırması olayıdır. Şehem Dina ile evlenmeyi çok ister ve babasından Yaakov ile konuşmasını rica eder. Yaakov’un oğulları Dina ile Şehem’in evlenebilmesinin şartı olarak “Brit Mila” zorunluluğunu ortaya koyarlar. Şehem şehrinin erkekleri Brit Mila olur. Üçüncü günde Dina’nın kardeşleri olan Şimon ve Levi şehre bir saldırı gerçekleştirirler. Şehri ne yazık ki kılıçtan geçirirler ve Dina’yı kurtarırlar.

Sürgünler: Midraş, Yaakov'un yaşamı boyunca katlandığı çeşitli sıkıntıların, soyundan gelenlerin yaşayacağı farklı sürgün dönemlerine paralel olduğunu ve bunun habercisi olduğunu öğretir. Bu öğretinin ışığında Yaakov’un Esav ile yaşadığı ilk sıkıntılar Babil sürgününe atıfta bulunur. Lavan ile geçirdiği yıllar Med ve Pers sürgününü işaret eder. Dina vasıtasıyla yaşanan trajedi Yunan sürgününe gönderme yaparken Yosef ile yaşananlar içinde bulunduğumuz gün hala devam eden Roma sürgününe, işaret olarak nitelendirilir. Dina ile yaşanan sıkıntıların Haşmonaim zaferi ile sonuçlanan ve Hanuka mucizesi ile taçlandırılan olayla nasıl bir alaka kurulduğunu anlamaya çalışacağız.

Hanuka ile ilişkiler: Aslında Dina’nın öyküsü ile Hanuka olayı arasında oldukça fazla benzerlikler bulmak mümkündür. Dina’nın kaçırılma olayı Erets Yisrael’de gerçekleşir. Yunan hakimiyeti altında çekilen sıkıntılar da Erets Yisrael’de tekerrür etmiştir. Yunanlıların amacı Yahudileri fiziken yok etmek değildir. Yunanlılar Yahudiler’in kendi kültürlerini terk ederek Yunan kültürünü benimsemeleri için mücadele vermişlerdir. Şehem’in babası olan Hamor benzer bir istekle Yahudiler ile Şehem halkı arasında karışık evlilikleri cesaretlendiren bir yaklaşım sergiler. Şimon ve Levi bütün şehri ele geçirirler benzer bir şekilde küçük bir Haşmonaim gurubu büyük Yunan ordusunun bölgeyi terk etmesine neden olur. Dina olayından sonra Yaakov Bet El denilen yere gelir ve burada bir anıt dikerek onu yağ ile kutsar. Benzer bir şekilde Makabiler Bet Amikdaş’ı temizler ve yine yağ ile yeniden Hanukat Amizbeah gerçekleştirilir. Son olarak da Midraş Matatyau’nun Hana adındaki kızının kardeşlerini Yunan istilasına karşı çıkmaya çağırdığını öğretir. Yunanlılar inanılmaz bir zalimlikle evlenmeden önceki gece Yahudi genç kızların o geceyi bir Yunanlı general ile geçirmelerini şart koşmuşlardır. Hana kardeşlerine sadece iki kardeşin Şimon ve Levi’nin kardeşlerinin onuru için bir şehre saldırabildiklerini ve beş kardeşin Yahudi kadınların onuru için bir şeyler yapmaları gerektiğini ifade eder. Dolayısıyla bu hikaye, yakında kutlayacağımız Hanuka için deyim yerindeyse bir şablon görevi görür.

Ateşlenen kıvılcım: Rabi Şimşon meOstropoli bu hikayenin daha da derinlerde bir anlamı olduğunu bizlerle paylaşır. Onun görüşüne göre büyük bilge Rabi Akiva Şehem ile ilgili bir kıvılcıma sahiptir. Şehem ne kadar olumsuz bir karaktere sahip olsa da içinde kutsal bir kıvılcım barındırmaktadır. Bu kıvılcım yıllar sonra Rabi Akiva ile ateşlenir. Tora bununla ilgili olarak Şehem’in ruhunun Dina’nın ruhuna yapıştığını “vatidbak nafşo beDina” sözleri ile öğretir. Şehem’in Dina’ya karşı arzusu sadece biyolojik bir çekimden ibaret değildir. Dina’nın ruhunda keşfettiği dindar özel karakter Şehem’in içindeki kıvılcımı uyandırabilmiştir.

Rabi Şimşon Gemara Masehet Pesahim 49/B’ye dayandırdığı bir öğretiden Tora öğrenmeye başlamadan Rabi Akiva’nın Tora öğrenenleri hor gördüğünü ve onlara zarar vermeye hazır olduğunu” düşündüğünü anlatır. Rabi Akiva Tora öğrenmeden önce Şehem gibi birinin ruhuna sahiptir. Dünyadaki bazı olumsuz güçler belki de maddiyat yani “homriyut” sözcüğünden türediği için “hamor” ifadesiyle verilir. Bu yüzden de içinde bu olumsuzluğu barındıran bir zamanların Akiva’sı Tora öğrenen tsadikleri hor görebilmektedir.

Şehem’in babası oğlunun Dina’ya olan duygularını ifade ederken “vatidbak nafşo”, “veyeeav et anaara” ve “haşeka nafşo bebithem” cümlelerini kullanır. Bu cümlelerin ilk harflerini aldığımızda ortaya “ehad” sözcüğü çıkar. Rabi Akiva Roma zulmü ve işkencesi altında son nefesini verirken Şema cümlesini okur ve “Ehad” sözüğünü uzatır. Bu şekilde içinden Şehem’in olumsuz ruhunun yaklaşımını bu şekilde bertaraf etmiş olur.

O halde Dina'nın öyküsü, yalnızca Hanuka öyküsünün habercisi olmakla kalmaz, aynı zamanda bize, incelediğimiz Tora Şebeal Pe yani Sözlü Tora’nın sürdürülmesinden sorumlu büyük bilge Rabi Akiva’nın köklerini de gösterir. Onun özel ruhunun kökenleri, dikkate değer bir şekilde, Şekem'in kötü figürü içindedir ve eşsiz dindarlığı ve Tora'ya ve Am Yisrael'e bağlılığı sayesinde Rabi Akiva, safsızlığı ortadan kaldırmayı başarmış, sonunda ruhunu Yaradan'a saf ve temiz bir halde geri vermiştir.

DİVRE TORA
Rav Selim Eskenazi

YAAKOV'UN MELEKLE SAVAŞI

Yaakov Avinu, Esav'ın Meleği ile tan vaktine kadar savaşır. 
Melek şöyle der: Sabah oldu, beni gönder...
Midraş şöyle der: Pasukta "Hadaşim laBekarim" yazmaktadır. Hiçbir melek grubu yaptığı görevden sonra tekrar görev yapmaz.
Akadoş Baruh U, O'nun önünde şarkı söylemeleri için her gün yeni melek grupları yaratır.
R' Berahya, R' Helbo'ya sordu: Melek, Yaakov Avinu'ya dedi ki: sabah oldu, beni gönder, benim şarkı söyleme vaktim geldi.

Bu, şu anlama gelmektedir: Bir evvel ki gece savaştığına göre, melek daha evvelden var olmuştu! 
Anlaşılması daha güç bir nokta: Esav'ın Meleği tabi ki daha evvelden var olmuştu! 
O zaman nasıl her günkü şarkıları, yeni bir melek grubu söylüyordu?
Esav'ın Meleği daha evvel hiç şarkı söylemedi mi?

Cevap olarak şöyle diyor: hiçbir zaman yok olmayan ve devamlı olarak var olan melekler bulunmaktadır: Mihael gibi Gavriel gibi...

Esav'ın Meleği de o meleklerden biri...

Devamlı var olan meleklerin de şarkı söylemeleri için sabit bir zamanları var. 
aRav aKadoş aMagid miKojnitz (zy"a) kitabı Avodat Yisrael'de şöyle açıklıyor: 

Her gün yaratılan melek gruplarının yaratılış amacı dünyadaki Tanrı Sevgisini ve Tanrı Korkusunu uyandırmak ve bu sayede Yahudi'nin kalbinin Tanrı’ya olan İbadeti için tüm potansiyelinin uyanışa geçmesine yardımcı olmaktır.

Yani Meleklerin yaratılışı de Yisrael içindir. 

Peki Meleklerin Şarkı söylemeleri ne anlama gelmektedir? 

Bu şarkı, Tanrı’nın onlara verdiği görevden dolayı Tanrı’nın İsteğini yerine getirebilme fırsatını verdiği için, O'na bir minnettarlık ve müteşekkirlikle ifadesidir.

Esav'ın Meleği, o Satan, o Yetser aRa...

Akadoş Baruh U, onu insanları kandırması için yaratmıştır. 

Fakat Tanrı’nın İsteği, insanların yetser ara'nın yaptığı oyunlara düşmeyip, günün sonunda ruhani olarak yükselmesidir. 

Yani, insan onu dinlerse ve onun tuzağına düşerse, o da Tanrı’nın İsteğini yerine getirmemiş olur. 

Ama eğer kişi başarılı olursa, Tanrı’nın İsteği yerine geldiği için, yetser ara ödülünü tam olarak alır.

Yetser aRa adlı melek, dünyanın yaratılışından, Yaakov Avinu ile tanışana kadar hiç şarkı söyleme fırsatını bulamadı. İlk defa Yaakov Avinu ile yapılan savaşta, Tanrı’nın İsteği kusursuz bir şekilde yerine geldiği için, yetser ara şarķı söyleyebildi.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

İnsanlara olan hangi davranışlar doğru görünse bile yanlış olarak kabul edilir?

Birazdan paylaşacağımız durumların hepsi yasak olarak kabul edilir. RaMBaM İlhot Deot bölümünde birkaç örnek paylaşır. Arkadaşının gelmeyeceğini bile bile onu davet etmesi yanlıştır. Kabul etmeyeceğini bile bile hediye alma sözü vermesi de bu yanlışın bir başka şeklidir. Kişinin insanlara olan davranışında gerçekçi ve temiz kalpli olmalıdır.  

AKLIMIZDAN GEÇENLER

Rav İsak Alaluf

Bir okuyucu Vayişlah peraşasında yer alan olaydan esinlenerek soru sorar. Melek Yakov’a karşı savaşırken, neden onu özellikle kalçasından yaralar? Bunun özel bir önemi var mıdır?
Rabimiz güzel soru için teşekkür ederek açıklamalarına başlar.

Klasik açıklamalara göre Yaakov ile mücadele eden melek “Sameh Mem” olarak bilinir. Bu melek Esav’ın koruyucu meleğidir. Ve dünyevi güçleri temsil eder. Bunlar arasında fiziksel fetihler, askeri güçler ve bedenin ruhun üzerindeki üstünlüğü sayılabilir. Yaakov ile melek arasındaki savaş fiziksel olmaktan ziyade manevi bir mücadeledir. Yaakov ruhun bedene üstünlüğünden ve ruhanilikten yanadır. Esasen iyi ve kötünün bir mücadelesidir. Yaakov savaşı kazanmıştır ancak uyluğu incinmiştir. Uyluk dediğimiz yerin neyi ifade ettiğini anlamaya çalışalım:

Midraş Bereşit Raba’ya göre “uyluk” gelecek nesillerle bağlantılıdır. Melek Yaakov’a zarar verememiştir çünkü ruhen mükemmeldir. Ancak Yaakov’un soyundan gelenler zaman içinde mesela Roma imparatorluğu dönemlerinde Esav’ın soyundan gelenlerden zarar görürler. RaMBaN’a göre bütün zulümlere rağmen Yaakov nesli mücadeleden sağ çıkacaktır. Sforno, Malbim ve daha birçok açıklamaya göre Yaakov ruhen mükemmel olsa da nesilleri boyunca Esav’ın aldatmaca ve oyunlarına yenik düşecek insanlardan söz ederler.

Uyluk bazı durumlarda erkekliğin cinsel yönü ile ilişkilendirilir. Yaakov ryhani anlamda çok büyüktür ancak içindeki bazı fiziksel öğeler nedeniyle buradan zarar görmüştür. Gid Anaşe dediğimiz siyatik siniri fizikselliğe en duyarlı kısım olduğundan yenesi yasaktır. Bunu yiyen kişi üzerinde manevi anlamda sıkıntı yaratabilir.

Hafets Hayim Zohar’ın ışığında güzel bir açıklama yapar. Bacaklar vücudu taşıyan organlardır. Yaakov kendini Tora öğrenimine adar. Bulunduğu “çadırlar” öğrenme evleridir. Bacaklar ise Tora öğrenim evlerini finanse eden kurumlardır. Esav’ın meleği Tora öğrenimini engelleyemez olsa da Tora için yapılan maddi yardımları engelleyebilir olduğunu göstermek için uyluktan yaralamayı seçmiştir.

HAFTANIN SÖZÜ

Dikenlerin arasında gül nasılsa, benim sevgilim de kızların arasında öyledir. (Şir Aşirim 2/2)