Haftanın Peraşası BülteniNadav ve Aviu'nun ölümünden sonra, Tanrı, "kutsal"a izinsiz giriş konusunda uyarır:

Lütfen Peraşa Kağıtlarını Dua Sırasında Okumayınız

               Bu Hafta İçin Saatler              

  17 Nisan

Gelecek Hafta İçin Saatler

Şabat

Başlangıç

Bitiş

2010

Şabat

Başlangıç

Bitiş

Yeruşalayim

6:39

7:52

-----

Yeruşalayim

6:44

7:58

Tel Aviv

6:54

7:55

26 Nisan

Tel Aviv

6:59

8:00

İstanbul

7:40

8:20

5770

İstanbul

7:47

8:27

AHARE MOT / KEDOŞİM

Hatırlatmalar

ü Omer 25

ü 28 Nisan Çarşamba: Pesah Şeni

ü 2 Mayıs Pazar: Lag Laomer

 

Bu HP  .....'nin aziz ruhuna ithaf edilmiştir.

 

 

Peraşa Özeti (Vayikra 16:1-18:30 / 19:1-20:27)

[www.chabad.org]

 

Nadav ve Aviu'nun ölümünden sonra, Tanrı, "kutsal"a izinsiz giriş konusunda uyarır: Sadece bir kişi, Koen Gadol, yılda ancak bir kez, Yom Kipur'da, Mişkan'ın en içteki odasına girebilecektir. Yom Kipur ibadetinin bir diğer özelliği, iki keçiden hangisinin Tanrı'ya korban edileceği ve hangisinin Yisrael'in günahlarının affını sağlamak üzere çöle gönderileceğini belirlemek için kura çekilmesidir.

Ahare Mot peraşası ayrıca, Kutsal Mişkan dışındaki yerlerde korban yapılmaması konusunda uyarır, kanın yenilip içilmesini yasaklar, ensesti ve sapıkça cinsel ilişkileri yasaklayan kanunların ayrıntılarını verir.

Kedoşim Peraşası "Kutsal olacaksınız çünkü Ben, Tanrınız, kutsalım" ifadesi ile başlar. Bu ifadeyi, Yahudiler'in kendilerini kutsal kılmak ve Tanrı'nın kutsallığına atıf yapmak üzere uymaları gereken düzinelerce mitsva takip eder. Bu mitsva'lar arasında şunlar bulunur: Putperestliğin yasaklanması, iyilik yapma mitsvası, kanun önünde eşitlik ilkesi, Şabat, cinsel ahlak, iş ilişkilerinde dürüstlük, ebeveynlere karşı saygı ve korku ve hayatın kutsallığı.

Kedoşim'de ayrıca, büyük bilge Rabi Akiva'nın Tora'nın başlıca ilkesi diye adlandırdığı, İllel'in ise "Bu, Tora'nın ta kendisidir" dediği, "akranını kendin gibi sevmelisin" emri yer alır.

DEVAR TORA

["Kol Hakollel" / Rabi Pinhas Avruch - www.torah.org]

 

İyi Bir Amaç İçin Vermek

 

Vayikra kitabının 18. Bölümü uzun bir yasak ilişkiler listesi verir, 20. Bölümde ise bu ilişkilerin cezaları listelenir. Hepsi son derece ciddi olan bu yasaklardan biri de iki kardeşin ilişkisidir. Tora şöyle demektedir: "Bir adam, [sadece] babasının kızı ya da [sadece] annesinin kızı [olsa bile], kız kardeşini alırsa ve her ikisi cinsel birleşme konusunda anlaşırsa, bu tam bir yüzkarasıdır. Halklarının üyelerinin gözü önünde kesilip atılacaklardır" (Vayikra 20:17). Bu pasukta serbestçe "tam bir yüzkarası" şeklinde çevrilen İbranice sözcük Hesed'dir. Evet, biz bu sözcüğü bir yerlerden hatırlıyoruz - ama bir türlü buradaki durumla uyuşmuyor gibi görünmektedir. Hesed sözcüğünün genel anlamı, şefkat, bağlılık, iyilikseverlik gibi hepsi olumlu sözcüklerdir. Öyleyse buradaki anlamı nasıl olmalıdır? Hesed sözcüğü bu pasuğun olumsuz bağlamıyla nasıl bağdaşmaktadır?

Raşi, Ramban ve o döneme mensup başka otoriteler, bu sözcüğün gerçekten de "utanç" şeklinde bir başka olduğunu belirtirler ve burada da sözcük bu anlamda kullanılmıştır. Bunun yanında Talmud (Sanedrin 58b) "Olam Hesed Yibane - Dünya Şefkatle İnşa Edilecektir" (Teilim 89:3) sözlerini açıklarken, burada ne tip bir Hesed'den bahsedildiğini belirtir. Dünya ilk yaratıldığında Adam ve Hava'dan başka kimse yoktu; dolayısıyla çocuklarının yeni nesiller üretebilmelerinin tek yolu birbirleriyle evlenmekti - ki bu da Kayin'in kendi kız kardeşiyle evlenmesi anlamına geliyordu. Tanrı her ne kadar böyle bir ilişkiyi daha ileride sertçe yasaklayacak idiyse de, bu gereklilik nedeniyle yasağı dünyanın en başından itibaren koymamıştı. Böylece Tanrı'nın insanlara verdiği bu geçici izin, "dünyanın inşa edilmesini sağlayan bir şefkat - Hesed" örneğiydi. Böylece daha ileride iki kardeş arasındaki ilişki her ne kadar çok ağır bir suç ve "utanç" sayılacak idiyse de, tarihin en başındaki bu durum nedeniyle bu ilişkiyle Hesed arasında bir bağ vardır.

1891-1954 yılları arasında Londra'da ve Bene Berak'ta hahamlık yapmış olan, Musar (Yahudi etiği) hareketinin ünlü düşünürlerinden Rabi Eliyau Eliezer Dessler'in derlenmiş yazıları ve söylevlerinden oluşan Mihtav MeEliyau adlı eserde bu konuda farklı bir alternatif öne sürülmektedir. Kutsiyete bağlı Hesed, yani bizim genel olarak bildiğimiz anlamıyla Hesed, Tanrı'ya olan sevgimiz ve O'nun kutsal özelliklerini taklit etme arzumuz nedeniyle, tamamen başkalarının yararı için kendimizden bir şeyler vermektir. Buna karşılık, bir de kutsiyete karşıt anlamlı hesed vardır. Bu, peraşamızda bahsi geçen ve aklın almayacağı kadar yoz nitelikteki eylemler için kullanılır. Burada da bir bağlılık vardır, ama önceki kutsal Hesed'de bağlılık Tanrı'ya iken, bu ikinci hesed türünde en alçak dürtüleri tatmin etme arzusuna ve ahlaki yozlaşmışlığa yönelik mutlak bir bağlılık söz konusudur.

Rav Dessler böylelikle Hesed sözcüğünün temel anlamını bize öğretmektedir: Sevgi nedeniyle kendi öz benliğini hiçe saymak ve bir davaya kayıtsız şartsız bağlanmaktır hesed. Mesele, söz konusu sevgi ve davanın kutsal nitelikli mi yoksa aksi yönde mi olduğudur. Hayatımız, enerjimizi yönlendireceğimiz davaları sürekli olarak seçme sınavıyla geçmektedir. Bu sınavda sonucu belirleyecek soru şudur: Acaba kendi benliğimizi fiziksel arzularımızın peşinde gitmeye mi yoksa etrafımızdaki dünyayı daha kutsal bir yer haline getirmeye mi yönlendireceğiz? Bu sorunun cevabı, bizim ne tür bir hesede yanaşacağımızın da cevabı olacaktır.

İKİLEM

Bu kısımda bazı ikilemler ve sorular sunacağız. Bunları Şabat masasında ailece tartışma konusunun bir parçası yapabilirsiniz. Peraşa broşürünün sonunda bu soruya Yahudilik'in bakış açısıyla verilebilecek bir cevabı bulabilirsiniz.

 

Yaşadığım ülkede kış mevsimi boyunca yaşanan yağmur eksikliği yüzünden hükümet su kullanımına bazı sınırlamalar getirdi. Kullanıma tahsis edilen su miktarı, bahçemi sulamamı veya arabamı yıkamamı engelleyebilir. Ama ben bunu anlamakta güçlük çekiyorum. Kullandığım suyun parasını nasılsa ben veriyorsam, ne kadar kullandığım hükümeti ne ilgilendirir? Ne yapmak gerekir?

 

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

 

Yedinci Kitap: ZERAİM / TOHUMLAR

35. Matenot Aniim - Fakirlere Armağanlar

 

a) Tarımsal Armağanlar

Tarladan veya ağaçtan ürün toplayan kişi her şeyi kendine almamalıdır ve topladığı en son kısımda toplam mahsulün en az 1/60'ını fakirlere bırakmalıdır. Buna Pea mitsvası adı verilir. Pasukta söylendiği gibi: "Ülkenizin hasadını topladığınız sırada, [ürününü] biçerken tarlanın köşelerini tüketme ... [Tüm] Bunları fakir ve Ger için terk etmelisin" (Vayikra 23:22).

Tarladan hasat toplayan kişi düşen sapları almamalı ve onları fakirlere bırakmalıdır. Buna Leket mitsvası adı verilir. Pasukta söylendiği gibi: "Ülkenizin hasadını topladığınız sırada ... hasadından tane tane düşmüş başakları toplama ... Bunları fakir ve Ger için terk etmelisin" (Vayikra 19:9-10). Benzer şekilde bağbozumu sırasında kişi seyrek taneli salkımları toplamamalı, düşmüş olan meyveleri de kaldırmamalıdır. Bunlar fakirlere bırakılmalıdır. Bu mitsvaya da Peret adı verilir. Pasukta söylendiği gibi: "Bağındaki az gelişmiş üzüm salkımlarını koparma ve bağının tane tane düşmüş üzümlerini toplama. Bunları fakir ve Ger için terk etmelisin" (Vayikra 19:10). Ve bir başka pasukta söylendiği gibi: "Bağını bozacağın zaman, ardından az gelişmiş üzüm salkımlarını koparma. [Bunlar] Ger'in, yetimin ve dulun olacaktır" (Devarim 24:21).

Tarlasından mahsulü toplayan ve küçük bir miktarını arkada unutan kişi onu almak için geri dönmemeli ve onu fakire bırakmalıdır. Bu mitsvanın adı Şihha'dır. Pasukta söylendiği gibi: "Tarlanda hasadını toplayacağın zaman tarlada bir demet unutursan, onu almak için geri dönme. [Bunlar] Ger'in, yetimin ve dulun olacaktır. Bu sayede Tanrın seni elinin tüm işlerinde mübarek kılacaktır. Zeytin ağaçlarını [meyveleri düşürmek için] döveceğin zaman, ardından görkemi toplama. [Kalan meyveler] Ger'in, yetimin ve dulun olacaktır" (Devarim 24:19-20). Eğer fakirler artık bunları aramıyorsa, arkada kalanları herhangi bir kişi alabilir.

Yedi senelik Şemita döngüsünün üçüncü ve altıncı yılında, ikinci onda birlik pay (diğer yıllarda Maaser Şeni), fakirlere verilir ve bu yıllarda Ma'sar Ani olarak adlandırılır. Pasukta söylendiği gibi: "[Her] Üç yılın bitiminde o yıla ait mahsulünün tüm maaserlerini [iyeliğinden] çıkar ve [herkesin ulaşabileceği şekilde] şehirlerinde bırak. Şehirlerindeki Levi ... ve Ger, yetim ve dul gelecek, yiyip doyacaklar" (Devarim 14:28-29). Ve diğer bir pasukta söylendiği gibi: "Maaser yılı [olan] üçüncü yılda ürünlerinin tüm maaserlerini ayırmayı tamamladığın ve Levi'ye, Ger'e, yetime ve dula [paylarını] verdiğin, [onlar da] şehirlerinde yiyip doydukları zaman ..." (Devarim 26:12).

b) Tsedaka

Kendi olanaklarımıza ve fakirlerin ihtiyaçlarına göre, onlara bağış yapmamız emredilmiştir. Pasukta söylendiği gibi: "Tanrın'ın sana vermekte olduğu ülkende, şehirlerinden birinde, aranda kardeşlerinden bir yoksul olursa, kalbini katılaştırma ve elini yoksul kardeşine kapatma. Aksine, elini ona kesinlikle açmalı, ona mutlaka gereksinim duyduğu eksiğine yetecek kadar borç vermelisin" (Devarim 15:7-8). Ve bir başka pasukta söylendiği gibi: "Kardeşin düşkünleşir, senin yakınındayken [maddi] bocalamaya girerse, onu desteklemelisin - [hem onu, hem de bir] Ger [Tsedek] veya [Ger] Toşavı - ki seninle yaşayabilsin. Ondan faiz ve arttırma alma - Tanrın'dan çekin - ve kardeşin seninle yaşayabilsin" (Vayikra 25:35-36). Ve bir başka pasukta söylendiği gibi: "Ülke'nin içinden yoksul eksik olmayacaktır. Sana bu yüzden şöyle emrediyorum: Ülken'de kardeşine, fakirine ve yoksuluna elini mutlaka açmalısın" (Devarim 15:11).

Yardım isteyen bir fakiri görmezden gelmek yasaktır. Pasukta söylendiği gibi: "Tanrın'ın sana vermekte olduğu ülkende, şehirlerinden birinde, aranda kardeşlerinden bir yoksul olursa, kalbini katılaştırma ve elini yoksul kardeşine kapatma" (Devarim 15:7).

Esir ve kaçırılmış kişilerin kurtarılması en üst düzeydeki tsedaka şeklidir. Tsedaka için verilen bir söz, bağlayıcı bir vaat (neder) sınıfındadır. Her şehrin ileri gelenleri tsedaka toplayıp gereken yerlere ulaştırmak üzere görevliler tayin etmelidir.

Kişi tsedaka verme emrini yerine getirme konusunda, diğer bütün emirlerde olduğundan çok daha dikkatli davranmalıdır. Kutsal Olan, Mübarek'tir O, fakirlerin haykırışlarını yakından dinler. Pasukta söylendiği gibi: "Bana feryat ettiğinde onu dikkate alacağım - çünkü Lütufkâr'ım Ben" (Şemot 22:26). Tsedaka Avraam'ın soyunun ayırt edici özelliklerindendir. Pasukta söylendiği gibi: "Çünkü biliyorum ki, [Avraam] çocuklarını ve ardından gelecek ev halkını emirle bağlayacak ve [onlar da] Tanrı'nın Yolu'nu, yardımseverlik ve adaleti yerine getirerek koruyacaklar" (Bereşit 18:19). Yisrael'in kurtuluşu tsedakayla olacaktır. Pasukta söylendiği gibi: "Tsiyon adaletle kurtarılacak ve geri dönenleri tsedakayla" (Yeşayau 1:27).

MODERN ÇAĞ Ve TORA

["Şabat BeŞabato" - www.zomet.org.il]

                                                                                                  

Ebeveyne Saygı Mitsvasında Zorlama

 

"Anne ve babanızdan çekinin" (Vayikra 19:3).

Talmud'a göre, bir Bet-Din, ebeveynine saygı göstermeyen bir kişiyi buna zorlamaz, çünkü genel bir kurala göre bir Bet-Din, "Ödülü açıkça yazılmış olan bir mitsvanın yerine getirilmesini zorlamakla yükümlü değildir" (Talmud - Hulin 110b). Ancak bu, Sefer Ahinuh'ın, ebeveyni onurlandırma mitsvasıyla ilgili yazdıklarıyla çelişiyor gibidir: "Eğer Bet-Din'in yaptırım gücü varsa, bu kişi zorlanır... çünkü Bet-Din bir kişiyi, ‘yap' şeklindeki bir emri ihmal etmeme yönünde zorlayabilir" (Mitsva 33). Bunu çelişkili hale sokan şey, babayı ve anneyi onurlandırma emrinin yanında açıkça bir ödülün yazılı olmasıdır: "bu sayede günlerin uzayacaktır" (Şemot 20:11).

Bazı otoriteler, bunu açıklama teşebbüsüyle, Sefer Ahinuh'un belirttiği zorlamanın, ebeveyni onurlandırma şeklindeki pozitif mitsvayı değil, bu hafta peraşamızda okuduğumuz "Anne ve babanızdan çekinin" (Vayikra 19:3) mitsvasını kastettiğini söylemişlerdir. Bu emrin yerine getirilmesi, aktif bir davranıştan sırf söz konusu çekince nedeniyle geri durmakla olur. Örneğin ebeveynin yerinde durmamak veya oturmamak, onu ismiyle çağırmamak, sözleriyle açıkça çelişmemek gibi (Talmud - Kiduşin 31a). Yine de bu açıklamayı anlamak zordur, zira Sefer Ahinuh bu sözleri, ebeveynden çekinme mitsvası (Mitsva 212) altında değil, ebeveyni onurlandırma mitsvası (Mitsva 33) altında söylemiştir.

Bir Bet-Din'e bir kişiyi bir mitsvayı yapmaya zorlamak üzere verilen yetki iki öğeye dayanır. Her şeyden önce, Bet-Din, halkın manevi durumundan sorumludur. Buna ek olarak, Bet-Din Tora'nın emirlerinin uygulanmasından da sorumludur ve bir yasağın çiğnenmesini cezalandırma yetkisine sahip olması gibi, "yap" şeklindeki bir mitsvanın yerine getirilmesini de temin etmek üzere ceza veya zorlama yoluna gitmelidir. Yine de, bu iki yön arasında bir fark vardır. Halk için sorumluluk çeşitli yollarla yerine getirilebilir. Zorlama şart değildir; ikna ya da eylemsizlik de bir olasılıktır. Ayrıca şu da önemlidir: pozitif etkiye sahip bir emir vermek ne kadar iyiyse, aynı şekilde, ihmal edileceği kesin bir yasak koymak da o kadar iyi değildir. Başka bir deyişle Bet-Din, verdiği talimatların etkilerini de dikkate almak durumundadır. Ancak eğer daha önemli olan öğe cezalandırma konusuysa, hiçbir pratik endişeye yer verilmemeli ve Bet-Din, sonuçları düşünmeksizin cezayı uygulama görevini yerine getirmelidir.

Tora'da bir mitsvanın yerine getirilmesi için bir ödül açıklandığı zaman, Bet-Din'e bir anlamda, günahı işleyen kişinin, söz konusu ödülden mahrum kalma suretiyle ceza göreceği mesajı verilmiş olur. Başka bir deyişle ceza zaten verilmiştir ve Bet-Din'in günahkârı bir kez daha cezalandırması için bir neden yoktur. Öte yandan, eğer insanları bir mitsva yapmaya zorlamanın ana nedeni tüm Yahudiler'in birbirlerine yönelik sorumluluğu ise, günahkârın bir ceza almış olması Bet-Din'i bu yükümlülüğünden muaf kılmayacaktır. Böylelikle, Talmud, bir kişinin ebeveyne saygı gösterme mitsvasını yerine getirmeye zorlanması konusunda ısrar etmemekte haklıdır; ancak, Sefer Ahinuh'un belirttiği üzere, "eğer Bet-Din'in yaptırım gücü varsa" ve bu gücünü kullandığında istediği sonucu elde edeceğini biliyorsa, sorumluluğu üstlenmeli ve evladı, ebeveynini onurlandırmaya zorlamalıdır.

Kaynak: Rabi Yisrael Meir Lau, "Devarim Şeyeş Laem Şiur", s. 54-60.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[El Gid Para El Pratikante - Rabi Nisim Behar]

Pesah Şeni

 

1. 14 İyar tarihi Pesah Şeni'dir. 14 İyar gününe Pesah Şeni denmesinin sebebi şudur: Bet Amikdaş zamanında Korban Pesah yapılırdı. Bu korbanı - örneğin manevi açıdan temiz olmadığı ya da uzak yerden geldiği için - zamanında, yani 14 Nisan'da yapamayanlar, 14 İyar günü Matsa ve Maror yiyerek yerine getirirlerdi.

2. Pesah Şeni, ne Yom Tov, ne de Hol Amoed'dir. Fakat Bet-Amikdaş zamanında bu gün bayram olarak kutlanırdı. Pesah'ta çeşitli sebeplerden dolayı Korban Pesah'ı yapamayanlar bu korbanı bu günde yaptıklarından, Pesah Şeni'nin özel bir önemi vardır. Bu yüzden o gün Tefilalar'da Tahanunim yapılmaz.

3. Pesah Şeni günü, o zamanlar Matsa ile birlikte yenen Korban Pesah'ı hatırlamak amacıyla, Pesah'tan artmış olan Matsalar yenir.

 

İKİLEME CEVAP

[Rabi Mendel Weinbach / gatewaysonline.com]

 

Ünlü etik uzmanı Rabi Yisrael Salanter hakkında meşhur bir öykü vardır. Rabi yolun kenarındaki bir handa yemekten önce ellerini yıkarken, bu mitsvanın gerektirdiği asgari miktarda su kullanırken görülür. Talmud'da Hahamlarımız Netilat Yadayim için bol su kullanmanın bereket getireceğini söylediklerinden, kendisine neden böyle yapmadığı sorulur. Rabi Yisrael, o bölgedeki bir kuyudan su dolu ağır kovalar taşıyan bir kadını işaret eder. Bereketi bu genç kadının daha çok su taşıması pahasına elde etmek için daha bol su kullanmak bu ahlâk devinin reddettiği bir görüş açısıydı.

Sınırlı su arzı nedeniyle genel halkın temel ihtiyaçları yararına, sizin su kullanımınıza bazı sınırlamalar getirilmiştir ve bir başkasının zorluğu pahasına bazı lüksleri elde etmektense bazı fedakârlıkları yapmaya hazır olmalısınız.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

 

Çocuğuna öğrettiğin zaman, çocuğunun çocuğuna öğretmiş olursun.

-- Talmud

 

Haftanın Peraşası'nı, t  e  b  e  r  r  u  d  a     b  u  l  u  n  a  r  a  k, ölmüşlerinin ruhuna veya hasta bir yakınının şifasına ithaf etmek isteyenlerin,

 ilgililer (050 - 38 41 30) ile temasa geçmeleri rica olunur.

Peraşa kağıtları Tora ile ilgili yazılar içerdiğinden çöpe atılmamalıdır.

Lütfen Geniza'ya getiriniz.