Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Şemot13:17-17:16)

Bene-Yisrael'in Mısır'dan çıkışına izin verdikten kısa bir süre sonra, Paro onları zorla geri getirmek üzere peşlerine düşer ve Bene-Yisrael kendilerini Paro'nun orduları ile deniz arasında kıstırılmış halde bulurlar. Tanrı, Moşe'ye asasını suyun üzerinde kaldırmasını söyler; deniz yarılarak Bene-Yisrael'in geçişine imkan tanır ve sonrasında, onları takip eden Mısır ordusunun üzerine kapanır.
Moşe ve Bene-Yisrael, Tanrı'ya şükran ve övgü içeren bir şarkı söylerler.

Çölde halk susuzluk ve açlık sebebiyle çeşitli kereler Moşe ve Aaron'aşikayette bulunur. Tanrı, Mara'daki acı suları tatlılaştırır, başka bir yerde de Moşe'nin kayaya asasıyla vurması sonucu kayadan su çıkar. Tanrı gökten Man adı verilen mucizevi bir yiyecek yağdırır. Man çöl boyunca her sabah tan vaktinden önce yağacaktır. Bunun yanında Tanrı her gece Yisrael kampına sülün sürüleri yollar. 

Bene-Yisrael'e, Cuma günler iki porsiyon Man toplamaları talimatı verilir; zira Tanrı'nın tam bir iş bırakma günü olarak belirlediği Şabat günü Man yağmayacaktır. Bazıları bunu dikkate almayıp Şabat sabahı Man toplamaya çıkarlar, fakat bir şey bulamazlar. Aaron az miktarda Man alıp, gelecek nesiller için bir tanık olması amacıyla bir kaba koyar.

Refidim'de halk Amalek'in saldırısına uğrar; fakat Moşe'nin duaları sayesinde Yeoşua'nın komutasındaki ordu saldırganları bozguna uğratır.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

MOŞE VE YEOŞUA

Bir savaş ilanı: Beşalah peraşasının son bölümü Refidim’de Bene Yisrael ile Amalek arasındaki savaşı anlatır. Çölde Bene Yisrael’e arkadan saldıran ve zayıfları vuran Amalek hak ve hukuk ile hiç işi olmadığını ilan ederken Bene Yisrael belki de dünyanın sonuna kadar süregelecek bir savaşın içinde kendini bulur. Aslında bu savaş yeni değildir. Yaakov ile Esav arasındaki savaşın bir uzantısıdır. Esav Yaakov’a üstün gelemeyeceğini bildiğinden en güvendiği torunu Amalek’e bir miras bırakır. Buna göre Bene Yisrael’in en zor zamanlarında Amalek saldırısı gerçekleşecek ve Bene Yisrael yok edilecektir. Ancak bu kez savaş alışılmadık bir biçimde cereyan eder. Yeoşua ordu ile aşağıya iner Moşe ise bir tepenin üzerinde ellerini göklere kaldırarak dikkati verilmesi gereken yere Tanrı’ya çeker. Bu liyakat sayesinde Bene Yisrael zafer kazanır.

Manidar saldırılar: Nasıl ki Yaakov Erets Yisrael’e dönerken Esav’ın koruyucu meleğinin saldırısına uğradıysa Amalek saldırısının da zamanı manidardır. Bene Yisrael bu saldırıya Sinay dağında Tora almaya, dünyayı nihai Tikun yani mükemmelliğe eriştirme yolunda maruz kalır. Çünkü Amalek her zaman olduğu gibi işleyişi bozmak ve nihai mükemmelliğe erişmeyi geciktirmeyi amaçlar. Bene Yisrael savaş alanındaki fiziksel zaferine rağmen manevi anlamda mükemmelliğe erişemez. Bir anlamda Amalek saldırısı amacına ulaşmış olur.

Moşe ve Yeoşua: Amalek’in ideolojik saldırısı iki düzeyde gerçekleşir. Birinci aşamada toplumun inancını, ikinci aşamada ise toplumun kutsallığını hedef alan Amalek’e karşı hem Moşe hem de Yeoşua birlikte mücadele veren Bene Yisrael’e destek olurlar. Moşe Rabenu Tanrı’ya tam olarak inancı temsil eder. Bu yüzden Moşe’nin elleri havadayken Bene Yisrael başarılı olur. Emuna zayıfladığında ise Amalek başarılı olmaya başlar. Emına dediğimiz durumu tam olarak sağlamak için Aaron ve Hur Moşe’nin ellerini devamla havada tutmayı başarmışlardır. Yeoşua ise Efrayim kabilesinden dolayısı ile de Yosef’in soyundan gelir. Mısır gibi zinanın normal yaşam biçimi olarak kabul edildiği bir ortamda Potifar’ın karısına direnerek kutsallığına gölge düşürmeyen Yosef Keduşa dediğimiz kutsallık idealini somutlaştırmıştır. İşte Moşe ve Yeoşua birlikte Amalek’in bu çifte saldırısını bertaraf etmeyi başarmışlardır.

Sonu olmayan ataklar: Amalek sadece bir toplum değil aynı zamanda bir ideolojidir. Amaç mükemmelliğe ulaşmayı engellemek ve dünyanın Tikun’una engel olmaktır. Bene Yisrael Erets Yisrael’e girmeden önce farklı isimlerde ancak aynı amaçlarda saldırılara maruz kalır. İsimlerinin son iki harfini aldığımızda “Amalek” sözcüğüne erişebileceğimiz Balak ve Bilam Bene Yisrael’i lanetleyerek ortadan kaldırmaya çalışırlar. Bene Yisrael’in iradesi dışında gerçekleşen bu duruma Tanrı doğrudan müdahale eder ve lanetleme girişimi başarısızlıkla sonuçlanır. 

Amalek asla vazgeçmez. Lanetleme girişimi başarısız olunca Baal Peor denilen yerde özellikle Bilam’ın verdiği fikirle Bene Yisrael Moav kadınlarıyla hem zina hem de putperestlik günahını işlemeye teşvik edilir. Toplumdan yirmi dört bin kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan bu felaket Bene Yisrael’in hem inancını hem de kutsal kimliğini baltalar. Amalek bu kez Balak ve Bilam sayesinde mükemmelliğe erişimi engeller. 

İkinci Bet Amikdaş’ın inşa edilmesi aşamasında Amalek’in ismi kendi soyundan gelen Aman olarak karşımıza çıkar. Amalek kutsallığını Ahaşveroş’un ziyafeti ile sekteye uğratan Yahudi toplumunu hedef alma imkanını asla elinden kaçırmaz. O ziyafette kralın Kohen Gadol’un giysilerini giyerek verdiği mesaj yeniden Yeruşalayim’e dönme ve Bet Amikdaş’ı inşa etme inancının artık terk edilmesi gerektiği mesajını verir. Yahudiler bu mesajı kabul ederler ve o ziyafete iştirak ederler. İnanç ve kutsallık bozulmuş Amalek saldırısı için uygun ortam oluşmuştur. Aman bu fırsatı değerlendirmek ister ancak bu kez karşısına çıkan “iş yemini” yani Mordehay ve Ester halka teşuva yaptırarak inanç ve kutsallığa geri dönmelerini sağlar.

Zamanımızda ise durum daha da zordur. Artık Maşiah günlerine doğru adım adım yaklaşırken kutsallık ve inancımızı sekteye uğratacak olan Amalek bu kez teknoloji, yabancı fikirler, özgürleşme, modern çağa uyum adı altında sahip olduğumuz değerlerden uzaklaşma ile karşımıza çıkmaktadır. Artık durumumuz daha da zordur. Kutsallık ve inancımızı tehlikeye atacak çok cazip ama o derece ölümcül sayısız ajanla karşı karşıyayız. Gençlerimizin inanç konusunda yeteri kadar eğitilmiş olmamaları, bilgelerimizin ve özellikle ailelerimizin bu konuya gerektiği kadar eğilmemeleri durumun vehametini arttırmaktadır. Rabi Eli Mansour bu dansın çok zevkli ama ölümcül olduğunun defalarca altını çizer.    Özgürleşme ve modernleşme adı altında sahip olduğumuz kutsal değerlere sırtını dönen gençlerimiz ve ailelerimiz geleceğimiz konusundaki endişelerimizi arttırmaktadır. Günümüze ve yaşımıza özgü bu zorluklar, Amalek'in kurtuluş sürecine müdahale etme konusundaki yoğun çabasını yansıtıyor. 

Çare belli: Kararlılığımızı güçlendirmek ve Amalek'in planına direnme çabalarımızı defalarca katlamak. Ancak kadim geleneğimize, değerlerimize, inancımıza ve kutsallığımıza bağlı kalarak geleceğimizi aydınlığa çıkarmak mümkün olabilecektir.

DİVRE TORA
Rav İzak Peres

KIZIL DENİZ MUCİZESİ

Her zaman mucizelerin varlığını inkar eden kişiler olacaktır. Bu tür insanlar, Tanrı sayesinde meydana gelen şeylerin tabiat sonucu oluştuğunu iddia ederler. İşte, inancı olmayan insanların Kızıl Deniz’in ikiye ayrılmasına bakış açıları da aynen böyledir. Bunun bir deprem sonucu meydana geldiğini ya da tabiatın bir kazası olduğunu iddia edebilirler.

Bu tür inançları önlemek adına, Tanrı Kızıl deniz mucizesini büyütmüştür. Sadece Kızıl Deniz’in sularını ayırmakla kalmamış, dünyadaki tüm suları ikiye ayırmıştır. (Şemot 14:2, Raşi) Bir bardaktaki su bile iki yana çekilmiştir. İşte bu yüzden, Kızıl Deniz’in ikiye ayrılmasının gerçek bir mucize olduğu ve bu işte Tanrı’nın parmağı olduğu inkar edilemez. Tıpkı Mısır’daki belalar gibi.

İsrael Oğulları, Kızıl Deniz’in kıyılarında düşmanların adım adım yaklaştığını gördüğünde çok korkmuşlardı. Ne yapabilirlerdi? İçlerinden en büyük olanı Nahşon ben Aminadav öne atıldı ve Tanrı’nın kendisini kurtaracağından emin bir şekilde kendini Kızıl Deniz’in sularına bıraktı. Sulara dokunduğu anda sular ayrıldı ve İsrael Oğulları suların arasından geçtiler. Nahşon’un Tanrı’ya olan sarsılmaz inancı sayesinde Yahudiler’in kurtulmasını sağlayan mucize gerçekleşmiş oldu.

İşte bu, Yahudiler’in bir felaketin eşiğindeyken, hem de düşmanlarının giderek yaklaştıklarını gördükleri bir noktada Tanrı’ya olan inançları sayesinde kurtulmalarına sadece bir örnektir.

Buna benzer başka bir örnek de Ribi Şimon ben Gamliel’e aittir. Oğlu doğduğunda, Yahudilere yönelik acımasız ve katı kurallar vardı. Bunlardan bir tanesi de sünnetin yasaklanması ile ilgiliydi. Çocuklarına sünnet yaptıran kişiler ölümle cezalandırılacaklardı. Buna rağmen, Ribi Şimon ben Gamliel oğlunu sünnet ettirdi.

Kısa sürede İmparator, Ribi Şimon ben Gamliel’in yasalara aykırı hareket ettiğini öğrenir ve onun mahkemeye çıkarılmasını emreder. Mahkemeye giderken Ribi Şimon ben Gamliel ve eşi bir handa konaklarlar ve orada kalmakta olan asil aristokrat bir aile ile tanışırlar. Bu aristokratın eşi de yeni doğum yapmıştır ve Ribi Şimon ben Gamliel’in durumunu öğrenince geçici olarak bebekleri değiştirmeyi teklif ederler.

Bunu sonucunda, Ribi Şimon ben Gamliel sorgulandığında sünnet olmamış bir bebek göstermiş olur. Hakkında verilen cezalar iptal edilir. Ribi Şimon ben Gamliel’in oğlu Rav Yehuda Anaşi’dir.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Mum ve “besamim” (güzel kokular) olmadan Avdala yapılabilir mi?

Gemara Berahot 53/A’da yazıldığı gibi bir kişi Avdala için uzun sürecek bir mum arayışına girmektense Avdala mitsvasını yerine getirmelidir.  Bu Gemara’ya istinaden Rabiler benzer şekilde uzun sürecek  besamim yani güzel kokular arayışına  girmememizi öğütlerler. Kişi normalde Avdala için besamim ve mum bulundurmalıdır. Besamim olmadığı yerlerde limon gibi güzel kokulu meyvelere “anoten reah tov baperot” berahası söylenebilir. İzmir şehrinde besamim yerine mersin dalı veya limon meyvesi kullanılır. 

YAHUDİ BESTEKÂRLAR
Rav İsak Alaluf

Hazan Moşe Kordova

Bestekar ve Hazan Moşe Kordova Rabi Nisim Kordova’nın oğlu olarak 1881 yılında Edirne’de doğar ve İstanbul’da yetişir. Genç yaşlarda piyano ve ud çalmayı öğrenir. Zamanla Türk makamlarına merak duyar ve Türk müziğinde eserler vermeye başlar. İstanbul’da bir Maftirim korosu kurar.  Benzer Maftirim korolarından birinin İzmir’de Rabi İzak Algazi tarafından kurulduğu bilinmektedir.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

10 Tişri Günü MUsaf Korbanı Getirmek

10 Tişri tarihinde Musaf korbanı getirmek gerekliliği vardır. Normalde açıklamalarımızda korbanlarla ilgili açıklama vermiyoruz. Çünkü bu mitsvaların günümüzde bir uygulama alanı yoktur. Ancak Kipur gününde Musaf duasının önemi çok iyi bilindiğinden bunun bir mitsva olarak Sefer Ahinuh’ta kayıtlı olduğunu belirtmek isteriz. Musaf duasında Musaf korbanının nasıl yapıldığı detaylarıyla anlatılır. Rabi Eli Mansour uygulama olmayan mitsvaların okunması ve öğrenilmesinin aynı anlamı taşıdığına ilişkin bir öğreti paylaşır. Çok uzun yıllar boyunca İzmir cemaati de Kipur Musaf ritüelini Rav Hayim Palaçi (ז'צ'ק'ל') tarafından yazılan “Masat Şelomo Hayim” kitabından takip etmiştir.

HAFTANIN SÖZÜ

Bir mitsva yerine getiren kendisi için bir avukat melek yaratılmasını sağlar. Bir yanlış yapan kişi ise kendisi için suçlayıcı bir savcı melek yaratır. (Pirke Avot 4/11)