Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Bereşit 32:3-36:43)

Evine yaklaşırken, Yaakov Esav'ı yatıştırmak amacıyla melek- elçiler gönderir. Elçiler geri geldiklerinde Esav'ın 400 kişilik bir kuvvetle kendisini karşılamaya hazırlandığını bildirirler. Yaakov beraberindekileri iki kampa ayırır, yardım için Tanrı'ya dua eder ve Esav'ı yumuşatmak için hediyeler gönderir. O gece Yaakov yalnız kalır ve Esav'ın Meleği ile bir mücadeleye girişir. Yaakov mücadelede üstün gelse de, siyatik siniri zarar görür. (Tora bu sebeple Kaşer bir hayvanın bile siyatik sinirinin yenmesini yasaklar). Melek kendisine, gelecekteki isminin "Yisrael" olacağını bildirir. Bu isim, Yaakov'un doğaüstü bir varlığa (melek) üstün geldiğini sembolize etmektedir. Yaakov ve Esav sonunda karşılaşırlar ve uzlaşırlar; ancak hala çekinmekte olan Yaakov, Esav'ın birlikte yaşama teklifini kabul etmez. 

Yaakov, Şehem yakınlarında bir toprak parçası satın alır. Buranın, adı yine Şehem olan prensi, Yaakov'un kızı Dina'yı kaçırarak ona tecavüz eder. Dina'nın ağabeyleri Şimon ve Levi, Dina ile evlenmek isteyen prensi ve şehrin tüm erkeklerini sünnet olmaya ikna ettikten sonra onları en savunmasız anlarında kılıçtan geçirerek intikam alırlar. Çünkü şehir halkı Dina'nın dramına seyirci kalmıştır.

Tanrı Yaakov'dan Bet-El'e giderek burada bir mizbeah (sunak) inşa etmesini ister. Annesi Rivka'nın sütannesi Devora ölür ve Bet-El yakınlarında gömülür. Tanrı tekrar Yaakov'la iletişim kurar, onu mübarek kılar ve ismini "Yisrael" olarak değiştirir. Yolculuk sırasında Rahel, Binyamin'i doğurur, ancak doğum sırasında ölür ve Bet Lehem yolunda gömülür. Yaakov onun için bir anıt inşa eder. Yitshak 180 yaşında ölür ve oğulları tarafından gömülür. Peraşa, Esav'ın soy ağacı ile devam eder.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

SİNEK

Zor bir mücadele: Vayişlah peraşasında Yaakov ile Esav’ın koruyucu meleği arasında gerçekleşen mücadele yer alır. Birçok açıklayıcı Rabi için oldukça gizemli olan bu mücadele sonunda Yaakov direnir uyluğundan incinmesine rağmen mücadeleyi kazanır. Hatta melek kendisini bırakması için Yaakov’dan ricada bulunur. Yaakov da bir beraha karşılığında bu ricayı yerine getirir. Meleğin Yaakov’a saldırısı aslında meleğin yolundan giden toplumların Yahudi toplumuna saldırısının ilk adımıdır. Tarih boyunca bir “Yahudi sorunu” her zaman var olmuştur ve toplumlar zaman zaman bunu hatırlarlar. Hatta ikinci dünya savaşı sırasında konu “nihai çözüm”e kadar uzanmış ve bu yolda altı milyondan fazla Yahudi yaşamını yitirmiştir. Nasıl ki Yaakov bu saldırıdan “incinmiş” ancak sağ olarak çıkmışsa tarih boyunca da Yahudiler kendilerine karşı girişilen benzeri saldırılardan yaralı ama var olmaya devam etmiş olarak çıkmışlardır.   Buradaki sorulardan biri yetser ara olarak bildiğimiz meleğin neden “gid anaşe – siyatik siniri”ne zarar verdiğidir.

Dalet Harfi: Hepimizin çok iyi bildiği “Şema” duasının ilk cümlesi “ehad – tek” sözcüğü ile biter. Bu sözcükteki “dalet” harfi diğerlerinne oranla daha büyük yazılır. Gerek Sefertora’da gerekse Mezuza’da bu farkı görebilmek mümkündür. Bu arada aynı cümlenin ilk sözcüğü olan “Şema”daki “ayin” harfinin de daha büyük yazıldığını ve iki harfin bir arada “ed – şahit” sözcüğünü oluşturduklarını bizlerin de Tanrı’nın Tek’liğine şahitlik ettiğimizi ek bilgi olarak kaydedelim. Konumuza dönersek Rabilerimiz “dalet” harfinin daha büyük yazılmasının sebebinin bu harfin “reş” harfine çok benzemesi ve son sözcükte “dalet” yerine “reş” harfinin algılanması halinde büyük anlam değişikliğine neden olacağı şeklinde öğrenirler. Cümlemiz “Ad… ehad – Ad… Tek’tir” şeklinde noktalanır. Ancak eğer buradaki harf “reş” algılanırsa “has veşalom” başka tanrı ifadesi ortaya çıkar ki bu ifade Yahudi inancının temelini sarsıntıya uğratır. İki harf arasındaki minicik farkın büyük anlam değişikliğine sebep olması gibi yetser ara da bizleri küçük küçük yanlışlara yönlendirerek büyük hatalar yapmamıza vesile olmaktadır. Yetser ara’nın yegane amacı bizleri bütünüyle bağlı olduğumuz Tek Tanrı inancından başka ve yanlış yollara saptırmaktır.

İşte yetser ara bu yüzden Yaakov’u “gid anaşe” dediğimiz yerden yaralamıştır. Kişinin bacağı “dalet” harfinin bacağına tekabül eder. Kalçamız ise aynı harfin çatısını oluşturur. Gid anaşe “dalet” harfinin çatısında onu “dalet” yapan çıkıntıdan başka bir şey değildir. Bu çıkıntı yok olursa “dalet” harfi “reş” harfine benzer. Yetser ara bizleri Tanrı’nın hizmetinden, inancından sadakatten uzaklaştırmak için orayı hedeflemiştir. İşlediğimiz her günahın yaptığımız her hatanın Tanrı’nın emirlerine uymadığımız her başarısızlığın kökeni yetser ara’nın Yaakov’un siyatik sinirini incittiği o geceye dayanır.

Yetser ara bu yolda Maşiah’ın günlerine kadar uğraşmaya devam edecektir. Ancak elbette bizlerin de yapabileceği bir şeyler vardır. Bunu anlamak için Gemara Masehet Sota 20’de yer alan bir öğretiye bakalım:

Sinek: Gemara Tora’yı yazarken mürekkebin silinmez olması için Rabi Meir’in bu mürekkebin bileşimine bir madde eklediğini yazar. Buna neden olarak Rabi Meir İbranice’de “zvuv” olarak bilinen bir sineğin parşöneme konması durumunda “dalet” harfini “reş” harfine çevirebileceğinden çekinir. Bu da o Sefertora’nın geçersiz olması demektir. Bu açıklamaya bakınca Rabi Meir gibi birinin böyle bir endişe duyması pek de akla yakın gelmez. Ancak Rabi Meir’in asıl endişesi gerçek bir sineğin vereceği zarardan ziyade “zvuv” olarak tanımlanan manevi zarar vericilerin bizleri doğru yoldan alıkoyması yönündedir. Yetser ara tarafından yönlendirilen bu kuvvetler “dalet” harfini “reş” ile değiştirmemiz için çaba gösterirler. Bu değişimin herkesi yolundan alıkoyabileceğini Rabi Meir, birinci elden öğretmeni Elişa ben Avua’nın doğru yoldan saparak “aher” adını almasından dolayı çok acı bir şekilde öğrenmiştir.

Panzehir: “Zvuv” sözcüğünün sayısal değeri on yedidir. Bu sözcüğün panzehiri olarak karşımıza çıkan sözcük ise “tov – iyi” sözcüğüdür. Bu sözcüğün de sayısal değeri aynıdır. Mişle’de yer alan “ki lekah tov natati lahem torati al taazovu – sizlere iyi bir doktrin verdim Tora’mı bırakmayınız” cümlesi bizim için en “iyi” olanın Tora öğrenmek ve tatbik etmek olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak ve yalnız Tora’yı öğrenerek ve Tora kurallarına uymak suretiyle “zvuv” dediğimiz zarar vericilerin saldırılarına direnmek mümkün olabilecektir. Yetser ara son derece akıllı bir şekilde yaptığımız yanlışların önemsiz olduğunu veya tuttuğumuz hatalı yolun doğru olduğunu zannetmemizi sağlamak için elinden geleni yapacaktır. Bir güçlendikçe yetser ara da güçlenecektir. Ancak elimizde “tov” dediğimiz panzehir oldukça ufak tefek yaralanmalar da olsa doğru bildiğimiz Tanrı’nın bizim için istediği hedefe varmak mümkün olacaktır. 

DİVRE TORA
Rav Albert Gerşon

"Atsileni na miyad ahi, miyad Esav"  "Lütfen beni kardeşimin elinden, Esav’ın elinden kurtar."

Yaakov Avinu, İsrael topraklarına, 20 yıl süren galuttan dönerken, kardeşi Esav'a melekler gönderir. Melekler Yaakov'a döndüklerinde,  Esav'ın 400 kişiyle onu karşılamaya geldiğini söylerler. Savaş olasılığına karşı Yaakov,  üç yolla kendini hazırlar. Hediyeler, Tefila ve savaş için gerekli tedbirleri almak...

Tefila’sında,  Tanrı’ya seslenirken "Tanrım beni kardeşimden,  Esav'dan kurtar"  şeklinde dua eder. Rabiler bu duadaki gereksiz gibi görünen tekrarı,  sorgularlar.  Esav,  Yaakov'un kardeşi bu biliniyor iken neden  Yaakov, hem kardeşim hem de Esav'dan beni kurtar şeklinde konuşmuştur?  

Bet Alevi adlı kaynak şöyle açıklar, Esav'ı iki kelime ifade eder.  Bunlar tam olarak Yaakov'un korktuğu iki durumdur.  Birincisi, Esav tam olarak düşman gibi gördüğü Yaakov'u yok etmek istemektedir.  Bu durumda Yaakov, beni Esav'dan kurtar demektedir. Esav ismi Midraştan öğrendiğimiz kadarıyla düşman anlamını da barındırır. Melekler döndüğünde 400 kişilik bir orduyla Yaakov'a doğru gelen Esav'ın düşman olan Esav olarak geldiğini söylerler.  

Bunun dışında, kardeş terimi,  Esav 'in barış için geldiğini,  geçmişi unuttuğunu ve Yaakov'la birlikte yaşamak isteğini belirtir. Yaakov tam olarak bu tavırdan korkup,  dua etmektedir.  O yüzden önce kardeşimden sonra Esav'dan beni kurtar demektedir. Yaakov,  düşman olarak Esav'ın tavrını anlayabilir ve buna göre hazırlanabilirdi ama ya Esav kardeş sıfatıyla gelip, onu kendisinin seçtiği,  Tanrı’nın istemediği yollara çekmeye çalışırsa, bu hiç de hazırlıklı olmadığı bir olasılıktır.  Ancak burada bir soru da sorulabilir:  Tercih edilmesi gereken yol barış içinde, kardeşçe yaşamak değil midir?

Bilinen bir deyiş vardır " Düşmanının yapamadığını, dostun veya kardeşin yapar." Düşman,  bize fiziksel bir darbe vurabilir ancak ruhunu, düşüncelerini ve nasıl hissedeceğine etki edemez. Ancak kardeş veya dost bizim bu değerlerini  değiştirebilir,  öğrenimden bizi uzak tutabilir.  Kötü bir karakter ve hislere sahip biri, bir düşmandan daha tehlikelidir çünkü hiçte zorlanmadan onun gibi davranmaya başlanabilir ve bu özellikle Yahudi değerlerine bağlı kalarak yetiştirmeye çalıştığımız çocuklarımız için çok önemlidir.  Galutta, Tora dışı yanlış kültürler onları ele geçirmeye çalışmaktalar, onları teknoloji adıyla Tora öğreniminden uzak tutmaktalar. Bunlar ruhlarını bozup, aile değerlerini de bırakmalarına sebep olmaktadır. Bilinen düşman bedene, ama bu dost görünen etkenler ruha geri dönüşmesi zor zararlar vermektedir. 

Yaakov'un duası şimdi anlaşılabilir ne kendisi, ne de çocukları Esav'a ve onun değerlerine yakın olmasın,  ondan ruhu bozacak davranışları öğrenmesin demektedir. Kısaca bu dua sadece onun için değil Maşiah’a kadar bütün nesiller için sahip çıkmamız gereken bir yakarıdır. Tanrı bizi hem Esav'dan,  hem de dost görünen zararlılardan korusun, AMEN

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres 

Kiduş öncesinde bir şey yemek mümkün müdür?

Kiduş söylemeden su bile içilmesi uygun değildir. Çok susaması durumunda bile önce Kiduş söylemesi tercih edilir. Geç kalma durumu varsa evde bulunanlar önce Kiduş söyler arkasından bir şeyler yiyip içebilirler. Çocuklar ve yaşı ileri olanlar sıkıntı yaşayabileceklerinden bu kuraldan muaf tutulabilirler.

YAHUDİ BESTEKÂRLAR
Rav İsak Alaluf

Aaron Amon (Yahudi Harun)

Yahudi Harun ismi ile bilinen Aaron Amon on yedinci yüzyıldaki bestekarlardan biridir. Tambur üstadı olarak bilinir. Aynı zamanda birçok parçanın da söz yazarı yani şairidir. Osmanlı padişahı dördüncü Mehmet zamanında Enderun’da tambur öğretmenliği yaptığı bilinir. Irak, Nihavend, Bestenigar, Araban ve Müstear makamlarında bestelenmiş beş Maftirim parçasının  “Şire Yisrael Beerets Hakedem” kitabında yer aldığı bilinmektedir.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

Kiduş Aşem Mitsvası

Tora’da verilen en önemli ve en kapsamlı mitsvalardan biridir. Vayikra 22/32’de  “venikdaşti betoh Bene Yisrael – İsraeloğulları arasında kutsandım” demektedir. Bu mitsva Tora’nın emirlerini yerine getirmek uğruna zaman zaman ölümü bile göze almak anlamına gelir Tarihte bu uğurda hayatını feda edenlerin sayısı da az değildir. RaMBaM bu konuda üç yanlışın asla yapılmaması gerektiğine dikkat çeker. Bunlar putperestlik, zina ve cinayettir. Bunlar Gemara Masehet Sanhedrin 74/A^da da belirtilmiştir. Bu dünyaya Tanrı’ya İbadet etmek görevi ile geldiğimizden bu mitsvaya çok fazla dikkat etmek gerekir.

HAFTANIN SÖZÜ

Horoz toprakta yuvarlanınca, bin insan, bin tarakla onun üstündeki tozları temizleyemez; ama tek bir güçlü sallamayla horoz kendini son toz zerreciklerine kadar kurtarabilir. (Hasidik üstadlar)