Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Bamidbar19:1-22:1)

Moav kralı Balak, Bene-Yisrael'e lanet okuması için peygamber Bilam'ı çağırır. Yolda, Tanrı ona engel olması için bir melek gönderir. Meleği gören eşek ters davranışta bulununca, durumun farkında olmayan Bilam tarafından dövülür. Bilam ancak eşeğin dilinin mucizevi şekilde açılması sonucunda meleği fark eder.

Balak'a ulaşan Bilam, üç kez, üç farklı seyir noktasından Bene-Yisrael'e lanet okumaya çalışır; fakat her seferinde, lanet yerine ağzından berahalar çıkar. Balam, ayrıca tarihin sonu ve Maşiah'ın gelişi hakkında da kehanetlerde bulunur.
Halk, Moav kızlarının çekiciliklerinin tuzağına ve Baal Peor adlı puta tapma hatasına düşerler. Tanrı halk içine bir salgın gönderir. Yüksek rütbeli Yahudi, Midyanlı bir prensesi alenen çadırının içine alınca, Koen Gadol Aaron'un torunu olan Pinehas, her ikisini de öldürür ve salgın son bulur.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

TANRI’NIN LÜTFUNU HER ZAMAN BİLMEK

Balak’ın korkusu: Bene Yisrael Hukat peraşasının sonlarında o zamanların en güçlü iki krallığını bertaraf ederek Tanrı emri ile topraklarını fetheder. Sihon ve Og adlı bu krallar Bene Yisrael’in topraklarında geçişine izin vermemekle kalmaz onlarla savaşa çıkmak için hazırlık yapar. Her ikisi de sayıca üstün ve güçlü ordularına güvenmektedir. Hatta Midraş’a göre Avraam zamanından beri hayatta olan o zamanın devasa insanlarından olan Og bunu tek başına bile halledebileceğini düşünmektedir. Teilim “rabot mahaşavot belev iş vaatsat Ad… i takum” derken insanların yüreğinden sayısız düşünce ve niyet geçtiğini ancak sonunda Tanrı’nın isteğinin gerçekleştiğini öğretir. Bu savaşlarda da gerçekleşen budur. Sihon ve Og beklemedikleri ve ummadıkları bir yenilgiye uğramışlardır. Bene Yisrael artık Moav kralı ile komşu olmuşlardır.   

Balak peraşasında anlatılan hikaye gerçekten olağandışı görünümdedir. Moav kralı olan Balak Bene Yisrael’i ortadan kaldırmak için Bilam adlı yabancı bir peygamberin lanetini kullanmak ister. Çünkü Bilam Tanrı’nın kızgın olacağı zamanın bilincindedir ve bu anda dile getirilecek bir lanet bütün toplumun yok olması için yeterli olacaktır. Fakat Tanrı büyük merhameti ile olağan düzeni değiştirmiş ve Bilam’ın çabalarının boşa çıkmasını sağlamıştır.

Bene Yisrael’in haberi olmadan: Hikayeyi olağandışı yapan şey İsrael toplumunun tehlike içinde olması değildir. Tarihte defalarca tehlikelerle karşı karşıya kalmış olan bu toplum benzer bir tehlikeyi o günlerde de yaşamaktadır ve Tanrı da bizleri kurtarmak için görev başındadır. Burada garip olan şey Bene Yisrael’in hiçbir ferdinin bu tezgahla karşı karşıya kaldığının bilincinde olmadığıdır. Balak ve Bilam Bene Yisrael kampının göründüğü çeşitli yerlere giderek lanetlemeyi yapmak için çaba göstermektedirler. Olay da tamamen Moav toprakları içinde geçmektedir. Bu zaman zarfında Bene Yisrael normal yaşamlarını yaşamaktadırlar. Her zamanki gibi man yemekte, görevlerini ve dualarını icra etmekte ve Moşe’den Tora öğrenmeye devam etmektedirler.  Hiçbiri içinde bulundukları büyük tehlikenin, yok olma ihtimalinin farkında değillerdir. Sözgelimi Amalek saldırı gerçekleştirdiğinde Bene Yisrael savaşmak için harekete geçer. Erets Yisrael’de bulundukları süre içinde toplumlar arasındaki büyün olaylar bilinmekte ve bir tehlike anında hemen uyarı gelmektedir. Bu durumda ise toplum olan bitenden habersizdir. Olay ancak Tanrı tarafından Moşe’ye Tora dikte ettirilirken öğrenilir. O zaman burada bir soru aklımıza gelmektedir. Neden bu olaydan Tora’da bahsedilir? Neden İsrael toplumuna komplo kurmak isteyen ve başarısız olan iki kötü karakter Tora’da yer almaktadır?

Miha peygamberin sözleri: Bunların yanıtını Balak peraşası için Miha peygamberin sözlerinden seçilen Aftara içinde bulabilmek mümkündür. Miha Bene Yisrael’i Balak konusunda uyarmakta ve Tanrı’nın Balak ve Bilam’ın başarılı olmasına izin vermediğini işaret etmektedir. Bunu da “lemaan daat tsidkot Ad… - Tanrı’nın lütfunu her zaman bilmek” sözüne bağlamaktadır.  Bu peraşa Tanrı’nın bizlere karşı olan büyük sevgisini anlamamız için çok iyi bir örnektir. Biz bilsek de bilmesek de, farkında olsak da olmasak da Tanrı bizleri korumak ve kurtarmak için her zaman hazır durumda olacaktır. Yaşamımızda Tanrı bizlere defalarca yardım eder, bizi kurtarır, farkında olmasak da korumaya devam eder. Birçoklarında ancak olay olup bittikten sonra bizlerin haberi olur. Havada bulunan milyonlarca bakteri ve virüs bizlere her an ve her yerde zarar verememektedirler. Terörist saldırılar birçok kez başarısızlığa uğramakta ve biz onları ancak gazetelerden öğrenmekteyizdir. Antisemittik söylemler ve edimler zaman içinde bizleri üzse de yaşamımıza devam etmekten bizleri alıkoymamaktadırlar. Bu korumaların birçoğu farkında olmadan gerçekleşen Tanrısal koruma sayesinde gerçekleşmektedir. 

Tek başına: Rabi Eli Mansour konuyu Teilim’den bir cümle ile anlamaya çalışır: “Ose niflaot gedolot levado – Kendisi büyük alametleri Tek başına gerçekleştirir.” Elbette bunu anlamak için TaNah’tan cümleler kullanmaya gerek yoktur ki Tanrı zaten işini bir başkasının yardımına ihtiyaç olmaksızın Tek başına gerçekleştirmektedir. Burada anlamamız gerekeni Hatam Sofer şöyle anlatır. Elbette ki Tanrı mucizelerini Kendi başına yapar. Ancak bu mucizeler gerçekleşirken birçoğumuz bunun farkında bile olmayız. Balak ve Bilam olayı bunu anlamamız için son derece elverişli bir peraşa olarak karşımıza çıkmaktadır.

Büyük bir sevgi: Bu peraşa Tanrı’nın bizlere karşı olan büyük sevgisinin de göstergesidir. Farkında olmadan karşılaştığımız bu iyilikler bizleri O’nun isteğini yerine getirme ve O’na bizler everdiği iyilikler için şükretme konusunda yeteri kadar neden vermektedir. Aslında burada gözlemlenen bir şey daha vardır:

Bene Yisrael kendi günlük işini yapmaya, dua etmeye, Tora öğrenmeye ve Tanrı’nın emirlerini yerine getirmeye devam ettiği sürece Tanrı’nın koruması ve lütfu her zaman üzerinde olmaya devam edecektir. Balak ve Bilam olayında aslında Bene Yisrael’in yaptığı bundan başka bir şey değildir.

DİVRE TORA
Rav Yehuda Adoni

Balak Peraşası bir kişinin adı ile isimlendirilmektedir. Örneğin Korah – Pinhas peraşaları gibi. Öyleyse Balak kimdi? Moav Kralı Balak endişesi neydi? Bene Yisrael’in çöl yolunda ilerlemeleri, onları durdurmak için çareler arar. Şu karara varır: Midyan’da yaşayan Bilam’ı çağırır. Bene Yisrael’i beddualarla yok etmesi sonucunda O’nu altınlarla ve gümüşlerle zengin edeceğini vaad eder. Şimdi Bilam’ın kim ve ne olduğunu tanıyalım. Bilam Midyan’da yaşayan ve iyilikleri için dua ettiği kişilerin bereket buldukları ve lanetlediği kişi ve zümreleri de yok edebilme gücüne sahip bir kişiydi. Balak’ın teklifi Bilam’ın hoşuna gider ve kabul eder. Sabah erkenden kalkar merkebini hazırlar ve yola çıkar. Yolda Tanrı ona görünür ve sorar. Sana gelen kişiler kimdi ve nereye gidiyorsun? Cevaben: Moav Kralı Balak, Bene Yisrael’i lanetlemem için çağırdı ve Ona gidiyorum der. Tanrı gitmeyeceksin der. Tanrı herkesin içinde ne olduğunu bilir, düşüncelerini, yapmak istediklerini Tanrı’dan kimse gizleyemez. Tanrı görür ki Bilam bu işe çok gönüllüdür. Ona şöyle der; Git fakat ağzına ben hangi sözleri verirsem onları söyleyeceksin. Bilam Bene İsrael’i ne kadar lanetlemeyi denediyse de başaramadı. Moav Kralı öfkelenir ve Bilam’a ben seni bu halkı lanetlemen için çağırdım ve neler vaad ettim. Vaatlerimin hepsini kaybettin. Bilam Balak’a sen bana altın, gümüş dolusu hazineler versen de Tanrı’nın buyruğundan öte; iyi veya kötü hiçbir şey yapamam. Ancak Tanrı ne derse onu söylerim. Peraşamızda, sinagoga girdiğimizde söylediğimiz bir pasuğu, cümleyi aktarmaktayız.

“MA TOVU OALEHA YAAKOV MİŞKENOTEHA YİSRAEL.” 24/5
Çadırların ve konutların ne güzel. İşte bu sözü Bilam söylemiştir. Neye istinaden, hangi duyguya kapılarak bu sözler ağzından çıkmıştır. Raşi’nin açıklamalarına göre Bilam çölde Bene Yisrael’in yaşantılarını görür. Tabii çölde çadırlarda yaşıyorlardı.  Çadırların düzenini şöyle görün hiçbir çadırın kapısı komşu çadırın kapısını görecek şekilde kurulmamıştı. Yani her çadırın kapısı karşı çadırın sırtını görüyordu. Burada dikkat çeken kimse kimsenin yaşam tarzını görüp de bir dedikoduya mahal vermiyordu. Bu cümleden bir ders çıkartabiliriz. Her ne kadar komşularımızın yaşam tarzına saygı göstermemiz bir ahlak prensibidir. Uzun yıllar arkadaşlık etmiş iki kişi biri arkadaşına sorar sen beni seviyor musun? Cevaben hiç şüphe var mı? Bu kadar sene arkadaşız bir münakaşa bile etmedik bu sevgiyi gösteremez mi? diğer arkadaş öyle ise şu anda benim neye ihtiyacım olduğunu söyleyebilir misin? Arkadaşı ben nasıl bilebilirim der. Bu sözlerden şunu anlıyoruz ki arkadaşlık ve komşuluk her zaman hatır sormak, bilhassa uzun zaman da görmediğimiz komşu ve arkadaşları sormak ve aramak yardıma ihtiyaçları varsa yardımlarına koşmak gerekir.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Baba ve oğul peş peşe Tora okumaya davet edilir mi?

“Mordehi” adı ile bilinen Rabi Mordehay ben İllel’in görüşü doğrultusunda    Alaha’ya göre baba ve oğul peş peşe Tora okumaya davet edilemez. Mordehi bunun nedenini  “ayin ara – kem göz” olarak verir. Baba çağrıldıktan sonra araya birkaç kişi almak suretiyle oğulun da davet edilmesinde bir sakınca yoktur.  

KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
Rav İsak Alaluf

TANRI’NIN İSİMLERİ

Vaera peraşasında Tanrı Kendi isimleri arasında bir kıyaslama yapar. Cümle iki hafta önce açıkladığımız “E.loim” ismi ile başlar daha sonra atalar döneminde Tanrı’nın Kendini tanıttığı “E.l Ş.aday” ismi ile devam eder. Daha sonra da geçen hafta açıklamaya çalıştığımız telaffuzu  “A-do-nay” olan dört hafli isimle biter. Bu hafta sizlere atalar döneminde Tanrı’nın tanıtım için kullandığı “E.l Ş.aday” ismini açıklamaya çalışacağız.

Vaera peraşasında Tanrı ataların   “E.l Ş.aday” ismini bildiklerini ve dört harfli isimle Tanrı’nın Kendini tanıtmadığı yazılıdır. Bu isim sözler veren ancak henüz sözleri gerçekleştirmeyen özelliğin ismidir. Sözgelimi Tanrı atalara Erets Yisrael’in çocuklarına verileceği vaadinde bulunmuştur. Ancak Avraam’a Ben Abetarim anlaşmasında da söylediği gibi ancak dördüncü nesil bu topraklarda oturmaya hak kazanabilecektir. Bu isim aynı zamanda ataların Tanrı’ya olan bağlılıklarının da bir sembolüdür. Verilen sözler henüz gerçekleşmese bile inançlarında ve bağlılıklarında en ufak bir sapma bile görülmez. Vaera peraşasında Tanrı Moşe Rabenu’ya bunu anlatmaya çalışırken aynı zamanda da isimlerin anlamlarını daha iyi anlamamızı sağlar.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

BABA VE ANNEDEN ÇEKİNME MİTSVASI

Vayikra kitabı 19/7’a göre kişi baba ve annesinden çekinmelidir. Buna göre kişi baba ve annesinin sözlerini kesmemeli, onlar adına konuşmamalıdır. Sefer Ahinuh’un yüz on iki numara ile verdiği bu mitsva on emir içinde belirtilen anne baba saygısı ve onurlandırılmasıyla ilgili bütün icraatı kapsamaktadır

HAFTANIN SÖZÜ

“Yemek olabilir, içecek olabilir ama huzur yoksa hiçbir şey yoktur.” (Raşi – Vayikra 26/6 açıklamasından)