Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Bamidbar25:10-29:40)

Aaron'un torunu Pinehas, Şimon kabilesi prenslerinden Zimri'yi ve onun, çadırına getirdiği Midyanlı prensesi öldürmek için gösterdiği gayretten dolayı ödüllendirilir: Tanrı ona ebedi bir barış antlaşması ve Koenlik bahşeder. 

Yapılan nüfus sayımında 20 ile 60 yaş arasındaki erkeklerin sayısının 601.730 olduğu saptanır. Moşe'ye, Ülke'nin, kabileler ve Yisrael aileleri arasında kurayla nasıl bölüştürüleceği hakkında talimatlar verilir. Tselofhad adlı, erkek çocuk sahibi olmadan ölen kişinin beş kızı, Moşe'den, babalarının hakkına düşen toprağı almayı talep ederler. Tanrı bu isteklerini kabul eder ve bu konuya Tora'nın miras kanunları arasında yer verir. 

Moşe, kendisinden sonra görevini üstlenmesi ve halkı Erets-Yisrael'e götürmesi için Yeoşua'yı görevlendirir. Peraşa, günlük korbanlar ve Şabat, RoşHodeş (ayın ilk günü) ve Pesah, Şavuot, Roş Aşana, Yom Kipur, Sukot ve Şemini HagAtseret bayramlarında getirilen ek korbanlar ile ilgili detaylı bir liste ile son bulur.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

VATİKİN 

Baal Peor olayı: Pinhas peraşası “Baal Peor” olarak adlandırılan yerdeki trajik sonla biten bir olayın sonucunu vererek başlar. Moav ve Midyan kadınlarıyla günah işlemeye başlayan Bene Yisrael nedeniyle Tanrı yirmi dört bin kişinin ölümüne neden olacak bir salgın gönderir. Bu dehşet verici salgın ancak Pinhas’ın büyük bir cesaretle Zimri ve Kozbi’yi bertaraf eden hareketiyle sonlanır. Peraşamızın başında Tanrı bu eylemden dolayı Pinhas’ın Tanrısal isimlerden bir tanesi olan Ş.alom yani barış ile ödüllendirildiğini duyurur. Bu duyurunun hemen ardından da Midyan ile savaşın emrini verir. Midyan Bene Yisrael ile hiç ilgisi olmamasına rağmen bu günahın işlenmesinde ortak olmuştur. Bu yüzden de Pinhas komutasındaki bir ordu Midyan’dan bunun hesabını sormuştur. Burada Rabiler ordu komutanının neden Pinhas olduğunu sorgularlar. Yanıtı yine Rabilerimizin öğretisinde gizlidir. Bir kişi bir mitsvaya başladığı zaman ona tamamlaması için fırsat verilmelidir.

Aslında Baal Peor’a olan bu trajedi tümüyle yabancı peygamber Bilam tarafından planlanmış bir olaydır. Moav kralı olan Balak geçen hafta okuduğumuz peraşada Bilam’ı Bene Yisrael’i lanetlemesi için çağırmıştır. Bilam bu amaçla üç kez deneme yapar. Fakat Tanrı her seferinde Bilam’ın lanet yerine Bene Yisrael’e dua okumasına bereket göndermesine sebep olur. Bilam bu konuda başarısız olacağını anlayınca farklı bir yönden hareket eder ve Moav kızlarının Bene Yisrael’in arasına gönderilmesiyle hem zina hem de putperestlik günahlarının işlenmesini sağlar. 

Tanrı’nın kızgınlığı: Hatam Sofer Bilam’ın neden bu yöntemi seçtiğine dair büyüleyici bir açıklama sunar. Bu açıklama Gemara Masehet Berahot 7’de yer alan ilginç bir açıklamaya dayanır. Bilam Tanrı’nın günün belli bir saatinde “kızgın” olduğunu ve bu zamanın ne zaman gerçekleştiğini bilir. Plan bu zamanda Bene Yisrael’i lanetlemek ve Tanrı’nın öfkesini üzerlerine çekmektir. Ancak Tanrı Bilam’ın bu planını başarısızlığa uğratır. Bilam’ın bu çabaları boyunca Tanrı günün o saatinde öfkelenmez. Bu durum Bilam’ın planını başarısızlığa sürükler. 

Bu noktada neden Tanrı’nın günün belli bir zamanında “kızgın” olduğunu da sorgulamamız gerekir. Gemara’nın açıklamasına göre güneş doğduğunda putperest krallar taçlarını indirir ve güneşe ibadet etmeye başlarlar. Bu nedenle her gün güneş putperest inançlar için bir ibadet aracı haline gelmiş olur. Bundan dolayı yeryüzündeki yiyecekler, gıdalar putperestlik nedeniyle kirletilmiş olur. Nihayetinde gıdanın birçoğunun yetişmesi için güneş ışığına ihtiyaç vardır. Bu da kısmen bir putperest ibadet nesnesi yolu ile büyümüş olur. Her insan bir şekilde putperestlikle bu nedenle bağlantılı olduğundan Tanrı günün belli bir saatinde “kızgındır.” 

Bu açıklamadan sonra neden Tanrı’nın Bene Yisrael’e kızgın olmadığını anlamak için onların ne yediğine bakmak gerekir. Bene Yisrael çölde Tanrısal bir gıda olan “man” ile beslenmektedir. Tamamen Tanrısal olan bu gıda göklerden mucizevi bir şekilde dünyaya inmekte ve Bene Yisrael bunu toplayarak yemektedir. Ne güneşle ne de güneşe tapanlarla ilgisi yoktur. Bu yüzden de Tanrı Bene Yisrael’e karşı öfkeli değildir. 

Yanlış strateji: Bu stratejisi başarısızlığa uğrayan Bilam Bene Yisrael’in Baal Peor’a ibadet etmesi için Moav ve Midyan kızlarını yem olarak kullanır. Bilgelerimiz Peor dediğimiz yerde ibadet şeklinin çok değişik ve iğrenç olduğunu insanların “dışkı” ile ibadet ettiklerini öğretir. Bene Yisrael bu şekilde ibadet etmeye müsait değildir. Man gıdası hiçbir atık oluşturmayan mucizevi bir gıdadır ve vücut tarafından tamamen emilmektedir. Moav kadınları tarafından sunulan yemekleri yiyen, ikram edilen şarapları içen Bene Yisrael diğer toplumlar gibi olur ve Tanrı’nın öfkesini alevlendirir. O zamana kadar güneşle ilgisi olmayan bir mucizevi gıda ile hayatını devam ettiren Bene Yisrael diğer toplumlar gibi güneş tarafından etkilenen gıdalarla bu saflığını bozmuştur. 

Vatikin: Hatam Sofer günümüzde normal her insan gibi beslenen Bene Yisrael’in olumsuzluklardan korunması için Gemara’nın bir öğretisini paylaşır. Kişinin Şahrit duasını eda edebileceği en güzel zaman Amida’nın güneşin doğumuna denk gelen “Vatikin” anıdır. Bu zamanda dua eden kişinin gün boyu olumsuzluklardan korunacağını Hatam Sofer Gemara’ya dayalı öğretisiyle anlatır. Bunun yolu putperestler güneşe ibadet etme şansına sahip olmadan önce Tanrı’nın krallığını dünya üzerinde ilan etmektir. Tanrı’nın öfkesinden kaçınmamızın yolu, duada O'nun önünde durmak ve dünyanın putperestlerinin putperest ibadeti ile lekelenmeden önce O'na olan bağlılığımızı ilan etmektir. 

Her ne kadar dünyamızda bu uygulama artık geçerliliğini yitirmiş gibi olsa da bu fenomenin Yahudi yaşamı ile alakalı bir yanını öğrenmeye çalışalım. Öğleden sonrasını ailesi için şahane ve besleyici bir akşam yemeği hazırlayarak harcayan özverili, çalışkan bir kadın düşünelim. Yemekten sonra erkek evde çalışan hizmetliye döner ve ona yemek için teşekkür eder. Karısı haklı olarak bu duruma öfkelenir ve kocasının bu yemek için bir başkasına prim vermesine tepki verir. Benzer şekilde Tanrı da başka kuvvetlere prim verilmesine kızgındır. Çünkü bu tür insanlar Tanrı’nın işlevini ve neler yaptığını görmezden gelmek ve başka ilahlara yönelmek konusunda çaba içindedirler. Günümüzde insanlar Tanrı’yı ancak zor zamanlarda hatırlamaya çalışır hale gelmişlerdir. Aldığımız nefesten yediğimiz ekmeğe kadar her şeyde O’nun varlığının ve ebedi krallığının izlerini görmemek için çaba gösteren insanoğlu O’nun öfkesinin her gün alevlenmesine neden olmaktadır. Tanrı’nın öfkesine maruz kalmamanın yolu bu yanlış yoldan kaçınmak ve O’nun varlığını ilan etmektir. Tanrı’nın varlığı, Tora’sı hakkında ne kadar çok konuşup öğrenirsek sadece O’na ibadetlerimizde yapmamız gerekeni yaparsak elbette bu öfkeden kaçınmak mümkün olacaktır. Pinhas’ın Peor’daki ibadeti durdurduğu gibi bizler de bu gün bu uğurda çalışmalıyız. Belki de Pinhas’a verilen o şahane ödül bizim de yaşamımızın en güzel fırsatlarından biri olacaktır. Pasukta söylendiği gibi: 

“İşte ona akdim olan Ş.alom(barış)’u verdim.”

DİVRE TORA
Rav Albert Gerşon

"Olat Tamid aasuya Bear Sinay lereah nihoah işe L’Ad....."  

"Düzenli yapılan tamamen yakılan ola korbanı Sinay dağındaki gibi Tanrı’ya hoş kokular verecektir." 

Senenin her günü, Şabat ve Yom Kipur günleri bile Korban Tamid mitsvası vardır. Bu mitsva hem sabah hem de öğleden sonra olmak üzere günde iki seansta uygulanırdı. Tora, bu korbanın kurallarını açıklamakla kalmayıp, Sinay dağında ki gibi uygulanması detayında eklemiştir. Bu ek bilgi bize neyi öğretiyor? 

Sinay dağında emredilen ve Mişkan’da yapılan Korban Tamid’i,  bizim zamanımızda da yapmayı temenni ederek Sifre ve Talmud Hagiga 6 b'nin ışığında, Rabilerimizin, farklı açılardan bu konuya aradıkları cevabı bulmaya çalışalım.   

Rav Yosef Salant, Rabilerin sadece alaha yönünden bu konuyu ele aldıklarını belirtir. Halbuki bu konuda ders almamız gereken psikolojik bir yön vardır.  

Hayatınızda ilk kez Tefilin taktığınız günü bir düşünün epey bir zamanınızı almış olmalı, kadife kılıfından çıkarıp,  çözüp, kolunuza geçirirken heyecanlı bir şekilde beraha söylediniz, hiç de acele etmeden yavaş yavaş, dikkatli,  her kelimeye dikkat ederek, kolunuza her sardığınız kısımda ayrıca kontrol ettiniz. Büyük sevgi ve mutluluk duydunuz.  Maalesef çoğu insan, zamanla değişir sinagoga zamanında gelemediği gibi,  gelince de Tefilin’i artık Bar mitsva’sındaki gibi heyecanla takmaz acele ve berahayı yutarak takmaya başlar. Sonra zamanında Tefila’ya gelen halka duada yetişmeye çalışır.  

Bir şey, gün ve gün yapıldığında güzeldir insan huzurludur ve mutludur ancak çok çabuk bir rutine de dönüşür. Otomatik hale gelmiştir,  düşünce artık yoktur, heyecan gitmiştir.     

Bu olgu,  Korban Tamid içinde mümkün olabilir çünkü günde iki kere yapılan bu korban Mişkan ve Bet Amikdaş yıkılmadan önce öyleydi. Biraz zaman geçince Bu kutsal mabetlerde bile alışkanlığa dönüşebilirdi. His olmadan, heyecan duymadan korban sunulabilirdi.  Bu yüzden Tora bize önemli bir uyarı yapar ve "Sinay’da getirdiğin gibi Korbanını getir " demektedir. Yani her gün getirdiğin Tamid korbanı Sinay’da yaptığın gibi heyecanla,  çekinerek ve Tanrı’ya duyduğun sevgiyle ve heyecanla getirilmelidir. Bu yüzden hem sabah hem de Minha dualarımızda bu kısım eklenir. Tanrı'dan isterken tam konsantrasyon vardır ancak aynı konsantrasyon O’na karşı görevlerimizi yerine getirirken de olmalıdır.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Birkat Kohanim sırasında oturulabilir mi? 

Kohenler burada bir görev icra ettiklerinden (leşaret – hizmet) ve görev ayakta ifa edilebileceğinden mutlaka ayakta durmaları gerekir. Buna karşın halk Birkat Kohanim sırasında oturabilir. Ancak Kohenler’e ve yerine getirilen göreve olan saygıdan dolayı ayakta durmak daha doğrudur. Sağlık sorunu olan kişilerin oturmasında bir sakınca yoktur. 

KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
Rav İsak Alaluf
סעודת הבראה – AVRAA YEMEĞİ – “GUEVO”

Alahaya göre Avraa yemeği veya toplumumuzda bilinen ismi ile “guevo” yas adetlerinin bir parçasıdır. Bu yemek, vefat edenlerin gömülmesinden yedi günlük yas yani “Şiva” sırasındaki ilk yemektir. Alahaya göre bu yemek yas tutan kişinin kendisi tarafından değil, yastaki kişinin komşuları veya akrabaları tarafından yapılır. Bu yemeğin kaynaklarından biri Şemuel 2 kitabının 3. Bölümünde yer alan bir cümle olan “Ve bütün kavim David'e günün ekmeğinden yedirmeye geldiler” ifadesidir. Bu yemekte hayatın bir döngü olduğunu anlatan “yuvarlak” görünümlü yiyecekler sunulur. “Guevo” dediğimiz yumurta da bu amaçla konan bir yiyecektir. Yumurta hem hayatın bir döngü olduğunu ifade eder hem de bir yas yemeği olarak geleneklerde yer alır. Bu yemeğin ardından Avel olanlar için Birkat Amazon okunur. 

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf
ÜRÜNLERDE “PEA” DEDİĞİMİZ KISIMLARI BİÇMEMEK

Sefer Ahinuh tarafından yüz on üç numara ile verilen bu mitsva her ne kadar tarım ile ilgili uygulamalardan biri olsa da bu mitsvanın kimler için uygulandığına dikkat çekmek amacıyla sizlerle paylaşıyoruz. Vayikra kitabı 19. Bölümde yazıldığı gibi tarlaların köşeleri biçilmeden bırakılır. Bunlar fakirler için ayrılmıştır. Bu arada günümüzde tarımla uğraşanlar içinde uygulanan buna benzer mitsvalar vardır. Bunlardan bir tanesi olan “şihha” mitsvası istemeden biçilmemiş olan bir başağın tekrar geri dönüp biçilmesini yasaklar. Bu mitsvalar ekonomik açıdan zayıf olanların toplumdan dışlanmaması ve dahil edilmesi açısından son derece önemlidir.

HAFTANIN SÖZÜ

“Bir mitsvayı yerine getiren, kendisi için bir avukat görevi yapan melek edinir; Kim bir günah işlerse, kendisine karşı suçlayan savcı görevi yapan bir melek yaratır.” (Pirke Avot 4/11)