Peraşa Özeti (Vayikra 6:1-8:36)

[www.chabad.org]

Tanrı; Moşe'ye, Mişkan'daki korban ibadetini gerçekleştiren Koenler olarak, Aaron ve oğullarına görev ve haklarını bildirme talimatını verir.

Mizbeah'taki ateş her zaman yanar durumda tutulmalıdır. Bu ateşte, "Ola -Yükselen" olarak getirilen hayvanlar tümüyle, "Şelamim - Barış", "Hatat - Hata" ve "Aşam - Suç" korbanlarının içyağları, unla yapılan Minha korbanlarından da üç parmak dolusu yakılır.

Hatat ve Aşam korbanlarının etini ve Minha korbanlarından da geri kalan kısmı Koenler yer. Şelamim korbanı, Koen'e verilen belirlenmiş parçalar hariç, korbanı getiren kişi tarafından yenir.  Korbanların kutsal eti, manevi olarak saf kişiler tarafından, belirlenmiş kutsal yerlerinde ve belirlenmiş zamanda yenmelidir.

Aaron ile oğulları yedi gün boyunca Mişkan sınırları içinde kalır; bu süre içinde Moşe onları Koenlik görevine atar.

DEVAR TORA

["Kol Hakollel" / Rabi Pinhas Avruch - www.torah.org]

Ey Kudretli Dolar

Bu haftaki peraşa, Moşe'nin Koen Gadol olan ağabeyi Aaron'a, Mişkan'daki ibadetle ilgili aktarması gereken talimatla devam etmektedir. Ancak burada başka yerlere göre bir farklılık söz konusudur. Tanrı daha önceki talimatlarda Moşe'den, ne yapılacağını "söylemesini" istemişti. Burada ise "Aaron'a emret" demektedir (Vayikra 6:2). Raşi'nin yaptığı açıklama doğrultusunda "emretme" fiili, verilen talimatın şevkli ve hızlı bir şekilde yerine getirilmesi için motivasyon içerir. Bu motivasyon, maddi kaybın söz konusu emirler için gereklidir. Burada da Ola-korbanı ile ilgili bir emir vardır. Bu korban Mizbeah üzerinde tümüyle yakıldığından maddi kayıp söz konusudur. Dolayısıyla "emret" fiiline yer verilmesinin nedeni budur.

1194-1270 yılları arasında İspanya'nın Gerona şehrinde yaşamış ve 1263 yılında Barselona'da gerçekleşen bir münazarada Yahudiliği başarı ile savunmuş olan Ramban (Rabi Moşe ben Nahman) bu kavramı sorgular: "Koenler'in bu korbanda ne gibi bir maddi kaybı vardır?" diye sorar Ramban. "Sunulan hayvan kendilerine ait değildir ki?!"

Raşi'nin açıklamalarına açıklık getiren otoritelerin çoğu bu sorunun cevabını kolaylıkla verirler: Koenler'in ve ailelerinin yiyecek ihtiyacının karşılanmasında korbanların önemli bir yeri vardır. Diğer korbanlarda Koenler'in de et üzerinde payları vardır. Ama Ola-korbanı tümüyle yakıldığından, Koenler için de bir yiyecek kaybı söz konusudur. Bunun yanı sıra, Mişkan'daki ibadette rol almak, bir Koen'in hayatını başka bir işte kazanmasının önünde engel teşkil etmekteydi. Bu da maddi açıdan kayıp anlamına geldiğinden, "emret" sözcüğünün getirdiği motivasyon gerekliydi.

Buna karşılık, Raşi'nin Bamidbar 8:1'de yaptığı açıklama akla bir soru getirmektedir. O pasuktan önceki kısımda Mişkan'ın açılışı vesilesiyle kabile liderlerinin getirdikleri armağanların uzun bir listesi vardır. Orada yer almayan tek kabile Levi kabilesi, bu açılışta aktif armağan getirerek rol almayan tek kabile lideri de bu kabilenin başkanı olan Aaron'du. Raşi, açıklamasında, Aaron'un bu nedenle büyük üzüntü duyduğunu, ama Bamidbar 8:1'deki Menora'nın kandillerini yakması konusundaki emirle Tanrı'nın onu teselli ettiğini belirtir. Tanrı Aaron'a, nesilleri boyunca yalnızca Koenler'in gerçekleştireceği Menora'yı yakma mitsvasının, kabile liderlerinin armağanlarından daha değerli olduğunu söylemiştir. Bu nedenle Aaron'un hayattaki en büyük hazinesi Tanrı'ya yakından hizmet etme fırsatını elde etmesi ve altın ile gümüşün geçici değerleri yerine, bu fırsatların gerçek ve üstün değerini görmesiydi. İşte akla soruyu getiren nokta budur. Eğer Aaron gerçekten maddi değere önem atfetmeyen bir kişi idiyse, Ola-korbanından doğan maddi kayıp cüzi sayılabilecek bir miktar olmasına rağmen neden "emretme" suretiyle motivasyona ihtiyacı vardı?

New York Queens'de Forest Hill kasabasında Hafets Hayim Yeşivası'nın Başkanı olan Rabi Alter Hanoh Leibowitz burada psikolojik bir ders gördüğümüzü belirtir. İnsanlar zenginliğe karşı, doğal ve içsel bir çekim hissederler. Şöyle ki, Aaron gibi birinin bile bu küçük kayıp olasılığı yüzünden Tanrı hizmetinde hafif bir gevşeme yaşama olasılığı vardır. İnsanın dürtüsü o kadar kuvvetlidir ki, Aaron maddesel mallara sahip olmanın doğal anlamsızlığını bilmesine rağmen, kendisi için çok değerli olan Tanrı hizmetini yerine getirirken yüreğindeki çalkantılar şevk eksikliğine neden olabilirdi. İşte bu eksiklik, Aaron ve soyu için Tanrı'nın belirlediği bir önlemle, diğer bir deyişle bir "emir" almış olmanın getirdiği ek motivasyonla telafi edilmiştir. Bizim için ders açıktır: Günlük işlerimizin akışı içinde, çok ama çok tetikte olmamız gerekmektedir.

İKİLEM

Bu kısımda bazı ikilemler ve sorular sunacağız. Bunları Şabat masasında ailece tartışma konusunun bir parçası yapabilirsiniz. Peraşa broşürünün sonunda bu soruya Yahudilik'in bakış açısıyla verilebilecek bir cevabı bulabilirsiniz.

Bazen gücümün çok üstünde bir yardım projesini ele almam isteniyor. Yapılacak en doğru şey nedir?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Altıncı Kitap: AFLAA / AYIRMA (Devam)

32. Nezirut - Nazirlik

Eğer kişi Nazirlik yemini ederse, saçını uzatması gerekir ve onu kesmesi yasaktır. Bunun dışında, şarap içeren herhangi bir şey içmesi veya üzüm yemesi veya bir cesetle temas etme suretiyle tame olması yasaktır. Pasuklarda söylendiği gibi: "Bir adam ya da kadın Tanrı Adına perhiz yapmak üzere nazirlik vaadinde bulunup [kendisini] ayırırsa [kanun şöyledir:] Yeni veya yıllanmış şaraptan kaçınmalı, yeni veya yıllanmış şaraptan [mamul] sirkeyi [bile] içmemelidir. Ayrıca üzümle demlenmiş hiçbir [içkiyi] içmemeli, yaş ya da kuru üzüm yememelidir. Perhiz süresi boyunca, çekirdekten kabuğa kadar [hangi kısmından olursa olsun], üzümden yapılan hiçbir şeyi yememelidir. Nazirlik vaadi süresi boyunca başın[daki saçın]dan kesici bir alet geçmemelidir. Tanrı Adına perhiz süresi dolana kadar, [saçı] kutsal olacak, başındaki saç birikimi uzayacaktır. Tanrı Adına perhiz yaptığı süre boyunca hiçbir insan cesedinin yakınına gelmemelidir" (Bamidbar 6:2-6).

Yemin süresi bittiği zaman, (eğer Bet-Amikdaş var ise) üç korban getirmeli ve saçını tamamen tıraş etmelidir. Pasukta söylendiği gibi: "Perhiz süresinin dolduğu günde... başının tacını tıraş eder" (Bamidbar 6:13-18). Bu andan itibaren artık nazir değildir.

Kişi 30 günden az sure için nazir olamaz. Eğer kişi hayatı boyunca nazir olmayı seçerse, senede bir kez saçını kesebilir (ve Bet-Amikdaş var olduğu zaman, her bir seferinde üç korban getirmesi gerekir). Eğer bir nazir saçını keserse, üstlendiği süreye 30 gün eklemelidir. Eğer bir şekilde bir cesetle temas ederse, saçını kesmeli ve sayıma baştan başlamalıdır; o zaman ilk günler geçersiz olur. (Bet-Amikdaş var iken, ayrıca üç korban getirmelidir. Pasukta söylendiği gibi: "Beklenmedik bir anda yakınında bir kişi ölür ve taçlı başını tame yaparsa, arınmasını tamamlayacağı gün başını tıraş etmelidir; [yani] onu yedinci günde tıraş edecektir. Sekizinci günde de Buluşma Çadırı'nın girişi civarına, Koen'e iki kumru ya da iki güvercin yavrusu getirir. Koen [bu kuşlardan] birini Hatat-korbanı, birini de Ola-korbanı yapacak, [böylece nazir] adına, canla ilgili hatası için onarım sağlayacaktır. [Nazir] O gün başını [tekrar] kutsal kılar, Tanrı Adına, perhiz günlerini yeniler ve Aşam-korbanı olarak bir yaşında bir kuzu getirir. Ancak önceki günler geçerliliğini kaybedecektir; çünkü tacı tame olmuştur" (Bamidbar 6:9-12).

MODERN ÇAĞ Ve TORA

["Şabat BeŞabato" - www.zomet.org.il]

Kaşer LePesah (!) Islak Mendiller

Seneler geçtikçe Pesah bayramı için Kaşer belgesi verilen ürünlerin listesi uzuyor. Liste sadece besin maddelerini değil, aynı zamanda mum, sabun, çamaşır tozları ve yüz temizleme bezleri gibi ürünleri de içeriyor. Diğer taraftan, bir zamanlar yiyecek olan, ama daha sonra bir köpeğin bile yiyemeyeceği kadar bozulan hamets bir yiyeceğin Pesah'tan önce yakılması gerekmez ve "iyelikte hamets görünmesi ve bulunması" yasağına (bkz. Şemot 13:7) dâhil değildir. Yine de ilk dönem otoritelerinden bazıları (örneğin Roş) bu tür bir "yiyeceği" ağzına sokan bir kişinin bir yasağı çiğnemiş olacağı görüşündedir, çünkü yiyeceği ağzına sokma eyleminin kendisi, o maddeye yiyecek olarak bakmaya devam ettikleri anlamına gelmektedir.

Ancak sonuçta, Roş'un fikri bile sınırlı çerçevededir. Öncelikle, Roş burada her yönden hamets bir "eski yiyecekten" bahsetmektedir, ama içinde hamets karışımı içeren bir maddeden bahsetmemektedir (Teruma Adeşen onunla hemfikirdir). Bunun yanı sıra, Roş tek başına yenemeyen, ama normalde bir karışımda yenen bir şeyi kastetmiştir (Bah).

Geçmişte mürekkep yulaftan elde edilirdi. Böyle bir mürekkebin bir köpek tarafından yenmeyeceği aşikârdı. Ancak, acil ihtiyaç zamanında kişi bu mürekkebi yiyebilir, dolayısıyla onu Pesah'ta "yemek" yasaktı. Ancak hahamlar Pesah'ta bu mürekkebin "kullanılmasına" yine de sorunsuz bir şekilde izin vermişlerdi. Kişinin unutarak onu ağzına sokması olasılığından da endişe etmemişlerdi, zira bu, gayri ihtiyari bir eylem olarak kabul edilir ve maddeye "yiyecek" vasfını vermeyecektir.

Yukarıda yiyecek olmayan maddeler listesine sabunu da ekledik. Diğer taraftan, bedene sürülecek herhangi bir şeyin, tıpkı bedene bir sıvı sürmenin sıvı içmekle eş tutulduğu Yom Kipur'da olduğu gibi, yiyecek sınıfında kabul edilebileceği şeklinde bir görüş vardır (Vilna'lı Gaon). Bu nedenle, alaha kuralına göre, bu tek görüş nedeniyle ihtiyatlı olma açısından, Kaşer içerikli sabun temin etmek mümkünse, onu kullanmak gerekir. Ama bulunamıyorsa ve sabun kullanmamak büyük bir rahatsızlığa neden olacaksa, o zaman Kaşer olmayan içeriğe sahip bir sabun çaresizlik nedeniyle kullanılabilir. Pesah söz konusu olduğunda da, aynı kural hamets maddelerden üretilmiş bir sabun için de geçerlidir.

Diğer zamanlarda olduğu gibi Pesah bayramında da, alahanın gerekliliklerinin çok ötesinde abartı derecesindeki katılık, sonunda zarar verebilir. Örneğin, buna yapılan vurgu, diğer önemli mitsvaları geri planda bırakmaya neden olabilir (örneğin, sırf aşırı ihityat nedeniyle çok fazla para harcamak, sonrasında yine çok önemli olan tsedaka mitsvasına sekte vurabilir). Bunun yanında, mitsvalara riayet etmeyen kişilerin gözünde bu aşırılık kötü bir imaj yaratabilir ve küçümsemeye yol açabilir. Bu nedenle, yiyecek niteliğinde maddelere Kaşerut salahiyeti verilecekse, bunun "kuralları normalden daha katı düzeyde uygulayanlar için" olduğu şeklinde bir ibare düşmekte fayda vardır.

Kaynak: Rabi Moşe Bergman, "Tehumin" cilt 23, s. 310-315.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[El Gid Para El Pratikante - Rabi Nisim Behar]

Taanit Behorot Kuralları

1. Erev Pesah'ta (Pesah Arifesi), Koen ve Leviler de dâhil olmak üzere, tüm Behorlar oruç tutarlar.

2. Bir kişi ister anne isterse de baba tarafından olsun, Behor ise oruç tutmalıdır. Fakat bir kadın Behor ise oruç tutması adetten değildir.

3. Taanit yapan bir Behor, hava tamamen kararmadan orucu bozamaz.

4. Eğer Behor küçük bir çocuksa, büyüyene kadar onun yerine babası oruç tutar. Eğer baba da Behor ise, çocuk için annenin oruç tutması gerektiğini söyleyenler vardır. Fakat eğer bu anneye zor gelirse, orucu tutmaz. Ancak anne bir kez oruç tutmuşsa "Neder - Vaad" yapmış gibidir ve eğer bir daha Taanit yapmak istemiyorsa, Nederi'ni iptal etmelidir.

5. Babanın, küçük yaştaki oğlu için oruç tutmasına gerek olmadığı görüşünde olan otoriteler de vardır.

6. Cemaatin Rabisi, Pesah'tan çok önce, Gimara'dan bir "Masehet - Bölüm"e başlar ve onu Erev Pesah'ta bitirir. Bu vesileyle bir ziyafet verilir. Bu, bir "Seudat Mitsva - Mitsva Öğünü" olarak addedilir. Eğer bir Behor orucu kesmek istiyorsa, bu Seuda'ya katılmalıdır. Ancak bunun için, Rabi'nin okuduğu son bölümü dinleyip anlaması şarttır.

7. Şeva Berahot ("Yedi Beraha". Düğünü takip eden hafta boyunca gelin ve damadın katıldığı yemeklerden sonra okunan berahalar), Berit Mila veya Pidyon Aben Seudaları varsa, Behorlar oruçlarını bu mitsva yemeklerine katılarak da kesebilirler.

8. Pesah Şabat'a rastlarsa, Taanit Cuma günü tutulur. Fakat Erev Pesah Şabat'a düşerse, Taanit, öncesindeki Perşembe günü tutulur. Ancak isteyen Cuma günü de tutabilir.

9. Taanit yapan on Behor varsa, sessiz okunan Amida'da Anenu paragrafı okunur. Ancak "Behazara - Tekrar Amidası"nda bu parça okunmaz.

Erev Pesah Kuralları

1. Erev Pesah sabahı Biur Hamets vakti saat 10 civarındadır. Bu vakit geldiğinde Hamets olan tüm kapların artık iyice yıkanarak temizlenmiş ve saklanmış olması gerekir. Tüm ev süpürülür, kırıntılar toplanır ve ekmek parçacıklarıyla birlikte yakılır.

2. Pesah bayramı onuruna güzel ve lezzetli yemekler hazırlamak için elden gelen yapılmalıdır. Tıpkı Şabat için olduğu gibi, bayramları da gereken şekilde karşılamak bir mitsvadır.

3. Pesah'ta çok yeşillik yediğimiz için, ev halkına bunları yaprak yaprak kontrol etmelerini hatırlatmak gereklidir. Zira bilindiği gibi yeşilliklerde çok böcek bulunur ve böcek yemek çok ciddi bir yasaktır.

4. Erev Pesah, öğle vaktinden itibaren herhangi bir iş yapmak tıpkı Hol Amoed'de olduğu gibi yasaktır.

5. Öğleden önce tırnaklar kesilir, tıraş olunur. Fakat bir kişi unuttuğu takdirde, bunları öğleden sonra da yapabilir.

6. Erev Pesah günü, sabah Tefilası'nda, Baruh Şeamar parçasından sonra gelen Mizmor Letoda parçası okunmaz.

7. Erev Pesah'ta sadece su ve unla üretilmiş Matsa yemek yasaktır. Fakat Bimuelos, Matsa'dan ya da unundan yapılmış olmasına rağmen, bir gün önce pişirilmeleri şartıyla yenebilir. Ancak güneş batmadan iki saat önceden itibaren Matsa ile yapılmış herhangi bir şey yemek de yasaktır.

8. İçinde Tanrı korkusu olan her Yisraeloğlu, Erev Pesah'ta şarap, Matsa ve sebze satın alma imkânı olmayan Yahudiler'i arayıp ihtiyaçlarını temin etmelidir.

9. Erev Pesah'ta sinagoga gitmeden önce, evde masanın hazır ve iyice düzenlenmiş olması gerekir.

10. Pesah için et satın alındığında, "Bu et Pesah içindir" denemez. Onun yerine "Bu et bayram içindir" denir.

İKİLEME CEVAP

[Rabi Mendel Weinbach / gatewaysonline.com]

Anlatıldığına göre, İsrail'de cemaat üyelerinin biri tarafından yazılmış bir not, sinagogun güvenilir bir mensubuna verilir. Mesajda parasız kaldığı ve acilen ailesini beslemek için yardıma ihtiyacı olduğu yazılıdır. Sinagog mensubu olan şahıs cemaatin yardım fonunda aktif bir kişi olmadığı için, böyle bir yardım çağrısının ona yapılmasına şaşırmıştır. Yine de, yardım etmeye karar verir. İlk fırsat ABD'den yeni gelen birisinin oraya uğraması ile doğar. Ona imzalı mektubu verir ve yardım edip edemeyeceğini sorar. Mektubu kimin imzaladığını gören ABD'li şahıs birkaç gün sonra tekrar gelmeye söz verir.

Birkaç gün sonra ABD'den gelen şahıs sinagogdaki güvenilir kişiye büyük bir miktar para içeren bir mektup uzatır ve aşağıdaki açıklamayı sunar:

"Bu ülkeye yeni gelen birisi olarak, göçmenlerin karşılaştığı alışılagelmiş sorunları yaşadım. Sana bu mektubu veren adam yerleşmem için bana ve aileme birçok şekilde yardım etmek için o kadar zahmete katlandı ki, ona minnet borcum var ve bunu, borcumu ödemek için Tanrı tarafından gönderilmiş bir fırsat olarak gördüm."

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Aktif olmak mutlaka verimli olmak demek değildir.