Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Bamidbar 1:1-4:20)

Sinay çölünde, Tanrı Yisrael'in on iki kabilesini kapsayan bir nüfus sayımı yapılmasını emreder. Moşe, askere alınabilecek yaşta (20 ile 60 yaş arası) 603.550 erkek sayar; Levi kabilesinin, sayıları 22.300'ü bulan ve yaşları 1 aylıktan büyük olan erkekleri ise ayrıca sayılır.

Leviler Mişkan'da hizmet edecekler, Altın Buzağı olayı sonrasında kutsal göreve uygunluklarını kaybeden Behorlar'ın yerine geçeceklerdir. Yerlerini alacak bir Levi bulamayan 273 Behor ise kendilerini azat etmek için beş şekel "fidye" ödeyecektir.

Bir kamp dağıldığı zaman, üç Levi ailesi Mişkan'ı parçalarına ayırıp bir sonraki kampın tam ortasında yeniden kurardı. Daha sonra Mişkan'ın çevresine kendi çadırlarını kurarlardı. Mişkan'ın özel eşyalarını (Menora, Aron vs.) kendi özel örtüleri içerisinde omuzlarında taşıyan Keat ailesi, Mişkan'ın güneyine kamp kurardı. Mişkan'ın goblenleri ve çatı örtülerinden sorumlu olan Gerşon ailesi ise Mişkan'ın batısında kamp kurardı. Duvar kalaslarını sütunlarını taşıyan Merari ailesi ise kuzeye yerleşirdi. Mişkan'ın giriş kapısının karşısında, yani doğusunda ise Moşe, Aron ve Aron'un oğullarının çadırları yer alırdı.

On iki kabile, Levi ailelerinin oluşturduğu dairenin dışında her birinde üç kabile olan dört grup halinde kamp kurarlardı. Doğuda Yeuda (nüfus: 74.600), Yisahar (54.400) ve Zevulun (57.400) kabileleri; güneyde Reuven (46.500), Şimon (59.300) ve Gad (45.650) kabileleri; batıda Efrayim (40.500), Menaşe (32.200) ve Binyamin (35.400) kabileleri ve kuzeyde Dan (62.700), Aşer (42.500) ve Naftali (53.400) kabileleri bulunurdu. Bu kamp düzeni seyahat ederken de korunurdu. Her kabilenin kendi Nasi'si (prensi ya da lideri) ile kabile renklerini ve amblemini taşıyan bir bayrağı vardı.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

BAMİDBAR PERAŞALARININ İSİM ANALİZİ

Her sene Şavuot bayramından önce Bamidbar kitabına başlarız. Bu kitabın bir diğer ismi Sefer Apikudim olarak bilinir. Bene Yisrael için sayım ve görevlendirmeler bu kitapta yapılır. Bene Yisrael bu kitapta iki kez sayılır. Rabiler sadece peraşa isimlerinden hareket ederek bu kitabın davranışlarımız hakkında önemli bilgiler verdiği sonucuna ulaşır. Sözgelimi kitaba ismini veren ilk peraşa olan Bamidbar “çölde” anlamını taşır. Çöl tevazuunun en belirgin sembollerinden biridir. Tora çölde verilmiştir. Çölde verilen Tora’nın gösterdiği yollardan en önemlisi Tora öğrenmenin ancak mütevazi olmakla gerçekleşebileceğini gösterir. Tora öğrenmenin kırk sekiz şartının sıralandığı Pirke Avot’un altıncı kısmında tevazu sahibi olmak bu şartlar içinde belirtilir.

Tenufa LeHayim kitabında TaNaH’ın açıklamalarını yapan Rav Hayim Palaçi (זצוק''ל) Şir Aşirim’de yer alan “beharme En Gedi – En Gedi’deki bağlar” ifadesine bir gönderme yaparak Gemara Masehet Berahot 63/B’de Yavne şehrindeki bağlardan söz edildiğini ve bu bağlarda yer alan asmaların alçak olmalarına rağmen muhteşem şaraplar üretildiğini öğretir. Rabi alçakgönüllü bir insanın muhteşem bir Tora bilgisine sahip olacağını “yayin – şarap” sözcüğünün sayısal değeri ile öğretir. Buradaki yetmiş Tora’nın yetmiş farklı açıklamasına işaret eder. Yani tevazu sahibi bir insana Tora’nın açıklamalarını öğrenme şansı tanınmaktadır. Bamidbar Raba’da yer alan bu açıklama alçakgönüllü olmanın sadece “tek” kelime ile anlatıldığı peraşa ve kitabımızın isminin önemine yeniden işaret etmektedir.

Yine Rav Palaçi Pirke Avot ile ilgili açıklama ve öğretilerin yer aldığı “Darhe Hayim” kitabının hemen başında Pirke Avot’un ilk cümlesi olan “Moşe kibel Tora miSinay” ifadesinin çoğu açıklayıcı tarafından tevazu özelliğinin vurgulanması şeklinde öğretildiğini belirtir. .Mişle 29/23’e göre alçakgönüllü bir ruh onuru destekler. Rabiler burada sözü edilen alçakgönüllü ruhun Moşe olduğu konusunda fikir birliği içindedir. Moşe’nin Tora’yı aktardığı Yeoşua da öğretmeni gibi tevazu sahibidir. Son olarak da Tora’nın alındığı tepecik olan Sinay dağı da tevazuunun erişebileceği en güzel noktalardan biridir.

Bamidbar kitabının peraşa isimlerinin verdiği mesajları izlemeye devam edelim. Gerek Naso gerekse Beaaloteha isimleri yükselme anlamına gelir. Rabiler buradan hareketle bazen insanın egosunun ve kibrinin esiri hale gelebileceğini öğretirler. Naso peraşasının Aftara’sı aslında bu konuya önemli bir gönderme yapar. Hakimler döneminde gücünün büyüklüğü ile anılan Şimşon adlı hakimin doğumunun öyküsünü anlatan Aftara Şimşon gibi gücünün kudretine güvenerek yanlış yapmanın sonunun iyi olmadığını anlatır gibidir. Şimşon bir anlık gafletle gücünü kaybeder ve Peliştiler’in eline düşer. Bu da onun hayatının sonu olur.

Kitabımızın dördüncü peraşası olan Şelah Leha kibir ve egonun ne yapılması gerektiğini ismi ile anlatır. Kibrinizi ve egonuzu gönderiniz. Bu peraşada da kibir ile ilgili önemli bir ders vardır. Gönderilen öncülerin egoları Bene Yisrael’e ciddi bir hata yaptırır. Bu hata onların çölde kırk yıl dolaşmalarına ve o neslin ölmeden Erets Yisrael’e girememelerine neden olur.

Söz konusu olan tevazu olunca Moşe Rabenu’nun bu kitapta “dünyadaki en alçakgönüllü insan olduğunun” Tanrı tarafından duyurulduğunu da hatırlamak gerekir. İşte o Moşe Korah bahsinde kesinlikle haklı olmasına rağmen barışı sağlamak için Korah, Datan ve Aviram’ın çadırlarına giderek onları ikna etmeye çalışmıştır. Meleklerin seviyesinin üzerine çıkan Moşe barışı sağlamak için kendi konumunun hiçbir önemi olmadığını bu ziyaretle göstermiştir. Gerçi bu ziyaret Korah ve yandaşlarına pek etki etmemiştir. Ancak Moşe bu ziyareti ile Korah’ın oğullarının teşuva yapmalarını sağlamış bu da onların hayatını kurtarmıştır. Rabiler Pirke Avot’ta kina (nefret), gaava (kibir) ve taava (önlenemez arzuların) kişiyi bu dünyadan ettiğini anlatırlar.

Bir Yahudi yaşamında “hok” sözcüğünü çok fazla duyar. Açıklaması olmayan emirler topluluğu olan “hok” yaşamın değişmez bir kaidesidir. İşte tevazu içinde yaşamak aynı zamanda bir “hok” kadar önemlidir. Bene Yisrael kurallara uygun bir şekilde tevazu içinde yaşadıkları zaman haberleri bile olmadan birçok sıkıntıdan kurtulabilirler. Balak ve Bilam tarafından gerçekleştirilmek istenen manevi saldırı Bene Yisrael’in haberi bile olmadan Tanrı tarafından engellenmiştir. Bene Yisrael aile saflığına ve özel yaşamın gizliliğine önem verir şekilde kampta bulunurken Tanrı da Bilam’ın ağzından çıkan lanet sözlerini kutsamalara dönüştürmüştür. Devarim kitabında bu dönüşümün sebebinin Tanrı’nın Bene Yisrael’e karşı olan sevgisi olduğu dile getirilir. En sıkıntılı zamanlarda ortaya çıkan bir kahraman durumun gidişatını değiştirir. İşte bunun sonucu olan Pinhas o zamanda ortaya çıkmış gelecekte karşımıza Eliyau Anavi olarak çıkmanın zeminini hazırlamıştır. Eliyau Anavi’nin gelişi çok önemlidir çünkü son peygamber olan Malahi son cümlesinde “büyük günden bir gün evvel Eliya peygamberin geleceğini, babaların kalbini oğullarına, oğulların da kalbinin babalarına bu sayede döneceğini” bildirmiştir. Pinhas’ın gerçekleştirdiği eylem gelecekteki eylemin bir tecrübesi gibidir.

Kalplerin bir araya gelmesi aynı zamanda kabilelerin de bir araya gelmesi demektir. Gelecekte Maşiah zamanında “matot” yani kabileler bir araya geleceklerdir. Yeşayau peygamberin ifadelerinde yer aldığı gibi Efrayim Yeuda’yı kıskanmayacak, Yeuda da Efrayim’i sıkıştırmayacaktır. Beş Midyan kralına karşı birlik içinde hareket eden “matot” yani kabileler gelecekte de bir arada hareket edeceklerdir. Bunun sonunda da kitabımızın son peraşasında olduğu gibi seyahatlerin ve verdiği derslerin bir özeti yapılacak bu uzun ve zorlu seyahat Bet Amikdaş’ın yükseldiği günlerde Yeruşalayim’de bir başka boyuta gelmek üzere sona erecektir.

Rav İzak Peres’in bir konuşmasından ilham alarak derlemeye çalıştığımız bu yazıda aslında temel olarak insan davranışları içinde en önemlilerinden biri olan tevazu üzerinde durmaya çalıştık. Tora’yı almaya hazırlandığımız bu günlerde Rabi David Pardo tarafından Ladino dilinde kaleme alınan “La Ketuba de la Ley” manzumesinin konumuzla alakalı bir kıtası ile noktayı koyalım:

“Non kijo abaşar sovre ningun monte alto

Salvo ke el monte de Sinay ke se arebaşo tanto

Porke deprende el ombre i tome la anava por manto.”

(Hiçbir yüksek dağa inmek istemedi. Tevazu gösterip (alçak bir dağ olan) Sinay dağına indi. Kişinin örnek alıp tevazuu benimsemesini istedi.)

DİVRE TORA
Rav Yeuda Adoni

Beezrat Aşem! Toramızın dördüncü kitabı olan Bamidbar Kitabına, Bamidbar peraşası ile bu hafta başlamaktayız. Bamidbar Kitabı, Bene İsrael’in Sinay Çölünde yaşadıkları 40 yıllık bir süreci anlatır. Peraşamız “Tanrı, Moşe Rabenu’ya Sinay Çölünde konuşur” cümlesi ile başlar. Sinay kelimesi Tanrı’nın bizlere Tora’yı verdiği dağın adı, yani “AR SİNAY”ı anımsattığından, Midraş Raba Kitabı şu açıklamayı getirir. Bene İsrael’in Tora’yı almaya hak kazandığı unsurlar Ateş, su ve çöldür. Avraam Avinu Tanrı’nın tek olduğunu dünyanın yaratıcısı olduğunu ve ondan başka hiçbir ilah olmadığını zamanın insanlarına anlatıp öğrettiği ve bu inanç ve imanı kalplere yerleştirdiğinden zamanın kralı Nimrod tarafından yanan bir fırına atılmıştır. Tanrı büyük bir mucize yaparak Avraam Avinu’yu sağ salim olarak fırından çıkarmıştır. Bu olayı tek bir kişinin inancı olarak sayarsak toplumca yapılan bir inancı da örnek olarak gösterebiliriz. Bene İsrael Mısır’dan çıktıkları zaman Kızıldeniz’e gelmişlerdi. Denizi geçmek zorundaydılar. Tanrı onlara büyük bir mucize gösterdi ve Moşe Rabenu’ya asası ile denize dokunmasını söyler. Deniz ikiye bölünür ve Bene İsrael denizin öbür kıyısına geçerler. Denizi geçmek Tanrı’ya olan iman ve inancın göstergesiydi. Bu ikinci olay toplum olarak Bene İsrel’in yürekten Tanrı’ya bağlılığını göstermiştir. Bene İsrael’in çölde, Tanrı’ya inançla Moşe Rabenu’nun onlara gösterdiği öğretiler doğrultusunda hareket etmeleri Tanrı huzurunda bir beğeni kazandırmıştır. “Navi Yermiyau” nun dile getirdiği gibi: Tanrı’nın sözleri alan bir pasuk, zaharti lah hesed neurayih. Bir toplum oluşunun ilk günlerinde çölde, çöl gibi ıssız bir yerde yalnız içindeki inançla peşimden geldiğini her zaman hatırlarım. İşte; ateş, su ve çöl Tora’mıza sahip olmanın nedenleri olarak Midraşta dile getirilmiştir. Bene İsrael çöle geldikleri zaman Moşe Rabenu’ya Tanrı, toplumun sayısını belirlemesini söyler. Ve bu pasuğa Raşi şöyle bir açıklama getirir. Tanrı Bene İsrael’i sevdiğinden her zaman sayılarını bilmek ister ve Tora’da üç kez Bene İsrael ‘in sayıları belirlenmiştir. Mısır’dan çıktıkları zaman, altın buzağı yaptıktan sonra kalanların sayısını bilmek için, Mişkan mabet inşa ettikten sonra, dördüncü kitabımızın adı Bamidbar yani çölde anlamına gelir. Midbar yani çöl kelimesi bizlere ne öğretir? Tanrı kendini çöle benzeten insanları sever. Çöl uçsuz bucaksız bir yerdir. İnsan Tora öğrendiğinde ben artık bu öğrenimin sonuna geldim diyemez, daha başlangıcında bile değilim insanın çok çalışması ve bu çalışmayı Tanrı’nın yardımı ile kendi yapmasını gerektirir.

Pirke Avot kitabında okuduğumuz gibi; im en ani mi li? Ben kendim çalışmazsam kim bana yardım edebilir? Buna karşı da, ben yalnız kendimi düşünürsem ben hiç hiçbir şey değilim. Bu yönden çöl ve bir çölü geçmek için çok çaba göstermek ve yanındakilere de yardım etmeyi gerektirir. Tora’mızın dördüncü kitabı olan Bamidbar kitabı Moşe Rabenu’ya Tanrı tarafından tarih olarak, Bene İsrael’in Mısır’dan çıkışının ikinci yılı, ikinci ayın yani iyar ayının birinci günü Sinay çölünde Mişkan da yani mabette söylenmiştir. Bu kırk yıl Bene İsrael için Moşe Rabenu’nun nezdinde, toplum için eğitim yılları olmuştur.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Evin altında sinagog olduğunu öğrenen bir insan ne yapmalı?

Yeni ev kiralayan veya satın alan, bilgisi dahilinde olmadan alt katlarında sinagog olduğunu öğrenirse yaptığı anlaşmayı iptal edebilir. Anlatılanlara göre David Alevi Sagel, Krakov’da yaşardı. Evinin altında sinagog vardı. Bu yüzden hiçbir zaman rahat bir uyku uyuyamazdı. Ancak RaMBaM’a göre Sefertora dolabının üzerindeki bölüm hariç altta sinagog olmasında bir sakınca yoktur. Ehal’in üzerindeki bölüm saygıdeğer bir yer şeklinde bırakıldığı sürece bir sakınca oluşturmaz.

KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
Rav İsak Alaluf

סעודה – SEUDA

Kelime anlamı olarak “ לסעוד – lisod” yemek fiilinden türeyen bir sözcüktür. Şabat ve bayram başta olmak üzere, brit mila, düğün, dini törenlerin ardından gerçekleşen yemeklere kısaca verilen isimdir. Bu yemekler aslında “seudat mitsva” yani bir mitsva için yemek demektir. Bu tür yemeklere netilat yadayim ve amotsi ile başlayıp Birkat Amazon ile bitirmek anlamlıdır. Şabat günü üç seuda yapma mitsvası vardır. Birincisi Cuma akşamı, ikincisi ise Şabat Tefila sonrası yapılır. Şabat Minha sonrasında yapılan Seuda Şlişit – üçüncü seuda içlerinde en anlamlı olanıdır. Bayramlarda iki seuda yapma mitsvası vardır.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

Tame (mekruh) olan hayvanları yeme yasağı

Tora Vayikra 11/4-7 bölümünde “Tame” yani mekruh olan hayvanların yenmemesi gerektiğini öğretir. Burada iki işaretten söz eder. Hayvanın “taor” yani temiz olması için geviş getiren ve çift tırnaklı olma zorunluluğu vardır. Bu iki özellikten bir tanesine sahip olan hayvanlar yenmez. Bunlar deve, kaya porsuğu, tavşan ve domuzdur. Sefer Ahinuh bu mitsvası yüz elli sekiz numara ile verir.

HAFTANIN SÖZÜ

Günahtan çekinen mutludur, inatçılık  edense  belaya düşer.  
(Mişle 28/14 Rav Moşe Benveniste ז''ל’nin çevrisi ile…)