Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Vayikra 6:8-8:36)

Tanrı; Moşe'ye, Mişkan'daki korban ibadetini gerçekleştiren Koenler olarak, Aaron ve oğullarına görev ve haklarını bildirme talimatını verir.

Mizbeah'taki ateş her zaman yanar durumda tutulmalıdır. Bu ateşte, "Ola -Yükselen" olarak getirilen hayvanlar tümüyle, "Şelamim - Barış", "Hatat - Hata" ve "Aşam - Suç" korbanlarının içyağları, unla yapılan Minha korbanlarından da üç parmak dolusu yakılır.

Hatat ve Aşam korbanlarının etini ve Minha korbanlarından da geri kalan kısmı Koenler yer. Şelamim korbanı, Koen'e verilen belirlenmiş parçalar hariç, korbanı getiren kişi tarafından yenir. Korbanların kutsal eti, manevi olarak saf kişiler tarafından, belirlenmiş kutsal yerlerinde ve belirlenmiş zamanda yenmelidir.

Aaron ile oğulları yedi gün boyunca Mişkan sınırları içinde kalır; bu süre içinde Moşe onları Koenlik görevine atar.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf

GÜNEŞLİ VE YAĞMURLU GÜNLER

Bir tavsiye: Ümitsizliğe yerin olmadığını anlatmaya çalışacağımız bu yazımızda öncelikle Yahudiliğin bu kavrama nasıl baktığını öğrenmeye çalışalım: Rabi Eliezer Papo tarafından kaleme alınan Pele Yoets adlı eserde bu kavram asla düşülmemesi gereken bir durum olarak verilmektedir. Çünkü yaşadığımız her şeyin bir nedeni, karşılığı, zamanı ve takipçisi vardır. Tanrı bizleri bazen sınamakta, bazen ödüllendirmekte bazen de yaptıklarımızdan dolayı cezalandırmaktadır. Rabi Twerski başımıza gelenler ile ilgili olarak sorgulama yapmak istediğimizde öncelikle karşımıza bir ayna koymamızı ve kendi kendimizi sorgulamamız gerektiğini öğretmektedir. Kohelet7/14’de hem iyi günlerin hem de iyi olmayan günlerin insanın yanında olabileceklerini iyi günlerde günün birinde başımıza olumlu olmayan şeylerin de gelebileceğini hatırlatmaktadır.

Noah ne yapmadı? Aslında ümitsizliğe düşen sadece bizler değiliz. Tufan olayını atlatan ve ailesiyle birlikte yeni bir başlangıç yapma fırsatı yakalayan Noah Rabiler tarafından kendi nesli için dua etmemekle itham edilir. Aslında Noah bir tsadiktir ve her insanın düşebileceği bir yanılgının pençesinde ümidini yitirmiştir. Lublin şehrinden Rabi Shapiro’nun bu konudaki yazdıklarına bir göz atalım: 

“Noah toplumun değerini ne kadar düşürdüğünü ve kendini yozlaştırdığını görmüş ve artık dönüş için çok geç kalındığı kanısına varmıştır. O nesil kendini o kadar kötüleştirmiştir ki onların dönüşü ile zaman kaybetmenin akıntıya kürek çekmek olacağını düşünmüştür.” 

Bu noktada Rav Shapiro gökkuşağının sembolizmini açıklar. Rabilerimiz tufan süresince güneş ay ve yıldızların işlevlerinin durduğunu kırk gün boyunca dünyanın karanlığa gömüldüğünü öğretirler. Fakat hemen sonra sadece yeniden güneş parlamakla kalmaz. Tanrı güneşten daha da güzel bir görünüme sahip ve insanların daha kolay izleyebileceği gökkuşağını bulutların arasına yerleştirmiştir. Tanrı Noah’a ve tabii ki bize en karanlık zamanlardan sonra bile ışığın yeniden var olabileceğini göstermek istemiştir. Karanlık zamanların nasıl geldiği o kadar da önemli değildir. Önemli olan daha sonra evvelki aydınlıktan daha da güçlü bir ışığı yeniden faaliyete geçirebilmektir. Gökkuşağı ruhani karanlık bir devirden sonra parlamaya müsait bir neslin veya kişilerin potansiyelini ortaya koyan Tanrı’nın bir işareti şeklinde yorumlanmalıdır. Noah kendi neslinden ümidini yitirme suretiyle yanlışa düşmüştür ancak bizim de bu gün aynı hatayı tekrarlamamıza gerek yoktur. Gerek kendimiz gerek çevremiz ne kadar karanlık olsa da aydınlığın mutlaka geleceğine dair ışığı beklemek, aramak ve ümitle kovalamak gerekir.

Ödevlerimiz: Rav Shapiro burada Pirke Avot’tan bir cümle öğretir : “İm lamadta Tora arbe al tahazik tova leatsmeha ki lekah notsarta – eğer çok Tora öğrendiysen kendini fazla önemseme çünkü bunun için yaratıldın.” Rabi şimdi de uyarısını geçer:  “Eğer çok fazla Tora öğrendiysen bunun iyiliğini sadece kendin için kullanma bu bilgiyi yaygınlaştır ve öğret çünkü bunun için yaratıldın ve bu senin ödevindir.”

Bizler sadece kendimiz için ruhani anlamda birikim yapmamalıyız. Bu yanlışa düşmek Noah ile aynı yanlışa düşmek anlamına gelir. Birikimimizi ve ruhsal zenginliğimizi paylaşmak ve geniş kitlelere ulaştırmak kendimizi yalnızlığa mahkûm etmekten bizleri korur.

Gökkuşağı bir uyarı nitelinde olsa da aynı zamanda maneviyatı paylaşmanın önemini, karanlığın nereden geldiğine bakmaksızın onu dağıtmanın gereğini ve bu yolda ümitsizliğe yer olmadığını bizlere öğretmektedir.

Birçoğumuz bir tsadiğin neden sıkıntı çektiğini, bir raşa’nın ise iyi durumda olduğunu sorgularız. “Tsadik vera lo, raşa vetov lo” şeklindeki bu çelişki hep aklımızdadır.

Güneşli ve yağmurlu günler: Aslında hayat matematik gibi ideal eşitliklerden oluşmaz. Bazen adil değil gibi görünür. Başkalarına yardım etmek için kendi evlerini ve yurtlarını bırakıp gerçekten tsadik bir hayat süren başkalarına mitsva yaptırmak uğruna uzak diyarlara giden tsadikler bazen bir terörist saldırısında hayatlarını kaybedebilirler. Mumbai’de meydana gelen olay buna bir örnektir.

Birçok insan Tora kurallarına göre yaşadığı halde istediklerini elde edemediğinden şikâyetçidir. Yeteri kadar maddi gücü olmadığı, henüz evlenemediği, çocuklarının diğerlerinin çocukları gibi yetişmediği gibi insanca ancak sorgulayan ifadeler kullanabilir. İşte ataların büyüklüğü Tanrı’yı sorgulamamasından ve yaşadığı her şeyi kabullenmesinden kaynaklanmaktadır. Atalar içinde en fazla sıkıntı çeken Yaakov’dur.

Yaakov sıkıntıyı hep beraberinde taşımıştır. Hep karanlık günler ona eşlik ettiğinden Arvit duasını getirmiştir. Yaakov örneğine yakından bakalım:

Yaakov altmış üç yaşında baba evini kaçar gibi terk ettiğinde Esav zaten evlidir ve neredeyse üçüncü eşini almak için Yişmael’e gitmektedir. Yaakov eşini bulmaya gitmeden on dört sene boyunca eğitimini sürdürür ve ancak seksen dört yaşında evliliğini yapar. Yapmasına yapar ama evlendiği kişi uğruna yedi yıl çalıştığı Rahel değildir. Bir hafta sonra ona kavuşur ama onun bedelini yedi yıl çalışarak öder. Rabiler ilk yedi yılda mükemmel bir çalışma örneği gösteren Yaakov’un ikinci yedi yılda da aynı şekilde çalıştığını söylerler. Hâlbuki onun bu ikinci yedi yıllık süre Lavan tarafından planlanan bir oyunun sonucudur. Yaakov için burada Tanrı tarafından verilen karar önemlidir. Lavan sadece bir aracıdır. Eğer Tanrı bunları yaşamasını istediyse bunları yaşayacaktır. Bu “emuna” dediğimiz inancın vücuda gelmesidir. Yaakov hataları olsa da mükemmel bir tsadiktir. Sıkıntıları olduğu gibi güçlü bir emuna sahibidir. Diğer tarafta Esav’ın sahip oldukları Yaakov’un gözü önündedir ve bu Yaakov için daha da zor bir testtir. Tora yolunda gitmeyenlerin sahip oldukları rahat yaşamın Tora yolunda ilerleyip de sıkıntı içinde olanların gözü önünde cereyan ettiği gibi. Yaakov burada da sorgulamamıştır. Gerçek bir tsadik Tanrısal yargıyı sorgulamaz ama kabullenir. 

Bir daha ümidimiz kaybolmayacak: Peraşamız Mizbeah’ta yanan ateşin hiç sönmemesi gerektiğini söyler. Belki de bu ümidin hep canlı tutulması gerektiğine yönelik bir mesajdır. Motsae Şabat’tan itibaren kutlamaya başlayacağımız Pesah bayramı da ümidin ne kadar sağlam tutulması gerektiğinin kanıtıdır. Bazı topluluklarda okunan Şabat Agadol Aftarası Malahi peygamberin belki de peygamberlik döneminin son sözleri ile noktalanır. “Büyük günden bir gün evvel size Eliya Anavi’yi göndereceğim.” Gecikse dahi ümitle onu beklemeye devam edeceğiz. Moadim Lesimha.

DİVRE TORA
Rav Selim Eskenazi

Tsav Peraşası, genellikle Şabat aGadol'a denk geldiği için, Şabat'ı kuvvetlendirmek adına daha evvel yazdığım bir yazıyı sizlerle paylaşmak istedim. 

Moşe Rabenu-Şabat

Midraş Şemot Raba, şöyle öğretir: "ve şimdi git, seni Paro'ya göndereceğim",Akadoş Baruh U, Moşe Rabenu'ya şöyle der: eğer bu milleti, sen kurtarmazsan, başka hiç kimse kurtarmayacak. 

Bu midraş, anlaşılması güç bir midraştır çünkü gene Midraş Şemot Raba'da başka bir midraş, Akadoş Baruh U'nun bu milleti kurtaracağına dair yemin ettiğini öğretir. 

Asıl tamamen şaşkınlık yaratan nokta, Am Yisrael'in kurtuluşu nasıl olur da, etten ve kandan oluşan insanoğlu tarafından gerçekleşecektir? İnsanoğluna, konuşabilmesi için ağız veren Tandır’dır. Öyleyse kurtarıcının kim olduğu neyi değiştirmektedir! 

Gene Midraş Şemot Raba şöyle öğretir: Moşe Rabenu, "onların çektikleri sıkıntıyı gördü", Moşe onların dinlenme günlerinin olmadığını görünce, Paro'ya şöyle der: "kölesi olan bir kişi, o köleye bir gün bile dinlenme günü vermek istemezse, o kölenin sonu ölümdür. Paro bunu duyunca, Moşe'ye git ne istersen yap deyince, Moşe Rabenu halkın dinlenebilmesi için Şabat gününü düzenler. Paro, Moşe'nin gerçek düşüncesini anlamaz. 

Moşe, Şabat gününün "athalta degeula", "kurtuluşun başlangıcı" olduğunu öğretmektedir. 

Mesilat Yeşarim'de belirtiği gibi hem Paro hem Yetser aRa, insanın düşünerek hareket etmesini engellemek için çaba göstermektedir. Kafaları devamlı olarak bir karışıklık içinde olan insanlar, düşünebilecekleri bir zamanları olmadıkları için, kendi self kontrol'lerinden çıkıp, yetser ara'nın kontrolünde hareket etmektedirler. 

Bütün bayramlarda zaman ve Tanrı’ya ibadet ilişkisi bulunmaktadır. Pesah bayramı, zeman herutenu, özgürlük zamanı, Şavuot, zeman Toratenu, Tora zamanı, Sukot, zeman simhatenu, mutluluk zamanıdır. 

Peki Şabat ne zamanıdır? Şabat zamanın üzerinde olduğu için, insanın fiziksel dünyanın kafa karıştırmalarından uzakta, ruhaniyet dolu, "yişuv adaat" (aklın başında) olduğu zamandır. Belki de Şabat'ı diğer bayramlarda olduğu gibi zamanla ilişkilendirmek istersek "zeman zemanenu" yani zaman zamanı olarak belirtebiliriz. 

Bilindiği üzere Kutsal Hahamlarımız, "en Yisrael nigalin ella bizhut aŞabat", Yisrael sadece Şabat'ı korumalarının zehutuna kurtulacaktır.

Demek ki Şabat'ı Yisrael'e veren ilk kişi Moşe'dir. Hem toplumsal hem de kişisel her türlü kurtuluşun başlangıcı, Şabat'tır. İçinde bulunduğumuz tüm sıkıntıların ilacı Şabat'tır, Şabat’ı milizok ve lirfua kerova lavo, Şabat'ta iyileşme için haykırmak yasaktır, iyileşme gelmeye yakındır, çünkü Şabat'ın kendisi ilaçtır.

"Şabat i milizok" kelimelerinin baş harfleri Moşe'yi oluşturmaktadır. 

Yismah Moşe bematenat helko, Moşe kendi payına düşen ödülden memnun olur. 

Tanrı, hepimize Şabat'ı gerektiği gibi uygulamayı nasip etsin, bu sayede Şabat'ın Meen Olam aBa, gelecek dünyadan bir kuple, olduğunu da görmeye layık olalım. 

Şabat aGadol Şalom

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Eldivenle uyuyan bir kişinin netila zorunluluğu var mıdır?

Tuma dediğimiz mekruh olma durumunun nasıl geçtiği konusunda tartışma vardır. Uyku dediğimiz olgu ölümün altmışta biri olarak kabul edilir ve bu yüzden de tuma kaynağıdır diyen Rabiler vardır. Bazı Rabilere göre de ellerin bilinçsizce her yerle temas etmesinden dolayı geçmektedir.   Böyle bir durumda Baal Sede Hemed’e  göre el yıkanmasına gerek yoktur. Mişna Berura’ya göre ise mecburdur. Bu şüpheden dolayı eldivenle yatan aynı gündüz uyuyan gibi berahasız olarak elini yıkar.

KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
Rav İsak Alaluf

קרבן – KORBAN

İbranice’de “lekarev – yakınlaşmak/yakınlaştırmak” sözcüğünden türeyen bir isimdir. Korban tarih boyunca birok toplumun ibadet şekli olmuştur. Tora’da korban veya benzer sunu kavramı Kayin ve Evel ile başlar. Daha sonra tufan sonrasında Noah bir korban sunar. Avraam ile başlayan atalar devrinden korban sunuları devam eder. İbadet olarak düzenli korbanlar Mişkan inşaası ile başlar. Bet Amikdaş’ta devam eder. Tapınağın yıkılmasından sonra Oşea peygamberin “unşalma parim sefatenu” pasuğu gereğince korbanların yerini günlük dualar alır. Korban aynı zamanda fedakârlık etmek demektir.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

Et ve süt ürünlerini birlikte pişirme yasağı

Küçük ve büyükbaş hayvanların eti süt ve sütlü ürünlerle pişirilmez. Mişpatim peraşası bu konuda “oğlağı annesinin sütü bile olsa sütle pişirme” demektedir. Burada ifade edilen oğlak da olsa yasak bütün et ürünlerini kapsar. RaMBaM bu yasağın ihlalinin Tora’dan uzaklaşma nedenleri içinde en önemlilerinden biri olduğunu paylaşır. Tora’da bu cümle üç kez geçmektedir. Bu yasağın ciddiyetini belirler. Rabilerin öğretileriyle et ürünleriyle süt ürünlerini birlikte pişirmek, yemek ve bundan kazanç sağlamak yasaktır. Et ürünleri denince buna Rabilerin öğretisi gereğince tavuk, kümes hayvanları ve kuşların eti de dahildir. Balıklar bu yasak kapsamında değildir.

HAFTANIN SÖZÜ

Büyük işler hiçbir zaman coşkusuz başarılmamıştır. (Ralph Waldo Emerson)