Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Vayikra 1:1-6:7)

Koenler'i ilgilendiren birçok kural içerdiği için "Torat Koanim - Koenler Yasası" olarak da bilinen Vayikra kitabı, çoğunlukla korbanları konu eder. İlk korban grubu "Ola - [Tamamen Yakılan ve Dumanı] Yükselen"dir. Hayvan önce Mişkan'ın girişine getirilir. Hayvan büyükbaş ise, korbanı getiren kişi elini hayvanın başına koyar. Ardından hayvan kesilir ve Koen, kanı sunağa serper. Deri yüzülür ve hayvan parçalara ayrılır. Sonra bu parçalar düzenlenir, yıkanır ve sunak üzerinde yakılır. Diğer hayvanlar ve kuşlar söz konusu olduğunda da benzer bir prosedür uygulanır. 

Peraşada ayrıca unla yapılan sunular (Menahot) konu edilir. Bu sununun bir bölümü sunakta yakılır, kalan bölümü de Koenler tarafından yenir. Sunuya herhangi bir şekilde hamets bir madde ya da bal karıştırmak yasaktır. 

"Şelamim - Barış" korbanı, ister büyükbaş ister küçükbaş hayvanlarla gerçekleştirilebilir ve bir bölümü sunakta yakılırken, bir bölümü de getiren tarafından yenir. Tora, kan ve "Helev - İç Yağı" yemeyi yasaklar. Peraşa daha sonra sırayla, bir Koen Gadol'un, Sanedrin'in (71 Tora otoritesinden oluşan Yahudi üst kurulu), bir liderin ve normal bir vatandaşın hata sonucu işlediği bir günahın affı için getireceği korbanları detaylar. Bazı sözel hatalar ile manevi saflık kurallarının ihlali sonucu gerçekleştirilen günahların affı için getirilen "Aşam - Suç" korbanları listelenir. Peraşa, normal bir suç korbanına parası yetmeyenler, "Kutsal" olarak ayrılmış malların (Ekdeş) bu amaç dışında kullanılmasıyla hata işleyenler ve "soru işaretli bir suç"tan sorumlu olanların getireceği un sunuları ile gayri-dürüstlük sebebiyle getirilen sununun detaylarıyla sona erer.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf
Yakınlaşmak

Doğa uyanıyor: TaNaH Şir Aşirim’de doğanın çiçeklenme, uyanma zamanının geldiğini “nitsanim niru baarets” ifadesiyle belirtir. Doğada yavaş yavaş çiçekler görülmeye başlanmıştır. Bunun ardından şarkı söyleme zamanı olan “et azamir” gelecektir ve bülbüllerin sesi duyulmaya başlayacaktır. Baharda uyanmayı anlatan bu ifadeler içinde bulunduğumuz Nisan ayı için söylenmiştir. Bu uyanış sadece cismani anlamda değildir. Hazırlanan matsa ve uzaklaştırılan hamets sayesinde içimizdeki ruhanilik de uyanma aşamasındadır. Hamets içinde yalanı, kibri ve gururu barındırır. Matsa ise daha mütevazi daha sakin daha ruhani bir yaşam demektir. Mayalanmadan uzak durmaya hazırlandığımız bu günlerde aslında her ne koşul altında olursa olsun ruhaniliğimizi daha yukarılara taşıma imkanımız da vardır.

Sevgiyle: Bir kartal çocuklarının bulunduğu yuvaya birden inerek onları korkutmak istemez. Aksine etrafta daireler çizer ve bunun sonunda yuvaya iner. Tanrı Moşe ile konuşmak istediği zaman onu önce “sevgiyle” çağırır. Kitabımız Vayikra bunun için “Vayikra el Moşe” demektedir. Sevgiyle ismini iki kez söyleyip çağırdıktan sonra onunla konuşmaya başlar.

“Baale hayim” olarak nitelendirdiğimiz hayvanlar doğanın emrettiği şekilde davranır. İçgüdülerinde merhamet ve bunun gibi insani duygular yoktur. Ancak insan bundan daha farklı davranır. Çünkü düşünme yetisine sahiptir. İnsan bir hayvan gibi çıplak ve doğum dediğimiz olayla dünyaya gelir. Zamanla eğitimle insanlığını kazanır ve sonunda kendisini bulur. İşte düşünmeden davranan ve içindeki “hayvani” hislere göre hareket ederek suç işleyen bir kişi bunu affettirmek için “korban” dediğimiz ritüeli uygulamak zorundadır.

Yıldız ve toz: Tanrı ile Avraam arasında olan antlaşmada Bene Yisrael Gemara Masehet Megila’ya göre iki şekilde tasvir edilir. Göklerdeki yıldızlar ve yerdeki toz. Her ikisi sayıca çokluğu ifade ederler. Ancak burada bir mesaj vardır. Bene Yisrael yükseldiği zaman göklerdeki yıldızlar gibi olur. Ancak düştüğü zaman da yerdeki toza benzer. Sefer Ahinuh’un verdiği bilgi ışığında düşerek yerdeki toz kadar küçülen kişi bu düşüşünü bertaraf etmek için “itkarvut” dediğimiz bir olguya ihtiyaç duyar ki bu da “korban” dediğimiz rütüelle gerçekleşir. Elbette bütün korbanlar suç ile ilgili değildir. “Nedava” dediğimiz içten, kalpten gelen korbanlar da vardır. Bunu da anımsamak gereklidir.

Yakınlaşmak: Kişi korban getireceği zaman öncelikle kendini yakınlaştırmak zorundadır. Korban sadece bir ritüeldir. Bunu yerine getirmenin ilk şartı kendini Tanrı’ya içtenlikle yakınlaştırmaktır.

İnsanın vücudu cismani olarak içinde ruhanilik olmadan hiçbir şey ifade etmez. Ruhaniliğin üç merkezi olan karaciğer, kalp ve beyin Arizal’a göre üç ruhani esas tarafından kontrol edilir. Karaciğer isteklerin, arzuların, yemek içmek, çoğalmak gibi ihtiyaçların şekillendiği yerdir. Hayvanlarda da yer alan bu istekler onlarda da bulunan “Nefeş” tarafından düzenlenir. Hisler kalbin alanına girer. Burası da “Ruah” dediğimiz oluşum tarafından düzenlenir. Duygular, kibir, üzüntü, sevinç, öfke gibi duyguların şekillendiği kalbin üzerinde bir yer vardır ki o da beyindir. Neşama tarafından kontrol edilen beyin düşünceleri oluşturur. Bunun sonunda da beyin (moah), Kalp(lev) ve Karaciğer (kaved) şeklinde gelişen davranışlar bizleri kendi kendimizin kralı haline getirir. Yani doğru olan çizgi bu doğrultudadır. Bu şekilde Tanrı’ya yaklaşmak mümkün olacaktır.

Korbanla ilgili olarak Tora bizlere üç tip hayvandan söz eder. “Beema”, “bakar” ve “tson”. Aslında hepsi için genel isim olarak “beema” kullansa yanlış olmazdı ama üç farklı ifade bizlere bir etik verme amacını güder: Öncelikle insan kendi içindeki “beema” dediğimiz hayvani duyguların kontrolünü sağlamalıdır. Daha sonra “bakar” dediğimiz gurup gibi Tanrı’ya yakınlaşmak yani mitsvaları yerine getirmek için cesaretli olmalıdır. En sonunda da “tson” gurubunda bulunan etrafındakilere karşı olan utanma duygusundan uzaklaşıp Tanrı yolunda devam etmelidir. Utanma ve ar duygusu önemlidir ama bu aşırıya kaçmamalıdır. Doğru sözler ama bunu pratikte yerine getirmek kolay değildir. Yetser ara dediğimiz içimizde bulunan istekler buna engel olmak için her şeyi yapar. Gemara Masehet Bava Batra’da yer alan İyov hakkındaki bir öyküyü paylaşarak ne demek istediğimizi ve çaresini anlamaya çalışalım.

İyov’un öyküsü: İyov bir tsadiktir ancak çok ağır testlerle karşılaşır ve sonunda isyan edecek duruma gelir. Hatta karısı durumu daha ileri götürerek ölmesinin daha iyi olacağını söyler. İyov’u ziyarete ve teselliye arkadaşları gelir. Önce sessizce otururlar çünkü söylenebilecek bir şey yoktur. Konuşma başladığında ise İyov ortaya bir fikir atar. Suç işlese de insanın cezalandırılmaması gerektiğini söyler. Çünkü içinde bulunduğu duruma göre serbest seçim hakkı yoktur. Tanrı’nın hem tsadik hem de Raşa yarattığını, Gan Eden ve Gehinom olduğunu bunun serbest seçimle nasıl ilgisi olduğunu sorgular.

Arkadaşları İyov’un yanıldığını söyler ve devam eder: “Yanılıyorsun. Böyle konuşup insanları yanıltmaya çalışma. Tanrı’ya yakınlaşmayı ve duayı engelleme. Evet yetser ara vardır ama ona panzehir olarak ki Gemara bu durumda “tavlin – baharat” ifadesini kullanır Tora da da vardır. Günümüzdeki ifadeyle virüs vardır bunun tedavisi de vardır ama bunu bulmak da insanın işidir.

Bu noktada Rabiler yetser ara konusunda iyi mi kötü mü şeklinde bir soru sorar: Evet adı kötüdür ama gerçekten bunun iyi tarafı yok mudur?

Kainat yaratıldığında Bereşit peraşasında Tanrı bütün yapılanları gördüğünde “veine tov meod – ve işte çok iyiydi” der. Burada iyi olan yetser ara dediğimizden başkası değildir.

Çok iyiydi: Şimdi de bunu nasıl yapacağımıza bir bakalım: Yetser ara’nın yağız doru bir at olduğunu düşünelim. Her zaman hareketli nereye gideceği belli olmayan bir at. Öyle ki uçurumdan aşağı düşmemize neden olabileceği gibi çok hızlı olarak bir yerlere ulaşmamızı da sağlayabilir. Esas olan o atı Tanrı’nın istekleri doğrultusunda idare edilen bir arabaya koşabilmektir. Yemekse Tanrı’nın emri doğrultusunda yemek yani Kaşerut, para kazanmak ise Şabat konusunda hassasiyet, eşler arasında ilişki ise Nida kurallarına riayet etmek gibi. O zaman elbette yetser ara yani içimizde yer alan istekler doğru yönde olacaktır.

Rabi Dr. Avraham J. Twerski (Z’Ts’L’) yetser ara iyi isteklerin kontrolü altındaysa ürkecek bir şey yoktur mesajını verir. Önemli olan bu işin tersine izin verilmemesidir.

DİVRE TORA
Rav İzak Peres

‘Korbonot’ nedir? Amacı nedir? Korbonot kelimesini incelediğimizde ‘Korov’ kelimesini görmekteyiz. Korov kelimesi yakın demektir. Bu bağlamda, Korbon, Tanrı’ya yaklaşmanın, onun ilahi merhameti için yalvarmanın ve varlığına duyduğumuz şükranı göstermenin bir yoludur. Bu da bizi kutsal şehinaya yaklaştırır.

Bugün, maalesef Bet Amikdaş olmadığı için korban sunamıyoruz. Yine de şükranlarımızı sunabilmemiz için bir başka yolumuz daha vardır. O da dua etmektir.

Dualarımız, korbanlar gibi iki temel amaca hizmet etmektedir. Tanrı’nın, dünyanın efendisi olduğunun kabul edişimize tanıklık ederler ve Tanrı’dan yardım istememize yardımcı olurlar.

Tanrı’ya dua ettiğimizde, Tanrı’nın her yerde olduğunu ve biz nerede olursak olalım bizi duyacağını bilerek dua ederiz. Dualarımız, ruhani yönden bizi Tanrı’ya bağlar. Yaptığımız tefilalar ile ilahi güce kendi bağlantımızı oluştururuz. Birbirimizin yüzünü bile görmeden konuşmamızı sağlayan telefonun icadını duyan bir Rav ‘Ne var ki bunda? Ben senelerdir tefilalarım aracılığıyla Tanrı ile iletişime geçiyorum.’ demiştir.

Dualarımız sayesinde Tanrı’nın her yerde olduğunu hatırlayarak günah işlemekten korunuruz çünkü Tanrı’dan gizli bir günah işlemenin mümkün olmadığını biliriz. Tanrı için kapalı kapı yoktur. Tanrı, her kapının arkasını görebilmektedir.

Bir at arabacısı, bir Rav’ı kasabasına götürmektedir. Camdan dışarı bakan Rav, arabacının arabayı bıraktığını ve yakınlardaki bir tarlaya doğru ilerlediğini görür. Arabacı, Rav’a ‘Lütfen birisinin baktığını görürsen bana haber ver. ‘ der. Sonra da parmak uçlarında ilerleyerek tarladaki meyvelerden almaya başlar. Rav şaşkına dönmüştür. Arabacı resmen kendisine ait olmayan meyveleri almaktadır. ‘Çabuk geri dön. Biri sana bakıyor.’ diye seslenir.

Panik olan arabacı, elindeki meyveleri atarak arabasına doğru koşar. Tarladan çabucak uzaklaşmaya çalışır. Nefes nefese kalmıştır. Sakinleştikten sonra Rav’a dönerek ‘Beni uyardığın için teşekkür ederim. Tarlanın sahibi beni yakalasaydı ben bitmiştim.’ der.

‘Seni izleyen tarlanın sahibi değildi ki; bir başkasıydı.’ diyerek Rav parmağıyla yukarısını gösterir. ‘Ve eğer meyveleri alsaydın, o zaman başın gerçekten derde girecekti.’ der.

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Bir babanın iki çocuğuna aynı kişinin Sandaklık (kirve) yapması uygun mudur?

Rabenu Hasid in öğretisine göre aynı kişi iki sandaklık yapmamalıdır. Çünkü sandak  mizbeah ve Ketoret’e benzetilir. Nasıl Ketoret aynı kişi tarafından ikinci kez yapılmazsa, zira zenginlik için bir seguladır, başkalarına fırsat tanınmalıdır. Aynı şekilde de sandak olmak da başkalarına bu mitsvayı yapma imkanın tanıması uygundur. Bu yüzden şehrimizde önce erkek babasına, sonra kız babasına bu mitsva verilir.

KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
Rav İsak Alaluf
חול המועד – HOL AMOED

Pesah ve Sukot bayramlarının ilk günü Erets Yisrael’de ilk iki günü de Diaspora’da “yom tov” yani bayram olarak kabul edilir. Bu günlerde iş yapma yasağı vardır. Erets Yisrael için Pesah bayramının iki, üç, dört, beş ve altıncı günleri Hol Amoed bir anlamda yarı bayram olarak geçer. Diaspora’da bu üç, dört, beş ve altıncı günlerdir. Benzer şekilde Sukot bayramının birinci günü Erets Yisrael’de yom tov olarak bilinir. Diğer günler hol amoed olarak anılır. Diaspora için ilk iki gün yom tov diğer günler ise hol amoed adı ile bilinir. Hol Amoed gerekli işlerin yapılabildiği ama kutsallığı olan günlerdir. Bu yüzden dualarda Allel ve Musaf bölümleri vardır. Bu günlerde Tefilin kuşanılmaz.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf
Rüşvet alma yasağı

Yargıcın rüşvet alma yasağını işleyen bu emir Sefer Ahinuh’ta seksen yedinci sırada yer alır. Şemot kitabında yer alan (23/8) “ve rüşvet almayacaksın” emri ile Devarim kitabında (16/19)’da yer alan rüşvet alma şeklindeki ifadeler bu mitsva ile ilgilidir. Tora bu konuda rüşvet almanın bilgelerin gözlerini kör ettiğine değinir.

HAFTANIN SÖZÜ
Başkaları uyurken sen öğren; başkaları boş gezerken sen çalış; başkaları oynarken sen hazırlık yap ve başkaları dilerken sen hayal et. (William A. Ward)