Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Bereşit 41:1-44:17)

Yosef'in, içki ve unlu mamuller sorumlularının rüyalarını doğru olarak çözümlemesinin ardından iki yıl geçmiştir. Paro iki rüya görür. Bu rüyaları açıklama denemelerinden tatmin olmaz. İçki sorumlusu Yosef'i hatırlayınca Paro'nun emri ile Yosef hapishaneden çıkarılır. Rüyaları dinler; bunların yakında yedi sene bolluk ve ardından yedi sene ağır bir kıtlık olacağına işaret olduğunu belirtir.

Ardından Paro'ya, bu olağanüstü durumu halledecek düzeyde zeki birini tutmasını tavsiye eder. Paro bu görevi Yosef'e verir, onu Potifar'ın kızı Asenat'la evlendirir. Yosef işini iyi yapar ve Mısır dünyanın silosu haline gelir. Yosef'in iki oğlu olur: Menaşe ve Efrayim.

Kıtlıktan Kenaan da etkilenir. Yaakov oğullarını yiyecek almaları için Mısır'a gönderir. Yosef'in önüne geldiklerinde Yosef onları tanır, fakat onlar Yosef'i tanımazlar. Satılmasına sebep olan rüyalarını hatırlayan Yosef, kardeşlerine karşı sert bir Mısır'lı lider rolünü oynamaya başlar ve onları casuslukla suçlar. Onlara yiyecek satar, fakat dürüstlüklerinden emin olmak için Binyamin'i getirmelerini söyleyerek bu arada Şimon'u rehin tutar. Bir yandan da hizmetkarlarına ödenen paraları çuvallara gizlice geri koymalarını emreder. Geri dönüş yolunda paraları keşfeden kardeşler paniğe kapılırlar. Başlarından geçenleri Yaakov'a anlatırlar. Yaakov Binyamin'in Mısır'a götürülmesini reddetse de, kıtlık ağırlaşınca durumu kabullenmek zorunda kalır. Yeuda Binyamin'in güvenliğini garanti eder ve kardeşler tekrar Mısır'a inerler.

Yosef kardeşlerini onurlu konuklara yaraşır biçimde ağırlar. Hem babasından hem de annesinden olan tek kardeşi Binyamin'i görünce kendisini tutamaz ve odasına çekilerek ağlamaya başlar. Daha sonra hizmetkarına paraları çuvallara tekrar geri yerleştirmesini, kendi kadehini de Binyamin'in çuvalına koymasını emreder. Kadeh bulununca da Binyamin'in ceza olarak kölesi olmasına karar verir. Yeuda karşı çıkar ve Binyamin yerine kendisini teklif eder; ancak Yosef reddeder.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf
Anne Baba Saygısı

Çok büyük bir çoğunlukla Hanuka bayramının içinde okunan Mikets peraşası gerek anlatım gerekse içerik açısından zengindir. Bu yıl ise Hanuka bayramına tesadüf etmez.

“Avreh.” Peraşamız Yosef’in hapisten çıkışından Mısır’ın iki numaralı adamı olmasına, kardeşleri ile buluşmasından Yaakov’un Mısır ülkesine gelmesi için gerekli ortam hazırlanmasına kadar geniş bir içerikle karşımızdadır. Yosef’in ilk on yedi yıllık hayatı babasının dizinin dibinde huzur içinde öğrenerek geçer. Rabiler bu on yedi sene içinde Yosef’in galut yıllarında işine yarayacak bütün bilgilerin babası tarafından verildiğini öğretirler. Nitekim Yosef en zorlu şartlarda dahi kendini korumayı başarmıştır. Her çektiği sıkıntı onu biraz daha yukarılara götürmüş, Mısır ülkesinin iki numaralı yetkilisi olmakla zirveye taşınmıştır. Firavunun kendisine verdiği “avreh” unvanı hem çok genç hem de çok bilgili anlamına gelir. Sözcüğün ilk kısmında “av – baba” bir baba kadar bilgili ikinci kısmında “reh – yumuşak, olmamış” genç anlamları vardır. Yosef yetkisini rahatça kullanabileceği süre içinde tam dokuz yıl boyunca babasına ulaşmanın yollarını denemez. Bunun nedenleri üzerine söylenen çok söz vardır ancak soru neden Yaakov’un yirmi iki sene bu acıyla yaşamak zorunda bırakıldığıdır. Yaakov oğlunun öldüğünü düşünür. Yitshak yaşadığını bilse bile Raşi’ye göre bunu oğluna söylemez sadece ağlar ve acısını paylaşmaya çalışır. Çok fazla sorunun yer aldığı bu olayda Yaakov’un neden sıkıntı çektiğinin cevabını Toledot peraşasının sonunda yer alan Raşi açıklaması vermektedir.

Yaakov uzun yıllar anne ve babasının yanında olmaz. Uzun bir süre Tora öğrenmeye gider bu süre için sorumlu kabul edilmez. Ancak Lavan’ın yanında geçirdiği yirmi yıl ve dönüş için geçen iki yıl boyunca anne ve babasını onurlandırmadığı için sorumlu tutulur. O da oğlundan yirmi iki sene boyunca haber alamaz. Mida keneged mida esasına göre durum gerçekleşir.

Bir öykü: Ebeveyn saygısı ile ilgili olarak Gemara Masehet Kiduşin 31’de çok bilinen bir öykü vardır. Aşkelon’da yaşayan Dama ben Netina adında elinde değerli taşlar bulunan biri vardır. Kohen Gadol’un Efod giysisi için bilgeler ondan değerli taşlar almaya gelirler. Bu taşlar altı yüz bin dinar altın etmektedir. Dama kasanın anahtarının babasının yastığı altında olduğunu şu anda babası uyuduğu için rahatsız etmek istemediğini söyler ve biraz beklemelerini rica eder. Bilgeler tek satıcı Dama olmadığı için taşları başkalarından alırlar. Bir yıl sonra Dama’nın ailesi bir Para Aduma ile bereketli kılınır. Dama kendisine kızıl inek almak için gelen bilgelere şunu söyler. “Bu inek için ne istesem vermeye hazır olduğunuzu biliyorum. Ancak ben sadece geçen yıl babamı rahatsız etmemek için geri çevirdiğim miktarı talep edeceğim. Çünkü bu hediyenin bu amaçla bana verildiğini anlıyorum.”

On Emir içinde yer alan ebeveyn saygısı diğer toplumlarda bir emir olarak yer almaz. Onların uymakla zorunlu olduğu Noah oğullarının yedi mitsvası içinde anne baba saygısı yoktur. Ancak emredilmediği halde bu mitsvayı yerine getiren Dama bu şekilde bereketli kılınmıştır.

Güncel bir anlatım: Bir Rabi İsrael’deki Dan otellerinin sahibi ile ofisinde görüşmektedir. İş adamının telefonu çalar. İş adamı ayağa kalkar konuşması bitince de yerine oturur. Rabi kimin aradığını sorunca babasının aradığını söyler. Rabi neden ayağa kalktığını babasının kendisini görme şansının olmadığını hatırlatınca iş adamı “önemli olan babam buradayken ayakta olmam değildir. Babamla konuşurken nasıl oturabilirim? İfadesini kullanır.

RaMBaN anne baba saygısı konusunda yer alan “lemaan yaarihun yameha – günlerin uzayacak” ifadesinin nasıl gerçekleşeceğini öğretir. Bilge biz anne babamızı nasıl onurlandırıyorsak gelecekte çocuklarımızın da bizleri benzer şekilde onurlandıracağını bunun da uzun yaşam gibi değerli olduğunu söyler.

Evlatların görevlerine değinirken aynı zamanda anne babaların sözlerinin arkasında durmaları gerektiğini de anımsatmak gerekir. Bir ebeveyn çocuğuna doğru bir davranışı nedeniyle bir hediye almak ister ve bunu çocuğuna söylerse çocuk bunu unutsa bile o hediyeyi alarak sözünü yerine getirmek zorundadır. Tora bu konuda “motsa sefateha tişmor ve asita – ağzından çıkanı koru ve yerine getir” demektedir.  Anne babalar çocukları için örnek kişi durumundadır. Bu yüzden de yaptıkları çok önemlidir.

Bir alaha: Şulhan Aruh Yore Dea siman “Reş – Mem”de yer alan bir alahaya bakalım. Bu alaha anne baba saygısı ile ilgilidir. “Kişi anne ve babasını onurlandırmalı ve onlardan çekinmelidir. Bu çekince veya korku onların önemlerinden kaynaklanır. Tora onurlandırmak konusunda önceliği babaya vermektedir. “Kabed et aviha veet imeha.” Burada anneyi onurlandırmak daha kolay gibi göründüğünden baba daha öne çekilmiştir. Ancak çekince konusunda baba daha etkilidir. Bu yüzden Tora “iş imo veaviv tirau” emrini verir anneyi çekinme konusunda daha öne çeker. Çocuklar olarak aklımızdan çıkmaması gereken baba bankamatik anne de aşçı değildir. Gemara bu saygı ve çekincenin nasıl kazanılacağını anlatırken babanın özellikle konuşmalarında Tora sözlerine yer vermesinin gerekliliğini vurgular. Bu konuşmalar çocukları etkiler anne ve babayı yüceltir. Kişi anne ve babasına karşı her zaman güler yüzlü olmalıdır. 

DİVRE TORA
Rav İzak Peres

‘Veel şaday yiten lahem rahamim’ ( 43:14)

Hahamlarımızın dediği gibi ‘Kol amerahem al aberiyot merahamin alav min aşamayim.’ ( Şabat 151) Canlılara kim merhamet ederse, göklerden merhamet görür.

Yaakov’un dediği şudur: Tanrı kalbinize merhamet versin ki siz de başkalarına merhamet edebilin. Tanrı size merhamet etsin diye onun kalbine merhamet verene kadar, sizler kardeşlerinize ve Binyamin’e göstereceğiniz merhametle göklerden merhamete maruz kalacaksınız.

Midraş’ta şöyle yazmaktadır: Kim ki ilerde sıkıntılara yeter der, sıkıntılarıma da yeter diyecek kişi odur.

Hahamlarımız, atalarımıza olan her şeyin çocukların başına gelecek olayların bir işareti olduğunu söylemektedir. ‘ Maase avot siman lebanim.’ Ataların kurtuluşları da ilerde çocukların kurtuluşları için de işarettir. Yaakov, başına gelen sıkıntıların ilerde çocukların başına gelecek olan sıkıntıların işareti olduğunu düşünüyorsa bu sıkıntılara çocukların dayanmaları mümkün olmayacaktır. Anlaşılan o ki, sonunda Tanrı onlara merhamet edecek ve sıkıntılarına yeter diyecektir ve bu da çocuklara dayanma gücü sağlayacaktır. Bu sebeple, sen de şimdi sıkıntılara yeter de ki bunlar ilerde İsraeloğulları’na daha ağır sıkıntılar olarak geri dönmesin.

Bu olay şuna benzemektedir:

Hasta olan bir bebeğin iyileşmesinin tek yolu, ona süt veren sütannesinin ilacı kendisinin içmesidir. Bu şekilde, ilaç süt yoluyla bebeğe etki edecektir. Sütannesi tadı berbat olan bu ilacı sırf bebek için içmeyi kabul eder ancak öngörülen dozun yarısını içmek ister. Doktor bunu kabul etmez ve sütannenin tam doz alması konusunda ısrarcı olur. Sütannenin ilacı içmesinden sonra bebek şiddetle kusmaya başlar çünkü verilen ilaç bebeğe çok fazla gelmiştir. Bu durumda bebeğin kusmasını durdurmak için başka bir ilaca gereksinim duyulur. Sütanne ağlayarak şöyle der: ‘ O zaman neden bu ilaçtan tam doz aldım?’

Verilen fazla doz ilaca bebeğin kusarak tepki vermesi, insanların başına gelen ve kaldıramadıkları problemlere YETER demesi ile aynıdır. Yaakov da şöyle ifade eder: Evlatlarım bu kadar büyük sıkıntıları taşıyamayacaklar, bu sebeple yeter demeleri gerekecektir. Bu durumda ben neden bu kadar sıkıntıya göğüs gerdim?

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Birinin üstüne yemin edilir mi?

Hiç kimsenin hayatı üzerine yemin edilmez. Çünkü ruh Tanrı katından gelendir ve çok özeldir. Bu yüzden yemin eden sanki Tanrı adına yemin etmiş sayılır. Canlı veya aramızda ayrılmış olanlar içinde aynı durum kabul edilir. Yeminler gerçek olsa dahi bunu yapmamak gerekir.

KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
Rav İsak Alaluf

מזמר – MEZAMER

Bu ifade şarkı söylemek fiilinden türeyen bir isimdir. Sinagoglarda “şarkı” veya “şiir” formatında olan Mizmor veya Piyutim dediğimiz parçaları okuyan kişidir. Mezamer sesinin güzelliğinin yanı sıra Tanrı korkusu ile dolu olmalı, yahidleri Tefila’ya hazırlamalıdır. Mizmorlar Tefila öncesinde göklere giden yoldaki engelleri ortadan kaldıran çok değerli parçalardır. Mezamer bu konuda dikkatli olmalı ve halkın dualarının ulaşması için hazırlığını bu yönde yapmalıdır.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

Sefer Ahinuh yirmi dört numarada Şabat günü sınırların ötesine çıkmama konusundaki mitsvayı işler. Şemot kitabı 16/29’da yer alan ifade “al yetse iş mimemoko bayom aşevii – yedinci günde kimse yerini terk etmesin” emrine gönderme yapar. Bu Rabilerin öğretisinde iki bin ama yaklaşık bin metre olarak karşımıza çıkmaktadır. Şabat kuralları dahilinde bu mitsva kainatın yaratıcısını tanıma ve kabul etmeyi de içerir.

HAFTANIN SÖZÜ

Bir kadın kocası için savunma duvarı gibidir. (Yahudi atasözü)