Bu Hafta İçin Saatler

19 KİSLEV

Gelecek Hafta İçin Saatler

Şabat

Başlangıç

Bitiş

5781

Şabat

Başlangıç

Bitiş

Yeruşalayim

15:59

17:14

-----

Yeruşalayim

16:00

17:15

Tel Aviv

16:15

17:15

5 ARALIK

Tel Aviv

16:16

17:15

İstanbul

17:21

18:01

2020

İstanbul

17:21

18:02

İzmir

17:30

18:19

İzmir

17:30

18:20

VAYİŞLAH-וישלח


11-18 ARALIK 2020 HANUKA


Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Bereşit 32:3-36:43)


Evine yaklaşırken, Yaakov Esav'ı yatıştırmak amacıyla melek- elçiler gönderir. Elçiler geri geldiklerinde Esav'ın 400 kişilik bir kuvvetle kendisini karşılamaya hazırlandığını bildirirler. Yaakov beraberindekileri iki kampa ayırır, yardım için Tanrı'ya dua eder ve Esav'ı yumuşatmak için hediyeler gönderir. O gece Yaakov yalnız kalır ve Esav'ın Meleği ile bir mücadeleye girişir. Yaakov mücadelede üstün gelse de, siyatik siniri zarar görür. (Tora bu sebeple Kaşer bir hayvanın bile siyatik sinirinin yenmesini yasaklar). Melek kendisine, gelecekteki isminin "Yisrael" olacağını bildirir. Bu isim, Yaakov'un doğaüstü bir varlığa (melek) üstün geldiğini sembolize etmektedir. Yaakov ve Esav sonunda karşılaşırlar ve uzlaşırlar; ancak hala çekinmekte olan Yaakov, Esav'ın birlikte yaşama teklifini kabul etmez. 

Yaakov, Şehem yakınlarında bir toprak parçası satın alır. Buranın, adı yine Şehem olan prensi, Yaakov'un kızı Dina'yı kaçırarak ona tecavüz eder. Dina'nın ağabeyleri Şimon ve Levi, Dina ile evlenmek isteyen prensi ve şehrin tüm erkeklerini sünnet olmaya ikna ettikten sonra onları en savunmasız anlarında kılıçtan geçirerek intikam alırlar. Çünkü şehir halkı Dina'nın dramına seyirci kalmıştır.

Tanrı Yaakov'dan Bet-El'e giderek burada bir mizbeah (sunak) inşa etmesini ister. Annesi Rivka'nın sütannesi Devora ölür ve Bet-El yakınlarında gömülür. Tanrı tekrar Yaakov'la iletişim kurar, onu mübarek kılar ve ismini "Yisrael" olarak değiştirir. Yolculuk sırasında Rahel, Binyamin'i doğurur, ancak doğum sırasında ölür ve Bet Lehem yolunda gömülür. Yaakov onun için bir anıt inşa eder. Yitshak 180 yaşında ölür ve oğulları tarafından gömülür. Peraşa, Esav'ın soy ağacı ile devam eder.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf
Dürüstlük
 

Garip bir istek:Vayişlah peraşasını oluşturan en temel adımlardan bir tanesi Esav’ın meleği ile Yaakov arasında geçen mücadeledir. Bu mücadele günümüze kadar erişen ve ancak Maşiah’ın günlerinde son bulacak bir durumu meydana getirmiştir. Gemara Masehet bava Batra 16’ya göre Esav’ın koruyucu meleği yetser ara’dan başkası değildir. Garip ve da hiç olmayacak bir şekilde Yaakov ondan beraha bekler. Melek ona beraha vermek yerine Yaakov olan ismini Yisrael ile değiştirir ki bu da açıklamaya muhtaçtır.

Aile içinde: Öncelikle şunu söylemek gerekir ki her toplum, her millet mutlak kral olan Tanrı’nın vatandaşları gibidir. Pirke Avot üçüncü bölümünde insan için “haviv adam – sevgilidir insan” terimini kullanır. Çünkü Tanrı’nın imajında yaratılmıştır. Yisrael toplumundan beklenen ise Tanrı’nın “ailesi” gibi davranmasıdır. Bu bizlere onur verir ama büyük sorumluluklar da yükler.

Yahudi sabah kalktığı zaman onur giysisi olarak Talit giyer. Başına Tefilin takar. Bu onun tacıdır. Hanımefendiler bir kraliçeye yakışır bir eda ile davranır. Çünkü Tanrı böyle olmamızı ister. Yeşayau peygamber bizden beklenenin “untatih leor goyim – toplumlara ışık olarak verdim” pasuğu gereğince davranmamızdır.

Kısaca geçmişe bakış:Tanrı’nın Avraam’ı neden seçtiğini bir kez daha anımsadıktan sonra isimlere geri döneceğiz. Avraam Tanrı yolunda on tane denemeden geçer ve hepsinde başarılı olur. Onuncu denemeden sonra Tanrı ona artık kendisini seçtiğini bildirir. Şimdi sorun kendisinden sonra zinciri kimin devam ettireceğidir. Bu zincirin Yitshak ile devam edeceği “ki beYitshak yikare leha zara” cümlesi ile doğrudan Tanrı tarafından Avraam’a iletilir. Yitshak’ın iki oğlu içinde kimin devamı getireceği de önemli bir sorudur. Esav Behordur. Ancak Avraam’ın vefat ettiği gün Esav yemek karşılığı behor hakkını satar gibi görünse de asıl satış nedeni farklıdır. “İne anohi oleh lamut velama ze li behora – şimdi ölüme gidiyorum bana behorluğun ne faydası var.” Cümle Esav’ın durumu ön görmesi ile ilgilidir. Yitshak’ın takipçisi olmak birçok mitsvadan sorumlu olmak demektir. Bu mitsvaları izlemek de Esav için ölüm demektir. Bu sorumluluğun altına girmeye niyeti olmayan Esav ilk oğul hakkını seve seve Yaakov’a devreder. Daha sonra berahayı Yaakov alır. Esav üzüntüsünü “vayaakveni ze paamayim – beni iki kez takip etti” diyerek belli eder. Oradaki “ze” ifadesi bir nesne yani zamanında mercimek kaynayan tenceredir. Yaakov kuzuyu da aynı tencerede pişirmiştir. Bunun farkına varan Yitshak berahanın doğru kişiye verildiğini “gam baruh yiye” ifadesi ile teyit eder. Ancak Yaakov’un hakkının tam anlamıyla teslimi için yetser ara’nın da yenilmesi gereklidir. Melek Yaakov’u bertaraf ederek hakları Esav’a geri kazandırmayı amaçlar. Tan ağarana kadar Yaakov ile baş edemeyen melek geri çekilmek ister ancak Yaakov hakların teyit edilmesinde kararlıdır. Bu yüzden beraha ister. Melek de artık Yaakov isminin gerekli olmadığını takip edilecek bir hak kalmadığını söyler bunun için de ismini Yisrael olarak söyler. Bu isimde bir giz de vardır. Yisrael “yaşar  - le E.l – Tanrı karşısında dürüst” sözcüklerinin harfleri ile yazılır. Yaakov Tanrı karşısında dürüst olmuştur. Bu isim krallığın ve Avraam’dan beri süregelen zincirin Yaakov ile devam etmesi gerektiğinin onayı gibidir.

Sorun nedir?Antisemitizmin nedenini deştiğimiz zaman herhangi akılcı bir çözüme ulaşmak mümkün değildir. Rabiler bu hareketin amacının “kendi özümüzü korumak konusunda bizleri kendimize getirmek”  olduğunu söylerler. Bene Yisrael’in diğer toplumlarla bir sorunu yoktur. Sukot bayramında Bet Amikdaş’ta toplumlar için bereket ve mutluluk kurbanları adayan bizlerin onlarla bir sorunu olması mantıklı değildir. Kendimiz olduğumuzda diğer toplumların da bize zararı dokunmaz.

Şir Aşirim’in dizelerinde galutta yaşayan Bene Yisrael Tanrı’ya ağlayarak yakarmaktadır: “Agida li şeaava nafşi eha tire eha tarbits batsaorayim – koyunlarını öğle vakti güneşte bırakarak bizleri nasıl gözlediğini Seni çok seven bizlere söyle.” Galut yıllarında bu kadar sıkıntı çeken bizlere neden hala sıkıntı verdiğini anlayamıyoruz. Bu sıkıntıların sebebi nedir? Çünkü bir çoban koyunlarını güneşin altında bırakmaz onları rahatlatmak için gölgeye çeker ama biz hala güneşin altındayız.

Tanrı bizlere “ayafa banaşim – hanımlar içinde güzel olan” ifadesiyle seslenir. “İm lo tedei lah ayafa banaşim tsei lah beikve atson uri et gediyotayih al mişkenot aroim.” Açıklama katarak anlamaya çalışırsak şuna ulaşırız:  Eğer Bana nasıl döneceğinizi bilmiyorsanız ey güzel toplumum bin bir fedakarlıkla Ben’im yolumdan ayrılmayan önceki nesillere ve Ben’im yolumda ilerlemek için çaba gösteren ve bu yolda ilerleyen gelecek nesil anlamındaki çocuklara bakın.

Dürüst olabilmek: Bir anektot paylaşalım: Vali ile iş yapan dürüst bir Yahudi yaptığı işlerden oldukça para kazanmaya başlar. Günün birinde vali Cumartesi günü büyük bir kermes düzenlemeye karar verir. Bu kermeste çok iyi para kazanacağını söyleyerek Yahudi’yi de davet eder. Yahudi bunun imkansız olduğunu ve Şabat gününü ancak bir yaşam tehlikesi durumunda ihlal edebileceğini güzel bir dille ama kesin olarak valiye iletir. Çevresi “bir kerecik” Şabat ihlalinden bir şey çıkmayacağını söylese de adam kendi gibi olmaya devam eder. Motsae Şabat şehrin valisi kalabalık bir ekiple evine gelir ve masanın üzerine oldukça yüklü bir miktar para bırakır. Şaşıran Yahudi’ye durumu şöyle anlatır.

“Şehir meclisinde her zamanki gibi sizin adınız da geçti. Ben sizin dürüstlüğünüzü överken diğer üyeler her dürüstlüğün satın alınabileceğini söylediler. Biz de bahse girdik. Ben senin lehine herkesin koyduğu miktarın tamamını sürdüm. Amacımız seni sınamak ve Şabat gününü ihlal etmeni sağlamaktı. Halbuki sen sağlam durdun ve ben bahsi kazandım. Bu da senin hakkındır.”

Kısacası kendimiz olduğumuz zaman bize zarar vermek isteyenler bu cesareti gösteremeyeceklerdir. Hatta bizim yanımızda durmayı kendileri için kazançlı kabul edeceklerdir. Bütün olay Yisrael isminde olduğu gibi “yaşar” olmaktan geçmektedir.   

 

DİVRE TORA
Rav Selim Eskenazi
"İm Lavan garti..."

Yaakov Avinu, insanın hayatında yaşayabileceği en büyük testlerden birine yakalanır. Kayınpederiyle beraber aynı evde yaşamak. Hem de 20 sene!!! Bu yetmezmiş gibi dünya üzerindeki gelmiş geçmiş en düzenbaz insanlardan biriyle aynı çatıyı paylaşmak...

Raşi şöyle açıklıyor:

"İm lavan garti", Yaakov Avinu bizlere Lavan'la beraber yaşadım ama "taryag mitsvot şamarti" Tora'nın 613 mitsvasını yani tamamını yeni getirdim demektedir. "Velo lamadti mimaasav areşaim" ve aynı evde yaşamama rağmen Lavan'ın kötü davranışlarından öğrenmedim. 

Alaha olarak Rambam tsadiklerle yaşamanın, kötülerden uzak durmanın öneminden bahsetmektedir. İnsanoğlu doğası olarak ister istemez etrafındaki iyi ve kötü etkenlerden etkilenmektedir.

Parfüm dükkânına giren kişi istemese de parfüm kokularıyla dükkândan çıkacağı gibi aynı şekilde tabakhaneye girip çıkan bir kişinin de orda ki kokularla çıkacağı aşikârdır.  İnsanoğlu böyle bir doğaya sahipken nasıl Yaakov Avinu içinde bulunduğu kötü ortamdan etkilenmemiştir?

Raşi'nin bu yaptığı açıklamayı 2 kademeli olarak öğrenen Hahamlarımız vardır. Yani Yaakov Avinu mitsvaları korumakla kalmamış, Lavan'ın kötü davranışlarından da öğrenmemiştir. 

Biz farklı bir açıklama yapacağız. 

Raşi bizlere diyor ki: Mitsvaları gerektiği tüm detaylarla uygulamanın sonuçlarından bir tanesi karakterin mükemmelleştirilmesidir. "Tüm mitsvaları tamamen yerine getirmek, kötü davranışlarından öğrenmemenin ve etkilenmemenin de sebebidir. 

Hafets Hayim, insanın dilini korumasının ve dedikodudan kaçmanın önemini ve kurallarını öğrettiği çok değerli bir eser yazmıştır. İnsanları kırmamak, üzmemek, kandırmamak gibi karakter düzgünlüğünü gerektiren insanla insan arasındaki olması gereken saygılı ilişkiyi konu alan eserlerin sayısı da gün geçtikçe ciddi bir şekilde artmaktadır.

Yaakov Avinu her bir birim anda Tora öğrenimi ve mitsvaları uygulamakla uğraştığı için çevresindeki kötü davranışlarından öğrenme tehdidinden korunmuştur. 

Masehet Sota'da diyor ki: Tora öğrenen bir kişi hem öğrenimle meşgul olduğu zaman, hem de öğrenimle meşgul olmadığı zaman, Yetser ara'nın etkilerinden korunmaktadır. Mitsva yapan bir kişi, mitsvayla meşgulken yetser aradan korunurken, mitsvayla meşgul olmadığı anda, o kişi yetser aradan korunmaz.

Çevremizdeki kötü etkilerden korunmanın en iyi yolu tsadiklerin olduğu bir çevrede yaşamaktır. Bizim ve çocuklarımız için en iyisi budur. Eğer kendimizi ister istemez tsadiklerin olmadığı ortamlarda buluyorsak, Tora öğrenimine yapışalım, mitsvaları ciddiyetle yerine getirmeye çalışalım ki Aş-em de bizleri kötü etkilerden korusun. 

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Kaynatılmış şaraba ne beraha söylenir?

Babil in son Geonimler’inden olan 11 yy Pumbedita Yeşivasında bulunan Rav Aygaon kaynatılmış şarabın şarap sıfatını taşımadığını iddia eder. Şarabın değeri düştüğü için bu Rabiye göre berahası “agefen” değil, “şeakol”dür. Hatta Rambam ve Rabi Yitshak Alfasi aynı fikirdedirler. Ancak Talmud Pesahim 109’da Tosfot söyle der: Şarap özelliği tam gitmemiştir ve berahası “agefen”dir.

Cezayir de yaşayan büyük Rabi Şlomo ben Semah kaynatmanın ancak reçel kıvamına geldiği zaman “şeakol” olduğunu söyler. Bu yüzden de kaynatılmış şarap her durumda “agefen”dir. (Baruh ata Ad… E.loenu meleh aolam bore peri agefen) Bu gün için pastörize olan bütün şaraplar için beraha yazdığımız üzere “agefen”dir.

 

KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
Rav İsak Alaluf
מנורה – MENORA

Bet Amikdaş’ya yer alan kutsal objelerden biridir. İlk olarak Mişkan’da yekpare altından imal edilmiştir. Yedi kollu şamdan görünümünde olan Menora Mişkan ve Bet Amikdaş’ta “kodeş” dediğimiz orta bölümde bulunur. Menora’nın konumu güneye doğrudur. Menora birçok şey gibi bilgeliği simgeler. Amida duası sırasında Menora’nın konumlandığı güneye doğru hafifçe dönmek kişinin “bilge” olmayı arzuladığını gösterir. Menora Şabat gününü de temsil eder. Ortadaki mumun yani Şabat’ın diğer bütün mumların kaynağı olduğuna dolayısı ile de Şabat’ın günler arasında kaynak durumunda bulunduğuna işaret edilir. Menora çok özel bir zeytinyağı ile yakılır. Yakma onuru Levi kabilesinden Kohen ailesine verilmiştir.

 

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

Sefer Ahinuh’ta 10 numara ile verilen “Mısır çıkışını on beş Nisan gecesi anlatma” mitsvasından söz edeceğiz. Her kişi kendi dilinin yettiği oranda bu mucizeleri gerçekleştiren Tanrı’ya övgüler sunmak ve O’nu yüceltmekle yükümlüdür. Şemot 13/8’de söylendiği gibi “veigatda levinha – oğluna anlatacaksın.” Mehilta adlı kaynak bu öğretiden hareketle matsa yendiği anda bu konuda izahat vermenin ve Mısır çıkışını anlatmanın yükümlülüğünden söz eder. Burada sözü edilen “oğul” sadece erkek çocukları değil herkesi kapsar. Kişi bunları anlatırken ağzından çıkan sözcüklerin dinleyenlerin kalbini uyandırması konusunda hassas olması gerektiğini bilmelidir.

HAFTANIN SÖZÜ

“Bundan sonra isminin Yaakov olmasına müsaade etme, ismin Yisrael olmalı”. Bu şu anlama gelir: “İnsanların seni böyle çağırabilecekleri şekilde hareket et”. Bir prens ol. Asil ol. Dik ol. Kendin ol. Başkası gibi olmaya özlem duyma. (Rabi Lord Jonathan Sacks – Covenant and Conversation sayfasından alıntıdır.)