Bu Hafta İçin Saatler

12 KİSLEV

Gelecek Hafta İçin Saatler

Şabat

Başlangıç

Bitiş

5781

Şabat

Başlangıç

Bitiş

Yeruşalayim

16:00

17:14

-----

Yeruşalayim

15:59

17:14

Tel Aviv

16:15

17:15

28 KASIM

Tel Aviv

16:15

17:15

İstanbul

17:23

18:01

2020

İstanbul

17:21

18:01

İzmir

17:31

18:19

İzmir

17:30

18:19

VAYETSE-ויצא




Peraşa Özeti
[www.chabad.org]
(Bereşit 28:10-32:2)

Esav'dan kaçan Yaakov Beer-Şeva'dan ayrılır ve annesinin ailesinin yaşadığı yer olan Haran'a doğru yola çıkar ve Moriya Dağı'na ulaşır. Burada uyur ve yeryüzü ile gökler arasında uzanan bir merdiven üzerinde inip çıkan meleklerle ilgili bir rüya görür. Tanrı kendisine Erets-Yisrael'i vaad eder, büyük bir milletin babası olacağına ve onu koruyacağına dair söz verir. Yaakov uyanır ve eline geçen her şeyden Tanrı için onda birlik bir bölüm (Maaser) ayıracağına dair adak adar.

Sonunda Haran'a ulaşır ve kuyu başında kuzini Rahel ile karşılaşır. Rahel'in babası Lavan'la, yedi yıllık çalışma karşılığında Rahel ile evlenme konusunda anlaşır. Ancak Lavan, Rahel'in yerine Lea'yı geçirerek Yaakov'u aldatır. Yaakov Rahel ile de evlenmek için yedi yıl daha çalışmayı kabul eder. Lea dört oğul doğurur - Reuven, Şimon, Levi ve Yeuda. Bunlar Bene-Yisrael'in ilk kabileleridir. Rahel ise kısırdır ve Yaakov'a kendi veremediği çocuğu kazandırmak için, hizmetçisi Bila'yı Yaakov'a üçüncü eş olarak verir. Bila Dan ve Naftali'yi doğurur. Bu arada doğurmaya ara veren Lea da aynı amaçla kendi hizmetçisi Zilpa'yı Yaakov'a eş olarak verir ve Zilpa da Gad ile Aşer'i doğurur. Daha sonra Lea tekrar doğurmaya başlar; oğulları Yisahar ve Zevulun ile Dina adını verdiği kızı doğar. Tanrı sonunda Rahel'i bir oğulla mübarek kılar. Yosef doğar.

Yaakov Lavan'dan ayrılmaya karar verir, ancak Yaakov'un kendisine kazandırdığı zenginliğin farkında olan dayısı onu göndermeye yanaşmaz. Kendisiyle bir iş anlaşması yapar. Bu yıllar boyunca Lavan Yaakov'u oyuna getirmeye çalışsa da başarılı olamaz; Yaakov gittikçe zenginleşir. Altı yılın sonunda Lavan'ın, servetine göz dikmeye başladığını hisseden Yaakov ailesini alır ve Lavan'a haber vermeden Kenaan'a dönmek üzere yola koyulur. Onları takibe koyulan Lavan, rüyasında Tanrı tarafından Yaakov ve ailesine zarar vermemesi yönünde uyarılır. İki taraf bir antlaşma yapar ve Lavan evine döner.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf
Şifa Getiren Doğruluk Güneşi

Çıkış: Yaakov Avinu anne ve babasının emrine uyarak Beer Şeva’dan Haran’a doğru yola çıkar. Peraşamız burada Yaakov’un tam bir kaçış halini vurgulama yerine “vayetse – çıktı” ifadesini kullanır. 

Baskı altında dahi kişinin hatırlamakla zorunlu olduğu iki kavram vardır. Birincisi Tanrı inancı yani “emuna” diğeri Tanrı’ya güven yani “bitahon”. Bu iki kavram konusunda oldukça donanımlı olan Yaakov da Beer Şeva’dan çabuk ama panik olmadan “çıkmıştır”. Yaakov Tanrı’ya güvenmektedir. Elinden ne gelirse yaptıktan sonra artık Tanrı’ya güven içinde hayatın akışını izlemektedir. Yaakov Beer Şeva’dan çıktığında Tora bunu belirtmek ihtiyacını hisseder. Çünkü bir şehirde olan “tsadik” oradan ayrıldığında bereketini de beraberinde götürür. Bu noktada “tsadik” olarak kimi gördüğümüzü de anlatmaya çalışalım. Bir tsadiğin bir takım şeyleri yerine getirmesi gerekir. Elbette hata yapar. Pasuk “Şeva yipol tsadik ve kam – bir tsadik yedi kere düşer ve kalkar” demektedir. Bu tsadik Tanrı’ya karşı olan mitsvalarında dikkatlidir. Bu kişi aynı zamanda eş değerde insanlara karşı olan mitsvaların da takipçisidir. 

Tsadikler:Aslında tsadiklerin karşılaştığı zor bir durum vardır. Özellikle teşuva yapanlar ilk zamanlardaki heyecan ve şevklerini zamanla kaybederek rutine girerler. Bu kaybın aslında ruhani ve doğal olmak üzere iki nedeni vardır. Ruhani nedene göre ilk başta Tanrı o kişiyi elinden tutar ve basamakları atlatarak en tepeye çıkarır ve o hazzı duymasını sağlar. Bu bir ödüldür. Ancak bu seviyeye gelmesi için de aşması gereken aşamalar vardır. O seviyeden aşağıya indiğinde ve seviyeleri yavaş yavaş aştıığnda ilk zamanki heyecanı duyamaz. Zaman içinde tekrar o mutluluğa kavuşur ama bunun için zaman ve sabır gereklidir. Doğal neden insanın tabiatını yansıtır. Her şey karanlık yani tanrısal yoldan uzak iken oradan kurtulmak için içimizdeki bütün dürtüler hareket ve heyecan halindedir. Karanlıktan çıktığımızda atılan adımların büyüklüğü azalır o zaman da iticilerin birlikte güç vermelerine ihtiyaç kalmaz. Bu da ilk günkü heyecanı azaltır. Bizlere düşen o heyecanı zaman zaman yenileyecek atılımlarda bulunmaktır.

Merdiven yansımaları: Yaakov’un rüyasının gerçekleştiği Moria dağı için Yaakov “Şaar Aşamayim – göklerin kapısı” demiştir. Bu geçiş ruhani dünyalarla cismani dünyayı birbirine bağlar. Dualar mutlaka bu kapıdan geçerek göklere ulaşır. Hangi dinden olursa olsun Tanrı’ya yapılan duaların geçiş noktası burasıdır. Rabi Eliezer Agadol kitabı Pirke De Ribi Eliezer’de gelecekte Yişmael oğullarının Mikdaş’ın yerinde bir tapınak inşa edeceklerini ve bu tapınağın Maşiah’ın günlerinden göklerden inecek Bet Amikdaş gelene kadar burada kalacağını öğretir. Maşiah günlerinde RaMHaL’in öğretisine göre Bet Amikdaş göklerden inecek ve bulunması gereken mevkide yerini alacaktır. Rabi Ovadya Yosef (Z’’L) “arenu bevinyano samehenu betikuno” cümlesini bu doğrultuda açıklar: Arenu bevinyano inşaatını görmekten söz eder. O da göklerden inmiş halidir. Samehenu betikuno son düzeltmelerin ve ufak tefek işlerin tarafımızdan yapılacağı şeklindedir.

Moria dağında görülen “merdiven” rüyasındaki merdiven ile ilgili birçok açıklama vardır. Bunu Rabi Hayim miVolojin’in bakış açısı ile anlamaya çalışacağız. Rabi Hayim, Nefeş Ahayim kitabında Zohar’ın ışığında Rabi Şimon bar Yohay’ın öğretisine yer verir. Ona göre bu merdiven “nişmat adam – insanın neşaması”dan başkası değildir. Çünkü kaynağı yukarıdadır. Kökü aşağıdadır. Aynı görüşe göre Neşama göksel kaynaklıdır ve sadece alt kısmı vücudumuzun içindedir. Kalan kısmı göklere doğru merdiven gibi yükselir ve Tanrı ile olan bağlantımızı sağlar.

Yaakov burada bu iniş ve çıkışı gördüğünün yanında bu toprakların onun nesline verileceğini öğrenir. Tanrı aslında bunun zamanını da vermektedir. Davranışlarımızla öncelikle kendimizi düzelterek ruhani dünyalardaki mutluluğun aşağıya inmesini sağladığımızda, Maşiah’ın günlerindeki ebedi mutluluğa ulaştığımızda bu topraklar ebediyen Yaakov’un neslinin olacaktır.   Her şey Yaakov neslinin kendini düzeltmesine ve kutsiyete erişmesine bağlıdır. Geula bu şekilde zamanında gelebileceği gibi daha erken de gelebilir. 

Diasporadaki krallıklar: Teilim 124. Mizmor diasporaların neler barındırdığını ve sonunu anlatması yönünden anlamlıdır. Rabi Hayim Vital tarafından yazılmış olan Ets Adaat Tov adlı Teilim’in açıklamalarını içeren kitapta Kabala’nın bu mizmor hakkındaki yaklaşımı da bulunur. Kitap Daniel peygamberin kitabının yedinci bölümünde yer alan yükselen hayvanların oluşturduğu kasırgayı, bunun sonundaki beşinci diasporanın kimliğini, nedenini ve sonunu anlatmaktadır. Daniel dört hayvanın yükselişini görür. Bunlardan biri aslandır ve Babil’i temsil eder. Ayı Pers sürgününü anlatırken Kaplan Yunan sürgününe işaret eder. Peygamber dördüncü hayvanın ne olduğunu anlatamaz çünkü garip bir görünüşü vardır. On tane boynuza sahip olması dünyada kalacak on devleti gösterir. Bunların içinden çıkan insan gözlerine sahip dili kibirle konuşan bir boynuz beşinci en zor ama en son sürgüne işaret eder ki bu da Yişmael sürgünüdür.

Şimdi mizmorun cümlelerine bakalım: “Tanrı eğer bizimle olmasaydı insanlar bize karşı ayaklandıklarında bize karşı öfkeleri kızıştığı zaman bizleri canlı yutarlardı.” Bu cümleler bütün diasporalar için geçerlidir. Yişmael görüşünün özellikle altı gün savaşı ve Kipur harbinden sonra hayalini kurmaktan vaz geçmedikleri şey Erets Yisrael’i yeniden ele geçirmek ve bizleri denize dökmektir. Pasuk şöyle demektedir: “O zaman sular bizi boğar, seller canımızı aşardı. O zaman azgın sular canımızı aşardı.” Ancak işler onların istediği gibi gitmeyecektir. Çünkü Tanrı bizimle beraberdir. İşte mizmor buna da yer verir: “Mübarek Tanrı bizi bir av gibi dişlerine sunmadı, canımız avcıların kapanından bir kuş gibi kaçtı, kapan kırıldı ve bizler hürüz.” Rabiler son cümlenin altını genel bir kural olarak çizerler: “Ezrenu beşem Ad… ose şamayim vaarets – yardımımız gök ve yeryüzünün yaratıcısı Tanrı’nın adındadır.”

Şifa Getiren Doğruluk Güneşi: Malbim Midraş Teilim’e dayanarak dünyada üç “dünya savaşının” olacağını sonuncusunun da sebebinin “din” olacağını öğretir. Burada sorulabilecek mantıklı bir soru neden Tanrı’nın Gog ve Magog savaşına gerek gördüğüdür. Bunun için sebeplerden biri Tanrı Bene Yisrael’e tarih boyunca eziyet çektirenlere gerekli cevabı verecektir. Bunu teker teker yapmaktansa hepsini Yeruşalayim’e karşı harekete geçirip birbirlerine düşmelerini sağlayarak gerçekleştirecektir.

Günlerin sonunda öngörülen dinler arası savaşta bizim zarar görüp görmeyeceğimiz kendi davranışlarımıza bağlıdır. Zaman teşuva zamanı olduğundan doğru yolu bulanların zarar görmemesi tesadüf değildir. Dinlerin savaşı sırasında bize olacaklar ile ilgili öngörüyü Malahi peygamber 3/20’de şu sözlerle öğretmektedir: ”Vezorha lahem yire şemi şemeş tsedaka umarpe bihnefeha - ama siz adıma saygı gösterenler için ışınlarıyla şifa getiren doğruluk güneşi doğacaktır.” Amen.

DİVRE TORA
Rav Albert Gerşon

Peraşamızda, Yaakov Avinu'nun, kayınpederi Lavan'la olan tecrübeleri anlatılır. Yaakov Avinu tam 63 yıl boyunca '" İş Tam Yoşev Oalim" Yani saf, dürüst ve kendini öğrenime adayan biriydi. Rahel annemizle karşılaştığında,  Toramız’da “Yaakov Rahel'e babasının kardeşi olduğunu söyledi " şeklinde bir cümle yazmaktadır. 

Megila Gemara’sı 13 'te, Yaakov ve Rahel arasında geçen konuşmanın ne olduğu yazmaktadır. Yaakov, Rahel'e "benimle evlen" demiştir. Rahel de ona " tamam ama benden büyük bir kız kardeşim var ve ben babamdan çekinirim, o dürüst biri değildir." şeklinde cevap vermiştir. Yaakov bunun üzerine Rahel'e "ben senin babanın kardeşiyim" şeklinde kim olduğunu söyler. Halbuki Yaakov Rahel'in halasının oğlu yani kuzeniydi. 

 Midraş bize bu anektodla ne öğretiyor acaba? Yaakov'un bu tavrı Tora’ya göre “iş tam” yani saf ve masum biri olan Yaakov'a uygun mu? Saf ve masum biri olmak herkesin onu kandırmasına izin vermek değildir. Dürüst olmayanlara karşı nasıl davranmak gerektiğini bilmek gerekir. Şemuel 2 (22:27) ' de yazdığı gibi " Im Navar Titbarar, Veim İkeş Titpatal." 

Belki bir hikaye bunu daha iyi anlamamızı sağlar Hoze Mi Lubliln adlı Ravın, saflığı ile tanınan iyi bir öğrencisi vardır her şeyini tsedaka olarak fakirlere dağıtırdı o kadar ki,  kendisi bazen ihtiyaçlı duruma düşerdi.  Rav Mi Lublin onu uyarır ve der ki "oğlum Rabilerimiz bize şunu öğretir, tsedaka vereceğin zaman en fazla sahip olduğunun %20 si kadar verebilirsin daha fazla değil yoksa Tanrı’nın sana verdiğini kabul etmemiş gibi olursun." Öğrencisi   Rabiye "Tora’mız,  bize “vermelisin” demiyor mu? Ben fakirlere dağıttıkça hiçbir zaman ihtiyaçlı olmayacağım Tora’da yazdığı gibi “Tamim Tiye İm Elokeha " daima Tanrı’nla birlikte ol" ben bu emri yerine getiriyorum ve yarınımı düşünüp üzülmüyorum.”  Rav ona gülümser ve şöyle cevap verir "Tam biri olmak yani saf ve masum biri olmak çok büyük bir meziyettir ancak Pesah Agadada 4 tip çocuk sıralanırken ilk sırada Haham yani bilge çocuk vardır Tam saf olan ise sondadır." Öğrenci, Rav’a bunun üzerine Yaakov Avinu örneğini verir "Yaakov Avinu için Tora Tam olduğunu yazmıyor mu?" Rav da ona "Yaakov için İş Tam yani masum kişi yazıyor,  sadece Tam yani masum yazmıyor. " Rav ne demek istediğini şöyle açıklar, "Yaakov özelliği gereği her zaman Tora’nın gerektirdiği masumlukla ve dürüstlükle hareket ederdi ancak Lavan gibi bir düzenbazla karşılaşınca her şeyini ona kaptırmamak için saf değil bilge olması gerekiyordu. Saflık Tora öğrenim için ideal ama Tora kurallarına göre yaşamak için yetmez  bilge olmak gerekir. Maase Avot Siman Labanim Atalarımızın eylemleri bizlere rehberdir. ŞABAT ŞALOM UMEVORAH 

GÜNLÜK YAŞAMDAN
(Kaynak: www.hidabroot.org)
Rav İzak Peres

Kaşer yemeyen zimuna (birkat amazona davet) iştirak eder mi?

Üç kişi yemek yediği zaman divre tora ve zimun yapılmalıdır. Yiyenlerden bir tanesi kaşer yemediyse eğer ve bunu doktor talimatı ile yaptığını söylese dair yediği yiyeceğe beraha söylemekten muaf olduğu gibi zimuna da iştirak etmez. Ancak zamanla ilgili bir ihlal gerçekleşmişse eğer; örneğin etten sonra beklemeden sütlü yemiş olması, et ve süt yasak olmamasına rağmen rabilerin uyarısını ihlal etmesi durumunda zimuna katılabilir.

KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
Rav İsak Alaluf

 בדיקתחמץ – BEDİKAT HAMETS

Pesah öncesi Nisan ayının on dördü olan gece hava karardıktan sonra gerçekleştirilen bir mitsvadır. Evdeki hametsin mum ışığında aranması ve bulunan hametsin ertesi gün “biur hamets” adı ile yakılması anlamına gelir. Birçok görüşe göre evin belirli yerlerine önceden on parça hamets yerleştirilir. Bunun amacı temizlenmiş evde hiç hamets bulunmaması durumunda söylenen berahanın boş yere söylenmemesidir. Hamets kontrolünden sonra “kal hamira” ifadesi ile başlayan ve hametsleri iptal eden ifade anlayarak okunmalıdır.

MİTSVALARI TANIYALIM
Rav İsak Alaluf

Bu hafta yine Pesah ile ilgili bir mitsvayı tanıtıyoruz. On beş Nisan akşamında ekmek olarak matsa yeme zorunluluğu vardır. Şemot 12/18’e göre “baerev tohelu matsot – akşam matsa yiyeceksiniz” demektedir. Rabiler bu akşamın on beş Nisan akşamı olduğunu öğretirler. Bu mitsva da korban Pesah gibi Mısır’da yer alan mucizeleri anımsamayı amaçlar. Sefer Ahinuh 8 numara ile verdiği bu mitsvanın dadınlar ve erkekler için geçerli olduğunu söyler.

HAFTANIN SÖZÜ

"Ulusal özgürlük"; halkın, kendi tarihindeki yol boyunca yeteneklerini geliştirme konusundaki iç özgürlüğü değilse, nedir? (Ahad Aam)