Bu Hafta İçin Saatler 23 ELUL Gelecek Hafta İçin Saatler
Şabat Başlangıç Bitiş 5780 Şabat Başlangıç Bitiş
Yeruşalayim 18:14 19:26 ----- Yeruşalayim 18:05 19:16
Tel Aviv 18:29 19:28 12 EYLÜL Tel Aviv 18:20 19:18
İstanbul 19:06 19:44 2020 İstanbul 18:54 19:31
İzmir 19:04 19:53   İzmir 18:53 19:42

NİTSAVİM- נצבים

VAYELEH-וילך



19-20 EYLÜL 2020 ROŞ AŞANA

Peraşa Özeti

[www.chabad.org] 
(Devarim 29:10-30:20)

Nitsavim perasaşında Yahudi inancının bazı en temel esasları yer alır: 

Yisrael'in birliği: "Sizler - hepiniz - Tanrı'nın önünde hazır duruyorsunuz: Kabile başkanlarınız, yaşlılarınız, memurlarınız - Yisrael'in tüm erkekleri; çocuklarınız, eşleriniz, kampınızdaki Ger (Yahudi olmuş kişi); oduncundan su çekenine kadar" (Devarim 29:9). 

Gelecekteki kurtuluş: Moşe, Yisrael'in Tanrı'nın emirlerini terk etmesi durumunda tecrübe edeceği sürgün ve perişanlık hakkında uyarıda bulunur, ama ardından en sonunda, "Tanrınıza geri döneceksiniz... Eğer kovulmuşların gökyüzünün ucundaysa [bile], Tanrı seni oradan toplayacak... Ve Atalarınızın miras aldığı Ülke'ye getirecek" (Devarim 30:4). 

Tora uygulaması: "Bugün sana emrettiğim emir, senin için ne ulaşılmazdır ne de uzaktır. Gökyüzünde değildir... Denizin öbür kıyısında değildir... Aksine sana çok yakındır; onu yerine getirmen için, ağzında ve kalbindedir" (Devarim 30:11). 

Seçim özgürlüğü: "Önüne hayat ve iyiliği, ölüm ve kötülüğü koydum; böylece sana bugün Tanrı'yı sevmeni, O'nun yolundan yürümeni ve emirlerine uymanı emrediyorum... Yaşam ve ölümü koydum önüne - berahayı ve laneti. Yaşamı seçmelisin!" (Devarim 30:19). 

Vayeleh ("gitti") peraşası, Moşe'nin dünyevi yaşamının son günlerini anlatır. "Bugün yüz yirmi yaşındayım" der halka, "artık çıkıp gelemeyeceğim". Liderliği Yeoşua'ya devreder ve daha sonradan güvenli bir şekilde Aron Aberit'te saklamaları için Leviler'e vereceği Tora rulolarını yazar (ya da yazmayı tamamlar).

"Akel - Tüm halkı toplama" mitsvasına yer verilir: Her yedi yılda bir, Şemita döngüsünün ilk yılındaki Sukot'ta, tüm Yisrael bütün halkı - erkek, kadın ve çocuklar - Yeruşalayim'deki Bet-Amikdaş'ta toplanmalı ve kral orada halka Tora'yı okumalıdır.

Peraşa, Bene-Yisrael'in Tanrı ile olan antlaşmasına sırt döneceğini, bunun sonucunda Tanrı'nın, Yüzü'nü gizleyeceğini söyleyerek son bulur. Ama Tanrı, Tora'nın sözlerinin gelecek nesillerde hiçbir zaman unutulmayacağı teminatını da verir. 

KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ

רבות  לשנים תזכו- TİZKU LEŞANİM RABOT

Bu ifade temel olarak Roş Aşana bayramında kullanılır. Nice yıllara erişmeyi temenni eder. Roş Aşana ve Kipur gibi “Ulu Günler” zamanında “Hag Sameah” ifadesi kullanılmaz. Çünkü bu günlerde “Hag” olmasını sağlayacak “Korban Hagiga” getirilmez. Onun için Roş Aşana ve Kipur “Hag” değildir. Bu yüzden Roş Aşana günlerinde “Tizku Leşanim Rabot” ifadesinin kullanılması yaygındır. Kipur gününün final duası olan Neila’da bir bölüm bu ifade ile başlar.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK

Rav İsak Alaluf
BU MESAJ HEPİMİZE 

Hepiniz buradasınız. Hatta burada olmayanlar için bile bu mesajın değeri var. Çünkü pasuk “veet aşer enenu po imanu ayom – burada olmayanlar bile burada bizimle beraberler” demektedir. Burada kullanılan ifadelerin tamamı “dik durma” üzerinedir. Tanrı bizleri toplum olarak “ayağa kaldıracaktır” ifadesi ilginçtir. Çünkü toplum olarak “ayağa kalkmaktan” ziyade toplum olarak “bulunma” ifadesi daha mantıklıdır. Ancak burada toplum olmak ile Tanrı’nın toplumu olmak arasında belirgin farkları görmek gerekir. Eğer kralın Tanrı’nın toplumu olmaya adaysak dik durmayı O’nun izinde yürümeyi de bilmemiz gerekir.  

İnsanın Yolu: Her şeyden önce neden “E.loim” sözcüğünün tekil olmadığına bakmak gerekir. Bu ifade “baal kol akohot kulam – bütün güçlerin sahibi” anlamına gelmektedir. Mitolojide yer alan her madde veya kavram için farklı tanrı veya güç olması Yahudilik için geçerli değildir. Bütün güçlerin Tek hakimi ve yaratanı olduğu için bu isimle de bilinir ve tanınır. Tanrı “naase adam – insan yapacağız” sözünü meleklere değil bütün canlılara söylemiştir. İnsan yaratmadan önce bütün canlıları yaratan Tanrı her birine bir özellik vermiştir. Sözgelimi tavşan korkaktır ve bununla yaşar bununla ölür. Bunu değiştirmez. Aslan cesur ve güçlüdür. Kaplan cesaretlidir. Zaten Yeuda ben Tema Pirke Avot’ta Mişna’da bir kaplan kadar güçlü, bir geyik kadar hızlı, bir aslan kadar cesaretli ve bir kartal kadar hafif olmaktan söz etmektedir. İşte insanoğlu bütün bu özelliklerin sahibidir eğer amaç Tanrı’nın isteklerini yerine getirmek, O’nun yolundan gitmekse bu özelliklerin her birini hayata geçirebilir. Mişna bu özelliklerin farkında olmasak da bizlerde olduğunu anlatmaktadır. Vilna Gaon’u insanın bütün canlıların özel özellikleriyle yaratıldığını anlatmaktadır. Bazen insan kendini zayıf hisseder ve motivasyon düşüklüğü vardır. Ancak bu eksiklik eğer insan isterse giderilebilir. 

Nasıl Olmak Lazım? Pirke Avot’ta yer alan bir başka Mişna’da eve zanav laarayot veal tiye roş leşualim – aslanların kuyruğu ol da tilkilerin başı olma” şeklinde bir uyarı içerir. Tilki ile aslan arasındaki farka bakalım. Tilki görkemli görünümünün yanında özelliklerinden dolayı her zaman kuşku ve korku içindedir. Başı her bir taraflara bakar durur. Kendinden emin değildir. Halbuki aslan kendinden daha güçlü biriyle bile mücadele etmeye hazırdır. Başı sağa sola bakmaz kendi doğrultusunda gider. İşte bu yüzden kendinden emin aslanların kuyruğunda olmak emin olmayan hep dönmek zorunda olan tilkilerin başı olmaya yeğdir. 

Gaon mi Vilna’nın bu açıklamasına göre dünyada ne varsa insanda da o vardır açıklamasına ulaşmak mümkündür. Sanki insan dünyanın bir minyatürüdür. Dünyadaki nehirler insanın damarları gibidir. Tuzlu su kaynakları insanın gözyaşlarında ortaya çıkar. Kısacası dünyada ne varsa insanda bulunması hayret verici olmaz çünkü Tanrı insanı yaratırken doğada bulunan her şeyin insanda olmasını sağlamıştır. Böyle olunca insanın bu konuda inançlı olması da gerekir. Kendine inanç olmadan bu güven sağlanmadan bir sonuca ulaşabilmek mümkün değildir. Onun için Moşe Rabenu hayatının sonunda hepimizin orada olduğunu ve Tanrı’nın bizleri toplum olarak ayakta ve dimdik, kararlı görmek istediğini bildirmektedir. 

Rabiler peraşa düzenini getirirken belli peraşaların belli zamanlarda okunmasını sağlamışlardır. Bu düzen hiç değişmemiştir. Bilinmelidir ki Nitsavim peraşası da her zaman Roş Aşana bayramından önce okunur. Buradaki amaç kalpleri uyandırmaktır.  

Yargı Günü: Bilindiği gibi Roş Aşana gününde herkes Tanrı’nın önünden tek tek geçmektedir. Doğal olarak herkes Tanrı huzurunda farklı bir şekilde hatırlanır ve yargıya tabi tutulur. Geçmişi yargılanarak geleceği şekillendirilir. Günahları bile olsa teşuva, Tefila, yisurin gibi etmenlerle saflaştırılmaya gayret edilir. Gerek Arizal, gerekse RaMHaL gibi Kabala bilgeleri Yahudi bayramlarının çok özel oldukları konusunda hemfikirdir. Yahudi bayramları sadece geçmişi anmak için özel değildirler. O günde dünyaya büyük bir bereket ve mutluluk inmiştir. Tarihimizdeki birçok mucize “bayram” olarak adlandırılmaz. Onlar anlık veya günlük mucizelerdir. Halbuki bayram olarak kutladığımız o günler her sene yeniden dünyaya o bereket ve mutluluğun indiği günler olmuştur. Roş Aşana gününde insan yaratılmıştır. O günde yanlış yapmış ve affedilmiştir. Ceza görmüş ama yaşamaya devam etmiştir. Bu yüzdendir ki yaratıldığı günde insana yenilenme hakkı verilmektedir. O potansiyel dünyaya inmektedir. İnsan bir şans daha elde etmekte ve potansiyelini ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. 

Antwerp şehrinden Rabbi Chaim Kreiswirth büyük bir bilge ve otorite olarak tanınır. Holocaust döneminde kamplarda bulunmuş ve kurtulmayı başarmıştır. O günlerde sıkıntı içinde bulunurken bir adam yanına yaklaşır ve yaşayacak çok zamanı olmadığından bir sırrını paylaşmak ister. Adamın İsviçre bankalarında büyük bir serveti vardır ve bir gün ailesinden birinin buna sahip olmasını istemektedir. Bu sırrını ve kodları Rabiye veren adam kısa bir süre sonra hayatını kaybeder. Rabi çok uzun yıllar bu sırrı kimseyle paylaşmaz. Tsedaka mitsvasını yerine getirdiği bir günde yanına berbat kılıkta biri tsedaka için yaklaşır. Konuşma sonunda o gencin kampta hayatını kaybeden zengin adamın oğlu olduğu ortaya çıkar. Rabi önce genci hazırlar daha sonra da servetin detaylarını vererek buna kavuşmasını sağlar. Genç bu detayları bilmeden de zengindir ama bunun farkında değildir. 

Benzer şekilde bizler de kainatın küçük bir modeli olarak birçok potansiyele sahibiz. Ancak bunun ya bilmeyiz ya da bilmeye yanaşmayız. İşte Roş Aşana günü bu farkındalığın gelişmesi için maddi değilse bile manevi anlamda zenginleşmek için anahtar bir gün konumundadır. 

“Zohrenu lehayim, meleh hafets bahayim, kotvenu besefer hayim lemaanah E.loim hayim – bizi yaşam için hatırla, yaşamı isteyen kral, bizi yaşam kitabına Sen’in için yaz.” 

Bizlere yaşam ver ki bizler gerektiği gibi Sana ibadet edebilelim. Bizlere parnasa ver ki doğru yolda bunları kullanabilelim. Bize sağlık ve iyilikler ver ki emrettiğin mitsvaları yerine getirebilelim. Amen. 

GÜNLÜK YAŞAMDAN

Kaynak: www.hidabroot.org
Rav İzak Peres

Kadiş duasına cevap vermek neden önemlidir?

Rabi Yeoşua ben Levi şöyle öğretir: Her kim ki bütün konsantrasyonuyla Kadiş sırasında “amen yee şeme raba mevorah lealam ulalme almaya...”şeklinde cevap verirse yetmiş senelik hakkında verilmiş olan olumsuz kararların silinmesine yardımcı olur. Bu cevabın yüksek sesle verilmesi de uygundur, ancak Hazanın sesinin bastırılmaması gerekir. Bu yanıtı vermek sadece birey değil toplum olarak da olumsuz kararların iptali için faydalıdır. 

‘’Bugün hepiniz, başınızdakiler, ileri gelenleriniz, görevlileriniz, erkekler, kadınlar, çocuklarınız, odununuzu kesen, suyunuzu taşıyan herkes Tanrı önünde duruyorsunuz.’’ 

Bu sözleri tüm halk önünde Moşe Rabenu söylemiştir. Bu sözleri Moşe Rabenu hangi amaçla söylemiştir? Raşi’nin açıklaması: Bir hafta önce okuduğumuz Ki Tavo peraşasında; Tanrı O’nun yolunda gitmediğimiz taktirde getireceği lanetleri okumuştuk. Doksan sekiz adet lanetleme. Çok ağır ve ürpertici sözlerdi. Halk çok korkmuş, biz bütün bunlara nasıl tahammül edebiliriz diye Moşe Rabenu’ya yakındılar. Moşe Rabenu onlara bakın, hepiniz Tanrı huzurunda dimdik duruyorsunuz. Tanrı’nın defalarca tekrar ettiği her zaman dürüst olun! Doğru yolu seçin! Yalandan uzaklaşın! Dedikodu yapmayın! gibi sözleri uygular ve barışık olursanız. .Tanrı’yı bütün canınızla, bütün kalbinizle severseniz her zaman mutlu ve bahtiyar yaşarsınız. Bilgelerimiz 

Nitsavim peraşasına TEŞUVA peraşası-tövbe peraşası adını vermişlerdir. Zira bu peraşada yedi kez teşuva konusunu Moşe Rabenu güzel hitabeti ile dile getirmiştir. Kendinizi sıkıntılar içinde göreceğiniz zaman siz ve çocuklarınız Tanrınıza döner bütün canınızla O’na uyarsınız size merhamet edecektir. Tanrı’nız üzerinize iyilik getirecek ve sizleri çoğaltacak. Sizin ve çocuklarınızın yüreğini değiştirecek ve sizler O’nu bütün yüreğinizle, bütün canınızla sevecek ve yaşayacaksınız. O zaman siz Tanrı’nın sözlerine kulak verip O’nun bütün arzularını yerine getireceksiniz. Tanrı el attığınız her işte sizi başarılı kılacak, bereket içinde yaşayacaksınız. Yeter ki Tanrı’nın sözünü dinleyin. 

Peraşamız konu olarak, aynı zamanda bu peraşayı Roş Aşana’ya çok yaklaştığımız bu hafta okumamız nedeniyle Teşuva  -Tövbe konusunu gayet açık ve anlamlı bir şekilde anlatmaktadır. Teşuva bir mitsvadır ve herkesin titizlikle uyması gereken bir mitsva. Moşe Rabenu şöyle diyor: Bu gün size ilettiğim bu mitsva hiç zor değil, aynı zamanda ulaşılması da gayet kolay. Göklerde değil ki, kim göğe çıkabilir? Denizin ötesinde değil, kim denizin ötesine gidebilir? Tanrı size çok yakındır, uymanız için ağzınızda ve yüreğinizdedir. 

Tişa Beav geçtikten sonra Roş Aşana’ya kadar yedi haftamız vardır ve bu yedi haftaya Şeva denehamata yani yedi teselli haftası adı verilir. Bu yedi haftada Yeşaya’nın teselli dolu sözlerini aftaralarımızda okuruz. Bir bilge olan Abudaram bu aftaraları sırası ile bir triyalogtur, Tanrı Yeşaya ve halk konuşur gibi sıralamıştır. 

  1. Nahamu Nahamu: Yeşaya artık teselli bulun der.
  2. Vatomer Tsiyon: Yeşaya Tanrı’ya döner ve halkın teselli bulamadığını söyler.
  3. Aniya soara lo nuhama: Tekrar Yeşaya Tanrı’ya halk fırtınalar içinde hiçbir teselli bulamıyorlar der.
  4. Anohi Anohi u menhemhem: Tanrı halka hitaben ben sizleri teselli ediyorum der.
  5. Roni Akara lo yalada: Halk Tanrı’ya her şeyimizi kaybettik nasıl teselli bulalım der.
  6. Kumi Ori Kiva oreh uhvod Aşen alayih yizrah: Tanrı halka hitaben kalk ışığım, ışığın sana geliyor. Tanrı’nın şerefi üstünde olacak
  7.  Yedinci hafta halk sevinçle: Sevineceğim kalbim Tanrı’nın neşesi ile dolacak. Roş Aşana’dan önce okuduğumuz aftaradan.

Tanrı neşe dolu ışık dolu sağlıklı bereketli bir yıl ihsan etsin. 

Şana Tova Umetuka…

HAFTANIN SÖZÜ 

Yeni yıl bereketiyle başlasın. (Ahot Ketana manzumesinden)