Bene-Yisrael'inMısır'dan çıkışına izin verdikten kısa bir süre sonra, Paroonları zorla geri getirmek üzere peşlerine düşer ve Bene-Yisraelkendilerini Paro'nun orduları ile deniz arasındakıstırılmış halde bulurlar...

Bene-Yisrael'in Mısır'dan çıkışına izin verdikten kısa bir süre sonra, Paro onları zorla geri getirmek üzere peşlerine düşer ve Bene-Yisrael kendilerini Paro'nun orduları ile deniz arasında kıstırılmış halde bulurlar. Tanrı, Moşe'ye asasını suyun üzerinde kaldırmasını söyler; deniz yarılarak Bene-Yisrael'in geçişine imkan tanır ve sonrasında, onları takip eden Mısır ordusunun üzerine kapanır.

Moşe ve Bene-Yisrael, Tanrı'ya şükran ve övgü içeren bir şarkı söylerler.

Çölde halk susuzluk ve açlık sebebiyle çeşitli kereler Moşe ve Aaron'aşikayette bulunur. Tanrı, Mara'daki acı suları tatlılaştırır, başka bir yerde de Moşe'nin kayaya asasıyla vurması sonucu kayadan su çıkar. Tanrı gökten Man adı verilen mucizevi bir yiyecek yağdırır. Man çöl boyunca her sabah tan vaktinden önce yağacaktır. Bunun yanında Tanrı her gece Yisrael kampına sülün sürüleri yollar. 

Bene-Yisrael'e, Cuma günler iki porsiyon Man toplamaları talimatı verilir; zira Tanrı'nın tam bir iş bırakma günü olarak belirlediği Şabat günü Man yağmayacaktır. Bazıları bunu dikkate almayıp Şabat sabahı Man toplamaya çıkarlar, fakat bir şey bulamazlar. Aaron az miktarda Man alıp, gelecek nesiller için bir tanık olması amacıyla bir kaba koyar.

Refidim'de halk Amalek'in saldırısına uğrar; fakat Moşe'nin duaları sayesinde Yeoşua'nın komutasındaki ordu saldırganları bozguna uğratır.

Şabatarvit duası hafta ortasına göre daha erken başlar. Arvit öncesi “Kabalat Şabat – Şabat gününün karşılanması” gerçekleşir. Bunun için Teilim 95 – 100 numaralı mizmorlar okunur. Bunlar altı tanedir ve haftanın günlerini karakterize eder. Hemen ardından Teilim 29. Mizmor okunur. Burada yedi kez “kol Ad… - Tanrı’nın sesi” ifadesi vardır ve yedinci günü çağrıştırır. “AnnaBekoah” manzımesinin ardından Şlomo Alkabets Levi tarafından yazılan “Leha Dodi” ilahisi okunur. Kabalat Şabat, Şabat gününün mizmoru olan Teilim 92 ve 93 ile tamamlanır. Bundan sonra Kadiş ile Arvit duasına geçilir.

Doğduğun gün Tanrı’nın dünyanın sensiz olamayacağına karar verdiği gündür. (Rabi Nahman de Breslev)

Bu Şabat gününde “denizin şarkısı” olarak bilinen “az yaşir” parçasını okuyoruz. Bilgeler bu parçanın “kavana” ile okunması durumunda ciddi anlamda günahlar için “kapara” sağlayacağını öğretirler. Bu parça “vayi li lişua” cümlesi nedeniyle “kavana” ile okuyanın kurtuluşa yakın olduğunu gösterir.

Şabat günüAmida’da söylenen beraha ile bayramlarda söylenen berahada farklılıklar vardır. Şabat günü “mekadeşaŞabat” berahası okunur. Bayramlarda ise “mekadeşYisraelveazemanim” berahası vardır. Bu farklılığa göre Şabat gününün kutsallığının bize ihtiyacı yoktur. Buradaki keduşa otomatik, Tanrı’dan doğrudan gelen özel bir durumdur. Altı gün geçer ve Şabat girer. Artık burada özel bir kutsallık vardır. Zohar’a göre bu kutsallık Tanrı’dan gelir. Yom Tov ise tarihlere bağlıdır. Bunu bilebilmek için RoşHodeş tayini gerekir. İki şahit yeni ay gördüğünü paylaşır. Rabiler inceler. Kabul edilir veya edilmez. Ne zaman kabul edilirse o zaman RoşHodeş üç kez “mekudaş” demek suretiyle ilan edilir. Yani bayramların belirlenmesinde “Yisrael” faktörü vardır. Bu yüzden beraha “mekadeşYisraelveazemanim” şeklinde olmalıdır.

Şabat günü dünyamıza gelen Keduşa bizim tarafımızdan bazen hissedilir bazen de hissedilmez. GemaraerevŞabat uğraş verenlerin Şabat günü yemek yiyebileceğini öğretir. Basit anlamı ile gerçekten Şabat günü hazırlık yapmak mümkün olmadığından çabanın Şabat öncesinde gösterilmesi gerekir.

Her hafta Keduşa dolu bir kaptan Tanrı üzerimize kutsallık yağdırmaktadır. Bu kutsallığı almak için de bir kap yani hazırlık yapmak gerekir. Altı gün boyunca bu kap hazırlanmazsa kutsallığın çok az bir kısmına razı olmak zorunda kalırız. Halbuki o kabı altı gün boyunca hazır hale getirirsek yedinci günde sonsuz beraha kaynağından alabileceğimiz kadar kutsalığı almış oluruz. Haftanın günleri Şabat gününe hazırlıktır. Kişi bunu yapınca bir süre sonra Şabat gününü hissetmeye başlar.

Arizal Bene Yisrael’in Mısır sürgünü hakkında konuşurken “GalutAdaat” aklın sürgünü nitelemesini yapar. Yaakov ile ilk geldikleri zaman ve bir süre daha akıl olarak sürgünde değildirler. Özgür davranırlar. Ancak iki yüz on yılın sonunda Tanrı inancı, güven ve Tanrı’ya yakın olmak konusunda tam bir sürgün yaşanmaktadır. Bene Yisrael Mısırlı gibidir. Melekler Tanrı’ya çıkış sırasında “bunlar da putperest onlar da putperest neden onları kurtarıyorsun” sorusunu sorarlar.

Tanrı “zehutavot” nedeniyle bizleri sever. Yahudiler emuna ve maneviyat açısından en diptedirler. İşte o gece Pesah’ın birinci gecesi Tanrı bizlere Şabat günü yaptığı gibi Kendinden gelen bir kutsallık kazandırır. Akıllarımızı açar ve O’nu idrak etmemizi sağlar. Sanki bizi inanç dağının tepesine çıkarır. Normal şartlar altında o dağın tepesine kendimizin adım adım çıkması gerekirken teleferikle bizleri oraya ulaştırır. Pesah “atlamak” anlamına gelir ve o gece Tanrı bizim seviye atlamamızı sağlamıştır. Bu hediye hemen sonrasında geri alınır. Şimdi altı günlük çabalama devridir. Bene Yisrael gerçekten Tanrı’ya erişmek için çaba göstereceği zamana erişmiştir. Bir parfüm dükkanında üzerimize sinen koku misali Bene Yisraelemuna kıvılcımlarını üzerinden atmaz daha da geliştirmek için kullanır. Çünkü atalarımız Mısır’ı omuzlarında matsa ile terk eder. Daha ne yiyeceklerini, çölün zararlarından nasıl korunacaklarını, matsa bitince nasıl karınlarını doyuracaklarını sorgulamazlar. “Asu kidvarMoşe” pasuğu gereğince Moşe’nin dediklerini yerine getirirler.  Bene Yisrael altı gün boyunca birbirleriyle kavga etmezler. Çünkü Tanrı’nın ilk Şabat günü onlara verdiği kıvılcımı izlemeye çalışırlar. Altıncı günün sonunda elbette dağın tepesine erişemezler ama oldukça önemli bir mesafe kaydederler.

Yedinci günde önde deniz arkada Mısır ordusu olunca Bene Yisrael’de düşüş başlar. Bene Yisraelyetser ara etkisiyle kazandıklarını yitirmeye başlamıştır. Moşe halka cesaret vermeye çalışır. Ancak halk şikayete devam edince Moşe geleneğin gösterdiği gibi Tanrı’ya dua etmeye başlar. Gelenek Tanrı’ya yakaran kişi mutlaka yanıt alır demektedir ancak burada Moşe istediği yanıtı alamaz. “Matitsakelaydaber el Bene Yisraelveyisau – bana ne yakarırsın. Bene Yisrael’e konuş ve yola devam etsinler.” Burada Tanrı Bene Yisrael’ePesah gecesi gerekli “hediye”nin verildiğini şimdi sıranın onlarda olduğunu söyler. Emuna yani inanç  kanıt ister. Emuna eylemdir. Sadece kalplerde yer alan emuna eyleme dönüşmedikçe bir anlam taşımaz.

Pasuk “ayetaYeudalekodşoYisraelmamşelotav” demektedir. Yeuda burada inancın ilk adımını gösteren olmuştur. Nahşon ben Aminadav yeni hediyenin nasıl geleceğini suya atlayarak gösterir. Halk Yeuda kabilesini takip eder. Şimdi Tanrı melekleri bir kez daha sorgular. Bene Yisrael’in inancını sorgulayan meleklere sert çıkar. Eylemi Bene Yisrael yapmıştır. Burada hediye yoktur. Bene Yisrael’den işaret gelene kadar Tanrı duruma müdahil olmamıştır. Yedinci günde Kızıldeniz’in yırtıldığı günde Bene Yisrael inancını gösterme şansını yakalar. Bu gün de Şabat günü gibi Tanrısal kutsallıkla bir kez daha tanıştıkları gündür.  Tanrı burada Şabat gününün kutsallığını artık yakalamaya hazır olan Bene Yisrael üzerine yarattığı mucize ile kutsallık yağdırır.

Hepimiz kendimizi Pesah gecesi Mısır’dan çıkmış gibi hissetmek durumundayız. “MinametsarkaratiY.a” diyen pasuk sıkıntıların içinden Tanrı’ya seslendiğimizi söyler. “Metsar” yani sıkıntı ile Mısır anlamına gelen Mitsrayim” aynı kökten gelmektedir. Mısır sorunların ismidir. İster geçim ile ilgili olsun, isterse eğitim ile ilgili olsun sorun Mitsrayim’dir. İş ile ilgili sorunlar da ailevi sorunlar da aynı nedene dayanır. Kendimizi, mantığımızı, aklımızı özgür kılmadıkça, Mısır köleliğinden çıkış yapmadıkça bunların çözüme kavuşması mümkün değildir. Her Şabat akşamı Kiduş duasında okunan “zeherlitsiat Mitsrayim” cümlesi bizlere ilk Şabat gününün hediye olarak verildiğini ancak ikincisinin hak edilmesinin gereğini hatırlatır. Tanrı’nın kapıları açması için bizim buna hazırlık yapmamız şarttır.

Her zaman mucizelerin varlığını inkar eden kişiler olacaktır. Bu tür insanlar, Tanrı sayesinde meydana gelen şeylerin tabiat sonucu oluştuğunu iddia ederler. İşte, inancı olmayan insanların Kızıl Deniz’in ikiye ayrılmasına bakış açıları da aynen böyledir. Bunun bir deprem sonucu meydana geldiğini ya da tabiatın bir kazası olduğunu iddia edebilirler.

Bu tür inançları önlemek adına, Tanrı Kızıl deniz mucizesini büyütmüştür. Sadece Kızıl Deniz’in sularını ayırmakla kalmamış, dünyadaki tüm suları ikiye ayırmıştır. (Şemot 14:2 Raşi) Bir bardaktaki su bile iki yana çekilmiştir. İşte bu yüzden, Kızıl Deniz’in ikiye ayrılmasının gerçek bir mucize olduğu ve bu işte Tanrı’nın parmağı olduğu inkar edilemez. Tıpkı Mısır’daki belalar gibi.

İsrael Oğulları, Kızıl Deniz’in kıyılarında düşmanların adım adım yaklaştığını gördüğünde çok korkmuşlardı. Ne yapabilirlerdi? İçlerinden en büyük olanı Nahon ben Aminodov öne atıldı ve Tanrı’nın kendisini kurtaracağından emin bir şekilde kendini Kızıl Deniz’in sularına bıraktı. Sulara dokunduğu anda sular ayrıldı ve İsrael Oğulları suların arasından geçtiler. Nahon’un Tanrı’ya olan sarsılmaz inancı sayesinde Yahudiler’in kurtulmasını sağlayan mucize gerçekleşmiş oldu.

İşte bu, Yahudiler’in bir felaketin eşiğindeyken, hem de düşmanlarının giderek yaklaştıklarını gördükleri bir noktada Tanrı’ya olan inançları sayesinde kurtulmalarına sadece bir örnektir.

Buna benzer başka bir örnek de RibiŞimon ben Gamliel’e aittir. Oğlu doğduğunda, Yahudilere yönelik acımasız ve katı kurallar vardı. Bunlardan bir tanesi de sünnetin yasaklanması ile ilgiliydi. Çocuklarına sünnet yaptıran kişiler ölümle cezalandırılacaklardı. Buna rağmen, RibiŞimon ben Gamliel oğlunu sünnet ettirdi.

Kısa sürede İmparator, RibiŞimon ben Gamliel’in yasalara aykırı hareket ettiğini öğrenir ve onun mahkemeye çıkarılmasını emreder. Mahkemeye giderken RibiŞimon ben Gamliel ve eşi bir handa konaklarlar ve orada kalmakta olan asil aristokrat bir aile ile tanışırlar. Bu aristokratın eşi de yeni doğum yapmıştır ve RibiŞimon ben Gamliel’in durumunu öğrenince geçici olarak bebekleri değiştirmeyi teklif ederler.

Bunu sonucunda, RibiŞimon ben Gamliel sorgulandığında sünnet olmamış bir bebek göstermiş olur. Hakkında verilen cezalar iptal edilir. RibiŞimon ben Gamliel’in oğlu Rav YehudaAnaşi’dir.

“Yine de, yedinci gün halktan (bazıları) toplamaya çıktılar; fakat bulamadılar.”  Şemot16:27

MoşeŞabat günü Man yağmayacağını söyledikten sonra, Datan ve Aviram insanları Şabat günü Man yağdığına inandırmak için gün doğmadan önce yerlere Man saçmışlardı. Bene-Yisrael uyanmadan önce bu saçtıkları Manları kuşlar gelip yemişti. Eğer insanlar şabatta yerde bir parça bile Man görselerdi - MoşeŞabat’ta hiçbir şekilde Man yağmayacağını söyledikten sonra - büyük bir karmaşa çıkabilirdi ve buda Moşe’ye karşı çıkacak olan bir ayaklanmayla sonuçlanabilirdi. Bu olaydaki kuşları takdir etmek için BeşallahPeraşası haftasında kuşları ekmekle besleme geleneği olanlar vardır.

Kuşlar normal olarak yer. Yerdeki Man’ı yiyerek doğaya karşı hiçbir şey yapmamışlardı. Hatta iyi bir hareket yaptıklarının farkında bile değillerdi, ekmeği gördüler ve yediler. O zaman neden bazıları onları her yıl ödüllendiriyor?

Doğrudur kuşlar normal olarak yemek yer ve yerdeki Man’ı yemeleri de Doğaya karşı bir hareket değildir. Ancak, Man’ı yemeleri bizim için olumlu olduğundan, bunun için minnettar olmalıyız. Minnettar olmak iyilikseverin bu hareketini neden yaptığıyla ilgili değildir; tam tersine iyilik yapılmış olan kişinin takdir etmesi içindir - verenin niyetine bakmadan.

Neyin eksik olduğuna odaklanmak ızdıraba yol açar. Eğer birisinin boğaz ağrısı varsa boğazına odaklanabilir - böylece içini karartır,  ya da doğru düzgün nefes aldığının hakikatine odaklanabilir, işi doğru düzgün gidiyor… Ortalama olarak, hayatımızın %90’ındaki şeyler iyidir. Mutluluğun anahtarı minnettar olmaktır - %90’a odaklan!

Kişi Tora emri olan Birkat Amazon okumak konusunda dikkatli olmalıdır. bu kutsamanın özelliği sadece daha uzun olmasından kaynaklanmaz. Bu beraha Tora tarafından doğrudan emredilir. Her şeyi sağlayan Tanrı’ya içtenlikle ve kalben teşekkür etme amacını güder.