Yaakov Kenaan'a yerleşir. En sevdiği oğlu Yosef, kardeşleri hakkında sürekli olarak eleştirel raporlar getirmektedir. Yaakov'un Yosef'e çok renkli yün şeritlerden bir gömlek yapmasının ardından, Yosef kardeşlerine görmüş olduğu bazı rüyaları anlatır ve onların kendisine duyduğu kıskançlığı arttırır. Rüyalarının ilkinde kardeşlerin bağladığı buğday demetleri, Yosef'in demetine doğru eğilmekte; ikincisinde ise güneş, ay ve onbir tane yıldız Yosef'e eğilmektedirler. Bu rüyaların verdiği açık mesaj, Yosef'in aile üzerinde hakimiyet kuracağı şeklindedir. Kardeşler Yosef'i gıyabında yargılarlar ve ölüm cezasına çarptırırlar. Yosef babasının emri üzerine kardeşlerine bakmak için Şehem'e geldiği zaman fırsat ellerine geçer, ancak araya giren Reuven'in tavsiyesi üzerine, onu öldürmek yerine bir kuyuya atarlar. Reuven'in amacı daha sonra gelip kardeşini kurtarmaktır. Bu arada Yeuda, Yosef'i kuyudan çıkararak uzaktan gelen bir Yişmaeli kervanına satmayı teklif eder. Teklif kabul edilir ve Yosef satılır. Olay sırasında orada olmayan Reuven kuyuyu boş bulunca yastan elbisesini yırtar. Kardeşler Yosef'in gömleğini, kestikleri bir keçinin kanına buladıktan sonra Yaakov'a gösterirler; Yaakov oğlunun vahşi bir hayvana yem olduğu sonucuna varır. Yaakov'un teselli bulması imkansızdır. Bu arada Mısır'a indirilen Yosef, Paro'nun Şef Kasabı Potifar'a satılır. 

Yeuda'nın oğlu Er, eşi Tamar'ın hamile kalmasını engellemesi sebebiyle erken yaşta ölür. Yeuda'nın ikinci oğlu Onan, arkada oğul bırakmayan kardeşinin yerine Tamar'la evlenir. Fakat aynı günahı işleyince o da ölür. Yeuda'nın karısı öldüğü zaman, Tamar bu aileden bir çocuk sahibi olabilmenin tek yolu olarak Yeuda'ya yönelir. Bu birliktelikten, ileride David'in ve daha ileride Maşiah'ın geleceği Perets ile ikizi Zerah doğar.

Diğer yandan, Yosef, Mısırlı efendisinin evinde önemli bir pozisyona yükselir. Yakışıklılığı, ev sahibesinin istenmeyen tekliflerine neden olur. Reddedilmeyi hazmedemeyen ev sahibesi Yosef'i, kendisini baştan çıkarmaya çalışmakla itham eder ve hapsettirir.

Yosef hapisteyken, Paro'nun orada bulunan içki sorumlusunun gördüğü bir rüyayı doğru yorumlar ve bu kişi serbest kalır. Paro'nun Unlu Mamuller sorumlusunun rüyası ise pek hayra alamet değildir; adam asılır. İçki sorumlusu, Yosef'e vermiş olduğu söze karşın, özgürlüğüne kavuştuktan sonra onu hatırlamaz. Bu Yosef için hapiste fazladan iki yıl anlamına gelmektedir.

Şabat akşamı okunan Arvit duasına ilişkin iki parça hakkında kısa bilgiler vermek isteriz. Bunlardan birincisi Teilim’in yirmi dokuzuncu mizmoru olan Mizmor LeDavid’dir. Bu mizmorda tam yedi kez “kol Ad... – Tanrı’nın sesi ifadesi geçer ve yedinci güne gönderme yapar. İkincisi ise on yedinci yüzyılda Tsfat kentinde yaşayan büyük bilge ve Kabala üstadı Rabi Şelomo Alkabets Alevi tarafından yazılan “Leha Dodi ilahisidir. Burada Şabat ile Bene Yisrael arasındaki aşk dile getirilir. Bu ilahi “akrostij” formda yazılır ve kıtaların ilk harfleri “Şelomo Alevi” sözcüklerini verir.

Rabi Yeuda Anasi şöyle der: Kendine zor olduğu kadar kolay bir mitsva da edin. Çünkü mitsvaların karşılıkları belirtilmemiştir. (Pirke Avot 2/1)

Bilge Raban Yohanan bu öğrencilerinin özelliklerini açıkça söyleyen ve bu söylediklerini Pirke Avot’ta kayda alan bir bilgedir.  Onları kısaca tanımaya çalışalım:

Bir kuyudan su çektiğinizde yukarıya çıkan kovanızda kayıplar olur. Rabi Eliezer ben Orkenos hiç kayıp vermeyen bir kovaya benzer. Rabi Yeoşua ben Hananya’nın annesi gerek hamileliğinde ve gerekse Rabi’nin bebekliğinde Rabilerin sözlerini dinlemek için gittiği akademilerde çocuğunun kutsal sözler duyarak büyümesini sağlamıştır. Raban Yohanan Rabi’nin özelliklerini belirtirken “onu doğuran mutludur” ifadesini kullanır.     Övgülerini anneye sunar. Hasid olan bir kişi Mitsvanın daha mükemmel yerine getirilmesi için çalışır. Rabi Yose Akohen öğretmeni tarafından bir “hasid” olarak tanımlanmaktadır. Kişi günah işlememek için ondan uzak durmak hatta çekinmek durumundadır.  Rabi Şimon ben Netanel yasağı yapmamak için onun yanına bile yaklaşmaya çekinen bir bilge olarak öğretmeni tarafından tanıtılır. Bir konuyu öğrenmek son derece önemlidir. Daha sonra bu öğrendiklerini aktarmak da çok büyük bir meziyettir. Öğrendiklerini aktarırken kendinden bir şeyler katmak sürekli çağlayan bir su kaynağına benzer. İşte Rabi Elazar ben Arah da öğretmeni tarafından bu şekilde tanımlanmaktadır. Bizler bilgenin Rabi Eliezer ben Orkenos için söylediği öğrendiklerinden bir damla bir kaybetmeyen kişinin ne anlamı olduğunu yakından görmeye çalışacağız.

Bunu açıklamadan önce gerilere gideceğiz. Lea Yaakov ile evlendiği zaman ilk çocukları Reuven olur. Tora bu ismin verilmesinin nedenini Lea’nın “Tanrı sıkıntılarımı gördü” ifadesine bağlar. Gemara burada çok farklı bir şey öğretir. Lea oğlunu kayınpederinin Yitshak’ın oğlu Esav ile karşılaştırmaktadır. “Reu – ben”  İlk doğanları karşılaştırmaktadır. Esav istemediği ilk doğan hakkını bir tabak yemek uğruna Yaakov’a satmıştır. Buna daha sonra içerleyen Esav Yaakov’a birçok sıkıntı vermiştir. Reuven babasının mahremiyetine girerek ilk doğan hakkını kaybetmiştir. Bu hak daha sonra Yosef’te iki misli pay şeklinde kendini gösterir. Reuven Yosef’i ölümden kurtarmak amacıyla kuyuya atan ve daha sonra kurtarma amacı güden bir kişidir. Yani bir anlamda Yosef’in koruyuculuğunu yapmıştır.

Romalılar döneminde on büyük Rabi işkencelerle öldürülür. Bunlar “asara aruge malhut” olarak bilinir. Bunun neden olduğunu sorgulayan Zohar’a göre bu Rabilerin öldürülmesinin nedeni Yosef’in satılması olayında kardeşler için bir kapara olduğudur. Arizal on kabilenin daha sonra “gilgul” gereği on Rabi olarak geldiklerini ve bunların ölümüyle Yosef’in satılması günahının kapara olduğunu öğretir.

Rabi Eliezer ben Orkenos o çağda yaşayan Rabilerden biridir. O çağda Rabi Eliezer Agadol olarak bilinir. Romalılar neden avoda zara yapmadığını sorguladıklarında bunu yapmayı reddetmesi üzerine bir kuyuya atılır. Rabi ölmek üzere iken Romalılar bir kez daha aynı soru ile gelirler. Rabi de “yargıya güvendiğini” ifade eder. Rabi elbette Tanrısal yargıya güvendiğini söylemiştir ama Romalılar kendi adaletlerine güvendiğini var sayarlar ve onu kuyudan çıkarırlar.

Zohar şöyle anlatır. Bütün kabilelerin gilgul hali öldürülür sadece Reuven öldürülmez. Çünkü o kardeşini kurtarmak için kuyuya atmıştır. Ama onu akreplerle dolu bir kuyuya atması da onu suçlu kılmaktadır. Onun için onun gilgul hali de kuyuya atılmalı ama daha sonra kurtarılmalıdır. Tanrı’nın tikun kararı bu şekilde meydana gelmiştir. 

Reuven babasının mahremiyetine girerek ilk oğul hakkını kaybeder. Reuven hayatının geri kalanını bu günahla ilgili teşuva yaparak geçirir ve bunu başarır. Reuven Yosef kuyuya atıldıktan sonra sanki ortadan kaybolur. Kardeşler Yosef’i satarken onlara engel olmaz sanki orada değildir. Pasuk daha sonra “vayaşov Reuven  - Reuven döndü” der. Reuven kuyu başına döndüğünde Yosef çoktan satılmıştır. Raşi Reuven’in nereden döndüğünü sorgular. Reuven babasının mahremiyetine girerek yaptığı günahla ilgili dönüş yapmıştır.

Rabi Eliezer Mişna’da beş ilke öğretir. Arkadaşının onuru kendi onurun kadar önemli olsun. Öfkelenmek konusunda hevesli olma kolay öfkelenme. Ölümünden bir gün önce teşuva yap. Bilgelerin sözü ile ısın. Onların öfkesinden sakın yanabilirsin.

Bilgeler asla kendilerinin yaşamadıkları bir şeyi ilke olarak öğretmezler. İşte Rabi Eliezer’in Reuven olarak yaşadıkları bu beş ilkeyi ortaya çıkarmıştır. Arkadaşının onuru kardeşin Yosef’in onuru senin için kendi onurun kadar önemli olmalıdır. O senin olan ilk doğan hakkını almış olsa bile. Ona öfkelenebilme ihtimalin var ama bunu yapma çünkü bu hakkı almasının nedeni vardır. Ölmeden önce Bila ile ilgili yaptığın günahı tamir etmek için teşuva yap. Bilgelerin fikri ile ısın. Eğer kendi sözünü daha büyük bir ağabey olarak dinleselerdi belki de Yosef satılmazdı. Onların öfkesinden sakın çünkü Yosef’in satılmasının ateşi on büyük bilgeyi yakmıştır.

Şimdi yeniden Mişna’da Rabi Eliezer için söylenen kuyu ve kaybolmayan damla sözlerini daha iyi anlayabiliriz. Her insan bir damlacıktan oluşur. Reuven kardeşinin kuyuya atılması sayesinde onun geleceğini bir anlamda o damlayı kurtarmıştır. Bu davranış da gelecekte Rabi Eliezer ben Orkenos’un Romalılar tarafından öldürülmesini engellemiştir.

Yalkut Şimoni Şofetim Peraşasında şu midraşı getirir: Elimizdeki geleneğe göre Esav, Rahel'in çocuklarının eline düşecek, Yosef'in kardeşleri, Esav'ın karşısına çıkıp, "Babamızın, Kardeşinin arkasından nasıl kovaladın" derlerse Esav onlara "Siz de Kardeşinize farklı davranmadınız" diyecek. Fakat Esav'ın Yosef'e verebilecek bir cevabı bulunmamaktadır. 

Bilindiği üzere, Esav'ın soyu Amalek ile yapılan savaşta, Amalek ile Yosef'in soyundan gelen Yeoşua savaşmaktadır. Leatid lavo, Gog uMagog ile de Maşiah ben Yosef savaşacaktır ve Maşiah ben David bu savaşın sonrasında gelecektir. Ve anlamamız gereken şey, niye Yosef ve Yosef'in soyu bu göreve layık görülmüştür.

Yosef'in kardeşleri, Yosef'in gördüğü rüyaların gerçekleşememesi adına Yosef'i öldürmek istemektedirler.. 

Tanrı’nın isteğini yerine getirmemek adına kötü seçim yapan kişiye rağmen Tanrı’nın isteği tabi ki gerçekleşecektir, hatta daha fazlasını söylemek yerinde olur: Kişinin yaptığı kötü seçimin ta kendisi, Tanrı’nın isteğinin gerçekleşmesine sebep olacaktır. 

Yosef'in kardeşlerinin, rüyaların gerçekleşmemesi adına onu öldürmek istemelerinin ta kendisi, rüyaların gerçekleşmesine sebep olmuştur ki bu sayede Yosef köle olarak satıldıktan sonra Mısır'a kral olmuştur.

Yosef, hayati boyunca, Tanrı’ya olan bitahon'undan dolayı, Tanrı’nın, isteğini yerine getirmek adına olayların başında Tanrı’nın Kendisini gizleyip ve olayların sonunda Kendisini açığa çıkarmasına kap olmuştur. Kişisel bitahon'u "kiduş Aş-em barabim"e, Tanrı’nın isminin tüm dünyada yücelmesine, insanlara "günün sonunda Atsat Aş-em i takum, sadece Tanrı’nın Planı işleyecek" dedirtmeye vesile olmuştur. 

Yosef'i günahlar işlemek için evine alan Potifar bile, Yosef'in bitahon'u ile Tanrı’ya yapışık olduğunu görmektedir.

Esav gibi Amalek gibi kendisini doğanın ellerine bırakan, başına gelen olayların doğal olduğu sonucuna varanlar, Tanrı’nın Elini görmeye layık olamayacakken, Şehina, Yosef gibi hayatinin bir anini bile Tanrı yapışık olmadan  geçiremeyen kişilerin üzerinde olacaktır. 

İçinde bulunduğumuz Maşiah Devrinin ibadeti de bu yöndedir. Bizlere düşen görev Tanrı’nın bizleri devamlı olarak takip ettiğini ve bizlere yaptığı mucizeleri görebilmek…
Esav ve soyu, insanlığın benliğine "tesadüf"ü kazımaya çalışırken, Yosef ve soyu "tesadüf diye bir şey yok, En od Milevado, Tanrı’nın içinde bulunmadığı bir gerçeklik yok" diye haykırmaktadır. 

Yosef kelimesinin sayısal değeri Tsiyon kelimesi ile eşdeğerdir. Yosef'in başına gelen şeyler, Leatid Lavo, Geula'nin yani Kurtuluşun yolları olacaktır. Nasıl ki Yosef kardeşlerine "Ben Yosef'im…" diyorsa ayni şekilde kurtuluşta Tanrı, "Ben Tanrı’yım" diyecektir. 

Ravlarımız, Masehet Yoma 35b’de birisinin hayatının sonunda Tanrısal mahkemeye çıkartılıp ona neden Tora çalışmadığının sorulacağını söyler. Ve o kişinin cevabı şöyle olacaktır: ” Ne yapacaktım? Çok yakışıklıyım ve arzularımı kontrol edemiyordum. Hayat zevklerle dolu! Tora çalışmak için nasıl onları es geçebilirim?” Bunun karşılığında Tanrısal mahkeme’de şöyle cevap verir: “ Mazeretin kabul edilemez! Yosef’ten daha mı çok yakışıklıydın, hem o Yetser Arası’na (Kötü eğilimine) hakim olmuştu.” Talmud Yosef’in Keduşa’nın-kutsallığın örneği olduğunu söyler. Potifar’ın karısı her gün onu ayartmaya çalışmıştı, günde üç kez kıyafetlerini değiştiriyordu, ama o Yetser Arası’na karşı geldi; Potifar’ın karısına bir an bile bakmamıştı.

Talmud’da Yosef’in direncinin gerçekten kırıldığını söyleyen görüşler varken, Yosef’in neden Yetser Arası’na hakim olan bir kişi olarak kabul edilmesini anlamak çok zordur. Pasukta şöyle yazıyor “ (Yosef) işini yapmak için eve geldi.” bir görüş Potifar’ın karısının sırnaşmaları karşısında Yosef’in kabullendiğini söyler. O anda onu sarsacak olan babasının vizyonunu görür ve hemen evden kaçar. Talmud nasıl Yosef’i Yetser Arası’na hakim olan insan modeli olarak kabul eder? Her ne kadar sonradan sakinliğini korusa da,  gerçekten onun cazibesine yenik düşmüştü!

Yetser Ara birisini tutarsa ve o sırada yakalanırsa, adrenalini tavan yapar ve bunu durdurmak çok zordur. O sırada kendine “Zaten başladım, işin içindeyim, devam etsem de bir şey fark etmez.” der. Ancak, Yosef kendini tutabildi ve şöyle dedi: “Şimdiye kadar ne yaptığımı unutacağım. Hemen şu saniye, Tanrı benden ne istiyor? Devam etmemi mi yoksa burayı terk etmemi mi? “ Böylece orayı terk eder. İşte Tora böyle birisine güçlü der ve onu kutsallığın sembolu yapar.

İnsan’ın nasıl bir durumda olduğu veya şimdiye kadar ne yaptığı hiçbir şeyi değiştirmez; değişmek için hiçbir zaman geç değildir. Sürekli şöyle düşünmelisiniz: “Şu anda, Tanrı benden ne istiyor?” Bugün hayatının geri kalanının ilk günü!