Kendisini sünnet ettikten üç gün sonra, Avraam Tanrı tarafından ziyaret edilir. Üç melek insan şeklinde göründüğü zaman, Avraam, en ağrılı döneminde olmasına karşın, aceleyle onları karşılar ve çadırına davet ederek misafirperverliğinden yararlanmalarını teklif eder. Meleklerin ağzından bir sonraki yıl içinde bir oğula sahip olacağını duyan Sara güler. Tanrı daha sonra Avraam'a, Sedom bölgesini yok edeceğini bildirir ve Avraam af için dua eder. Tanrı bu bölgede elli dürüst kişinin bulunması halinde kararından vaz geçeceğini söyler. Avraam on kişiye kadar sıkı bir pazarlık yapar; ancak ne yazık ki on tane bile dürüst insan yoktur. 

Lot, eşi ve kızları, Sedom ve etrafındaki şehirlere kükürt ve ateş yağmurunun başlamasından çok kısa bir süre önce kurtarılırlar. Lot'un karısı, bunu yapmamaları söylenmesine karşın, arkasına dönüp bakar ve bunun sonucunda tuzdan bir sütun haline gelir. Lot'un kızları, bu yok oluştan sadece kendilerinin kurtulabildiğini düşünürler ve insan ırkının devamı için babalarını sarhoş ederler; ondan çocukları olur. Büyük kızdan Moav, küçüğünden Amon doğar.

Söz verildiği üzere Avraam ve Sara'nın bir oğlu, Yitshak doğar. Sekizinci günde Avraam, Tanrı'nın emrine uygun olarak Yitshak'ı sünnet eder. Yitshak'ın sütten kesildiği gün Avraam bir kutlama düzenler. Yişmael'de dejenere oluşun bazı işaretlerini gören Sara, Avraam'dan, Agar ve Yişmael'i evden uzaklaştırmasını ister. Oğlunu evden atma fikri Avraam'ı rahatsız etse de, Tanrı Avraam'a, Sara'yı dinlemesini söyler. Çölde susuzluktan neredeyse ölecek olan Yişmael, bir melek tarafından kurtarılır ve Tanrı onun kuvvetli bir milletin babası olacağı sözünü verir.

Avraam'ı sınamak isteyen Tanrı o sırada 37 yaşına gelmiş olan Yitshak'ı korban olarak sunmasını emreder. Avraam, gelecek nesilleri konusundaki tüm umudu yok etme ve hayat boyu savunduğu insan-kurbanı-karşıtı söylem ve davranışlarına ters düşme ihtimaline karşın emri yerine getirmek üzere yola koyulur. Tanrı son anda, Avraam'ı durdurmak üzere bir melek gönderir. Bu sorgusuz itaatkarlığı sebebiyle Tanrı Avraam'a, Bene-Yisrael gelecekte günah işleyecek olsa bile, hiçbir zaman düşmanları tarafından tam olarak yok edilmeyecekleri sözünü verir. 

Yukarıda yer alan Gemara’da da ifade etmeye çalıştığımız gibi Şabat günü Bene Yisrael’in kurtuluşunun anahtarıdır. Şabat hem çağlar boyunca yaşama tutunmamızı sağlamış hem de sıkıntılara dayanma gücü vermiştir. Bu hafta dört yüzden fazla şehir ve bir milyon insan Şabat gününü birlikte kutlamaya ve kutsamaya hazırlanıyor. Gelin bu Şabat gününü mumlarımızı yakarak, sinagoglara giderek, Şabat seudalarını yaşayarak, Tora derslerinde öğrenerek Şabat gününün keyfini hissetmeye çalışalım. Belki de bu çabamız Geula’nın günleri ve Maşiah’ın gelişi için ilk adımı oluşturur.

Kişi eşini kendini sevdiği gibi sevmek, kendini sevdiğinden daha fazla onurlandırmakla yükümlüdür.
(Gemara Masehet Yevamot 62)

Vayera konu açısından zengin içerikli; Brit mila’dan sonra meleklerin ziyareti ile başlayan ve Akedat Yitshak ile sonlanan özel bir peraşadır. Melekler ziyaretleri esnasında Sara’nın nerede olduğunu sorarlar ve “çadırında” yanıtını alırlar. Daha sonra Mihael adlı meleğin Sara’ya bir oğul müjdesi verdiğini okuyoruz. Pasuk “veSara şomaat veu aharav – Sara duydu ve o arkasındaydı” şeklinde bilgi verir. Sara’nın arkasında olan kim veya nedir sorusu ilginçtir çünkü Tora burada eril bir zamir kullanmaktadır. Raşi arkasında olanın “kapı” olduğunu öğrenir. Tora’nın Arameik lisanda çevirisini yapan Yonatan ben Uziel ise arkada duran kişinin Yişmael olduğunu söyler. Bu söylem Midraş tarafından da teyid eidlir. Yişmael meleğin söylediklerini duymuş ama duyduklarından mutlu olmamıştır. Avraam’ın mirasına bir ortak daha gelmektedir.

Normal şartlar altında Sara gibi bir tsadeketin bu haberi duyunca bir teşekkür berahası veya duası söylemesi beklenirdi. Ancak Sara güler. Tanrı bu hareketi onaylamaz ve Avraam’a “lama ze tsahaka Sara – neden Sara güldü” sorusunu sorar. 

Gemara bir kişinin bir beraha alması durumunda bunu “baasameha – gözlerden ırak” yaşaması gerektiğini söyler. Yine Gemara Bava Metsia’da yer alan bir öğretide “Rav” adındaki bir bilgenin mezarlığa gittiği ve mezarlara baktığı zaman kimin ne sebeple öldüğünü bilecek bir bilgiye sahip olduğu yazılıdır. Rav orada olanların yüzde doksan dokuzunun vefat sebebini “ayin ara” yüzde birinin vefat sebebinin normal nedenler olduğunu paylaşır.

Hepimiz zaman zaman bir tsadiğe beraha almak için gideriz. Rabiler bu ziyaretin paylaşılmaması gerektiğini öğretmektedirler. Bunun kanıtı Vayera peraşasının Aftara’sında yer almaktadır.

Şunem’li bir kadın evlerinde sürekli konaklayan peygamber Elişa’nın rahat etmesi için ona bir oda yaptırır. Elişa bu yaklaşımdan çok memnun olur ve nasıl bir beraha istediğini sorar. Kadın akıllıca davranıp her şeyleri olduğunu bir şeyistemediğini “halkın içinde yaşıyorum” bir başka deyişle “ben normal bir insanım bir özellik ve bundan dolayı özel bir yargı istemiyorum” demektedir. Çocuğunun olmadığını öğrenen Elişa kadını mübarek kılar ve bir sene sonra bir oğul sahibi olur. Çocuk daha çok erken yaşlarda bir gün rahatsızlanır ve hayatını kaybeder. Kadın onu peygamberin yatağına yatırır ve peygamberi görmeye gider. Eşi durumu ilginç bulur ve “durup dururken bu ziyaret niye bir sorun mu var” benzeri bir laf eder. Kadın sesini çıkarmaz ve sadece “ş.alom” der. Bunun anlamı “her şey yolunda” olarak açıklanabilir. Kadın peygambere gider, Elişa onu hayata döndürür. Çocuk ilerde TaNaH’ta yer alan peygamberlerden biri olan Habakuk Anavi olarak karşımıza çıkar.

Şimdi Sara’nın neden güldüğüne daha yakından bakalım: Sara’nın Tanrı inancında bir eksilme, bir şüphe yoktur. Avraam’dan daha büyük bir öngörüye sahip olan Sara’nın gülme nedeni bu müjdeye pek de sevinmeyen Yişmael’in konu hakkında laf taşıması ve bu olağanüstü berahadan dolayı ayin ara’nın neden olacaı olumsuzlukları körüklemesidir. “Vatitshak Sara bekirba lemor – Sara kalbinde güler ve şöyle der.” Bilginler kime me dediğini sorgularken Sara gülerek bunun pek de imkan dahilinde olmadığını Yişmael ile paylaşmaktadır.

Bu açıklamaya rağmen Tanrı yine de Sara’nın yaptığını doğru bulmaz. Melek Tanrı adına konuşmaktadır ve beraha doğrudan hiç bir ara adım olmadan Tanrı’dan gelmektedir. Bu durumda ayin ara konusunda korkulacak hiç bir şey yoktur. 

Bütün olumsuzluklardan ve özellikle ayin ara’dan korunmanın en kolay yöntemlerinden biri Birkat Amazon ve sonrasında okunan şarap berahasıdır. Pasuk “al kos yayin male ke birkat Ad… - Tanrı’nın bereketi gibi dolu şarap bardağı” demektedir. Bu beraha bizleri sadece ayin ara’dan değil bütün sert yargıdan koruyabilir. Bunu şöyle açıklayalım: Tanrı’nın yargı ile ilgili ismi olan E.lokim sayısal olarak seksen altı sayısına eşittir. İbranicede bardak anlamına gelen “kos” sözcüğünün de değeri seksen altıdır.

Rabiler bir anahtar daha verirler. Kimsenin hakkında kötü düşüncelerin olmazsa ayin ara sana asla uğramaz. Çünkü ayin ara’ya takılan kişi aslında en büyük kötülüğü kendisine yapmakta bu olumsuzluktan kendisi de etkilenmektedir. Rabi Eliezer ben Orkenos bu dünyada insanın sahip olacağı en iyi özelliğin “ayin tova – tok göz” olduğunu söylemesi tesadüf değildir.

Gemara Baba Metsia 87a'da, Avraam'ın bu hareketinden şu ders öğretilir: Tsadikler az konuşurlar ve çok yaparlar, raşalar, çok konuşurlar ve az bile yapmazlar. Gemara raşaların az bile yapmadığını Avraam'a Sara için Maarat aMahpela'yı satan Efron aHiti'den öğrenir. Başta hiçbir şey istemez gibi görünürken, hareket esnasında satışın gerçekleşmesi için astronomik bir para talep etmiştir. Efron, sonradan karar değiştirmemiştir, Efron baştan itibaren ağzından çıkan sözlerin gerçekleşmeyeceğinin bilincindedir. 

Kişi, bir şeyi yerine getirme konusunda kararlı ise, konuşması o kişiye, uygulamak istediği hareket konusunda bir fayda sağlamayacaktır. 

Tsadikler, az konuşurlar, çok yaparlar. Tsadik, etrafındakilerin yapacağı uygulama konusunda bilinçli olmaları için az bir şeyler söyler, fakat konuşması, uygulayacağı şeyin bir parçası değildir. 

Baruh Şeamar duasında, Tanrı’nın şöyle bir övgüsünü dile getiririz. Baruh Omer ve Ose, Mübarektir, Söyleyen ve Yapan, bu ifadenin açıklaması şu şekildedir: Tanrı’nın Konuşması ve Yapması aynı zaman biriminde gerçekleşir, konuşma ile hareket arasında saç teli kadar bile bir ayraç yoktur. 

Raşalar, tüm sözlerini, onların iyilik yapma ile ilgili isteklerini doyurmak için kullanmaktadırlar. Sözleri ve hareketleri arasında dağlar kadar fark olduğundan, ağızlarında herhangi bir kapak yoktur. Bu sebeple ağızlarına geleni söylemek konusunda bir engelleri bulunmaz. Çok konuştukları gibi, az bile yapamazlar, çünkü ağızlarından çıkan hiçbir söz uygulama adına söylenmemiştir. 

VeAmeh Kullam Tsadikim, Ve tüm milletin, tsadiktir. Am Yisrael'in her bireyi tsadiktir. Her Yahudi, Sinay dağında Tora'yı alırken "naase ve nişma" "yapacağız ve dinleyeceğiz" dediklerinde, melekler Am Yisrael'in bu sırrı nereden bildiklerini sorgularlar. Rav Yeruham aLevi miMir, bu sırrı, az konuşup çok yapan tsadiklerle bağdaştırır.

Midraş Raba, az konuşan çok yapan tsadiklere örnek olarak Avraam Avinu'yu, raşalara örnek olarak Balak'ı getirir. Nasıl ki babaları Esav, öyleydi, Esav'dan çıkan soylar da öyle… Esav, Emori olarak da adlandırılır. Emori, ibranicedeki amira'dan (söylemek) gelmektedir.

Hafets Hayim'i görenler, anlatırlar, konuşma onun etrafında bulunmazmış. Ondan hiçbir zaman "ben filanca şeyi yapacağım" diye bir şey duyulmamış. Her bir yaptığını konuşmadan evvel yaparmış. Bir kişi herhangi bir konuda ondan bir onay mektubu isterse, hiçbir söylemeden yazmaya başlarmış…

Aşrenu Ma Tov Helkenu

Ne mutlu bizlere, Ne kadar iyidir Payımız…

“Tanrı, söylediği üzere, Sara’yı hatırında tuttu ve Tanrı Sara için (Avraam’a) vermiş olduğu sözü yerine getirdi. Sara hamile kalıp, tam olarak Tanrı’nın belirtmiş olduğu vakitte, ileri yaşına (ulaşmış olan) Avraam’a bir oğul doğurdu.” Bereşit 21: 1-2

Roş Aşana’nın ilk günü Vayera peraşası içinde bulunan ve yukarıdaki pasuğunda bulunduğu bir bölümünü Tanrı’ya olan güvencimizi ve inancımızı arttırmak adına okuruz. Onun için hiçbir şey imkansız değildir. Sara 90 yaşındaydı ve doğanın bütün kurallarına göre Sara’nın bu ilerlemiş yaşında Yitshak’a hamile kalması ve hatta doğurması imkansız bir olaydı.

Her ne kadar umutsuz olacağınız bir durumdaysanız ve bu duruma bir çare bulmanız için çokta imkanınız yoksa bile, siz yine de umudunuzu kaybetmeyin. Tanrı’nın getireceği çare bir göz kırpması kadar hızlı bir zamanda gelebilir! Tanrı’nın kanunları Doğa kanunlarından çok daha güçlüdür. Bu farkındalık günlük hayatımız için çok önemlidir çünkü her yılın başında bu mesajı tekrar tekrar söyleriz: Asla ümidini yitirme!

Çocuklarımızı sevmek son derece doğal bir davranıştır. Ancak bu sevginin zarar verici olmaması gereklidir. Kişi çocuklarını sevmeli ama etik değerleri vermekten de kaçınmamalıdır. Eğer onları cezalandıracaksa bile bunun zarar verici olmamasına özen göstermelidir. Çocuklarıyla konuşurken sözlerine ve kullandığı dile dikkat etmelidir. Çocuklarına Tanrı sevgisini aşılamak ve onları Tora yolunda yetiştirmek için çaba göstermelidir.