Bu Hafta İçin Saatler 

4 HEŞVAN

Gelecek Hafta İçin Saatler

Şabat

Başlangıç

Bitiş

5779

Şabat

Başlangıç

Bitiş

Yeruşalayim

17:35

18:45

-----

Yeruşalayim

17:27

18:38

Tel Aviv

17:51

18:47

13 EKİM

Tel Aviv

17:43

18:39

İstanbul

18:14

18:54

2018

İstanbul

18:03

18:43

İzmir

18:16

19:05

 

İzmir

18:06

18:55

NOAH -   נח

 

 

Peraşa Özetİ
[www.chabad.org]
(Bereşit 6:9-11:32)

 
İlk insanın yaratılışından Noah’a kadar on nesil geçmiştir. İnsanlık, dünyayı ahlaksızlık, putperestlik ve hırsızlıkla son derece yozlaştırmıştır. 

Tanrı, beğenisini kazanan Noah ve ailesi ile dünyayı tekrar canlılarla doldurmaya yetecek kadar hayvan dışında, dünyanın tüm sakinlerini yok etme kararı alır. Noah'a, dünya üzerine getirmeyi planladığı tufandan kurtulmasını sağlayacak bir gemi inşa etmesini emreder. Gökten yağmurlar, yeryüzünden su kaynakları dünyayı kırk gün boyunca suya boğar ve en yüksek dağlar bile su altında kalırlar. 150 gün sonra sular çekilmeye başlar. Gemi Ararat dağında karaya oturur. Noah, suların yeteri kadar çekilip çekilmediğini anlamak için gönderdiği güvercin zeytin dalı ile geri döndüğünde karaya çıkabileceklerini anlar.

Tanrı Noah ve ailesine gemiyi terk etmelerini söyler. Noah gemide özellikle bu amaç için bulunan hayvanlardan Tanrı'ya korban sunar ve Tanrı tüm dünyayı yok edecek bir tufanı bir daha gerçekleştirmeyeceğine söz vererek bunun işareti olarak gökkuşağını belirler. Sadece bitki yiyen Adam’dan önceki on nesilden farklı olarak, Noah ve tüm insanlığa et yeme izni çıkar. Tanrı tüm insanlığı bağlayan yedi tane kural belirler: Buna göre, 1.Putperestlik, 2.Cinsel ahlaksızlık, 3.Hırsızlık, 4.Tanrı'ya lanet etme 5.Cinayet 6.Canlı bir hayvanın etinin yenmesi yasak olacak, ayrıca 7. İnsanların bir kanun sistemi geliştirmeleri gerekecektir.

Bunların ardından, dünyanın iklimi günümüzdeki halini alır. Noah bir bağ diker, ürününden yaptığı şarabı içerek sarhoş olur. Noah'ın oğullarından Ham, babasını sarhoş ve çıplak bir halde görmekten zevk alırken, kardeşleri Şem ve Yefet, geri geri yürüyerek babalarının çıplaklığını örterler. Bu olay sebebiyle Ham'ın oğlu Kenaan kölelikle lanetlenir.

Noah'ın soyu, on nesil sonra tek bir dili konuşan, ortak kültüre sahip tek bir halk haline gelir. Fakat o nesilde, kendi yenilmezliklerini simgeleme amacıyla yüksek bir kule (Babil kulesi ) inşa etmeye kalkışarak, Yaratıcılarına karşı gelirler. Tanrı onların dillerini bozar; öyle ki, artık biri, diğerinin söylediğini anlayamaz hale gelir. Sonunda proje iptal edilmek zorunda kalınır; insanlar, gruplar halinde yeryüzünün farklı kesimlerine dağılarak gelecekteki yetmiş ana ulusu oluştururlar.


ZAHOR ET YOM AŞABAT – ŞABAT GÜNÜNÜ HATIRLA

 
Hepimizin Şabat günü için gerekli olan her şeyi Cuma sabahından hazırlaması, satın alması gereklidir. Evimizin işini yapan birçok kişi olsa bile kendi elimizle bir şeyler almaya özen göstermeliyiz. Evin temizlenmesi, yemeklerin hazırlanması, masanın kurulması gibi her şey Şabat onuruna yapılmalıdır. Şabat sevinç ve kutsiyet demektir. Bu yüzden Şabat gününün gelişi insanda sevinç uyandırmalıdır. Şabat her hafta evimize gelen çok önemli bir misafirdir.

HAFTANIN SÖZÜ

 


Kendine ve canına çok dikkat edeceksin. (Devarim 4/9)

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf
GELENEKSELDEN ÇAĞDAŞA

 

Noah peraşasının herkesçe bilinen tufan olayı bittikten sonra Noah’ın o gemide bir yıl kaldığını görüyoruz. Her ne kadar tufan sadece kırk gün sürdüyse de en yüksek dağları bile aşan suların çekilmesi uzun zaman almıştır. Noah gemiden çıktıktan sonra pasuk Noah’ın bir mizbeah inşa ettiğini ve “ola” korbanı getirdiğini belirtir. Aslında Noah “korban” getiren ilk kişi değildir. Ondan dokuz nesil önce Kayin ve Evel Tanrı’ya “minha” adı altında sunular getirmişlerdir. Targum bu sunuyu “korban” olarak değerlendirir. Gemara Masehet Avoda Zara 8’e göre ise Adam Arişon Tanrı’ya sunu getiren ilk kişidir. Adam Gan Eden’i terk edince uzun bir teşuva süreci geçirir. Bilginler bunun yüz otuz sene sürdüğünü ve bu sürecin sonunda Şet’in dünyaya geldiğini söylerler. Noah’tan sonra Tanrı’ya sunu ancak on nesil sonra Avraam tarafından getirilir. Rabiler bu korbanlar arasında herhangi bir alaka olup olmadığını inceleyince ortaya ilginç bir sonuç çıkar.

Bunlar arasındaki ilişkinin ne olduğuna dair sorumuzun yanıtını RaMBaM Yad Ahazaka İlhot Bet Abehira’da bulmak mümkündür. Geleneğe göre David’in Yevusiler’den satın aldığı yerde Bet Amikdaş’ın en merkezi konumlarından biri olan Mizbeah kurulmuştur. Bunların planını David hazırlamış, yeri David satın almış ancak inşaat Tanrı emri ile Şelomo döneminde gerçekleştirilmiştir. Bu yer Avraam’ın Yitshak’ı korban edilmek üzere bağladığı, Noah’ın tufandan sonra “ola” korbanı yaptığı, Kayin ve Evel’in sunularını getirdiği ve hatta Adam Arişon’un ilk korbanı sunduğu yerdir. Noah gemiden çıktıktan sonra birçok görüşe göre Ararat dağından Yeruşalayim’de gelecekte Mizbeah’ın inşa edileceği yere gelmiş ve burada sunuyu yapmıştır.

FARKLI SUNAKLAR VE KORBANLAR

Avraam ve Noah için Mizbeah inşa ettikleri belirtilmektedir. Gemara Adam ile ilgili olarak da bunu söylemektedir. Ancak neden Kayin ve Evel Mizbeah inşa etmemişlerdir. Onlar sadece sunu getirmişlerdir. Targum Yonatan ben Uziel’e göre Adam’ın yaptığı sunak Noah tarafından yeniden inşa edilir çünkü tufanda yıkılmıştır. Noah’tan sonra tufan yoktur ancak Avraam için de “inşa etti” ifadesi kullanılır. Çünkü “Dor Apalaga – Dağılma nesli” Noah’ın sunağını yıkmıştır. Kayin ve Evel için inşa edilecek bir şey yoktur çünkü onlar zaten babalarının sunağında Tanrı’ya korban getirmişlerdir.

Adam yanlış yaptığında “Hatat” korbanı getirir. Onun oraya getirdiği korbanlar sayesinde Bet Amikdaş’ta daha sonra getirilen “Hatat” korbanları kabul edilmiştir. Adam’ın kurduğu Mizbeah basit bir şey değildir. Onun zamanından beri Bet Amikdaş inşa edilmeye başlamıştır. Vayikra kitabında genellikle “hatat” korbanları anıldığında getirecek kişi “adam” şeklinde belirtilir. Bu da Adam’ın yaptığı korbana gönderme yapar.

Kayin ve Evel korban getirdiklerinde Kayin daha suç işlememiştir. Onların getirdiği korban bir tür teşekkür sunusudur. Bu sunu gelecekte getirilen “Şelamim” korbanlarının temeli olarak kabul edilir. Avraam tarafından getirilen korban türü bellidir. Pasukta bunun “ola” olduğu açıkça belirtilmiştir. Bu her gün getirilen korbandır.

Pirke de Ribi Eliezer Noah’ın “olot” getirdiğini söylerken aklından teşekkür korbanı olan “korban toda”yı geçirdiğini öğretir. Tanrı Noah’ı hem tufandan hem de bir yıl kaldığı gemideki zor hayattan kurtarmıştır. Noah’ın “toda” korbanı getirmesi doğaldır. Ancak Noah için “korbanlar” ifadesi kullanılır. Açıkça kaç tane korban getirdiği bilinmese de Rabi Eli Mansour “toda” korbanının getirilme şartlarını anımsatarak dört korban getirmiş olabileceğini öğretir. Çünkü “toda” korbanı kişi hapisten kurtulduğunda, uzun bir gemi veya çöl yolculuğu yaptığında ve ciddi bir hastalık atlatıldığında getirilir. Rabi Mansour bunların hepsinin Noah’a uyduğunu söyler. Tufandan kurtulmuş yani zor bir deniz yolculuğu yapmıştır. Gemide bir yıl boyunca Tanrı emretmeden dışarıya adım atamamış orası onun hapsi gibi olmuştur. İçeride çektiği sıkıntılar ciddi bir hastalık geçirmesi kadar zordur. Ararat dağından korban getirmek için Yeruşalayim’e kadar gelmesi onun çölü aşmasını gerektirir. Rabi Mansour’un iddiasına destek Targum Yonatan ben Uziel’in yukarıda verdiğimiz açıklamasının devamında gelir. Targum Noah’ın dört korban getirdiğini paylaşmaktadır. Teilim 143. Mizmorda “otsia mimasger nafşi leodot et şemeha” diyen David Ameleh bu pasuğu sanki Noah için getirmiştir.

Meşeh Hohma Noah’ın birden fazla nesilde yaşadığını ve onlarda “tsadik” olduğunu öğretir. Noah’ın tufan sonrası nesilde de tsadik olmasının nedenini Meşeh Hohma şükretmeyi bilmesine bağlar. 

MİRAS VE GELENEKSELLİK

Ancak Noah’ın tufan sonrası büyüklüğünü farklı bir şekilde anlamak da mümkündür. İbranice’de “yeruşa” dediğimiz sözcük “miras” anlamına gelir. Rabi Gifter’e göre bir baba oğluna bir miras bırakınca oğlu o mirasla ilgili olarak her şeyi yapabilir. Bu onun inisiyatifindedir. Buna çok benzeyen ve dilimizdeki anlamı hemen hemen aynı olan “moraşa” sözcüğü ise daha farklı bir mirasa ve geçmişten gelen sahip olunan geleneklere işaret eder. Moraşa sahibiyseniz bunu gelecek kuşaklara aktarmak ancak değişmeden sağlıklı bir şekilde aktarmak zorunludur. Pasuk “Tora tsiva lanu Moşe moraşa keilat Yaakov” demektedir. Bene Yisrael için yazılı ve sözlü Tora “moraşa” özelliği taşır. Bu yüzden Pirke Avot daha başında özellikle Sözlü Tora’nın kimden kime aktarıldığını öğretir. 

Ne yazık ki günümüzde eskilerin yaptıkları “demode” kabul edilmekte, dışlanmakta, yeni uygulamalar eskilerinin yerini almaktadır. Bilgeler bunu kitabın arasından bir sayfa almaya benzetir. Herkes bu sayfaları koparmaya devam ederse geriye kalan bir şey yoktur. 

Noah tufan sonrasında sıfırlanmış bir dünyaya başlamıştır. Kurtuluş için teşekkür korbanı getirmesi anlamlıdır. Ancak bu korbanı Ararat civarında değil de Yeruşalayim’de yapması daha da anlamlıdır. Noah büyük bir gururla yeni dünyanın atası olduğunu söylemez. Çünkü kendisinden önceki on neslin ne olduğunu bilmektedir. Bu yüzden de Mizbeah zamanında Adam tarafından kurulan yere Yeruşalayim’e inşa edilir. Gemara Bet Amikdaş’ta Mizbeah’ın yerinin tesadüfi olmadığını gelecekte de herkesin canı istediği yere bunu kuramayacağını söylemektedir. Tanrı Noah’ın korbanlarını kabul ederken Tora “vayarah Ad… et reah anihoah – Tanrı hoş kokuyu kokladı” ifadesini kullanır. Çünkü Noah yapması gerektiği gibi geleneğe sadık kalmıştır. İlk Mizbeah Yeruşalayim’dedir bu da orada olmalıdır. Tora Mizbeah inşa edilirken “vayiven – inşa etti” ifadesine yer verir. Bu aynı zamanda “anlamak” anlamına gelen “leavin” sözcüğü ile bağlantılıdır. Noah yapması gerekeni anlamıştır. Vayikra kitabında korban getiren kişiyi “Adam” olarak, korbanın hoş kokusunu da içinde “Noah” isminin geçtiği “reah nihoah” ile tanımlaması tesadüf değildir.

Rişon Letsiyon Rabi Şlomo Moşe Amar bir düğüne giderek gelin ve damadı sevindiren kişinin Yeruşalayim’deki yıkıntılardan birini inşa ettiğini ifade eden öğretiye farklı bir bakış katar. Her şeyden önce gelin ve damadı sevindirmek güzeldir de, Yeruşalayim’in harabelerinin inşasının kazandıracağı bir şey yok gibidir. Ancak burada Rabi’nin dikkat çektiği çok daha farklı boyuttadır. Düğün ile yeni ev inşa edilmektedir. Bu çok güzel ve anlamlıdır. Ancak bu ev Yeruşalayim harabelerinde bir zaman var olan değerlerle inşa edildiği zaman çok değerlidir. Çağımızın yaşantısını geleneksel değerler, Tora ve geleneklerimizle inşa etmek gerekir.

 

DİVRE TORA
Rav Albert Gerşon

 
‘’Min abeema ateora,umin abeema aşer enena teora’’. Taor(saf) olan hayvanlarla,Taor olmayan hayvanları ayırmalısınız.

Bu pasukda hahamlarımız, bize önemli bir ders verirler. Tora, saf olmayan hayvanlar için “tame” (kirli) kelimesi kullanmak yerine “saf olmayan” terimi kullanmıştır. Buradan kırıcı ve güzel olmayan kelimelerden uzak durmamız gerektiğini öğreniyoruz.

Magid mi Duvna, “ Tora zaten tame kelimesini kullanıyor neden burada uygun olmasın? “ diye sorar ve bunu bize güzel bir örnekle açıklar. Bir  kasabada çok zengin ve aynı zamanda Tora bilgini olan bir Yahudi  yaşardı. Aynı kasabada cahil ve çok fakir Yosel Bor adında başka bir Yahudi daha yaşardı. Bir gün zengin olan Yahudi’nin evinin kapısı çalınır gelen kişi, “affedersiniz ben Rabi Yosel’i arıyorum bana adresini tarif edebilir misiniz?” diye sorar. Kapıyı açan kişi zengin adamın yardımcısıdır Rabi Yosel ismini duyunca kahkahalara boğulur. “O Rabi değil bizim cahil Yosel Bor ve hemen karşıda oturur” der ve o kişiyi yollar. Buna şahit olan zengin adam yardımcısını “nasıl komşumuz için yabancı birine böyle konuşursun, onu küçük düşürürsün” şeklinde paylar.

Bundan birkaç gün sonra eve bu sefer bir çöpçatan gelir ev sahibi ile görüşmek istediğini söyler. Onunla buluşunca, “beni komşunuz Rabi Yosel gönderdi oğlu için kızınızı istiyor, birbirleri için uygun olduklarını düşünüyor ne dersiniz” diye sorar. Ev sahibi  “kim dedin” diye sorar ve Rabi Yosel ismini tekrar duyunca kahkahalara boğulur ve ben kızımı onun oğluna vermem der ve çöpçatanı yollar. Bu sefer yardımcı özür dilerim efendim birkaç gün önce benzer bir durumda ben gülünce kızdınız ama şimdi aynısını siz yapıyorsunuz neden? Zengin adam “elbette” diye söze başlar. “Yosel Bor’un adresini sormaya geldiklerinde bize dokunan bir şey yoktu, onu küçük görmeye, utandırmaya gerek yoktu ama şimdi Yosel, oğlu için kızımı istediğinde onun kızıma uygun olmadığını göstermem gerekiyordu.”

Bu örnekteki gibi Noah gemiye hayvanları aldığında, hangilerinin taor, hangileri tame olduklarını belirtmeye gerek yoktu bu yüzden Tora tame yerine saf olmayan terimini kullanmıştır.

Sözler çok önemlidir ancak söz konusu olan Yahudi ruhu yani neşamamız olunca yemememiz gereken hayvanlara Tora doğrudan “ tame” diyebilmiştir.  Yahudilik her zaman net olmalıdır, bu yüzden emirler bu yüzden net ve açıktır.

Yediklerimiz ağzımızdan çıkanları etkilemektedir.

GENÇ NESİLDEN ÖĞRENİYORUZ
Beri Bahar

 
“Kırk gün geçtikten sonra Noah, yapmış olduğu geminin penceresini açtı. Kuzgunu gönderdi…” Devarim 8:6-7

Noah çevre koşullarının insanlar ve hayvanlar için uygun olduğundan emin değildi, bu yüzden kontrol etmesi için kuzgunu gönderir. Kuzgun kendisinin gönderilmesine itiraz eder ve Noah’a şöyle der: “Neden beni göndermek istediğini biliyorum! Eşim’e ilgi duyuyorsun!”

Kuzgunun bu itirazındaki gerekçe acaba nedir? Gerçekten de Kuzgun, Noah’ın eşine ilgi duyduğunu mu düşünüyordu?!

Sen nasılsan herkesin de öyle olduğunun düşünürsün. Dürüst insanlar herkesin iyi olduğunu düşünür. Aynı şekilde, ahlaksız birisi de herkesin kendisi gibi olduğunu varsayar. Bir hırsız herkesin çaldığını, alkolik birisi de herkesin alkolik olduğunu düşünür. Kuzgun, Dünya yok olurken Tanrı’nın gemideki herkesin eşlerinden ayrılması yönündeki emrine uymayan üç kişiden birisiydi (Diğer ikisi köpek ve Noah’ın oğlu Ham’dı.). İşte bu yüzden Noah’tan şüphe duyar, bu yasadışı aktivite yüzünden suçluydu.

Başkalarının günahlarını doğrulamak için şöyle bir laf söyleme eğilimi olanlar vardır: “Herkes yapıyor.” Bu kesinlikle ama kesinlikle doğru değildir! Bunu herkesin yaptığını düşünüyor olabilirsin çünkü sende yapıyorsundur! Talmud şöyle der: Başkalarını boşa çıkarmaya çalışan birisi aslında boş olan kişidir. Hatta çoğunlukla kendi kusurlarıyla başkalarını çürüğe çıkartmaya çalışır. Mesela, birisi başkasına köle diyorsa, bunu söyleyen kişinin köle olma ihtimali çok yüksektir. Kendinizi sürekli başkalarını azarlarken buluyorsanız, bunun nereden geldiğini kontrol etmek için kendinizi kontrol etmeniz lazımdır. Diğer yandan, birisi sürekli birilerini övüyorsa o kişi övgüye layıktır.

 

TORA SEVGİSİ
(PELE YOETS’TEN DERLEMELER)

 
İnsanın içinde olması gereken sevgi ve Tanrı korkusu yapılan edimlerle artar veya azalır. Kişi ne kadar mitsva yapar, Tora öğrenir ve özellikle “musar” yani etik kitaplardan öğrendiği ile davranışlarını geliştirirse gerçek sevgiye yaklaşır. Gerçek sevgi Tanrı’ya karşı olan sevgidir. Bu sevgi Tanrı’yı bütün kalbi, canı ve varlığı ile sevmek demektir. Bu sevginin ateşini hiçbir su söndüremez. Bu sevgi sayesinde çektiği sıkıntılar da ona kısa bir zaman aralığı gibi gelecektir. Kişi maddiyatı nasıl seviyorsa daha büyük bir sevgiyi Tora ve mitsvalar için beslemek zorundadır.

Kişi zamanını boş şeylerle geçirmemeli en sıkışık zamanda bile Tora öğrenmeye gayret etmelidir. Eğer kişi zamanını Tora ve mitsva ile geçirmek yerine boş şeyler ile geçiriyorsa Yirmiyau peygamber onun için şöyle demektedir: “Beni hayat suyunun kaynağını terk ettiler.” (Yirmiyau 2/13)

Tora ve mitsva sevgisi sayesinde kişi doğru yolu terk etmez ve onda yürümeye devam eder. bu da onda Tanrı sevgisini geliştirir.