Haftanın Peraşası BülteniYisrael halkına, her kişinin yarım gümüş şekel ile Mişkan'a katkıda bulunması söylenir. Mişkan'daki su havuzu, mesh yağı ve tütsüsü ile ilgili talimatlar verilmiştir.

Lütfen Peraşa Kâğıtlarını Dua Sırasında Okumayınız

               Bu Hafta İçin Saatler              

  14 Mart

Gelecek Hafta İçin Saatler

Şabat

Başlangıç

Bitiş

2009

Şabat

Başlangıç

Bitiş

Yeruşalayim

5:10

6:23

-----

Yeruşalayim

5:15

6:27

Tel Aviv

5:25

6:24

18 Adar

Tel Aviv

5:30

6:29

İstanbul

5:56

6:36

5769

İstanbul

6:02

6:43

K İ   T İ S A

 Hatırlatmalar:

ü Şabat Para

ü 21 Mart Şabat: Şabat Ahodeş

 

Bu HP  .....'nin aziz ruhuna ithaf edilmiştir.

 

Peraşa Özeti (Şemot 30:11-34:35)

[www.chabad.org]

 

Yisrael halkına, her kişinin yarım gümüş şekel ile Mişkan'a katkıda bulunması söylenir. Mişkan'daki su havuzu, meshetme yağı ve tütsüsü ile ilgili talimatlar verilmiştir. "Bilge yürekli" zanaatçılar Betzalel ve Aoliav, Mişkan'ın inşaatı ile görevlendirilirler ve halka Şabat'a uyması tekrar emredilir.

Moşe Sinay Dağı'ndan beklenen zamanda dönmeyince, halk altın bir buzağı yapar ve bazıları ona doğrudan tapar. Tanrı, doğru yoldan sapan ulusu yok etmeyi önerir; ancak Moşe, onlar için araya girer. Moşe dağdan inerken, üzerinde On Emir'in hakkedilmiş olduğu Tanıklık Levhaları'nı taşımaktadır. Halkı putun etrafında dans ederken görünce, levhaları kırar, Altın Buzağı'yı öğütür ve başlıca suçluları ölümle cezalandırır. Sonra Tanrı'ya doğru döner ve şöyle der: "Eğer günahlarını bağışlarsan [çok iyi]. Yoksa, lütfen beni yazmış olduğun Kitabın'dan sil!" (Şemot 32:32).

Tanrı affeder; ama halkın günahlarının birçok nesil süresince hissedileceğini söyler. Tanrı önce onlarla birlikle meleğini göndermeyi önerir; ama Moşe, Tanrı'nın, Erets-Yisrael'e giderken Halkı'na Bizzat eşlik etmesi için ısrar eder.

Moşe iki yeni levha hazırlar ve bir kez daha dağa tırmanır. Tanrı orada anlaşmayı bu İkinci Levhalar'a tekrar yazar. Dağda iken Moşe'ye İlahi Merhametin On Üç Niteliği hakkında bir vizyon da gösterilir. Geri döndüğünde Moşe'nin yüzü öylesine ışıldamaktadır ki, yüzünü bir maskeyle örtmek zorunda kalır. Bu maskeyi sadece Tanrı ile konuşurken ve halkına Tanrı'nın kanunlarını öğretirken çıkaracaktır.

Bu hafta, peraşaya ek olarak Para peraşası (Bamidbar 19:1-22) okunur. Ölü biriyle temas etmiş bir kişinin Bet-Amikdaş'a girmesi yasaktı. Bu manevi engelin düzeltilmesi için kızıl bir inek (Para Aduma) korban edilir, yakılır ve külleri su ve başka maddelerle karıştırılarak söz konusu kişinin üzerine serpilirdi.

DEVAR TORA

[Rabi Gidon Weitzman - www.torahmitzion.org]

 

Eliyau ve Sahte Peygamberler

Bu hafta Para peraşası okunduğu için, bu Şabat'a özel aftara okunacaktır. Yine de bu yazıda normalde Ki Tisa peraşası haftasında okunan aftaraya değineceğiz. Bu aftarada, Peygamber Eliyau'nun, Baal putunun sahte peygamberleriyle Karmel Dağı'nda girdiği düello aktarılır. Eliyau, o dönemde putperestliğe fena halde kapılmış olan halka sertçe çıkışmıştır: "İki fikri birden savunmayı ne kadar zaman sürdürebilirsiniz? Eğer Tanrı A-Şem ise, o zaman O'nu izleyin, ama eğer tanrı Baal ise, o zaman onu izleyin." Karar verme zamanı gelmişti, ya Tanrı'yı, ya da Baal'ı izleyeceklerdi.

Söz konusu düelloya göre halkın toplandığı Karmel Dağı'nda sunak kurulacak, herkes kendi tanrısına dua edecek ve kimin kurbanı mucizevi bir ateşle yanarsa onun gerçeği söylediği ortaya çıkacaktı. Bu büyük bir olay olduğu için, zor bir Alahasal sorunun ortaya çıkmasına neden olmuştur. Eliyau zamanında I. Bet-Amikdaş ayaktaydı. Ve Alaha'ya göre Bet-Amikdaş inşa edildiğinden beri, artık başka bir yerde korban yapmak kesinlikle yasaktı (bkz. Zevahim 14:4-8 ve Rambam, Bet Abehira 1:3). Böylece Eliyau, Erets-Yisrael'in kuzey kesimindeki Karmel Dağı'nda bir mizbeah inşa edip orada Tanrı'ya bir korban yaparak bu kanunu çiğnemiş oluyordu.

Talmud, gerçek bir peygamberin yetkilerinden bahsederken, Tora'nın böyle bir peygambere, kanunda, kalıcı olmayan, sadece bir kerelik bir değişiklik yapma yetkisi tanıdığını belirtir (Yevamot 90b). Rambam da oldukça geniş ayrıntıya girerek bunun esasında görülmemiş bir durum olduğunu ve Eliyau'nun gerçek bir peygamber olduğu daha önceden kesin olarak bilinmese, bunun kesinlikle yasak olacağını vurgular (Yesode A-Tora 9:3).

Eliyau Tora'daki herhangi bir emri değiştirmeye veya kaldırmaya çalışmış değildi. Aksine, Karmel Dağı'ndaki korban, durumun gerektirmesi nedeniyle bir kerelik bir uygulamaydı. Bunu, sadece puta tapan peygamberlerin sahte olduklarını göstermek için yapmıştı.

Yine de bir soru sorabiliriz: Eliyau'nun bu korbanı neden özellikle Karmel Dağı'nda yapması gerekiyordu? Aynı dersi Yeruşalayim'deki Bet-Amikdaş'ta da öğretemez miydi?

Moşe, Adam

Bu sorunun cevabı bu haftaki peraşada okuduğumuz Altın Buzağı olayında yatar.

Sinay Dağı'nda Tanrı'ya bizzat tanık olmuş olan Bene-Yisrael'in, bundan sadece kırk gün sonra nasıl altın bir buzağı yapabildikleri bizim için bir muammadır. Halk Tanrı'nın Kutsal Varlığı'nın dağa indiğini gördükten sonra, neden bu kadar kısa bir süre sonra puta tapmaya başlamıştı?

Midraş'a göre, Aaron'dan altın buzağıyı yapmasını isteyenler Bene-Yisrael değildi. Onun yerine, altın buzağıyı isteyenler, Mısır'ı Bene-Yisrael'le birlikte terk etmiş olan ve başka uluslardan oluşan, Erev Rav olarak adlandırılan karma bir gruptu (Bkz Şemot 12:38).

Mısırlılar ve oradaki diğer millet mensupları puta taparlardı ve Bene-Yisrael'le birlikte Mısır'ı terk etmelerine rağmen, yine de puta tapma ruhunu taşıyorlardı. "Kalk; bize önümüzde gidecek bir ilah yap; çünkü şu Moşe - bizi Mısır'dan çıkaran kişi - ona ne olduğunu bilmiyoruz" (Şemot 32:1).

Moşe'nin liderliğini reddetmiş ve onları yönetecek bir ilah aramışlardı. Bu tipik bir puta tapma zihniyetidir; Tanrı'yı uzakta göklerde, insanı ise alçak ve kutsallıktan yoksun bir varlık olarak görür. Onu küçümser bir ifadeyle "şu Moşe" diye adlandırmışlardır. Bir insan değil, onları yönetecek ilah istemektedirler; onlara göre insan hiçbir şey değildir.

Putperestler Tanrı'nın insana yönetme ve O'nun isteğini yerine getirme gücünü verdiğini göremezler. Tanrı milleti yönetmek için Moşe'yi seçmiştir, çünkü bu yeteneği insana verebilir ve istediği her yere maneviyatı yerleştirebilir.

Putperestliğin Tanrı'ya ibadetin yerini alabilmesi, ancak bu ders alındığı zaman mümkündür. Altın Buzağı olayının mesajı budur ve bu, Eliyau'nun Karmel Dağı'ndaki korbanına da ışık tutmaktadır.

Halk Tanrı'yı terk etmiş ve put arayışına girmiş, Tanrı'nın çok uzak ve ilgisiz olduğunu düşünmeye başlamıştı. Bu nedenle, peygamber Eliyau, Tanrı'nın her yerde mevcut olduğunu göstermek zorundaydı. Tanrı sadece Bet-Amikdaş'ta değil, bütün dünyada mevcuttur. Eğer doğru bağlamda ve uygun bir talimatla yapılırsa, Karmel Dağı'nda da Tanrı'ya ibadet mümkündür.

Eliyau ve Minha Duası

Eliyau, sahte peygamberlerin sözde ilahlarının gerçekten de uzak, gerçek Tanrı'nın ise aktif olarak dünyanın her yerinde mevcut olduğunu göstererek onları yalanlamıştır. Bu da Talmud'un şu sözlerine açıklık getirmektedir: "Rav Helbo ve Rav Una şöyle derler: Kişi Minha duası konusunda çok özenli olmalıdır, zira Peygamber Eliyau'nun duaları Minha saatinde cevap bulmuştur" (Talmud - Berahot 6b).

Eliyau'nun duaları neden, özellikle öğleden sonra, Minha vaktinde yanıt bulmuştur?

Sabah duaları (Şahrit) günün başında yer alır. İnsan henüz çalışmaya başlamamış ve o güne özel olan amaçları gerçekleştirmemiştir. Tanrı'ya dönerek güne başlar ve o gün neyi yerine getirmeyi umduğunu düşünerek, amaçlarına ulaşmak için duasını eder.

Akşam duası (Arvit) ise günün sonunda okunur. Geçirmiş olduğu güne bakarak ne yaptığını ve neyi düzeltmesi gerektiğini görür. Yaptıkları için Tanrı'ya teşekkür eder ve ertesi gün başarılı olmak için dua eder.

Ama Minha duası gün ortasında, insanın çalışma saatlerine rastlar. Kişi yaptığı işe ara verir ve dua etmek için Tanrı'ya döner. Tam çalışma gününün ortasında bunu yapmakla, Tanrı'nın, hayatının içinde her tarafta mevcut olduğu gerçeğini fark ettiğini ortaya koymuş olur. Talmud (Berahot 26b), Minha duasını Yitshak Avinu'nun tesis ettiğini belirtir ve bunun Tora'daki dayanağı olarak şu pasuğu gösterir: "Yitshak akşama doğru, kırda düşünceye dalmak için çıktı" (Bereşit 24:63). Minha duasının ilk tesis edildiği yer "kır"dır; yani çalışma yeridir.

Minha'nın gücü, Tanrı'yı sadece sinagogda değil, her yerde, günlük hayatımızda da görmektir. Peygamber Eliyau'nun ve Karmel Dağı'ndaki korbanın mesajı da budur. Tanrı uzaklarda göklerde ulaşılmaz bir yerde durmakta ve dünya ile ilgilenmemekte değildir. Tanrı aynı zamanda bu dünyadadır ve var olan her şeyle en ufak ayrıntısına kadar ilgilenmektedir.

5 Soru

Cevapları broşürün sonunda bulabilirsiniz.

 

1)      Midraş Tanrı'nın Moşe'ye 3 mitsvayı görsel olarak gösterdiğini belirtir. Bunların biri Bo, diğeri Teruma, üçüncüsü de Ki Tisa peraşasındadır. Bu mitsvalar nelerdir?

2)      Ketoret (tütsü), güzel koku maddelerinden oluşurdu. Ancak içinde Helbena adlı bir madde vardı ki kokusu son derece kötüydü. Ketoret'e kötü kokulu bu maddenin eklenmesinin nedeni nedir?

3)      Moşe, halkın affedilmemesi durumunda isminin Tanrı'nın kitabından silinmesini ister. Silinmiş midir? Nereden?

4)      Erets-Yisrael'in diğer yerlerden daha yüksekte olduğunu nerede öğreniriz?

5)      Tanrı'nın İsmi, 34:6'da arka arkaya tekrarlanmaktadır. Bu tekrarın anlamı nedir?

 

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

 

İkinci Kitap: AAVA / SEVGİ

 

"İkinci kitaba Şema'yı okumak, dua etmek, tefilin ve Koenler'in berahası gibi, Tanrı'yı sevmek ve O'nu hatırlamak için uyulması gereken bütün emirleri dâhil edeceğim. Berit-Mila mitsvası da bu kısma dâhil edilecektir, zira tefilin ve tsitsit gibi hatırlatıcıların olmadığı zamanlarda bile sürekli olarak bize Tanrı'yı hatırlatan bir işarettir. Bu kitaba Sevgi Kitabı adını verdim."

 

6. Keriat Şema - Şema'nın Okunması

 

Kişi, Tora'dan alınmış üç bölümden oluşan Şema'yı günde iki kez söylemelidir. Söz konusu üç kısım, "Şema Yisrael - Dinle ey Yisrael" (Devarim 6:4-9), "Veya İm Şamoa - Eğer emirlerime itaat ederseniz" (Devarim 11:13-21) ve "Vayomer ... Veasu Laem Tsitsit - Ve dedi:... Kendilerine tsitsit yapsınlar" (Bamidbar 15:37-41). Bu bölümlerin ilki Tanrı'nın ‘Bir'liğini ve O'na yönelik sevgi emrini içerir; ikincisi bütün emirleri kabul etme temasını işler ve üçüncüsü de tüm emirleri hatırda tutmamızı emreder [pasukta söylendiği gibi: "[Tsitsit'i] göreceksiniz ve [böylece] Tanrı'nın tüm emirlerini hatırlayarak onları uygulayacaksınız" (Bamidbar 15:39). Bunun yanı sıra, üçüncü bölüm Mısır'dan Çıkış'ın hatırlanması emrini de içerir. "Ben sizi Mısır Ülkesi'nden çıkaran Tanrınız'ım" (Bamidbar 15:41). Dolayısıyla bu kısmın her gün okunması önem taşır, zira Tora, Mısır'dan Çıkış'ın her gün hatırlanması gerektiğini belirtmektedir. Pasukta söylendiği gibi: "Mısır Ülkesi'nden çıkış gününü hayatınıntüm günlerinde hatırlayacaksın" (Devarim 16:3). Kişi, Şema'yı, anladığı herhangi bir dilde söyleyebilir. [Ancak hiçbir dile tam çeviri mümkün olmadığı için en iyisi orijinal dilinde söylemek ve anlamını öğrenmektir.]

Şema her gün, insanların "yattığı" ve "kalktığı" vakitlerde, yani sabah ve gece vaktinde söylenmelidir. Pasukta söylendiği üzere, "Uvşohbeha Uvkumeha - Yattığında ve kalktığında" (Devarim 6:7). Daha spesifik olarak, gece Şema söyleme vakti, yıldızların çıkmasından tan vaktine kadardır (ama tercihan gece yarısından önce söylenmelidir). Sabah Şema söyleme vakti ise, tan vaktinin biraz sonrasından, gündüz vaktinin ilk çeyreğinin bitimine kadardır (ama tercihan güneşin doğuşundan hemen önce söylenmelidir). Sabah Şema'dan önce iki ve sonra bir tane; gece ise, Şema'dan önce ve sonra ikişer tane beraha okunur.

DÜŞÜNCELER

["Torah Bytes" / Rabi Shraga Simmons - www.aish.com]

 

Sürüye Kapılmak

Ki Tisa peraşası Altın Buzağı'nın yapımından söz eder. Belirgin soru şudur: Yahudiler böyle bir şeyi nasıl yapabilmişlerdir? Tanrı'nın Mısır'a getirdiği On Bela'ya ve Kızıldeniz'in yarılmasına henüz tanık olmuşlardı. Yisrael kampında kim bu kadar çabuk puta tapmaya dönebilirdi?

Olanlar şuydu: Yahudiler dört yüz sene boyunca Mısır'da taciz edilen ve alay edilen kölelerdi. Sonra On Bela ile her şey değişti ve üç milyon Yahudi güpegündüz yürüyerek Mısır'dan çıktı!

Yahudiler gittikleri zaman, onlara Erev Rav adı verilen ve farklı uluslardan oluşan bir grup da takılmıştı. Bu insanlar Yahudiler'le bütünleşemedikleri için Altın Buzağı, her ne kadar insanın kendi yıkımı anlamına gelse de, isyanı başlatmak için iyi bir fırsattı.

Kabalistlere göre, Erev Rav'ın bu enerjisi, her birimizin içinde mevcut olan Tanrı'dan uzaklaşma eğilimiyle paraleldir. Bazı şeyler tam olarak istediğimiz şekilde yürümediği zaman hayal kırıklığına uğrarız. O zaman da kızar, isyan ederiz. En kötü hata budur, çünkü esasında bizim beşeri ifademizin en yüksek mertebesi, sınamaların ve sıkıntıların ortasında, Tanrı'yı keşfetmek için özgür irademizi kullanmaktır.

O halde, bu kendimizi yıkacak eğilimle mücadele etmenin anahtarı nedir? Bu eğilimin tıpkı Erev Rav gibi yabancı bir mevcudiyet olduğu gerçeğini fark etmek. Çünkü özümüzde, en saf ve temiz arzumuz, Tanrı'ya her bakımdan hizmet etmektir.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

 

Şabat Günü Koparmak

1.             Şabat günü meyve, çiçek veya ot koparılamaz; üstünde bitki olan saksılar yerden kaldırılamaz; arı kovanından bal alınamaz.

2.             Dalında olan güzel kokulu çiçek ve otlar, ister toprakta, ister saksıda olsunlar; koklanabilir.

3.             Şabat günü ağaca çıkılmaz ve ağaca bir şey asılmaz. Erev Şabat (Şabat arifesi) ağaçta bir şey bırakılmışsa Şabat günü alınamaz.

4.             Şabat günü ağaçtan düşen meyvelerin veya bahçedeki sebzelerin yenmesi, hatta bunlara dokunulması yasaktır.

5.             Şabat günü saçlar taranmaz, fakat kıldan ya da özel yumuşak naylondan yapılmış fırça ile saçlar düzeltilebilir.

6.             Şabat günü saçlar örülmez ve çözülmez.

5 CEVAP

 

1. Yeni ay (Şemot 12:2); Menora (Şemot 25:39) ve yarım şekel (Şemot 30:13). Hepsinde Raşi'ye bakın.

2. Ketoret Bene-Yisrael içindeki birliği temsil eder, bu nedenle her türlüsünü içerir.

3. Roş'a (Rabenu Aşer 1250-1327) göre, bundan önceki peraşa Tetsave'de Moşe'den söz edilmemesinin nedeni budur. Doğumundan ölümüne kadar Moşe'den bahsedilmeyen tek peraşa odur.

4. Tanrı, Moşe'ye "Git buradan yukarı çık" demiştir (Şemot 33:1).

5. Tanrı'nın bu İsmi O'nun Merhamet Niteliği'ni temsil eder. Söz konusu pasukta bu İsim iki kez geçmektedir. Bunların ilki, insanın günah işlemesi öncesindeki durumu, ikincisi ise günahtan sonraki durumu tanımlar. Günahtan öncesi ile sonrası arasında bir fark varsa bu, insanın ta kendisindedir. Ama Tanrı'da hiçbir değişiklik olmamıştır. Günah öncesinde nasıl merhametli idiyse, sonrasında da aynı şekilde merhametlidir.

 

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

 

Çocuklarınıza verebileceğiniz en önemli iki hediye, kökler ve kanatlardır.

 

Haftanın Peraşası'nı, t  e  b  e  r  r  u  d  a     b  u  l  u  n  a  r  a  k, ölmüşlerinin ruhuna veya hasta bir yakınının şifasına ithaf etmek isteyenlerin,

 ilgililer (050 - 38 41 30) ile temasa geçmeleri rica olunur.

Peraşa kağıtları Tora ile ilgili yazılar içerdiğinden çöpe atılmamalıdır.

Lütfen Geniza'ya getiriniz.