Sinay çölünde, Tanrı Yisrael'in on iki kabilesini kapsayan bir nüfus sayımı yapılmasını emreder...

Sinay çölünde, Tanrı Yisrael'in on iki kabilesini kapsayan bir nüfus sayımı yapılmasını emreder. Moşe, askere alınabilecek yaşta (20 ile 60 yaş arası) 603.550 erkek sayar; Levi kabilesinin, sayıları 22.300'ü bulan ve yaşları 1 aylıktan büyük olan erkekleri ise ayrıca sayılır.

Leviler Mişkan'da hizmet edecekler, Altın Buzağı olayı sonrasında kutsal göreve uygunluklarını kaybeden Behorlar'ın yerine geçeceklerdir. Yerlerini alacak bir Levi bulamayan 273 Behor ise kendilerini azat etmek için beş şekel "fidye" ödeyecektir.

Bir kamp dağıldığı zaman, üç Levi ailesi Mişkan'ı parçalarına ayırıp bir sonraki kampın tam ortasında yeniden kurardı. Daha sonra Mişkan'ın çevresine kendi çadırlarını kurarlardı. Mişkan'ın özel eşyalarını (Menora, Aron vs.) kendi özel örtüleri içerisinde omuzlarında taşıyan Keat ailesi, Mişkan'ın güneyine kamp kurardı. Mişkan'ın goblenleri ve çatı örtülerinden sorumlu olan Gerşon ailesi ise Mişkan'ın batısında kamp kurardı. Duvar kalaslarını sütunlarını taşıyan Merari ailesi ise kuzeye yerleşirdi. Mişkan'ın giriş kapısının karşısında, yani doğusunda ise Moşe, Aron ve Aron'un oğullarının çadırları yer alırdı.

On iki kabile, Levi ailelerinin oluşturduğu dairenin dışında her birinde üç kabile olan dört grup halinde kamp kurarlardı. Doğuda Yeuda (nüfus: 74.600), Yisahar (54.400) ve Zevulun (57.400) kabileleri; güneyde Reuven (46.500), Şimon (59.300) ve Gad (45.650) kabileleri; batıda Efrayim (40.500), Menaşe (32.200) ve Binyamin (35.400) kabileleri ve kuzeyde Dan (62.700), Aşer (42.500) ve Naftali (53.400) kabileleri bulunurdu. Bu kamp düzeni seyahat ederken de korunurdu. Her kabilenin kendi Nasi'si (prensi ya da lideri) ile kabile renklerini ve amblemini taşıyan bir bayrağı vardı.

Bamidbar kitabı aynı ismi taşıyan peraşa ile girişini bir sayım ile yapar. Bu sayım Bene Yisrael’in ve kabilelerin sayısını bilmek açısından önemlidir çünkü bir sonraki emirde Bene Yisrael’in bir düzen içinde hareket etmesi istenmektedir. Bu emir “degalim” dediğimiz kabile bayraklarının düzeni içinde yerleşme ve seyahat etme zorunluluğunu getirir. Mişkan’ın ortada olduğu ve toplumun bir kare şeklinde onun etrafını çevirdiği bu düzen aslında meleklerin Kise Akavod etrafındaki düzen ile büyük benzerlik gösterir. Toplumun üçer kabileden oluşan her kampının da sorumlu bir meleği vardır ve bu melek onlara refakat etmektedir. Burada gizli önemli bir mistisizm vardır. Nisan ayında okunan Korbanot içinde bu mistisizm “iş al diglo” olarak bilinen Zohar parçası ile anlatılır.

GEÇMİŞTEN ALINAN DERS

Moşe bu emirle Tanrı’nın ona yeni bir sorumluluk ama aynı zamanda yeni bir sorun çıkardığını iddia etmektedir. Bene Yisrael’i belli bir düzen altında seyahat ve konaklama pozisyonuna getirmek hiç de kolay değildir. Moşe halkın buna itiraz edeceği ve bulunduğu yeri beğenmeyeceği itirazlarının olacağını söyleyince Tanrı ona bunun provasının daha önce Yaakov Avinu’nun cenazesinde yapıldığını ve bu testten kabilelerin başarıyla geçtiğini ifade eder.

İşler yolunda gidince insanlar için dereh erets davranışlarını sergilemek kolaydır. Herkesin keyfi yerinde iken kibar ve efendi olmak sorun değildir. Ancak kriz anında insanın gerçek yüzü ve davranışları ortaya çıkmaya başlar. bu da onun karakterini gözler önüne serer. Bene Yisrael’in içinde bulunduğu çöl ortamı normal şartlar altında hiç de konforlu bir ortam değildir. Bene Yisrael burada koruma altındadır ama yine de çöldedir. Man her gün yağmaktadır ama bir gün yapmaması bırak gecikmesi bile büyük sorun yaratabilir. Bu halde iken toplumun bir düzene sokulması Moşe için uykularını kaçıracak derecede büyük bir sorundur.

Yaakov ataların en sonuncusudur. Saba Kadişa olarak bilinen Yaakov’un kaybı Mısır ülkesinde bile uzun matemlere neden olmuştur. Yaakov’un cenaze töreni Bene Yisrael için büyük bir stres kaynağıdır. Ama bu cenazede kabileler olması gereken yerlerde bulunmuşlar. Stres ortamına rağmen uygun davranmışlardır. Tanrı bu noktada Moşe’ye “maase avot siman labanim” ilkesini hatırlatır. Nasıl Yaakov’un cenazesinde sorun çıkmamışsa bu düzene geçişte de sorun çıkmayacaktır garantisini verir.

DEREH ERETS

Tarih boyunca bu dereh erets davranışları en berbat koşullarda bile devam etmiştir. Temerküz kamplarında Yahudiler bir hayvanın dahi yaşayamayacağı koşullarda yaşamaya mahkum edilmişlerdir. Bir köpeğin bile bir Yahudi’den daha değerli bulunduğu zamanlarda, günlük yiyecek ve içeceğin sınırlı olduğu ölümün her dakika kol gezdiği anlarda bile Bene Yisrael’in olumlu davranışlarını anlatan hikayeler vardır.

Günün birinde bir Yahudi kamp komutanı tarafından çağırılır. Bu çağrının genelde tek bir sonucu vardır. O çağrıya giden Yahudi geri dönmeyecektir. Çağrılan Yahudi gitmeden önce sahip olduklarını arkadaşlarına verir. Ayakkabılarını pek de iyi olmayan durumdaki kıyafetini ama en önemlisi hayatta kalmasını sağlayacak ekmeğini ihtiyacı olanlara verir ve çağrıya uymak üzere komutanın odasına gider. Mucizelerin mucizesi gerçekleşmiş ve Yahudi öldürülmeden yeniden barakasına dönmüştür. Ayakkabılarını verdiği arkadaşı ayakkabılarını, kıyafeti verdiği arkadaşı da kıyafetini geri verir. Ekmeğini verdiği arkadaşı çok aç olsa da geri dönmesinden memnun bir halde ekmeğini ona geri verir. Bu davranışlar Yahudilerin sanki kromozomlarına Yaakov Avinu’nun cenazesinden beri kazınmış gibidir. Kriz ortamında bile “dereh erets” davranışları çoğunlukla hayatlarında yer bulur. 

ÇOCUK SAHİBİ OLMAK

Peraşamızda Levi kabilesi sayılırken Aaron’un oğullarının öldükleri ve çocuklarının olmadığı ifade edilir. “Vayamot Nadav VaAviu… uvanim lo ayu laem.” Bu cümle ile ilintili olarak Gemara Masehet Yevamot’ta priya verivya mitsvasını yerine getirmeyen kişileri “hayav mita” olarak adlandırır. Bir başka deyişle Nadav ve Aviu’nun ölümlerinin nedeni olarak çocuk sahibi olmamaları gösterilir.

Nadav ve Aviu öncelikle Mişkan’a yabancı bir ateş getirdikleri için hayatlarını kaybetmişlerdir. Bunun yanı sıra Mişkan’a sarhoş gelmişler ve kutsiyetine zarar vermişlerdir. Hatam Sofer Nadav ve Aviu için gerek Moşe ve gerekse Mişkan’a saygısızlık yaptıklarını ama bunun ana nedeninin çocuk sahibi olmamaları olduğunu öğretir. Hatam Sofer bir insanın iyi bir insan olmak, davranışlarını rafine etmek için en iyi motivasyonunun çocuk sahibi olmak olduğunu iddia eder. Bununla ilgili olarak bir Midraş on emir içinde karşılıklı gelen emirlerin karşılaştırmasını yapar.

Sözgelimi Mısır’dan çıkaran Tanrı ile katletmeyeceksin emri karşı karşıyadır. İnsan birini katlettiği zaman Tanrı’nın varlığına karşı gelmektedir çünkü insan Tanrı’nın imajında yaratılmıştır. Şabat’ı gözetme emri ile yalancı şahitlik yapmama emri karşılıklıdır. Bir kişi Şabat gününü gözetmediği zaman kainatın bir Yaratıcısı olduğu gerçeğini inkar etmekte ve yalancı şahit durumuna düşmektedir. Benzer şekilde anne baba saygısı emrinin karşısında kıskançlık duymama gibi de algılanabilen “lo tahmod” emri vardır. Kişi anne babasına saygı göstermezse zaten başkalarına saygılı olması beklenemez.

Günün birinde komşular bir çifti çocuklarının kıskançlık ile ilgili davranışlarından dolayı eleştirirler. Çift buna karşı çıkınca komşular eğer anne baba kıskançlık yapmazsa çocukları bunu o kadar kolay öğrenemezler karşılığını verirler. Çünkü çocuklar anne babayı yansıtan birer ayna gibidirler.  Gerçekten de bir kişinin özellikle dereh erets konusunda ilerleyebilmesi için çocuk sahibi olması gerekir.   

Peraşamızın devamında “elle toledot Aaron Umoşe” şeklinde bir cümle vardır ve sadece Aaron’un oğulları listelenmektedir. Moşe’nin çocukları Divre Ayamim kitabı dışında listelenmez. Çünkü Tora görevi olan bir şeyler yapan kişilerin hayatlarına atıfta bulunur. Bir şey yapmayan kişilerin veya görevi biten kişilerin ne yaptıklarıyla ilgilenmez. Burada Aaron’un çocukları listelenir çünkü onlar Kohen’dir ve Elazar daha sonra Kohen Gadol olarak göreve başlayacaktır. Sorumuz Moşe’nin çocukları listelenmeden neden Moşe’nin de çocukları olarak Aaron’un çocuklarının gösterildiğidir. Raşi bu konuda arkadaşının oğluna Tora öğreten kişi o çocuğun babası gibidir esasını benimser. Ancak Moşe herkese Tora öğreten biridir. Gemara Moşe’nin Aaron’un oğullarına Tora öğretirken daha ihtimamlı davrandığını öğretir ve her Tora öğretmeninin “baba” gibi olamayacağı sonucuna varır.

Öğretmenler için ders zili önemlidir. Dersten çıktığı anda o sınıfla bağını kesen bir öğretmen sadece işini yapmaktadır. Tora öğretmenleri biraz farklıdır. Onlar için ders çıkış zili çalmaz. Tora öğretmenleri öğrencilerinin hayatlarıyla da ilgilenir.  Bu özel ilgi onları bir “baba” kadar yakın bir konuma taşır. Moşe Aaron’un çocuklarıyla özel bir şekilde ilgilendiği için Moşe Aaron’un çocuklarının babası gibidir.

Humaş’ın beş kitabından biri olan Bamidbar (Çölde) kitabı Sinay dağında Tora alındıktan sonra çölde yaşanan olayları aktarmaktadır. Or aHayim aKadoş zt”l, Tora’yı almaya layık olmanın 3 ayağından birinin, insanın kendisini çöl haline getirmesi olduğunu öğretir. 

Bamidbar kitabı boyunca Kutsal Tora’mızı bu gözlüklerle okumaya çalışırsak, göreceğiz ki bu kitabın birçok yerinde bu mesaj bizlere açık bir şekilde verilmektedir.

Pirke Avot şöyle öğretir:

3 tane karakter özelliğine sahip olan kişi, Avraam Avinu’nun öğrencilerindendir. “Ayin Tova” (İyi Göz, insanların içindeki iyiliği görebilmek) “Ruah Nemuha” ve “Nefeş Şefela” (2 farklı alçak gönüllük ifadesi)

Ve Bilam’ın öğrencilerinde ise şu 3 tane karakter özelliği bulunmaktadır. Ayin Raa (Kötü Göz) “Ruah Gavoa” ve “Nefeş Rehava” (2 farklı kibir ifadesi)

Şöyle bir soruya cevap bulmaya çalışalım: Avraam Avinu’nun en belirgin karakteristik özelliği “hesed” yani iyilik yapmak ise niye bu listede iyilik yapmak sayılmamaktadır? 

Açıklamaya çalışalım:

Bütün kötü karakter özelliklerinin bir kökü var iken, bir de bu kökten çıkan meyveler bulunmaktadır. Kötülük, bütün kötü karakter özelliklerinin köküdür. Bahsedilen kök, Hasidik öğretilerde “Yişut” olarak adlandırılır. Tercüme edebileceğimiz en yakın kelime BENcillik olsa da kelimenin kökü “Yeş” yani “var olmak”tan gelmektedir. İnsanın, kendisini önemseyip devamlı olarak vücudun taleplerini doldurmaya çalışması… Kıskançlık, Öfke, Arzular, Kavod gibi tüm kötü karakter özellikleri, bu kökten çıkan meyvelerdir. Hahamlarımız şöyle öğretmiştir: İçinde yaratmış olduğun Bencilliğe ibadet etme, Kibirli olan kişi, sanki putlara tapmış gibidir.

Buna karşın bütün iyi karakter özelliklerinin kökü ise “En” yani “Yok”tur, Avraam Avinu “Anohi afar vaefer”, “Ben külüm” demiştir. Kendini tamamen iptal etmiştir, ama gene de kül bile bir şeydir, Moşe Rabenu “VeNahnu Ma” “Biz Neyiz” diyerek yeryüzünde yaşamış en alçakgönüllü insan ünvanını almış ve “En” seviyesine ulaşmıştır.

Rabi Hayim Vital zt”l şöyle öğretmiştir: Karakter özellikleri, 613 mitsvanın içinde değildir çünkü karakter özellikleri 613 mitsvadan evvel oluşturulmuş bir temeldir. Tora, ancak İyi Karakter Özelliklerine sahip bir kişinin üzerinde barınmaktadır. İnsan, iyi karakter özelliklerinin kökü olan “En” seviyesine ulaşınca kendisine oluşturduğu kapta, öğrendiği Tora’yı biriktirebilecektir.

“Yişut” formatında, burnu havada olan, başkalarını hor gören bir kişiden, rahatsızlık duyma hissi, Akadoş Baruh U’nun insanın içine yerleştirdiği bir duygudur. Bene Yisrael, Peygamber değilse bile, Peygamberlerin çocuklarıdır, bu sebeple rahatlıkla bu his hissedilebilir.

İnsanoğlu kendisini iptal edip “En” formatına sokabildiği zaman, etrafındaki insanlar onun varlığından zevk aldığı gibi, Akadoş Baruh U da o kişinin varlığından zevk duymaktadır. Kavod, Arzular ve Nefret insanı dünyadan çıkarır öğretisi de bu kökün bir uzantısıdır. Kökünde bulunan “Yişut”, insanların o kişinin varlığından rahatsız olması durumuna sebep olur ve o kişiyi dünyadan çıkarır.

“Tüm sayımlar[ın yekunu] 603.550 oldu.” Devarim 1:46

Bir adam ölür ve çocuklarına bir vasiyet bırakır. Vasiyette bir şehrin bir sokağının bir yerinde onun alması için 10 milyon dolar miktarında bir paranın gömülü olduğu belirtilmiştir. Bunun üzerine bütün çocukları toplanıp mirası bulmak için yola koyulur. Büyük uğraşlar sonucu o sokağı bulurlar ve kazmaya başlarlar. Zorlu bir şekilde kazdıkları saatler sonrası elleri boş bir şekilde kazdıkları delikten çıkarlar. Daha sonra, birkaç gün daha kazmaya devam ederler ancak tek buldukları sadece birkaç yüz dolardan ibarettir. Belleri fena bir şekilde ağrıyordu ve yaralıydı ancak pes etmezler ve kazmaya devam ederler. Herkes paranın orada olduğundan emindi, ancak parayı bulana kadar bu bir an meselesidir.

Bir insan diyebilir ki “ Ben zahmet edip Tora çalışmaya başlasam da hiçbir yere gelemem. Tora çalışmak bana göre değil.” Ancak gerçekte Tora’da herkes ile ilgili bir bölüm vardır. Belki içerlerde bir yerlerde gömülüdür, ama gömülüdür. Hala Tora’yla ilgili bir bağ hissedemiyorsanız, hala düzgün bir şekilde kazmamışsınızdır demek. Ve kazmaya devam etmelisiniz! İşte bu yüzdende bu haftaki peraşa her zaman Şavuot’tan önce okunur. Peraşada Bene-Yisrael’in sayımı vardır ve bu sayım sayesinde her olayın Tora için önemli olduğunu görürüz.

Herkesin kendine göre bir bakış açısı vardır. Tora’nın içinde bir sürü yol ve görüş açısı vardır, bu yüzden de Tora’nın hiçbir yerinde hiçbir kişinin sevemeyeceği özellikle sevemeyeceği bir bölümü yoktur. Tanrı Tora’yı kendisiyle bağlanmamız için yaratmıştır, bu yüzden de illa ki Tora’da size bağlantılı bir bölüm vardır.

Bet Amikdaş’ın inşasından sonra Şlomo ancak on üç yılda bitirebileceği muhteşem bir saray ve taht inşasına başlar. Görkeminin destansı bir şekilde anlatıldığı saray ve taht etraftaki kral, kraliçe ve prenslerin ilgisini çeker. Saba Melike’sinin Şlomo’yu ziyareti ve bu ziyaret sonunda Şlomo’nun bilgeliğine hayran olması TaNaH’ta yer alır. Şlomo çok fazla eş ile evlenir ve ne yazık ki onları putperestlikten vaz geçirmek için gerekli çabayı göstermez. Tanrı ona krallığın bölüneceğini ancak David’in hatırı için bir kabilenin David hanedanına bağlı kalacağını bildirir. Bu bölünme yine David’in hatırı için Şlomo’nun oğlunun günlerinde olacaktır. Şlomo elli iki yaşında vefat eder ve Yeruşalayim’de defnedilir. Bilgeliği ile Şlomo TaNaH’ta yer alan Şir Aşirim, Mişle ve Kohelet kitaplarını yazmıştır. Şlomo’nun vefatıyla tahta oğlu Rehavam geçer.

Şabat Kala bir parça da Rut kitabından konuşmayı gerektirir. Rut kitabı basit bir öykü gibi görünse de aslında Maşiah’ın doğuşunun kitabı olarak kabul edilir. İkinci bölümde Naomi, Rut, Boaz bütün aktörler sahnededir. Rut Boaz ile evlenecek ve Maşiah’ın geleceği için ilk adım atılacaktır. Burada yer alan bir pasuk nedense hiç yeri yokmuş gibi bulunmaktadır. “Vayomer Boaz lakotsrim Ad… imahem vayomer lo yevareheha Ad…”

Maşiah’ın geleceği için konulurken insanların selamlaşmalarının ne gibi bir mesajı olabilir? Dahası bu selamlaşma nasıl Tanrı’nın dört harfli ismi kullanılarak yapılabilir? Gemara Masehet Berahot’ta bu selamlaşma şeklinin Boaz tarafından getirildiğini de öğretir.

Yeuda topraklarında büyük bir açlık yaşanmıştır. Bu açlık yıllarında cemaatin lideri insanlara yardımcı olabilecek tek kişi olan Elimeleh Yeuda topraklarını kaçarcasına terk eder. Geriye kalan halk sadece maddi anlamda değil manevi anlamda da yıkılmış ve yalnız kalmıştır. Onlara el verecek moral verecek yegane kişinin ülkeyi terk etmesi onları manen de yıkıma sürüklemiştir. İşte bu sırada halkın lideri olan Boaz, ki Raşi’nin görüşüne göre bu kişi zamanın hakimi Bet Lehemli İvsan’dır halka en azından biraz moral aşılayabilmek, onların seviyesini yükseltmek için harekete geçer.

Tora’nın alındığı günde Tanrı bizlerin “mamlehet Kohanim vegoy kadoş” olacağımızı belirtmiştir. Eğer hepimiz bir kral gibiysek o zaman bir başka kralın ebedi kralın ismi ile birbirimizi selamlamak olanak dahilindedir. Boaz onları bu isimle selamlarken sadece selamlamak amacını gütmez. Tanrı’nın her zaman onlarla olacağının da mesajını verir. Halk bu psikoloji ile kendisini daha iyi hissetmeye ve toparlanmaya başlar. Benzer bir şekilde Boaz’ın selamına beraha dolu bir sözle yanıt verirler.

İşte böyle bir ortamda “mamlehet Kohanim”in kendini yavaş yavaş bulduğu bir ortamda Maşiah’ın geleceği oluşmaya başlamıştır. Bizler hala Maşiah’ı bekliyoruz ve beklemeye de devam edeceğiz. Onun gelebilmesi için birbirimizi artık farklı değil mamlehet Kohanim ailesinden bir fert olarak görmeye başlamamız gerekir. Nasıl ki böyle bir ortamda Maşiah’ın geleceği şekillendirilmeye başlamışsa yine benzer bir ortamda kendisinin gelişi de gerçekleşecektir. Amen.  HAG SAMEAH

*Mezuza kapı pervazına ve üst tarafı hafif içeriye doğru eğik olarak takılmalıdır.

*Mezuza sabitlenmelidir. Çakılı olması tercih edilir. Günümüzde yapışkan sayesinde sabitlenmiş Mezuzalar da kullanılmaktadır. Asılı olan bir mezuza geçerli değildir.

Elişa ben Avuya der ki: Eğitim gören bir çocuğu neye benzetebiliriz? Kullanılmamış yeni bir kağıda yazılan yazıya benzer. Yaşlı bir kişi eğitim görürse kullanılmış silik bir kağıda yazı yazmaya benzer. (Pirke Avot 4/20)