"Yedi açılış gününü" takip eden sekizinci gün, Aaron ve oğulları "Koanim - Koenler" olarak görev yapmaya başlarlar; Mizbeah'taki korbanları yakmak üzere "Tanrı'nın Önünden" bir ateş çıkar ve Şehina, Mişkan'a yerleşir...

"Yedi açılış gününü" takip eden sekizinci gün, Aaron ve oğulları "Koanim - Koenler" olarak görev yapmaya başlarlar; Mizbeah'taki korbanları yakmak üzere "Tanrı'nın Önünden" bir ateş çıkar ve Şehina, Mişkan'a yerleşir.

Aaron'un iki büyük oğlu Nadav ve Aviu, "Tanrı'nın huzurunda, O'nun emretmediği yabancı bir ateş" getirirler ve ölürler. Aaron bu felaket karşısında sessiz kalır. Daha sonra Moşe ile Aaron, korbanlarla ilgili bir kanun maddesi konusunda fikir ayrılığına düşer; ama Moşe, Aaron'un haklı olduğunu kabul eder.

Tanrı, yenmesine izin verilen ve yenmesi yasak olan hayvan türlerini belirleyen kaşerut kanunlarını verir. Kara hayvanları ancak çift toynaklı oldukları ve geviş getirdikleri takdirde yenebilir; balıkların yüzgeçleri ve pulları olmalıdır. Sonrasında, kaşer olmayan kuşların ve kaşer olan böceklerin (dört tür çekirge) listesi verilir.

Şemini peraşasında, "Mikve"nin (belirtilen özelliklere uygun bir su havuzu) ve kaynak suyunun arındırıcı gücü dahil, manevi saflık kanunlarının bazıları da yer alır. Yisrael halkına böylece "saf olanı ve olmayanı ayırt etmesi" emredilir.

Ekmek amotsi berahası söylenip kesildikten sonra hemen yenmelidir. Beraha söylendikten sonra ekmek yenmeden konuşulmaz hatta başkasının berahasına bile “amen” diye yanıt verilmez. Amotsi berahsı söylendikten sonra masada olan her şey berahasız olarak yenebilir.

Nefret, insana doğru olanı eğri gösterir. (Yahudi atasözü)

Bereşit kitabı yaratılış ve atalarımızın yaşayışlarını işler. Bunu Şemot kitabı Mısır esareti, çıkış ve Mişkan çadırının inşası ile sürdürür. Kural olarak Mişkan’ın tesisinden sonra işlenen ilk konu Kaşerut konusudur. Kutsal olmanın ilk şartı Kaşer kuralları gereğince yediklerimize dikkat etmektir.

Gemara Masehet Berahot’ta yer alan Elişa peygamber ile “Şunamit” kadının öyküsüne yer verir. TaNaH kökenli olan bu öyküde Şunamit Elişa’nın kutsal bir insan olduğunu eşine “iş E.loim kadoş U” sözleriyle ifade etmektedir. Gemara’nın sorusu çok açıktır. Şunamit adamın kutsal olduğunu nasıl anlamıştır? Yine Gemara “şelo nira zvuv al şulhano” demekte ve masasında hiçbir böceğin veya sineğin yer almadığını anlatmaktadır. Masa insanın yemek yediği yerdir. İnsan yediğine dikkat ederse bu masa Bet Amikdaş’taki masa kadar, mizbeah kadar kutsal olur. 

“Velo tetameu baem venitmetem bam – onlarla kirlenmeyiniz siz de kirli kalırsınız.” Pasuk burada Kaşer olmayan şeyler yediğimizde kontamine olmamızdan söz etmektedir. Gemara “venitmetem” sözcüğünün “venetamtem” sözcüğü ile aynı harflerle yazıldığını söyler. Bu da zihinsel, manevi, ruhani ve anlayış anlamında “timtum” yani kapalı olmak demektir. Kaşer olmayan beslenme şekli kişinin manevi potansiyelini kapatmakta ve inanç konusunda ciddi problemler yaşatmaktadır.

RaMBaM bütün dünyaya yazdığı “responsa” adı verilen mektuplarıyla da tanınır. Bir otorite olarak bütün dünyaya alaha, filozofik düşünceler hatta tıbbi bilgiler konusunda ışık olmuştur. Günün birinde bir cemaatten sorunları olduğuna dair bir mektup alır. Mektup cemaatin “tehiyat ametim” dediğimiz ölülerin dirilişi konusunda inanç sorunu yaşamakta, sorgulamakta ve anlamakta zorlanmaktadır. RaMBaM’ın on üç iman prensibinin sonuncusu olan bu ilke birçok bilge tarafından çok önemsenir. Nitekim Rabi Arye Levin mezar taşına kendisini her ziyaret edecek kişinin bu ilkeye bağlılığını yüksek sesle ifade etmesini istemiştir.

RaMBaM bu mektuba çok üzülür ve yanıtlamak istemez. Yanıt için öğrencisi Rabi Şemuel’i görevlendirir. Rabi Şemuel vücuda giren besinlerin kana karıştığını, kan yoluyla önce kalbin iç odalarına kadar eriştiğini, sonra da inancın temel organı beyne intikal ettiğini hatırlatır. Eğer halk Kaşer olmayan şeyler yiyorsa bu inançsızlığın tek sebebi buradan kaynaklanır şeklinde bir yanıt kaleme alır. Rabi kasabın daha iyi denetlenmesini önerir.

Gemara Masehet Gitin 7’de istemeden yanlış yapan Rabilerden söz edilmektedir. Sözgelimi Rabi Yişmael istemeden Şabat günü bir mumu söndürmüştür. Maşiah günlerinde Rabi Yişmael’in günahının kapara olması için mutlaka “korban hatat” getirmesi gerekecektir. Gemara bundan söz ederken Tosafot Rabilerin istemeden işleyecekleri günahların bağışlanabileceğini ancak Taref yemenin bu kapsamda olmadığını söyler. Çünkü o besin vücudunun bir parçası olacaktır ve beyninin, kalbinin bütün varlıklarıyla Tora öğrenmeleri engelleyecektir.

Hiduşe Arim günün birinde öğrencilerine çorba ikram eder. Rabi başlamadan yemeğe başlamak etik olarak doğru olmadığından herkes Rabi’nin yemeğe başlamasını beklemektedir. Nedense Rabi bir türlü yemeğe başlamaz. Bekler bekler ve bekler. Birden bire mutfaktan yemeği pişiren kişi telaşla içeriye girer ve çorbayı içmemelerini söyler. Rabi Kaşer konusunda dikkatli olması sayesinde sahip olduğu maneviyat ile birçoklarını yanlıştan korumuştur.

Rabi Şalom Kaski Antep cemaatinin en büyük tsadiklerinden biridir. Erev Pesah’ta markete gider ve maror üzerinde çok miktarda böcek görür. Cemaatin bunları almasını engellemek için bütün maroru imha eder. Rabi Şalom bir Şabat akşamı Kiduş sonrasında eşine masaya sadece zeytin ve sebzeleri getirmesini söyler. Ertesi gün de kimsenin et yememesini tembihler. Olay daha sonra anlaşılır. Şohetlerin işaret koyduğu etler değiştirilmiş ve Taref etler Kaşer gibi satılmıştır. Rabi bunu Kiduş sonrasında gördüğü bazı harfleri değerlendirmesi sayesinde görebilir. Bu da Tanrı’nın tsadikleri yanlış yapmaktan koruduğunu gösteren bir örnektir. 

Peraşamızda, Nadav ve Aviu’nun, tam da Mişkan’ın açılış gününde öldüklerini görüyoruz. Neden?  Yisrael milleti bir güvercinin vücuduna, hahamları ise kanatlarına benzetilir ‘’Kanfe yona nehpa bekesef..’’ Çünkü Bene Yisrael, hahamları yani kanatları olmadan ruhani açıdan yükselemezler. Rabilerimiz, rabisine güvenmeyen ve onun öğretileriyle dalga geçen kişinin Şehina’ya da güvenmediğini vurgulamışlardır. Bu nedenle Tanrısal yargı onun üzerine uygulanmaktadır.

Nadav ve Aviu’da rabilerine yani babaları Aaron ve rabileri Moşe’ye danışmadan, alahayı zaten biliyoruz mantığıyla hareket ettikleri için cezaları da ağır olmuştur. Mişkanın esas amacı, Tanrı’nın huzurunda ona olan inancımızı ve güvenimizi ortaya koymaktır.

Masehet Avot’ta yazan Moşe Torayı Sinay’dan aldı. Ondan Yeoşua’ya geçti, ondan da zekenim yani bilgelere geçti şeklinde Tora aktarımı devam eder. Nadav ve Aviu, alahik konuyu ravlarına sormadan hareket ettiklerinde bu zincirin yani bilgi aktarım sırasının bozulmasına sebep oldular ve Mişkan’ın amacına ters hareket ettiler tamda açılış gününde Tanrısal yargı onlara gelir.

Gemara Pesahim’in ikici bölümünün sonunda bir hikaye anlatılır: 

Rav Matana, Papunya şehrinin halkına Tora öğretiyordu konu Pesah’ta matsanın  hamurunun, bütün gece bekletilen dinlenmiş suyla yoğrulmasıydı. Matsa dinlenmiş suyla yoğrulunca daha geç kabarır ve hamets olma olasılığı düşer. Papunya halkı, İbranice dinlenmiş su anlamına gelen ŞELANU kelimesini güncel ibranicede bize ait olan anlamında öğrendiler ve bütün halk rabiye ait olan suyla matsa yapılabileceğini sandı ve elleri de kaplarla rabiden su almaya geldiler, onları karşılayan rabi, onlara doğrusunu öğretti. Hikaye bu kadar. Ancak bize ne öğrettiğini bulmaya çalışalım:

Papunya halkı zor mu anlıyor veya öğrenme güçlüğümü çekiyorlar?  Gemara bize bu halkı övmek için bu hikayeyi anlatır. Rabiden ders aldıklarında kimse sorgulamadan yanlış anlamış olsa da kimse “niye normal suyla olmuyor” ya da “niye özellikle rabinin suyu olmalı” gibi sorular sormayıp rabilerine saygıdan ellerinde kaplarla hepsi birden gelirler. Tora bilgelerine güven ne kadar önemli bunu öğreniyoruz.

Mişkan ayrıca altın buzağı günahının bağışlanması içindir. Altın buzağı olayı emredilmeden, danışılmadan yapılan bir olaydı bu yüzden büyük bir suç olarak kabul edildi. Bunu ancak Tanrı’nın emirlerine göre yapılan Mişkan temizleyebilirdi. Nadav ve Aviu’nun getirdikleri sunu, Tora’da Tanrı’nın emretmediği yabancı ateş olarak geçer.  Halbuki Mişkan, kurulurken her cümlede “Moşe, Tanrı’nın emrettiği gibi yaptı” şeklinde ifade edilmektedir. Nadav ve Aviu’nun asıl günahları zamanlama sorunu yani Tanrı’nın emrini beklememeleriydi aynı altın buzağı günahı gibi… Bu yüzden açılış günü öldüler.

Tanrı’nın bizden istediği tora öğrenimi ve “ase leha rav” yani kendimize rav seçip doğru zamanda doğru hareketleri yapmamız gerekir. Böylece Bet Amikdaş bizim zamanımızda kurulacaktır.

“Uçuculardan ise şunları iğrenç sayacaksınız (yenmeyeceklerdir (çünkü)  tiksinti kaynağıdırlar): “Hasida,...” Vayikra 11:13

               
Kaşer olmayan Kuşlar içinde Hasida - Leylek - vardır. İsminin Hasida olmasının sebebi türündekilerle yemeğini paylaşarak iyilik (Hesed) yaptığı içindir. Ramban’a göre, Kaşer olmayan kuşlar acımasız doğalarından dolayı kaşer değillerdir. Öyleyse, Hasida kaşer bir kuş olmalıydı – her şeye rağmen, yoldaşlarına nezaket sergiler!

İnsan kendisine benzeyen birisine sevgi göstermeyi kolay bulur. “Eğer benimle aynı okulda okuyorsa, benim gibi giyiniyorsa, o zaman onu seviyorum ve ne zaman ihtiyacı olursa ona yardım ederim. Eğer benim gibi değilse, onunla hiçbir ilgim yoktur ve onunla ilgilenme konusunda hiçbir isteğim yoktur.” der. Ancak Hesed’in kaşer olan hali herkese iyilik göstermektir, birbirlerine benzeseler de benzemeseler de. Hasida yoldaşlarına iyilik gösterir, ancak yalnızca yoldaşlarına. Başkalarına iyilik yapmazlar. Ve bir Yahudi böyle olmamalıdır. (Hiduşe Arim)

Bir sürü büyük kişi Yahudilere olan sevgisiyle ve ilgisiyle tanınır, siyah şapka giyseler bile, beyaz kipa veya kipa giymeseler bile. Yalnızca kendine benzeyen bir kişiye yardım etmek Kaşer değildir!

Vayeleh peraşasının Zohar açıklamasında kişinin “şomer emunim – inanca sahip” olmasının gereği belirtilir. (Rabi Eli Mansour konuşmasında bu ifadenin aynı zamanda “şomer amenim” amen söylemek konusunda hassas olanlar için de söylendiğini öğretir.) Kişi beraha duyduğunda “amen” ile cevap vermek konusunda dikkatli olmalıdır. Bunun ödülünün büyüklüğü Zohar’da açıklanmıştır. Aynı şekilde bu konuda hassas olmayanların da kaybı hatta cezaları büyük olacaktır.