Yazdır

Bu Hafta İçin Saatler

25 ADAR

Gelecek Hafta İçin Saatler

Şabat

Başlangıç

Bitiş

5780

Şabat

Başlangıç

Bitiş

Yeruşalayim

17:15

18:27

-----

Yeruşalayim

18:19

19:32

Tel Aviv

17:31

18:29

21 MART

Tel Aviv

18:36

19:34

İstanbul

19:02

19:43

2020

İstanbul

19:10

19:51

İzmir

19:02

19:53

İzmir

19:09

20:00

VAYAKEL- ויקהל PEKUDE- פקודי


ŞABAT AHODEŞ
26 MART 2020 ROŞ HODEŞ NİSAN

Peraşa Özetİ
[www.chabad.org]
(Şemot 35:1-38:20)

 


Moşe, Yisrael halkını toplar ve Şabat'a uyma emrini onlara tekrarlar. Sonra Tanrı'nın, Mişkan'ın yapılması ile ilgili talimatlarını iletir.

Halk gerekli malzemeleri bol miktarda bağışlar ve altın, gümüş, bakır, mavi, erguvani ve kırmızıya boyanmış yün, tiftik, bükülmüş keten, hayvan derileri, ağaç, zeytinyağı, baharatlar ve değerli taşlar getirir. Halk o kadar cömertçe bağışta bulunur ki, sonunda Moşe artık getirmeyi bırakmalarını söylemek zorunda kalır.

Bilge kalpli bir zanaatçılar ekibi Mişkan'ı ve mefruşatını yapar. Bunların ayrıntıları, önceki Teruma, Tetsave ve Ki Tisa peraşalarında verilmiştir. Üç kat çatı örtüsü; 48 tane altın kaplama duvar kalası ve 100 tane gümüş temel yuvası; Mişkan'ın iki odasını ayıran Parohet (ayıraç) ve ön cephesindeki Masah (paravan); Aron Aberit ve üzerinde Keruvim figürlerinin bulunduğu kapağı (Kaporet); Masa ve özel ekmekler; yedi kollu Menora ve özel olarak hazırlanmış yağı; Altın Mizbeah ve üzerinde yakılan tütsü; Mesh Yağı; yakılan korbanlar için dışarıdaki bakır Mizbeah ve araçları; avlu için perdeler, direkler ve temel yuvaları; bakır aynalardan yapılmış su kazanı ve kaidesi.

 

Pekude Peraşası; Moşe, halkın Mişkan için bağışladığı altın, gümüş ve bakırın sayımını yapar. Betsalel, Aoliav ve yardımcıları, Moşe'ye Tetsave peraşasında iletilen talimatlara göre, Koen Gadol'a özgü sekiz özel giysi hazırlar: Efod, Hoşen (göğüslük), Meil (üstlük), Tsits (alın plakası), Mitsnefet (sarık), Ketonet (entari), Avnet (kuşak) ve Mihnasayim (don).

Mişkan tamamlanmıştır. Mişkan'ı oluşturan bütün malzemeler Moşe'ye getirilir; Moşe onları kurar, kutsal Mesh Yağı ile mesheder ve Aaron ile dört oğlunu Koenliğe atar. Mişkan'ın üzerinde bir bulut belirir; bu, Tanrı'nın Kutsal Varlığı'nın oraya yerleşmek üzere geldiğini gösterme amacındadır.

 

 



KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ
Megila

Megila aslında Purim bayramında okunan Megilat Ester için kullanılan bir ifade olsa da parşönem rulo halinde yazılmış tomar şeklindeki yazılara verilen genel isimdir. Eski zamanlarda kralların emirleri veya bilgelerin fetvaları “megila” denen parşömenlere yazılırdı. Megilat Ester bilindiği gibi Purim bayramının konusunu işler. İçinde Tanrı’nın isminin geçmediği nadir kitaplardan biridir. TaNaH içine dahildir.  Yeruşalayim’deki İsrael Müzesi’nin belli bir bölümü Megila şeklinde yazılmış eserlerin sergilendiği bir yerdir.

Mİ-DRAŞ YİTSHAK
Rav İsak Alaluf
KIYAFETLER

 

Karşımıza “tekrar” peraşaları olarak çıkan Vayakel ve Pekude bazı senelerde “nifradot” yani ayrı olarak okunur. Vayakel Mişkan’ın objelerinin imal edilmesini konu ederken Pekude genel bir muhasebeden sonra “Bigde Kehuna” dediğimiz Kohen Gadol’un kıyafetlerinin imal edilmesini işler. Tanrı burada her kıyafetin en ince noktasına kadar detaylarını vermiştir.  Nasıl ki Mişkan objelerinin her birinin simgelediği değerler varsa kıyafetlerin de simgelediği değerler vardır. Gemara Masehet Zevahim’de Korbanlar nasıl günahların affı için kullanılıyorsa Kohen Gadol kıyafetleri de aynı amaca hizmet eder ifadesi yer alır.  Burada bir noktayı vurgulamak gerekir. Günahların affı ancak “beşogeg – istemeden bilmeden” yapıldığında teşuva ile geçerlidir. İsteyerek yani “bemezid” günah işleyenlerin cezaları bellidir. Ancak günah işleyen ceza alsa bile olumsuz bir davranış Klal Yisrael’in bütününe zarar verebilir. Bu zararın bertaraf edilmesinin bir yolu da Kohen Gadol’un giysilerinden geçer. Bunu birkaç örnekle açıklamaya çalışalım:

Gemara “Ketonet” dediğimiz kıyafetin “Şfihut damim – cinayet” günahını kapara yapacağını öğretir ve bunu Yosef’in satılması sırasında Yosef’in “Ketonet pasim” dediğimiz giysisinin kana bulandığını ve babasına gönderildiği pasukla verir.  Kohen Gadol’un göğsünde taşıdığı “Hoşen” yargı ile ilgili yapılan hataların Kapara olmasını sağlar. Meil dediğimiz ve uçlarında ziller ile ipekten narlar bulunan kıyafet de “laşon ara” günahının kaparasını temin eder.

Görüldüğü gibi her kıyafetin bir günahın kapara yapılması ile ilgili görevi vardır ve bu yüzden de Tanrı bu kadar detay vermek durumunda kalmıştır. Aksi durumda Kohen Gadol güne uygun gösterişli bir elbise ile de onurlandırılabilirdi.   

Kıyafet anlamına gelen “levuş” sözcüğü “lo boş – utanmamak” ifadesiyle alakalıdır. Giyinik olan örtünen kişi bu nedenle utanmak zorunda kalmaz. Bu kıyafet açıklamasının basit yönüdür. Peraşamızda kıyafetler “mido bad” şeklinde ifade edilir. Bu aynı zamanda “midot” dediğimiz davranışlar sözcüğü ile yakından bağlantılıdır. Kıyafet seçiminin olumlu olması kişinin davranışlarını ve dolayısı ile ruhunu olumlu etkilediği öğretilir. Kıyafetlerimizi, seçimimizin, renklerin ruhumuza etkileri vardır. “Adinut” yani kibarlık, efendilik, onurlu olmak açısından durum daha farklıdır. Nasıl ki yazı karakteri insanın ruhunu ortaya koyan bir gerçekse kıyafet seçimi ve giyinmek de kişinin onurunu, efendiliğini, kibarlığını, kendisine ve başkalarına saygısını ortaya koyar. 

Bazen ruhumuz davranışlarımızı etkilemek üzere eğitilir. Sözgelimi RaMHaL mitsvaları acele yerine getirmek olarak açıklayabileceğimiz “zrizut” konusunda bir kişi eksikse ve tembellik ediyorsa bunun önemini anlatan bilgilere ulaştığında o bilgiler ruhuna yer eder ve ruhu kendisinin olumsuz davranışını olumluya çevirir. Bazen de durum dıştan içe doğru işler. Kişi tembelliği bir yana bırakıp zaman konusunda, mitsvaları yerine getirmek konusunda dikkatli olmakla ilgili kendini eğitirse bu eğitim onun ruhunu da olumlu etkiler. Yani bazen araba kontak anahtarını çalıştırınca gitmeye başlar. Bazen de çalışması için itmek gerekebilir. Kişi bazen kıyafetlerini düzeltmek ile ruhunun eksikliklerini giderebilir. Bazen de ruhu bu eksikliğin giderilmesi için kişiyi yönlendirir.

Eğer normal bir insanın giydiği kıyafetler o insanı etkiliyorsa Bene Yisrael’i temsil eden Kohen Gadol’un kıyafetleri her şeyi etkileyebilecek durumdadır. Kalpten çıkan damarlar bütün vücudu dolaşır. Bet Amikdaş’ta Kodeş Kodaşim’de bulunan “even aşetiya” da kainatın kalbi durumundadır. Dünyanın yaratılışı bu taş ile başlar. Buradan yayılan bağlantılar veya iletişim yolları her tarafa ulaşır. Kohen Gadol işini Bet Amikdaş’ta yapar. Bet Amikdaş da “manoa şel kol aberiya – yaratılışın ana motoru” olarak bilinir. Dolayısı ile de Kohen Gadol’un her şeyi kainatı ekileme gücüne sahiptir.

Kli Yakar’da yazan bir örneği paylaşalım. Bene Yisrael altın buzağı günahını yaptığı zaman dört şey arasındaki bağlantı kopar. Tanrı, Moşe, Tora ve Bene Yisrael. Kohen Gadol’un omuzlarda taşıdığı iki “avne şoam”bu bağlantıyı yeniden kurmayı sağlar. Öncelikle iki tane “avne şoam” iki taş tablete gönderme yapar.

Rabenu Bahye kişinin taşıdığı değerli taşların onu etkileyeceğini anlatır. Kohen Gadol’un taşıdığı değerli taşların kendileri, sırası, yerleşimi ve renkleri yaratılışı etkiler. Hoşen “kare” şeklindedir. Bu dört kenar Bene Yisrael’i dört yönden koruma altına alır. Hoşen’in dört sırası üçer taş içerir. Bir mahkemenin olması için en az üç yargıca ihtiyaç vardır. Sıralarda da üçer taş vardır. Hoşen yargıda gerçekleşen günahlardan Klal Yisrael’in toplumsal olarak olumsuz etkilenmemesini sağlar.

Hoşen çok önemli bir görevi daha yerine getirir. Bu da Tanrı ile olan iletişimdir. Hoşen’in içine Klaf üzerine yazılmış bir şekilde “Şem Ameforaş” dediğimiz Tanrı’nın ismi yazılmıştır. Bu işim sayesinde Kohen Gadol Tanrı ile iletişim halindedir. Bu iletişim “urim” ve “tumim” sayesinde sağlanır. Kohen Gadol bir soru sorduğunda Hoşen’de yazılı taşlar ve o taşların altındaki yazılar parlamaya başlar. “Urim” dediğimiz ifade ışık sözcüğünden parlamaktan gelmektedir. Sadece bu taşların ve harflerin parlamaları yeterli değildir. Bu parlayan harflerin doğru bir şekilde okunması gerekir. Bu okumanın yapılabilmesi için de Kohen Gadol’un “ruah akodeş” dediğimiz kutsal bir ruha sahip olması gerekir. 

Kohen Gadol’un sahip olduğu bu renkli kıyafetinin yanında Kipur gününde giydiği beyaz bir kıyafeti de vardır. Bütün ibadetleri beyaz kıyafeti ile yapan Kohen Gadol bütün renklerin kökenine gönderme yapmaktadır. Beyaz merhamet ve iyiliği temsil eden bir renktir. Kırmızı ise yargının rengidir. Kipur gününde Bet Amidaş’ın girişindeki kırmızı renkli işaretin beyaza dönmesi yargının tamamlandığına ve merhametin egemen olduğuna delalettir.   

GÜNLÜK YAŞAMDAN
Kaynak: www.hidabroot.org
Rav İzak Peres

Anne ve babanın berahasının alınması ne kadar önemlidir?

Anne ve babanın elinin öpülmesi ve hayır dualarının alınması her zaman büyük önem taşır. Özellikle şabat günü bu eylemin çok daha büyük değeri vardır. Kabalanın temel kitabı Zoar’a göre annenin elinin öpülmesi daha kıymetlidir. İzmir’in dünya çapındaki bilgesi Rabi Hayim Palaci’ye göre; çocukların ebevynlerini incitecek davranışları karşısında görecekleri olumsuz etki, anne babanın duası sayesinde bertaraf edilir. (Ç.N.) Özellikle Cuma akşamı anne ve babanın birlikte verdiği kutsama büyük önem taşır.

 

DİVRE TORA
Rav Yehuda Adoni

 

Moşe Rabenu Bene Yisrael’i bir araya toplar şabat konusunu bir kez daha hatırlatır. Tanrı’nın buyruğunu şöyle dile getirir: Altı günde işler tamamlanacak, şabat olan yedinci gün, hiçbir iş yapılmayacak, şabat günü hiçbir şekilde ateş yakılmayacak. Tabii ki ateş de bir iş olduğuna göre şabat günü ateş yakılmayacak. Yorumculara göre ateş mevhumu, kavga ve münakaşa anlamını taşımaktadır. Yani şabat gününü evlerimizde, ibadet yerlerinde huzurlu, sakin, münakaşa etmeden geçirmemiz Tanrı tarafından bize emredilmektedir. Bu konudan sonra Peraşamız Mişkan, mabed konusunu ele almaktadır. Moşe Rabenu Roş hodeş Elul’de ikinci On emir levhasını almak için, üçüncü kez Tanrı huzuruna çıkar. Tanrı huzurunda 40 gün kaldıktan sonra on Tişri yani Yom Kipur’un ertesi gün Bene Yisrael’in yanına iner. Roş hodeş Elul Moşe Rabenu’nun Tanrı’ya çıktığı gün, günlerden Pazartesi günü idi, 40 gün sonra indiği gün günlerden Perşembe günü idi. Yeşaya peygamberin kitabında Dirşu Aşem beimaseo Tanrı’yı aranızda bulunacağı vakit arayın sözüne rastlarız. Aynen Moşe Rabenu’nun Tanrı huzuruna Pazartesi günü çıkıp Perşembe günü indiği gibi. Bu nedenle haftanın Pazartesi ve Perşembe günleri Sefer Tora çıkarılıp Peraşa okunur. Aynı zamanda pazartesi Perşembe günleri Bet-din olmayan köylerde Bet-dinler kurulur problemleri olan kişiler, her hangi bir Bet-din meselesi olup çözüm arayan kişiler müracaatlarını yaparlardı. Vayakel ve Pekude Peraşasında; Teruma Peraşasında yapımı başlayan Mişkanın tatamlandığını okumaktayız. Toramızda Mişkan konusu beş kez anlatılmaktadır. Teruma Peraşasında Ki Tisa- “Ree Karati beşem Betsalel” Betsalel’in Tanrı tarafından Mişkan’ın yapımı için atanması. Üçüncüsü Vayakel Peraşasın da bu kutsal yapım için Moşe Rabenu’nun tüm bilginleri göreve çağırması. Dördüncü kez Moşe Rabenu bilginlerden sonuçları almağa başlaması beşincisi Mişkan’ın tamamlanıp Betsalel ve bilginlerin Mişkanı Moşe Rabenu’ya teslim etmeleri. Berahot Gemarasında Tanrı’nın Mişkan, Mabed yapımının Betsalel tarafından yapılmasını uygun görüp gine de Moşe Moşe Rabenu’ya danıştığını görürüz. Tanrı ile Moşe Rabenu arasında şöyle bir diyalog geçer. Tanrı Moşe Rabenu’ya Moşe ! Betsalel’i bu kutsal mabed’in yapımı için görevlendirmeyi uygun bulurmusun? Moşe; Tanrım! Sen uygun gördükten sonra bana söz düşer mi? Tanrı: Git bir de halkla danış ne diyecekler? Moşe Rabenu halka sorar. Halkın cevabı kesindir. Tanrı ve sen münasip gördükten sonra bize söz söylemek yakışır mı? Tanrı Moşe Rabenu’ya, öyle ise görevi Betsalel’e teslim et. Betsalel kimdi? Betsalel Yeuda kabilesinden Uri’nin Hur’un oğlu idi. Söz ettiğimiz Gemara diyalogundan şöyle bir ders çıkarmaktayız. Bir karar verileceği zaman bir büyüğün etrafında bulunan daha küçüklerin fikirlerine itibar etmesi doğru bir hareket olur. Bet Amikdaş olduğu zamanlar Sanedrin adı verilen 71 bilgeden oluşmuş bir dini kurul vardı. Bir karar verileceği zaman başkan her kesin fikrini almağa en küçükten başlardı. Bunun nedeni de önce büyükler fikrini beyan etselerdi belki de daha küçükler kendi fikirlerini beyan etmekten çekinebilirlerdi. Başa dönecek olursak: Mişkan tamamlandı ve her şey Tanrı’nın Moşe Rabenu’ya emrettiği gibi eksiksiz bir şekilde olmuştur.

 

HAFTANIN SÖZÜ

 

Bir kişi her zaman hasta olmamak için de dua etmelidir.
(Gemara Masehet Şabat 32/A)