pesah_tabagiAilemiz ve konuklarımız için zengin bir yemek hazırlamanın yanı sıra, Seder’deki mitsva niteliğindeki uygulamaları yerine getirmek için gereken bazı malzemeleri unutmamak gerekir.

Bunlar arasında (elbette) Matsa, Marul, Haroset vs. vardır. Aşağıda da açıklanacağı üzere, bunların her biri, Seder sırasında özel bir öneme sahiptir. Bu sebeple, standart bayram yemeğine ek olarak; şu maddeleri Pesah öncesinden edinmek önem taşır:

Matsa: Herkese yetecek kadar. Pesah gecesi “Matsa yeme” mitsvasını yerine getirmekte, sadece un ve su ile yapılmış Matsalar kullanılabilir. Diğer sıvılarla yoğrulmuş Matsalar ise mitsva için geçerli değildir. Pesah gecesinde, Kazayit adlı ölçü ön plandadır. Bu, 27gr karşılığında bir ölçüdür. Seder’de Motsi-Matsa sırasında 2, Koreh sırasında 1 ve Afikomin olarak 1 Kazayit kadar Matsa yemek gerekir (istisnai durumlara, Seder sırasında verilen açıklamalarda değinilecektir). Makine işi normal bir Matsa, yaklaşık 30gr.dır. Hesap bunlar göz önünde tutularak yapılır. Mümkün olduğu kadar çok sayıda bütün ve hiç kırığı olmayan Matsa bulundurmaya özen gösterilir. 

Şarap:Bu gece kişi başına dört tam kadeh şarap içilmelidir. Şarap yerine Kaşer LePesah üzüm suyu kullanılabilir. Üzüm suyu evde hazırlanacaksa, bunun bayramdan önce Yahudiler tarafından yapılması ve sadece Yahudiler’ce dokunulması gerekir. Bu, üzüm suyu ve türevleriyle ilgili özel bir kuraldır. 

Kereviz Yaprağı:Herkese küçük birer parça yeterlidir. Kereviz yaprağı bulunamamışsa, başka bir sebze kullanılabilir. 

Yanmış bir kuzu bacağı:Pesah korbanının anısına Seder tepsisine yerleştirmek için Pesah’tan önce bir küçük kuzu bacağı alınmalı ve tamamen yakılmalıdır.

Bir yumurta:Tepsi için bir tane. Haşlanmış, katı ve kabuklu halde. 

Marul:Seder’deki Maror bölümünde 1, Koreh bölümünde de 1 Kazayit olmak üzere, kişi başına 2 Kazayit miktarında marul bulundurulmalıdır. Marulun bayram öncesinden böceklere karşı çok sıkı bir şekilde kontrol edilmesi gerekir.

Haroset:Genel olarak siyah kuru üzüm ezmesi olarak yapılır. Bazıları ise bunu, elma, armut, ceviz, şarap, hurma vs. ile karışım olarak hazırlarlar. Seder tepsisinde bundan bir kase yeterlidir.

Seder Tepsisi 

Seder masasının ortasına büyük bir tepsi yerleştirilir. Bu tepsi herhangi bir şekilde ya da herhangi bir maddeden yapılmış olabilir. Birçok kişi bu tepsileri kendileri dizayn ederler. 

Tarihin ilk interaktif kutlaması olan Pesah deneyimi, bizlere, akla durgunluk verecek miktarda obje ve imajdan oluşan bir dizi sunar. Bu dizinin elemanlarının her biri, tüm Seder tecrübesinin içinde yer alan potansiyelin bir nüansına yönelik düşünce ve duygularımızı şekillendirir. Seder tepsisindeki her bir eleman Pesah, Yahudi olmak ve kendimiz hakkında daha derin bir anlayışa sahip olabilmemiz için dikkatimizi uyandırır.

Tepsi aşağıdaki şekilde düzenlenir:

 

 

 

Üç Bütün Matsa

 

 

Haşlanmış Yumurta

 

 

Yanmış Kuzu Kolu

(Zeroa)

 

Marul

(Maror)

 

 

Kereviz Yaprağı

(Karpas)

 

 

Haroset

1.Üç Matsa:Tepsiye hiçbir kırığı olmayan üç bütün Matsa yerleştirilir. Yahudiler üç alt gruba ayrılırlar: Koenler: Bet-Amikdaş’taki günlük aktivitelerden sorumlu olan manevi liderler; Leviler: Koenler’e yardımcı olan ve halk içinde Tora öğrenimini yaygınlaştırmakla görevli öğretmenler ve Yisrael: Yahudi Ulusu’nun büyük kısmını oluşturan geri kalan halk.

Tepsiye koyulan her Matsa parçası, bu gruplardan birini simgeler. Mesaj; farklılıklar içinde birliğin mümkün olduğu üzerinedir. Hepimizin farklı yetenekleri, fonksiyonu, uzmanlık alanı olmasına karşın, sonuç olarak hepimizin Yahudi Ulusu’nun ortak amaçları için birlik içinde olması büyük önem taşır. 

2.Kuzu Kolu: Yanmış kol, Mısır’dan çıkılan gece ilki yapılan ve Bet-Amikdaş var olduğu sürece her yıl 14 Nisan günü öğleden sonra aksatılmadan yerine getirilen ve Seder gecesinde yenen Pesah Korbanı’nın anısınadır. Tüm ailelerin Pesah için Yeruşalayim’e gelmeleri ve Pesah korbanını burada yaptıkları Seder’de yemeleri bir yükümlülüktü. 

Kuzular, sadık bir şekilde çobanlarının ardından giderler. Bene-Yisrael de böyledir. Başkaları, yaşamlarını yönlendirmek için insanlara, makinelere ve sosyal hareketlere güvenirken, Yahudiler tarihin her döneminde, her şeyin üzerinde Tanrı’yı takip etmeyi istemişlerdir. 

Bazı cemaatlerde bunun yerine bitki tohumları koyulması adettir. Çünkü “kol” anlamındaki “Zeroa” ile “tohum” anlamındaki “Zera” aynı kökten gelir.

3.Haşlanmış Yumurta: Yumurta yaşam döngüsünü simgeler. Bir cenaze töreninin ardından verilen yemekte başrolü yumurtanın oynamasının sebebi de budur. Başka bir bakış açısıyla yumurta Bene-Yisrael’i simgeler. Tıpkı yumurtanın pişirildikçe sertleşmesi gibi, Bene-Yisrael de zor zamanlarda birbirine daha çok kenetlenir. 

Üçüncü ve en sağlam açıklama da Korban Hagiga’nın anısına olduğu yönündedir. Korban Hagiga, Bet-Amikdaş zamanında yapılan, bayrama özel bir korbandı. Diğer iki bayram olan Sukot ve Şavuot’ta da yapılmasına karşın, Korban Hagiga’nın Pesah’ta farklı bir özelliği vardı. Bu da, Pesah Korbanı’nın yenmesiyle sonuçlanan Seder’in ana yemeğini oluşturmasıydı. Bu korbanın anısına yumurtanın seçilmesinin sebebi, yumurtanın kolay bulunabilir ve kolay pişirilir bir yiyecek olmasıdır. Yumurta bu yönüyle tüm Yahudi bayramlarını simgeler. Zira sıkı hazırlıklar gerektiren bayramlar da, hem herkesin kolayca ulaşabileceği hem de algılanmak için ustalık gerektirmeyen birer gelişim potansiyeli içerir.

4. Maror: Genelde “acı otlar” anlamındadır ve Marul olarak belirlenmiştir. Bene-Yisrael’in Mısır’da çektiği acıların hatırasına masaya konulur. Marul yendiğinde ağza önce lezzetli gelir, fakat ardından hafif acı bir tad bırakır. Bu da Mısır’daki köleliğin öncesinde Bene-Yisrael’in Mısır’daki rahat yaşantısını hatırlatır.

Başka bir düzeyde, buradaki acılık, yaşamın tuzakları bizi gitmememiz gereken yönlere sürüklediğinde yaşadığımız iç savaşın getirdiği acılıktır.

5. Karpas: Kereviz yaprağı tuzlu suya ya da [Kaşer LePesah] sirkeye batırılarak yenir. Birçok otoriteye göre bunun tek amacı, bu garip harekete şahit olan çocukları soru sormaya yönlendirmektir. Zira bu, her gün yediğimiz yemeklerde yaptığımız olağan bir hareket değildir. Diğer yandan tuzlu su, gözyaşını simgelediğinden, acıyı simgeleyen Karpas daha derin bir anlam kazanmaktadır.

Eski dönemlerde en iyi ziyafet ve banketlerde iştah açıcı olarak sebze ikram edilirdi. Pesah gecesinde her Yahudi, aristokrat bir ailenin üyesidir. Tıpkı sarayında bulunan bir kral gibi, statü ve servet sahibidir. Seder tepsimizi, muhterem bir zenginlik simgesi olan Karpas’la süsleyerek, Yahudilik duygusunun, asalet duygusu ile paralel olduğunu ifade ederiz. 

6. Haroset: Bu karışım tad olarak çok güzelse de, görüntü olarak çamuru andırır ve Bene-Yisrael’in kölelik sırasında harç ve tuğlalar içindeki ağır çalışma koşullarını hatırlatır. Aynı zamanda, o zor şartlarda bile Yahudi ailesinin bir arada tutulması için her türlü fedakarlığı gösteren annelerin, ruh hallerini temsil eder. Fiziksel olarak karamsar, duygusal olarak tatminkar…

Bazı kişiler tuzlu suyu ya da sirkeyi, tepsinin tam ortasına koyarlar. Bu, kölelik sırasında dökülen gözyaşlarının anısınadır. Çoğunlukla ise, tepsinin ortasında Maror bulunur ve tuzlu su ya da sirke tepsinin yanındadır.