Peraşa Özeti(Bereşit 18:1-22:24)

[www.chabad.org]

Tanrı, 99 yaşındaki sünnetinitakip eden üçüncü günde, Avraam Avinu’ya görünür; fakat Avraam, çöl sıcağındabirden bire ortaya çıkan üç konuğa yiyecek hazırlamak üzere konuşmayı yarıdakeser. Gerçekte insan kılığında melekler olan üçkonuktan ilki, tam bir yıl sonra, kısır olan Sara’nınbir oğul doğuracağını bildirir. Sara güler.

Avraam, kötülükleriyle ünlü şehrin yokolmaması için Tanrı’ya yalvarır. Üç melekten ikisi,yok edilmeye mahkûm edilen şehre gelir. Avraam’ınburada yaşayan yeğeni Lot, onlara misafirperverliğini gösterir ve Sedom’luserseri kalabalığın niyetlendiği kötülükten onları korur. İki konuk, bölgeyitersyüz etmeye, bu arada da Lot ile ailesini kurtarmaya geldiklerini açıklarlar.Kaçtıkları sırada ateş ve kükürt yağmuru ile yok olan şehrebakmamaları söylenmesine karşın, Lot’un eşi bu uyarıyauymaz ve dönüp baktığı anda tuzdan bir sütun haline gelir.

Lot, iki kızıyla bir mağaraya sığınır. Dünyadabaşka kimsenin kalmadığını düşünen kızları, babalarınısarhoş edip ondan hamile kalırlar. Bu olayın ardından doğan iki oğul, Moavve Amon uluslarının atalarıdır.

Avraam Gerar’a taşınır. Burada, kral Avimeleh,kendisini Avraam’ın kız kardeşi olarak tanıtan Sara’yısarayına alır. Bir rüyayla, Tanrı Avimeleh’iuyararak, Sara’yı kocasına geri vermediği takdirdeöleceğini söyler. Avraam, açıklama bekleyen Avimeleh’e,Sara’nın güzelliği sebebiyle kendisini öldürmelerinden korktuğunusöyler.

Tanrı, Sara’yavermiş olduğu sözü tutar ve Avraam’ın bir oğlu olur; adını Yitshak(“gülecek”) koyarlar. Yitshak sekiz günlükken sünnet edilir. Bu sıradaAvraam 100, Sara ise 90 yaşındadır. Agar ve Yişmael Sara’nınisteği ve Tanrı’nın onayı üzerine Avraam’ınevinden kovulurlar. Çölde dolaşırlarken, Tanrı, ölecek hale gelen çocuğunsesini duyar ve bir kuyu göstererek onları hayatta tutar. Avimeleh,Beer-Şeva’da Avraam’la bir antlaşma yapar ve bunun işaretiolarak, Avraam Avimeleh’e yedi kuzu verir.

Tanrı, Yitshak’ıMoriya Dağı’nda(Yeruşalayim) korban olarak getirmesini emrederek, Avraam’ısınar. Yitshak bağlanıp sunağa yerleştirilir veAvraam, oğlunu boğazlamak üzere bıçağı kaldırır. Göklerden gelen bir sesonu durdurur; Yitshak’ın yerine, boynuzlarından çalılıklaratakılmış bir koç korban edilir. Avraam, yeğeni Betuel’inRivka isimli bir kızı olduğuna dair haber alır.

devar tora

[ Rabi Yeuda Appel - www.aish.com]

Rus Çarı 1. Nikolas Yahudi hayatını kökünden yok etmek içinher Yahudi cemaatinden gelecekte kuvvetli askerler haline gelecek gençleristiyordu. Bu genç çocuklara “Kantonistler”adı verildi ve on iki yaşından itibaren yirmi beş yıl süresince evlerindenzorla alındılar. Her ne kadar Rusya ordusunda savaşmadılarsa da, onlara enYahudi düşmanı komutanları veriyorlar ve böylece kısa bir süre sonra kilisedeHristiyan olmalarını umuyorlardı. Sonuç olarak bu genç Yahudi çocuklarınınbüyük bir kısmı kimliklerini kaybederken, diğerleri ise öldürüldü ve geriyekalanlar ise vaftiz edilmemek için intihar etmeyi tercih ettiler.

Aynı dönem içinde St. Petersburg’da dönemin önemlihahamlarının düzenlediği bir toplantı yer aldı. Toplantının konusu iseyaklaşmakta olan Yamim Noraim dualarında kime hazan olma onurununverileceğiydi. İşte o anda içeri bir grup Kantonist genç girdi ve içlerindenbirisi, “Yamim Noraim’de ben hazanolacağım” dedi. Hahamların meraklı bir şekilde bir birlerinebakışmalarından sonra, Kantonist hazan üzerindeki atleti çıkardı ve sırtınıdönerek herkese Yahudiliğini koruyabilmek için Rus ordusu altında yediği tümdarbeleri gösterdi. Ortada soru kalmayınca Kantonist tevaya çıkarak duayıbaşlattı.

Yahudiler için tarih boyunca doğru sebepler için hayatizorluklara girmek veya canı feda etmek bir Yahudilik damgası haline gelmiştir.Hahamlarımızın dediği gibi, “Zorluğunderecesine göre, ilahi ödül verilecektir.”

Tarih boyunca Yahudi milletinin düşmanları olmuştur; MısırEsareti, Roma sürgünleri, İspanya’dan kovuluşumuz, pogromlar ve son olarakHolokost. Bunca düşmana rağmen Yahudiler Yahudi kalmayı tercih etmiş ve bununuğrunda olabilecek her türlü vahşete maruz kalmışlardır. Hepimizin kendisinesorması gereken soru tektir – Bu güç nereden geliyor? Yahudiliğimizi seçipvaftiz olmamayı, herkesin önünde yakılmayı ve Yahudi olduğumuz içinutandırılmayı seçme gücü nereden geliyor?

Bu haftanın peraşasından.

Bu haftaki peraşamızda Avraam Avinu geç yaşında sahip olduğutek ve gerçek oğlunu Tanrı tarafından korban olarak sunması emredilmektedir, “Oğlunu,tek sevdiğini – Yitshak’ı – al ve Moriya bölgesine git. Onu Bana ... tamamenyakılan korban olarak getir.”

Midraş’ın anlattığı gibi Avraam Avinu’nun hayatı inancınısınayan sınavlarla doludur. Ancak şimdi oğlu Yitshak’ın ölümü neden hakettiğini anlayamamaktadır. Bunun sadece tek bir sebebi olabilir – Avraam’ınTanrı’ya sorgusuz sualsiz itaat etmenin gerekliliğidir. Avraam da bu sınavdandiğer dokuz sınavdan olduğu gibi başarıyla çıkmış ve Yahudiliğin genlerinebahsettiğimiz gücü işlemiştir. Bu kavrama, MaaseAvot Siman leBanim – Ataların Davranışları Çocuklara İşarettir denir vetarih boyunca her Yahudi dinini feda edip etmeme durumunda kaldığında, kalbininen derinliklerinden Baruh Amekadeş ŞemoBarabim – Adını Çoğunluğun Önünde Kutsayan Mübarektir berahasını söyleyerekcanlarını feda etmişlerdir.

İnsan böyle bir durumla karşı karşıya kalmadığı sürecekendisini Tanrı Adı’na ölmesine neden olacak duruma getirmesi yasaktır. Buyüzden kişi Tanrı Adı’na ölmektense, Kantonistler gibi Tanrı Adı’na yaşamayıtercih etmelidir. Hayatını Tanrı’ya adamalı ve her anında Tanrı’yı yanındahissetmelidir.

ŞABAT SOFRANIZA TATLILAR

GELECEKTEKİSEVAPLARIN GÜCÜ

Rabi PinhasErlinger, Dereh Ets Ahayim

Peraşamızda Avraam Avinu ile Sara İmenu’nun geç yaşlarındasahip olacaklarını okumaktayız. “Tanrı,söylediği üzere, Sara’yı hatırında tuttu ve Tanrı Sara için (Avraam’a) vermişolduğu sözünü yerine getirdi (Bereşit 21:1).”

Hahamlarımız Sara’nın hamile kalışından bizlere önemli birders öğretirler. Talmud (Bava Kama 92a) arkadaşı ile aynı ihtiyaca sahip olanbir kişinin arkadaşı için dua ettiğinde önce kendisinin cevap aldığına dairTora’nın neresinde dayanağı olduğunu sorar. Talmud cevabın peraşamızda yazılıolduğunu belirtir ve şöyle der, “AvraamTanrı’ya dua etti ve Tanrı Avimeleh’i, eşini ve cariyelerini iyileştirdi ve(kadınlar) doğum yapabildiler (Bereşit 20:17).’ Pasuğun devamında ise şöyledenmektedir, ‘Tanrı, söylediği üzere, Sara’yı hatırında tuttu ve Tanrı Saraiçin (Avraam’a) vermiş olduğu sözünü yerine getirdi (Bereşit 21:1).’ Talmud,“‘söylediği üzere’ ne anlama gelmektedir?” diye sorar ve cevap verir – Avraam Avimeleh’esöylediği zaman, yani Avraam Avimeleh’e dua ettiği zaman ilk olarak eşi Sarahamile kalmıştır.”

Böylece peraşamızdan arkadaşı için dua eden ve aynıgereksinime ihtiyacı olan kişinin göklerden önce kendisinin cevap aldığınıöğrendik.

Ancak kişinin aynı gereksinime sahip olduğunda ve öncearkadaşı için dua ettiğinde kendisinin cevap aldığını Sara’nın hamile kalışındaöğrenmemiz bizleri önemli bir soruya itiyor.

Peraşanın başında anlatıldığı gibi Avraam’ın çadırına üçinsan kılığında melek gelmiş ve içlerinden biri Sara’ya hamile kalacağını habervermişti, “(Adamlardan biri) ‘Gelecek yılbu vakitte sana mutlaka döneceğim” dedi;’ ve eşin Sara’nın bir oğlu olacak.” Bunagöre Avraam zaten Sara’nın bir erkek çocuğa sahip olacağının haberini aldıysa, nasılTalmud Avraam’ın duası sayesinde Sara’nın hamile kaldığını ve bununlayetinmeyip ayrıca Avimeleh’in eşinin ve cariyelerinin hamile kaldığını veburadan, “arkadaşı için dua eden ve aynıihtiyaca sahip ola kişi önce cevap alır” öğretisini öğrenebiliriz? 

Bu sorunun cevabını ve öğrettiği temeli Tora’nın birçokyerinden öğrenebiliriz. Bunlardan biri de Beşalah peraşasında Kızıldeniz’eulaşan Bene Yisrael’in Tanrı’ya haykırmasında yatmaktadır.

Bene Yisrael Mısır’dan çıkmış ve Kızıldeniz’e yaklaşmaktadır.Arkalarında ise Mısırlılar atlılarıyla peşinden gelmekte, Bene Yisrael neyapacağını bilemez şekilde Tanrı’ya haykırmakta ve Moşe de halkı için duaetmektedir. Tanrı da Moşe’ye, “neden Banahaykırıyorsun! Bene Yisrael’e konuş, ilerlesinler” diye cevap verir. Onkelus ise pasuğu Aramit diline şuşekilde tercüme eder, “Duanı kabul ettimve bunun üzerine onlara konuş ve ilerlesinler.”

Kızıldeniz,  Tora’danve tercümesi Onkelus’tan gördüğümüz gibi Moşe’nin duası sonucunda yarılmıştır.Ancak Midraş bizlere Tanrı’nın, dünyanın yaratılışında Kızıldeniz’e, BeneYisrael Mısır’dan çıktığında yarılacağına dair şart koştuğunu aktarmaktadır. Ozaman Kızıldeniz’in yarılacağı zaten dünyanın yaratılışından itibarenbelirlendiyse eğer, Moşe’nin duası ne işe yaramıştır?

Tanrı Kızıldeniz ile dünyanın yaratılışında gerekenantlaşmayı yapmıştır ancak şartın uygulanabilmesi için Moşe’nin dua etmesigerekmektedir. Tanrı gereken kurtuluşu dünyanın yaratılışında yaratmıştır ancakonun ortaya çıkabilmesini sağlayacak düğmeye basmak Moşe’ye aittir. Moşe duaettiği zaman ancak düğmeye basılacak ve deniz açılacaktır.

Aynı durumu da Avraam için açıklayabiliriz. Meleğin gelipAvraam’a erkek sahibi olacağını söylediği doğrudur ancak onu bu duruma itecekve düğmeye basmasını sağlayacak ortamı yaratmak gerekmektedir. Bu yüzden AvraamAvinu Mısır’a kadar inmek zorunda kalmış, Avimeleh için dua etmiş ve bu sayedeeşi hamile kalmış ve arkadaşı için dua eden önce kendisi cevap alır öğretisiortaya çıkmıştır.

Tora’nın bizlere öğretmek istediği bu temel bilgiyi Baal ŞemTov’un hikayesiyle pekiştirelim.

Baal Şem Tov öğrencileriyle beraber uzun bir yolculuğaçıkmak üzere atlı arabaya binerler. Karlı ve zorlu yolları geçtikten sonrauzaktan fakir bir ev olduğu anlaşılan eve ulaşan Baal Şem Tov kapıyı vurur.Fakir Yahudi evini ziyarete gelen Yahudileri görünce  çok sevinir ve onları hemen eve davet eder.Yol yorgunu olan Baal Şem Tov ve öğrencileri, kendilerine sıcak süt ikrametmelerini rica eder. Konuşma sırasında ev sahibi misafirlerinin neredengeldiklerini sorar, Baal Şem Tov da Mijibujşehrinden olduklarını söyleyince ev sahibinin gözleri açılır ve onlara, “yoksa siz kutsal rav Baal Şem Tov’u tanıyormusunuz?” diye sorunca, Baal Şem Tov, “bizyol yorgunuyuz, lütfen sorularla bizleri yorma” deyip odalarına çekilirler.Baal Şem Tov beş gün boyunca ev sahibinin ekmeğini yiyeceğini bitirenceye kadaryeyip dönüş yoluna koyulurlar. Ev sahibi evini onurlandıran misafirlerine dönülyoluna hazırlandıklarında da sorusunu tekrarlar, “Lütfen Mijibuj şehrine döndüğünüz zaman benim için kutsal rav Baal ŞemTov’dan beraha ister misiniz?” diye sorar. Baal Şem Tov da ev sahibinedönüp, “Baal Şem Tov benim ve yakındaziyaret sebebimizi anlayacaksın” der. Boş bakışlarla kalakalan ev sahibiatlıların gidişini seyredip tekrardan fakir evine girer. Eşi ise, “ne biçim misafirler bunlar? Evimizde ne varne yoksa yeyip bitirdiler, çocuklar aç evde yemek pişirecek hiçbir şey kalmadı”diye feryat eder. Bunun üzerine ev sahibi evden kaçar ve ormana doğrukoşmaya başlar. Ormana geldiğinde, “Tanrım,eşimin ve çocuklarımın günahları ne? Lütfen bizlere acı ve şu fakirdurumumuzdan kurtulmamızı sağla” diye ağlayarak dua eder. Eve döndüğündeise kapıda onu İvan adlı sarhoş arkadaşı beklemektedir. Ev sahibi, “İvan sana verecek hiç içkim kalmadı, lütfengider misin?” diye geri iteler. İvan da bunun üzerine, “Şimon seninle önemli bir konuda konuşmayageldim. Ben artık çok yaşlandım ve mirasımı bırakabileceğim tek kişi sensin. Şuan kız kardeşimin yanında kalıyorum ama onlara bu parayı bırakmak istemiyorum.Bu parayı hak eden tek kişi sensin. Eğer ölümümden sonra kız kardeşim parayısormazsa paranın tek sahibi sen olacaksın” der. Şimon sarhoş İvan’ınsözlerine inanmadığını ve doğru olduğunu kanıtlamasını ister. İvan onu evininyanındaki bahçeye götürür ve bir kuyu kazmaya başlar. Kuyunun içinde tam dabahsettiği gibi bir çanta dolusu altın ve değerli taşlar bulunmaktadır. İvançantayı çıkartır ve Şimon’a verir. Kısa bir zaman içinde İvan vefat eder ve tümaltınlara ve değerli taşlara Şimon sahip olur ve Şimon direk olarak Mijibuj’agider. Baal Şem Tov’a olanları anlatan Şimon, Baal Şem Tov ona şu sözlerlecevap verir: Göklerde seni büyük birhazine bekliyordu ama sen gerektiği gibi dua etmiyordun, bu yüzden seni dahakalpten dua etmeni sağlamak için seni ziyarete geldim” der.

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisiMişna’da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinikyasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinalkaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ınayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacakbir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, buradayazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda birRav’a başvurulmalıdır.

Geçtiğimiz hafta her hangi bir mitsva için, hastalıkdurumlarında ve ihtiyaç durumlarında Yahudi olmayan birisine hahamlarımızınyasakladığı bir emri yapmasını direk olarak söyleyebileceğimizi öğrenmiştik. Buhafta ise konumuzla ilgili örnekler vereceğiz.

İHTİYAÇ DURUMU VEYA MADDİ KAYIP DURUMLARINDA

1.Kişinin ürünleri yağmura mağdurkaldıysa ve eğer kurtarmazsa büyük maddi kayıp olacaksa, her ne kadar Yahudiolmayan kişi ürünleri reşut arabim - genelalandan reşut ayahid ­özel alanataşıyacaksa bile, buna izin verilir. Ancak genel alandan özel alana taşımakTora’nın bir yasağı olduğu için direk olarak yapması söylenemez.

2.Şabat günü yemek bittiktensonra gazın yanmasına gerek yok ise, evdeki hizmetçiye kapatması söylenemez.Ancak bunu ima edici sözlerle ona hatırlatabilir, “Gaz boş yere açık kalıyor” gibi. Ancak gazın açık kalması kişiyebüyük maddi kayba neden olacaksa eğer, ima etmeden direk söylenebileceğinisöyleyen görüşler de vardır. Ayrıca yemek yanmak üzereyse hizmetçiye ateşikısması söylenebilir.

3.Ayrıca gaz rüzgardan dolayısöndüyse gazın boş yere gitmemesi için Yahudi’nin kendisi gazı söndürebilir.

4.Arabasının farlarını açıkunutan kişi, hizmetçisinden arabaya gidip farları söndürmesini isteyemez. Ancakmotor açık kaldıysa eğer ve bu kesinlikle maddi kayba yol açacağı için direksöylenebilir.

HASTALIK DURUMLARINDA

1.Şabat günü hayati tehlikesiolmayan ancak yataklık hasta olarak adlandırılacak kadar hasta olan bir kişiiçin ev hizmetçisi ışığı yakmak, yemek pişirmek gibi Tora’nın yasakladığıemirleri bile yerine getirebilir. Ancak baş ağrısı veya soğuk algınlığı gibibasit hastalıklar bu sınıfın içine girmezler.

2.Kişinin elinde derin bir kesikoluştuysa Yahudi tarafından kremli bandaj bile konulabilir. Ancak etrafta bunuyapabilecek Yahudi olmayan birisi mevcut ise daha iyidir.

3.Şeker hastası bir kişi heryemekten önce kendisine insülin iğne atması gerekiyorsa, bunun için özelliklegoy aramasına gerek yoktur.

4.Soğuk veya sıcak havalardahasta kişi için goy tarafından soba veya klima yaktırılabilir.

5.Normal doğum yapmış bir kadınilk haftadan ayın sonuna kadar hayati tehlikesi olmayan hasta sınıfındadır vegoy tarafından Tora’nın yasakladığı tüm yasaklar yerine getirilebilir.

MİTSVA İÇİN

1.Şabat veya Kipur günü sinagogunışıkları söndüyse ve cemaat duaları ezbere bilmiyorsa, goydan ışıkları yakması istenebilir.Ancak mümkünse iki goy kullanılıp ilk goyun ikinci goya söylemesi daha iyidir.

2.Sinagogun ehalinin anahtarıkaybolduysa ve ehal kilitliyse, goya kapıyı kırmasını izin verenler vardır.Ancak mümkünse iki goy kullanılıp ilk goyun ikinci goya söylemesi daha iyidir.

3.Şabat günü kişinin sidura veyatallete ihtiyacı varsa, her ne kadar goy eşyayı özel alandan genel alana vetekrardan özel alana taşıyacaksa bile, taşınabilir.

4. Bar mitsva yaşını geçmiş birgenç veya büyük bir kişi odada kilitli kaldıysa, goy tarafından kapıkırılabilir.

RAV’A SOR
www.Hidabroot.org

Yere dökülmüş veyamasanın üzerinde kalmış ekmek kırıntılarına ne yapılması gerekir?

Ekmek kırıntıları çöpe atılabilir ancak üzerlerine basmamakiçin yerden kaldırılmaları gerekir.

Şabat mumlarınıyakmayı unuttum. Ne yapmam lazım?

Alahaya baktığımız zaman Şulhan Aruh’a açıklamalar ekleyenRama, kadının Şabat mumlarını yakmayı unuttuğu takdirde gelecek Şabat’tanitibaren üç mum yakması gerektiğini yazar. Ancak Sefaradi hahamlarımız, HahamHayim Ovadya Yosef ve Rabi Moşe Alevi günümüzde evin aydınlanmasında lambalarkullanıldığı için kadının bir mum daha yakmasına gerek yoktur. Gelecek Şabat daalışık olduğu rakamda Şabat mumu yakabilir.

Şabat mumlarınıyakmış ve Şabat’a girmiş bir kadın olarak sinagoga gidip Minha duasınısöyleyebilir miyim?

Şabat mumlarını yakan ve mumları yakmasıyla Şabat’ı kabuleden bir kadın, önceden Minha duasını söylemiş olması gerekir. Ancak söylemeyiunuttuysa hala Minha duasını söyleyebilir.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Tanrıkimseye hayatı seçip seçmeyeceğini sormaz, çünkü bu seçim değildir.

Yapmanız gereken tek seçim onu nasıl yaşayacağınızdır.

                                   (Bernard Meltzer)