Peraşa Özeti(Devarim 32:1-52)

[www.chabad.org]

Aazinuperaşasının büyük bölümü, 70 dizelik bir şarkıdan oluşur. Bu şarkı, Moşetarafından, dünyadaki hayatının son gününde Bene-Yisrael’e söylenmiştir.

Yeryüzüve gökleri tanık olarak davet eden Moşe, halkı “Eski günleri hatırla / Tüm nesillerin yıllarını anlayın / Babana sor veo sana anlatsın / Yaşlılarına [sor] ve sana söylesinler” sözleriyle teşviketmektedir. Bahsettiği, Tanrı’nın onları çölde nasıl bir ulus halinegetirdiğinin, Kendi Halkı olarak seçtiğinin ve onlara bollukla mübarek kılınmışbir ülkeyi bahşettiğinin halk tarafından hiçbir kuşkuya yer olmadanbilinmesinin önemidir. Şarkı aynı zamanda bir uyarıda bulunur: “Yeşurun [=Yisrael] şişmanladı ve tekmeledi /Yağ bağladın, kalınlaştın ve kabalaştın / Onu meydana getiren Tanrı’ya sırtınıdöndü / Ve kurtuluşunun Kayası’nı hakir gördü”. Bu durumun sonucu, akılalmaz felaketler olacaktır. Tanrı bunu Tanrı’nın “Yüzü’nü Saklaması” olaraktanımlar. Yine de Moşe bir söz verir: Sonunda Tanrı, Kulları’nın kanlarınınintikamını alacak ve Halkı ile Ülkesi ile teselli edecektir.

PeraşaTanrı’nın Moşe’ye, Nevo dağının zirvesine çıkması konusunda talimat vermesiylesona erer. Moşe buradan, ölmeden önce Erets-Yisrael’i görebilecektir. Ancakoraya, Tanrı’nın Bene-Yisrael’e verdiği Ülke’ye giremeyecektir.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Torah Weekly – www.ohr.edu]

[Haftanın Peraşası 5760 – Aazinu]

“Çünkü A-Şem’in payı, halkıdır; Yaakov O’nunebedi mirasının ölçüsüdür.” (Devarim 32:9)

Küçük bir çocuk, Vilna’daki bir sinagogun avlusundadurmaktadır. Eğilmiştir ve gözleri tüm kaldırımı taramakta, belirli bir şeyiaramaktadır. Oraya bakar, buraya bakar. Ara sıra durup biraz daha eğilerek,acaba gördüğü farklı şeyin, gerçekten aradığı şey olup olmadığını inceler.Sonunda ümitsizliğe kapılır ve gözyaşlarına boğulur.

Minha (öğleden sonra duası) saati gelir ve sinagogun avlusudua etmeye gelen kişilerle kalabalıklaşır. Hepsi bu, hem ağlayan hem de birşeyler arayan çocuğu fark eder. “Nearıyorsun?” diye sorarlar kendisine. “Annembana bakır bir bozukluk vermişti, ben de okula giderken düşürdüm” şeklindegelir gözyaşlarıyla bezeli cevap. Herkes bakır bozukluğu aramaya koyulur.Avluyu tamamen gözden geçirirler. Aranmamış tek santimetrekare kalmaz... Parabulunamayacaktır…

Adamlardan biri çocuğa “Parayıdüşürdüğünde tam olarak neredeydin; bana göster” der. Tüm masumiyetiyleçocuk cevap verir. “Aslında buradakaybetmedim. Parayı sokakta düşürdüm” İrkilen adam “Öyleyse neden burada, sinagogun avlusunda arıyorsun??” diyehayretle sorar. Çocuk cevap verir: “Çünküsokak çok kirli ve çamurlu. Orada ararsam ayakkabılarım kirlenir!”

Mistikkaynaklar, bu fiziksel dünyamızın üstünde birçok manevi dünyanın var olduğunuöğretirler. Bu dünyalarla karşılaştırıldığı zaman, bizim içinde yaşadığımızdünya oldukça karanlık ve anlamsızdır. Zira bu dünya, fiziksel bir hapishanedenfarksızdır. Peki, peraşamızda geçen yukarıdaki pasuğa göre “Aşem’in payı, halkıdır; Yaakov O’nun ebedimirasının ölçüsüdür” ise, Tanrı bizleri neden bu, bağıl olarak düşükseviyedeki dünyaya yerleştirmiştir? Neden bizleri daha yukarıya, daha manevibir dünyanın bir parçası yapmamıştır?

Yahudilik,Tora’yı, tüm yaratılışın özü olarak kabul eder. Tora için olmasa, fizikseldünya ve onunla ilgili sayısız kural, başka hiçbir şey için yaratılmayacaktı.Tora ve kuralları, manevi dünyadaki manevi yaratıklar için değildir. Tanrı,Tora’nın, bu düşük seviyedeki dünyada olmasını istemiştir. Bu sebeple,hayatımızı gece ve gündüz Tora’ya göre düzenlememiz için bizleri de bu dünyayayerleştirmiştir.

Birmücevher çamura battığı zaman, kollarımızı sıvayıp ellerimizi kirletmekten başkaalternatifimiz yoktur. Gerçek zenginliği, bulunmadığı yerde ararsak, hatta buaramayı klimalı mükemmel ve tertemiz bir salonda yaparsak bile, elimize geçen,bakır bir bozukluk bile olmayacaktır.

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Şuva (Oşea 14:2-10 / Miha 7:18-20)

Aftara’nınKonusu: Aftara’nın ilk bölümü Oşea kitabındanokunur. “Şuva Yisrael ad Aşem Elokeha”. Ey Yisrael, Tanrına geri dön,çünkü günahların yüzünden tökezledin. Tanrı’ya itirafta bulun ve O’na dön, senibağışlamasını rica et. İnsanlara güvenmeyi ve sahte dinlere inanmayı bırak... Tanrızor yılların sona erdiğine dair söz verdi. İkinci bölüm Miha kitabındanokunmaktadır. Tanrı Yisrael halkının günahlarını bağışlamaktadır; çünkü iyi vemerhametlidir. Onun atalarımıza verdiği sözleri yerine getirmesi yakın zamandagerçekleşmesini dileyelim.

Aftara’nınPeraşa ile bağlantısı: Roş Aşana ile başlayan ve Kipur Günü ile soneren döneme Aseret Yeme Teşuva (On Teşuva Günü) adı verilir.İkisinin arasına düşen Şabat’a, Şabat Şuva denir. Şabat Şuvaadını Aftara’nın ilk kelimesinden alır. Bir kez daha Aftara’nın Peraşa ile değil,okunduğu dönemle bağlantılı olduğunu görmekteyiz. Yine de Peraşa ile debağlantı bulunabilir, zira Aazinu da dâhil olmak üzere Tora’nın sonperaşalarında teşuva teması sıklıkla görülmektedir.

Peraşave Aftara’dan Ders: Peygamber Oşea’nın sözleri o dönem, her dönem ve elbetteşimdi de geçerli olan nazik bir teşuva çağrısıdır. Yisrael halkı günahişlese de, özü, temelde iyi ve temizdir. Tanrı bize ümit kesilecek kadargünahkâr insanlar olarak değil de, biraz günaha bulaşmış, ama kendisinitemizlemeye kabil insanlar olarak muamele etmektedir. Teşuva potansiyeliher zaman mevcuttur ve Tanrı her zaman bunu kabul etmeye ve bizi bağışlamayahazırdır. Teşuva üç aşamadan oluşur: günahtan pişmanlık duymak, günahıTanrı’nın huzurunda telaffuz ederek itiraf etmek ve bir daha o günahı tekrarişlememe yönünde kesin bir karar almak. Günah işlemiş bir kişinin, bağışlanmayıdilediği zaman teşuvanın her üç aşamasını da yerine getirmesi çokönemlidir.

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisiMişna’da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinikyasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinalkaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ınayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacakbir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, burada yazılanlardanuygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda bir Rav’abaşvurulmalıdır.

MUKTSE(devam)

2. Basis(kaide; taban) – devam

Muktsebir eşyanın üzerine yerleştirildiği yer o eşyaya göre tali hale gelir. Bu yere Basisdenir ve üzerindeki muktse nesne ile aynı konumu alır. Bu nedenle, bir Basisde tıpkı hizmet ettiği eşya gibi hareket ettirilemez. Bir eşyanın Basisolarak tanımlanması için bazı koşulları (hepsini) karşılamalıdır. Bukoşullardan ikisi geçen yazıda verilmişti. Şimdi diğer koşulları veriyoruz:

c. Muktseninüzerine koyulduğu eşya ancak o muktseye tek başına hizmet ettiği zaman Basisolur. Bu nedenle, eğer muktse olmayan eşdeğer veya daha değerli eşyalarada altlık veya kap işlevi görüyorsa, Basis olmaz. O eşyanın değeri,genellikle sahibi için neyin daha önemli olduğuna göre tespit edilir. Örneğin,alüminyum folyo ruloları (muktse) ve ucuz kâğıt mendil (muktsedeğil) içeren bir çekmece Basis olduğu için açılamaz [çünkü folyolarkâğıt mendillerden daha değerlidir]. Eğer içinde birçok eşya varsa, en değerliolan eşya (örneğin bir cüzdan) o çekmecenin değerini tayin eder.

Yiyeceklerve Tora kitapları her zaman diğer şeylerden daha değerli sayılır. Örneğin eğerkişi Şabat kandillerini Şabat masası üzerinde yaktıysa (bu şart değildir) Şabatmasasındaki Halla, kendisinden elbette çok daha pahalı olan kandillerden dahaönemlidir. Bu nedenle, eğer Şabat başladığında Halla ekmekleri masanın üstündeidiyse, üzerinde kandillerin olması masayı Basis yapmaz ve dolayısıylamasa Şabat içinde hareket ettirilebilir.

Ancak muktseolmayan eşya tamamen yersiz bir şekilde yerleştirilmiş de olmamalıdır. Örneğin,Hallaları kandil tepsisinin üzerine koymak yersizdir. Bu yapılırsa tepsi Halla’danziyade kandiller için Basis olacaktır. Ancak, eğer kandil tepsisininüzerine kandil yakma duasını içeren bir kart konduysa, tepsi masadan alınabilir(Ancak bunu yaparken ileride açıklanacağı üzere, muktseyi dolaylı olarakhareket ettirme alahalarını göz önünde bulundurmak gerekir).

d. Alttakieşyanın Basis olabilmesi için, görevi muktseye hizmet etmekolmalıdır. Ancak eğer muktse, üzerine konduğu eşyaya hizmet ediyorsa ozaman o eşya, muktsenin altında olmasına rağmen Basis olmaz.Örneğin, uçmalarını önlemek için üzeri yazılı kâğıtların üzerine yerleştirilmişbir taş muktse olmasına rağmen, kâğıtlar Basis olmaz çünkükâğıtlar taşa değil, taş kâğıtlara hizmet etmektedir.

e.Eğer muktse olan eşya, alttaki eşyaya göre çok daha önemsizse, o zaman alttakieşya Basis olmaz. Örneğin, güzel bir masanın üzerine konan bozuk para.

Ekkurallar:

a.Şabat günü bir eşyanın üzerine muktsekoyarak onu Basis yapmak veya üzerine muktse bir şeyin düşmesinekasten izin vermek yasaktır. Bunun nedeni, Basise dönüşen eşyanınkullanılamaz ve hareket ettirilemez bir konuma girecek olmasıdır. Örneğin, boşbir kâsenin içine ceviz kabukları koymak veya eriyen mum damlalarını toplamakiçin mumun yanına boş bir tabak koymak, Şabat günü yapılamaz. Bu sorunu engellemekiçin, kişi ilk önce kâseye muktse olmayan bir eşya (örneğin bir kaşık)koymalıdır.

b.Şabat başladığı zaman Basisolan herhangi bir alt eşya, Şabat boyunca Basis olarak kalır, çünkü MuktseMehamat İsur (kullanımı yasak olması nedeniyle muktse) sınıfınagirer. Eğer bir eşya Cuma akşamı bütün alacakaranlık boyunca Basis değilidiyse, Şabat başladıktan sonra, üzerinde yalnızca muktse eşya kaldığısürece Basis olmaya devam eder. Dolayısıyla örneğin eğer Şabat kandillerimasanın üzerinde hiçbir şey yokken yakıldıysa, o masa bütün Şabat boyunca Basisolarak kalacaktır. Ama eğer kandiller yakılırken masanın üzerinde Halla davarsa, Şabat içinde masada sadece kandiller olduğu sürece masa hareketettirilememesine rağmen, eğer masanın üzerine tekrar Halla koyulursa masa hareketettirilebilir.

c.Basis birçok seviyedegeçerlidir. Örneğin, eğer masanın üzerinde duran bir tepsideki tabağa parakonursa, o zaman (masanın üzerinde muktse olmayan başka bir eşyaolmadığı müddetçe) o tabak, o tepsi ve o masa hep birlikte muktse olur.Ancak eğer masanın üzerinde bir masa örtüsü varsa, o örtü Basis olmaz,çünkü o tepsiye “hizmet etmemektedir”.

ŞABAT ŞUVA

[TorahFax – Rabi ZalmenMarozov]

RoşAşana ve Kipur arasındaki on günün içine rastlayan Şabat, yani bu Şabat, “ŞabatTeşuva – (Tanrı’ya ve Tora’ya)Dönüş Şabatı” (ya da bu hafta okunanAftara’nın ilk kelimesine [Şuva – (Tanrın’a) Dön (Ey Yisrael!)] bağlı olarak “Şabat Şuva”) olarakadlandırılır. Aazinu peraşası, yıl içinde Diaspora’da Şabat günü içinde okunanson peraşadır. Tora’nın son peraşası olan Vezot Aberaha ise, Simhat Tora günüokunur – ki bu bayram Diaspora’da hiçbir zaman Şabat’a rastlamaz.

“Teşuva, Tefila ve Tsedaka, göklerde verilmişkötü kararları iptal eder.” (Talmud) Dolayısıyla, Kipur gününde, herzamankinden daha çok dua eder ve pişmanlığımızı ifade edip Teşuva yaparız.Bayram günü para ile ilgili her şeyden uzak durulduğundan bu günde Tsedakaveremeyeceğimiz için, bunu Erev (arife) Yom Kipur’da, yani Pazar günü akşamolmadan önce yaparız. Bizlerin diğer insanlara gösterdiği merhamet, Tanrı’nında bizlere karşı merhametini uyandıracaktır.

Hahamlarımız,Teşuva’nın, günah işlemiş bir insanı, daima hatasız kalmış birininkinden biledaha üst düzeye yükseltme gücüne sahip olduğunu belirtirler. Bunu da şu örnekleaçıklarlar: İki objeyi birbirine bağlayan ip koparsa, onları tekrar bir arayagetirmek, ancak sıkı bir düğümle mümkün olacaktır. Fakat dikkat edilirse, düğümatıldıktan sonra, iki obje birbirine mesafe olarak daha yakın hale gelmiştir.Benzer bir şekilde, bir kişi her ne sebepten dolayı olursa olsun Tanrı ilearasında zedelenmiş olan bağı Teşuva yoluyla tekrar sağladığı zaman, bu yenibağ, tıpkı düğümlenmiş ip gibi mesafeyi eskisinden daha aza indirger.Hahamlarımız yine de uyarılarını yapmaktadırlar: “Bir kişi, şimdi günah işleyeyim; daha sonra Teşuva yaparım derse,Tanrı, o kişinin Teşuva fırsatlarını azaltacaktır.”

Büyük bir Rabi, Yom Kipur gecesi Kal Nidre duasına gitmek üzere yola koyulur. Yürürken, bir evdengelen ağlama sesini fark eder. Kapıyı çalar, fakat cevap alamaz. Eve girer vebeşikte ağlamakta olan bebeği görür. Anlaşılan çocuğun anne-babası dua etmekiçin sinagoga gitmişlerdir. Bebeği alır, sakinleştirir ve beşiğe yerleştirerekuyuyana kadar onu sallar. Sinagog’da herkes Rabi’yi beklemektedir ancak duanınsaati geçmek üzere olduğu için onsuz başlamak zorunda kalırlar. Zaman ilerledikçeherkes endişelenmeye başlar. Sonunda sevgili Rabileri’ni aramak üzere dışarıçıkarlar ve sonunda onu çocuğun beşiğini sallarken bulurlar.

 “Sizi bekliyorduk ve çok endişelendik”derler kendisine. “Kal Nidre’ye nedengelmediniz?”

 “Şşş.. Bebeği uyandıracaksınız” der Rabi.“Burada küçük bir bebek yalnız başınaağlarken ben nasıl olur da gidip vicdanım rahat bir şekilde dua edebilirim?Ağlayan bir çocuğun ihtiyaçlarını karşılamaktan daha önemli hiçbir şey yoktur.”

Bu YomKipur’da çocuklarımızın manevi ağlayışlarına kulak verelim. Onların gereksinimiolan Yahudi eğitimi ve değerlerini, Yahudi kimliğini kendilerine sağlamak,herhangi bir sinagogu restore etmekten çok daha önemlidir. Aksi takdirde osinagog, gelecekte boş bir müze olmaktan ileriye gidemeyecektir.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi – Rabi Nisim Behar]

Teşuva Kuralları

1. Her insan istediği şekilde hareket etmeözgürlüğüne sahiptir: doğru yolda gidip dürüst olabilir veya yanlış yolda gidipkötü bir insan olabilir.

   Tanrı’nın bir insanın doğuştaniyi ya da kötü olacağına karar verdiğini düşünme yanılgısına düşmemek gerekir.Aksine, Moşe Rabenu gibi bir Tsadik [Dürüst;Tanrı’ya bağlı] ya da kral Yarovam gibi bir Raşa[Kötü, günahkâr] olmak, her insanın elindedir. Bu sebeple, günah işleyenbir kişi, yaptığı fenalıktan bizzat sorumludur.

2. Kişi, işlediği günahtan uzaklaşmayollarını aramalı, yaptığı kötü şey için pişmanlık duyduğunu ağzıyla itirafedip, Teşuva yapmaya gayretetmelidir.

3. Teşuva, sadece hırsızlık, zina vb.fiilleri içeren günahlar için değildir. Fiili günahlar için nasıl Teşuva yapmak gerekiyorsa, aynı zamandakötü huylar konusunda da özeleştiri yapılmalıdır. Örneğin düşmanlık,kıskançlık, alay, öfke, para hırsı, onur düşkünlüğü vb. için de Teşuva yapmak gerekir.

4. Kötü huylar sebebiyle işlenen günahlar,fiili olarak işlenenlerden daha ağırdır. Zira insan kötü bir huyun esiri olduğutakdirde, bundan kurtulması çok zordur.

5. Teşuva yapmış bir kişi, işlemiş olduğugünah sebebiyle Tsadikler’den uzakolduğunu düşünmemelidir. Aksine, böyle biri, Yaratıcı’nın gözünde hiç günahişlememiş gibidir. Dahası, Teşuvayapmış kişi, günahın tadını almış olmasına karşın onunla ilgili şiddetliarzusunu yenip ondan uzaklaşabildiği için daha da değerlidir. Bu konudaHahamlarımız şöyle demişlerdir: “Teşuvasahiplerinin vardığı düzeye, Tsadik bir insan dahi erişemez”.

6. Teşuva yapmış kişiler, doğal olarakgösterişsiz ve alçakgönüllü olmalıdırlar. Vicdansız insanlar hatalıgeçmişlerini onların yüzlerine vuruyorlarsa bile, Teşuva yapmış kişiler bundan alınmamalı, aksine, bundan sevinçduymalıdırlar; zira bu tipteki olaylar karşısında sessiz kalmak, onlarındeğerini artıracaktır. Kaldı ki geçmişteki hatalarından dolayı duydukları utançnispetinde, değerleri ve Tanrı katında hak ettikleri ödülleri de artacaktır.

7. Teşuva yapmanın şartları şunlardır:

a.İşlenmiş olan günah sebebiyle pişmanlık duymak.

b.Bir daha bu günahı işlememe konusunda kesinkarar vermek.

c.Söz konusu günahı Tanrı’nın huzurunda ağzıylaitiraf etmek.

d.Her zaman ağlayarak dua etmek.

e.Mümkün olduğu kadar Tsedaka vermek.

8. Teşuva her zaman değerlidir. Yine de Roş Aşana ile Kipur arasındaki 10 günde yapılan Teşuva’nın kabulü dahakolaydır.

9. Kipur günü, hem fertler, hem de toplumiçin en üst düzeydeki Teşuva günüdür.Bu, Yisrael’in affedildiği gündür. Bu yüzden Kipur günü herkes hatalarını itiraf edip Teşuva yapmakla yükümlüdür.

10. Teşuva ve Kipur günü, sadece Tanrı’ya karşı işlenen günahların affına yarar.Bir insana karşı işlenen günah ise, şahsen o kişi tarafından affedilmedikçe af olmaz.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Aslında insanın ihtiyacı olan şey gerginlikten tamamen uzak bir durumdeğil, bundan ziyade kendisine layık bir amaç için çaba harcamak ve mücadeleetmektir.

Viktor Frankl