Peraşa Özeti(Devarim 11:26-16:17)

[www.chabad.org]

“Gör!”der Moşe, Bene-Yisrael’e, “bugün önünüze beraha ve lanet [seçeneklerini]sunuyorum” – söz konusu berahaya, Tanrı’nın emirlerine uydukları takdirdekavuşacaklar, aksi takdirde başlarına lanet gelecektir. Bunlar, halkErets-Yisrael’e girdikten sonra, Gerizim ve Eval dağlarının arasındaaçıklanacaktır. “Tanrı’nın, İsmi’ni barındırmak üzere seçeceği yerde”, halkınTanrı’ya korbanlarını getireceği bir Bet-Amikdaş inşa edilecektir. Tanrı’yabaşka bir yerde korban sunmak yasak olacaktır. Hayvanlar, korban değil deetinin yenmesi amacıyla, başka bir yerde kesilebilir; ancak kan hiçbir şekildeyenemez.

Sahtebir peygamber ya da insanları putlara tapmaları için ikna eden birinin cezasıidamdır; putperest bir şehir yok edilmelidir. Peraşada, Kaşer hayvanlar içinbelirleyici işaretler ve kaşer olmayan kuşların listesi tekrarlanır.

Bütünürünlerin onda biri Yeruşalayim’e getirilip orada yenmelidir. Eğer yol uzaksa,bu ürünler satılıp, parasıyla Yeruşalayim’de yiyecek satın alınır ve bunlarorada yenir. Belirli bazı yıllarda, bu onda birlik kısım fakirlere dağıtılır.İlk doğan (behor) sığır ya da davar Bet-Amikdaş’a korban olarakgetirilir ve etini Koenler yer.

Yardımseverlik/Tsedakamitsvası, bir Yahudi’ye, ihtiyaçlı olan kişiye armağan ya da borç vermeyükümlülüğü verir. Şabat yılında (yedi yılda bir toprağın dinlendirildiği yıl –Şemita), bütün borçlar bağışlanır ve tüm köleler serbest kalır.

Peraşamız,herkesin Bet-Amikdaş’ta Tanrı’nın Huzuruna “görmeye ve görülmeye” gittiği, üçbayram – Pesah, Şavuot ve Sukot – kanunlarıyla son bulur.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[“TorahFax” / Rabi Zalmen Marozov]

[Haftanın Peraşası 5758 – Ree]

Buhafta peraşamız şu ifadelerle başlamaktadır:

“(Moşe Rabenu halka hitap etmektedir:) Gör;bugün önünüze bereketi ve laneti veriyorum. (Tanrı) Bereketi, Tanrınızın sizebugün emrettiğim emirlerini yerine getirirseniz (verecektir). Ve lanet; Tanrınızınemirlerini dinlemezseniz ve tanımadığınız başka tanrıların ardından giderek,size benim bugün emrettiğim yoldan saparsanız (gerçekleşecektir).”(11:26-28)

Hahamlarımız,diğer ifadelerin çoğul şahsa hitap etmesine rağmen, peraşanın ilk kelimesi olan“Ree– Gör” sözcüğünün tekil şahıstakullanılmış olduğuna dikkat çekerler. Moşe, daha sonra çoğul şahsa çevirdiğisözlerine, neden sadece tek bir Yahudi’ye konuşurmuş gibi tekil şahıstabaşlamıştır?

BüyükTora bilginlerinden İbn Ezra’nın açıklamasına göre, Moşe Rabenu, bu tarz birkonuşmayla, bir Yahudi’nin, sadece kendisi değil, tüm bir millet için ne büyükönem ve etkiye sahip olduğunu vurgulamaktadır. Moşe konuşmasına bireyeseslenerek başlamaktadır: “Gör! Dünyadakitek insan bile olsan Tanrı’nın emirlerini koru ve uygula. Kendini önemsiz veyaetkisiz olarak düşünme. Çünkü her bir insan bütün bir millete, hatta tümdünyaya bereketi getirecek derecede etkili olabilme potansiyeline sahiptir.”

Buaçıklama üzerine, “Benim davranışlarım,nasıl olur da böylesine geniş bir etkiye sahip olabilir? Ben sadece tek başınabir insanım” şeklinde bir tepki gelebilir. Talmud da (Kiduşin 40b) busoruyu ele almıştır. Hahamlarımız Talmud’da şu örneği verirler: “Bir kişi, daima kendisinin ve tüm evreninhassas bir terazide tam bir dengede bulunduğunu düşünmelidir. Terazinin birkefesi iyi hareket ve davranışları içerirken, diğerinde ise hatalar ve günahlarvardır. Terazi tam bir dengede olduğundan, her kişinin yapacağı tek birhareket, dengeyi iyi ya da kötü yönde bozabilecek kudrettedir. Bu şekilde,  her bireyin hareketinin, kendisi gibi tümdünyanın refahı üzerindeki etkisini görebiliriz.”

Hahamlarımız,“size bugün emrettiğim” sözlerindende önemli bir ders çıkarırlar. Bu sözlerde bir gariplik söz konusudur. Zira busözler Moşe tarafından ölümünden hemen önce söylenmiştir. Oysa Tora bu zamandan40 yıl önce verilmişti. Durum böyle iken, Moşe neden emirlerin o gündeverildiği sonucuna yol açacak bir ifade kullanmıştır? Hahamlarımız bu sorununcevabı olarak, her kişinin, Tora’yı her gün, “sanki bugün verilmişçesine”, “yeni” olarak görmesigerektiğini belirtirler. Zira Tora, belirli bir dönemin şartlarına göreverilmiş bir yasa değil, evrensel bir kılavuzdur ve bugün de, en az SinayDağı’nda verildiği günde olduğu kadar günceldir.

“Ree”kelimesi “Gör” anlamındadır. Tora busözle, mitsvaların yerine getirilmesinin dünya üzerinde berekete yol açacağıgerçeğini, bunun gerçekleştiğini fiziksel olarak “görmüş” gibi hissetmemizgerektiğini vurgulamaktadır. Bu durum şu benzetmeyle açıklanabilir:

Fakir bir adamın aldığı piyango biletine büyük ikramiyeçıkar. Haberi alınca hemen evine koşarak bunu ailesine bildirir. Evdekimutluluk o kadar kuvvetlidir ki, sevinç çığlıkları birkaç sokak öteden bileduyulmaktadır.

Komşuları gelip kutlamanın sebebini sordukları zaman, fakiradam iyi talihini onlara anlatır: “Şimdikasabanın en zengin insanıyım!” der.

Komşuları, “Fakathenüz parayı almadın bile!” derler. “İkramiyenialabilmen için önce büyük şehre kadar yolculuk etmen lazım. Bunu yapana kadar halafakir bir adamsın ve dün sahip olduğun paradan bir kuruş fazlasına bile sahipdeğilsin. Öyleyse neden bu kadar mutlusun?”

“Aptalcakonuşuyorsunuz!” diye cevap verir fakir adam. “Evet, henüz para elime geçmiş değil. Fakat piyangoyu kazanmış olmam veparanın beni bekliyor olduğu gerçeği, bana ikramiyenin cebimde bulunduğu hissiniveriyor.”

Mitsvalarınödülleri ile ilgili olarak da aynı durum söz konusudur. Tanrı’nın mitsvalarımızsebebiyle bizi ödüllendireceğine olan inancımız öylesine güçlü olmalıdır ki,Tanrı’nın bu takdirde bizlere vereceğini vaat ettiği bereketin, sanki onu“görüyormuşçasına” zihnimizde yer etmesi gerekir. Bu bereketin, Tanrı’nın bizevermek üzere belirlediği doğru zamana kadar, Kendisi tarafından muhafazaedildiğini bilmeliyiz.

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Aniya Soara (Yeşayau 54:11-55:5)

Aftara’nınKonusu: “AniyahSo’arah Lo Nuhama”. Ey hüzünlü, fırtınanın savurduğu, yüreği yanık halk! Yeruşalayim tekrar inşa edilecektir! Buhaftaki Aftara peygamber Yeşayau’nun, Maşiah döneminde Yeruşalayim’in yakut vesafir gibi değerli taşlarla yeniden inşa edileceğini açıklamasıyla başlar. Ozaman bütün halk Tanrı’nın öğrencileri olacak ve sonsuza dek barışın ve maneviolarak yüceliğin keyfini sürecektir. Yeruşalayim’indüşmanları o şehri fethedemeyeceklerdir! Peygamber Yeşayau Yahudilerin Tanrı’yaitaat ettikleri takdirde düşmanlardan korkmamaları gerektiğini açıklar. Tora’yıöğrenmeye hevesli olmalıdırlar. Bunun sonucunda da düşmanlar Yeruşalayim’ifethedemeyeceklerdir. Yahudileri esir etmek isteyenler onların elinedüşeceklerdir. Tanrı her türlü silahın yapılmasına izin vermiştir, ama şimdi busilahların Yisrael halkını yok etmesine izin vermeyecektir. Tanrı’ya itaat et. Peygamber YeşayauMaşiah döneminde dünyadaki hiçbir milletin Yisrael halkı aleyhine konuşup haklıçıkamayacağını da sözlerine ekler.

Aftara’nınPeraşa ile bağlantısı: Bu hafta, Tişa BeAv orucunun ardından başlayıpve Yom Kipur’dan önceki Şabat olan Şabat Şuva’ya kadar süren “Şiva Denehamata”(yedi teselli haftasının) ikincisidir. Bu süre içinde kişi tövbe etmeye vedavranışlarını düzeltmeye odaklanmalıdır ve Aftaraların genel konusu datesellidir. Bu nedenle, bu peraşa ile Aftara arasında doğrudan bir bağlantı bulunmamaktadır.

Yerve Zaman: Bu Aftara’daki sözler, 2600 sene önce Yeruşalayim’de, Bet-Amikdaşyıkılmadan hemen önce söylenmiştir.

YeşayauKitabından Ünlü Sözler: Yeşaya 45:7 “Yotser or uvore hoşeh ose şalom…”. “Işığı ve karanlığı yaratan O,barışı sağlar…” Tanrı’yı öven bu sözler, sabah Şema’dan önce söylenen ilkberahanın başında yer alır.

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisiMişna’da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinikyasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinalkaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ınayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacakbir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, buradayazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda birRav’a başvurulmalıdır.

MUKTSE(devam)

MuktseTürleri (devam)

3. MuktseMehamat İsur (bir yasak nedeniyle muktse):

BunlarŞabat başladığı sırada başka bir yasak yüzünden kullanılamayacak durumda olannesnelerdir. Örneğin, bir ağaçta asılı duran meyve, mikveyedaldırılmamış yemek takımları, [Erets-Yisrael’de]  maaser payı ayrılmamış ürünler, Şaatneziçeren giysiler ve [Pesah’ta] hamets. Tüm bunlar Şabat günü kullanılamayacaklarındanmuktsedir.

MuktseMehamat Mitsva (Önceden bir mitsva için ayrılmış olmaktan kaynaklanan muktse)sınıfındaki şeyler de bu sınıftadır – örneğin, Suka’da duvarları süslemek içinayrılmış süsler, Hanuka’da kullanılmak için ayrılmış olan yağ gibi. Bu veönceki paragrafta örnekleri verilen türdeki muktse nesneler Şabat günüele almak veya taşımak her durumda yasaktır [örneğin ağaçtaki meyve Şabatbaşladıktan sonra kendiliğinden düştüyse bile].

4.MuktseMehamat Gufo (kendi niteliğinden dolayı muktse)

Bunlardoğal olarak Şabat günü kullanımı olmayan nesnelerdir.

a. Şabat’ıngirdiği an itibariyle fiziksel olarak kullanılmayan (diğer bir deyişle, neyenilebilir bir yiyecek ne de alahaya göre “eşya” sınıfında olan) herhangibir nesne muktse sayılır. Örnekler: sokakta bulunmuş dallar ve taşlar,bir ateşin alevleri, bir kalıp sabun, çiğ [yani yenmeden önce işlemdengeçirilmeyi gerektiren] yiyecek, para.

Bunesneleri Şabat’ta kullanılabilir kılmak için Şabat’tan önce aşağıdaki işleryapılabilir:

1)Eğeryeni kullanım amacı o nesne için normal ise, o zaman onu Şabat’tan önce bir kezo amaçla kullanmak onu Şabat’ta kullanılabilir kılar. Sıkışık bir durumda, onesneyi Şabat’tan önce o amaçla kullanmadıysa bile kişi o kullanımaniyetlenerek bir kenara ayırdığı takdirde Şabat o amaçla kullanabilir. Örneğin,ağır bir taşı kapıyı açık tutmak için kullanmak gibi.

2)Eğerbu kullanım şekli o nesne için normal değilse, o zaman şunları yapmak gerekir:

a.Şabat öncesinde o nesnede fiziksel birdeğişiklik yapmak (örneğin onu boyamak veya parlatmak).

b.O nesneyi her zaman için farklı biramaçla kullanmak. Örneğin: bir tahta parçasını tabure olarak kullanmak veyaözel bir taşı anı olarak kullanmak.

DEVAR TORA

[“Shabbat Shalom” – Rabi Kalman Packouz]

Roş Aşana’ya Hazırlanmakİçin Yapabileceğiniz 10 Şey

1.Manevibir hesaplaşma yapmak: Her gün en az 5 dakikanızı geçen seneyi gözden geçirmeyeadayın:

a.Ailenize, arkadaşlarınıza veilişkide olduğunuz diğer kişilere karşı olan tavrınız.

b.Mitsvalara uyma dereceniz.

2.Bir sinagogda bayrama nasılhazırlanacağınızı öğreten bir derse veya derslere katılın. İnternette bu konudayer alan sayısız makalelerden seçtiklerinizi okuyun.

3.Duaların sırasını ve dualardakelimelerin anlamını öğrenmek için Roş Aşana dua kitabını gözden geçirin.

4.Yeteri kadar tsedaka verdiğinizdenemin olun (kişi net gelirinin yüzde onunu vermelidir.) Hahamlarımız üç şeyinolumsuz kararları bozduğunu yazar: teşuva (tövbe), tefila (dua)ve tsedaka. Neden güzel bir karar için şansınızı arttırmıyorsunuz?

5.Kötü davrandığınız veya kötü hislerbeslediğiniz en az bir kişi bulun ve durumu düzeltin.

6.Kendiniz ve ailenizle ilgiliamaçlarınızın bir listesini yapın – hangi konuda çaba harcamak ve dua etmekistersiniz?

7.Keyiflerinizi sınırlandırın – ne kadartelevizyon, film seyrediyorsunuz, ne kadar yiyorsunuz – bu hazırlık süresiniciddiye almanız için farklı bir şey yapın.

8.Fazladan bir iyilik yapın. Kimin sizeihtiyacı var? Kimin için bir fark yaratabilirsiniz?

9.Karakter gelişimi hakkında bir kitapokuyun.

10.Hangi yönünüzü geliştirmenizgerektiğini arkadaşınıza sorun. Gerçek bir dostunuz bunu size nazik bir şekildesöyleyecektir!

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi Yitshak Yosef]

Dua Öncesinde Hazırlık

1.Dua edecek olan bir kişi bedeninin temiz olmasınadikkat etmelidir. Bu nedenle eğer tuvalet ihtiyacı varsa, 72 dakikadayanabilecek durumdaysa bile, bu ihtiyacını gidermeden önce Amida duasınısöylememelidir. Eğer buna rağmen dua ettiyse ve ihtiyacı büyük tuvalet içinidiyse ve tahminine göre 72 dakika dayanabilir idiyse, dua yükümlülüğünü yerinegetirmiş sayılır ve tekrar dua etmez. Ama geriye dönüp baktığında duayabaşlarken 72 dakika dayanabilecek durumda olmadığını tahmin ediyorsa, duasıkabul görmeyen bir dua sınıfındadır ve tekrar dua etmesi gerekir. Eğer vakitkısıtlıysa ve ihtiyacını giderene kadar Şema veya dua saatin geçecekse, 72dakika dayanabileceğini tahmin ettiği sürece doğrudan dua edebilir. Eğerihtiyacı küçük tuvalet için idiyse ve dua ettiyse, geriye baktığında 72 dakikadayanmış olabileceğinden emin değilse bile duası geçerlidir ve tekrar etmesinegerek yoktur. Ama isterse gönüllü olduğu şartını dile getirerek bir Amida dahasöyleyebilir. Ama eğer henüz dua etmediyse, küçük tuvaleti varsa ve 72 dakikadayanabileceğini tahmin ediyorsa bile, ihtiyaç duyduğunu hissettiği sürece duaetmemelidir.

2.Tuvalet ihtiyacı olan ve 72 dakikadayanabilecek durumda olan bir kişi, eğer tuvalete gittiği takdirde cemaatlebirlikte dua etme fırsatını kaçıracaksa [ama dua zamanı henüz geçmeyecekse],bazılarına göre, cemaatle birlikte dua etme fırsatını kaçırmasına mal olacaksabile ihtiyacını gidermelidir. Başkaları ise, kişi 72 dakika dayanabileceğisürece cemaatle birlikte dua fırsatını kaçırmaması gerektiği, zira böyle birdurumda duasının kabul görmeyen bir dua sınıfında olmayacağı görüşündedir.Uygulama ilk görüşe göredir ve kişi tek başına bile olsa temiz bedenle duaetmeyi tercih etmelidir.

3.Sessiz ve sesli Amida sırasında tuvaletihtiyacı hisseden bir hazan, cemaati bekletmemek için sesli tekrarla devamedebilir. Yine, bir kişi Tora’ya çağrıldığı sırada tuvalet ihtiyacıhissediyorsa bile kalkabilir. Ama her iki durumda da bunun için 72 dakikadayanabilecek durumda olmaları gerekir. Aksi takdirde hazanın duaya devamedebilip edemeyeceği konusu şüphelidir.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Hayatta en zor şey kendinizi değiştirmektir.

En kolay şeyse kendinizi kandırmaktır.