Peraşa Özeti(Bamidbar 30:2-32:42 / 33:1-36:13)

[www.chabad.org]

Moşe, bulunulan vaatlerin (Neder) geçersiz kılınması ile ilgili emirleri Yisrael kabilelerinin liderlerine iletir.Bene-Yisrael’in ahlakiçöküşüne neden oldukları için Midyanlılar’a savaşaçılır. Tora savaşta elde edilen ganimetler ve bunların halk, savaşçılar,Leviler ve Koen Gadol arasındanasıl paylaştırıldığı hakkında detaylı bir açıklamaya yer verir.

Reuvenve Gad kabileleri vaat edilmiş Ülke’de kendilerinedüşen pay olarak, geniş otlaklara sahip olan Ürdün nehrinin ötesindekibölgeyi talep ederler. İlk başta bu talebe sinirlenen Moşe, sonradanbu kabilelerin, ilk önce kardeşlerine katılıp Ürdün Nehri’nin batısınıele geçirmelerinde onlara yardım etmeleri koşuluylaisteklerini kabul eder. Daha sonra, Menaşe kabilesinin yarısıda bu iki kabileye katılır.

Maseperaşasında, Bene-Yisrael’in Mısır’dan çıkışından Kenaan Toprakları’nın kıyısınagelene kadar konakladıkları toplam 42 yer listelenir. Erets-Yisrael’insınırları verilir, kasıtlı olmayarak cinayet işlemiş kişiler için sığınakolacak ‘sığınma şehirleri’ belirlenir. Tselofhad adlı, ardında erkek evlatbırakmadan ölen kişinin kızları, kendi kabileleri olan Menaşe kabilesine mensupkişilerle evlenirler, böylece babalarından miras aldıkları topraklar, başka birkabileye geçmez.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Haftanın Peraşası – Matot-Mase 5762]

[“Light Insight” / Rabi Yaakov Aşer Sinclair– www.ohr.edu]

Yolculuk

“Bunlar Bene-Yisrael’in yolculuklarıdır”(Bamidbar 33:1).

Meselabeş yıl önceki herhangi bir salı günü ne yaptığınızı hatırlayabiliyor musunuz?Ya da geçen yıldaki belirli bir günde? Geçen aydaki?

Hayatlarımızbelirli bir rutinle sürdüğünde, bir günü diğerinden ayırmak gittikçe güç halegelir. Geçmiş, arkamızda sanki sonsuza kadar uzayıp giden gri bir halı gibidir.Fakat yine de bu sıkıcı sahneyi değiştiren belirli bazı dönüm noktaları da yokdeğildir. Bir evlilik, doğum, ölüm… Aynı durum yolculuklar sırasında dageçerlidir. Niagara’da geçirdiğimiz herhangi bir beş dakikayı çok net birşekilde hatırlarız. Bu belki on yıl önce olmuştur; fakat hatıramızda dün gibicanlıdır. Fiji’de yakalandığımız tropik bir yağmur fırtınasının kokusu halaburnumuzdadır. Paris’teki trafikte burnumuza giren egzoz kokuları da.Yolculuklar, zamanı özel ve hatırlanır kılar.

Herzaman hayatın bir yolculuk olduğunu söyleriz. Belki de bunun sebebi, hayatınözünde yolculuk etmenin, ilerlemenin, gelişmenin var olmasıdır. Tanrı Avraam’latemas kurup ona kutsal bir halkın babası olacağını bildirdiği zaman yanına “bulunduğun yerden kendin için git”emrini eklemeyi ihmal etmemişti. Hayatın temel yolculuğu insanın kendibenliğine yaptığı yolculuktur. Bu yolculukta insan, ruhunun iç görünümünügeliştirir, dekore eder. Avraam’ın kendi potansiyelini yerine getirmesi veBene-Yisrael’in babası olması için öncelikle “gitmesi”, “yolculuk etmesi”gerekiyordu. Belki de Tanrı’nın, ona nereye gittiğini bildirmemesinin sebebi debuydu. Zira o aşamada önemli olan varış noktası değil, yolculuğun takendisiydi.

Buhafta okuduğumuz ikinci peraşada, Tora, Bene-Yisrael’in Mısır’dan çıktıktanErets-Yisrael’e gelene kadar konakladıkları 42 yerin listesini vermektedir. Herbir kamp için “A’dan yolculuk ettiler ve B’de konakladılar” sözcüklerikullanılmaktadır. Sadece “Konaklama yerleri şunlardır” deyip arka arkayaisimleri vermek varken, Tora neden her bir konaklama için “yolculuk ettiler” ifadesini kullanmıştır? Bir yerde konakladılarsa,bir önceki yerden yolculuk etmiş oldukları gayet açık değil midir?

Bene-Yisrael’inçöldeki yolculuğu, Mısır’ın yozlaşmışlığı ile, kutsiyet, bal ve sütün aktığıülke arasındaki manevi geçişi simgeler. Yahudi’yi Mısır’dan çıkarmaktan dahazor bir şey varsa, o da Mısır’ı Yahudi’nin içinden çıkarmaktır. Bene-Yisrael’invaat edilmiş topraklara girmeye hazır olabilmesi için, 41 farklı yolculuk, 41farklı gelişim, 41 farklı aşama gerekiyordu. Çöl yolculuğu işte bu amacıgerçekleştirmiştir.

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Şimu (Yirmeyau 2:4-28 / 4:1-2)

Aftara’nınKonusu: Yirmeyau bu haftaki Aftara’ya,Yisrael halkına Tanrı’yı terk ettiğinisöylemesiyle başlar. Peygamber, Tanrı’nın ağzından şunu sorar: “AtalarınızBende ne hata buldular da Beni terk ettiler?” Halk “Bizi Mısır topraklarındanalıp, güvenli bir şekilde çölden, ihtiyacımız olan bütün yiyeceği ve servetiverecek bir ülkeye götüren Tanrı nerede?” diye sormadılar. Koenler “Tanrınıznerede?” diye sormadılar. Peygamberler, Baal (bir Kenaani putu) adına sahte kehanetlerdebulundular. Tanrı bu yüzden sormaktadır: “Burada neler oluyor? Herkes anlaşmamızıunuttu mu?” Yirmeyau Bene-Yisrael’e, Tanrı’ya karşı iki büyük suç işlediklerinianlatır. Tanrı’yı terk etmişler ve sonra da putlara tapmışlardır. Yirmeyau Bene-Yisrael’i,Tanrı tarafından cezalandırılacaklarına dair uyarır. Cezalandırılmalarınınkendi suçları olduğunu ilave eder. “Tanrı’ya güveneceğinize, yardım içinMısırlılara ve Asurlulara güvendiniz. Onlara ihtiyaç duyduğunuzda size yardımetmek için gelmediklerini gördüğünüz zaman şaşıracaksınız. Sadakatsizliğiniziçin cezalandırılacaksınız. Ey Yisrael halkı, bana sadık kalacağınızısöylediniz, ama değilsiniz. İnom vadisinde Moleh putuna tapıyor ve çocuklarıkurban ediyorsunuz.” Tanrı şöyle demektedir: “Sizi kurtaracak başka dostlararamayı bırakın.” Yirmeyau, Yisrael halkını, krallarını, asilleri, Koenleri vepeygamberleri, suçüstü yakalanan bir hırsız gibi utanacakları konusunda uyarır.“Bana sırtlarını verirken, sanki onları duyarmış gibi tahta putlarlakonuşurlar, sanki onları doğurmuş gibi taşa konuşurlar. Buna rağmen, felaketanında Bana geliyorlar ve ‘Bizi kurtar!’ diyorlar. “Hani kendinize yaptığınıztanrılar nerede? Şimdi gelsinler ve sizi felaketten kurtarsınlar!” Ancak Aftaraher zamanki gibi mutlu bir notla sona erer. Tanrı şöyle der: “Eğer sen, Yisraelhalkı Bana döner ve nefret simgesi olan bu putları yok edersen, tereddüt etmez,Tanrı gibi hakikat, adalet ve dürüstlük içinde yaşamaya yemin edersen, dünyanınbütün milletleri senin yanında kendilerini kutsayacaklar ve seninleövüneceklerdir.”

Aftara’nınPeraşa ile bağlantısı: Bu Aftara Tişa BeAv’danönceki, Telasa Depuranuta diye adlandırılan üç acılı Aftara’nınikincisidir. Bu bölümü okumamızınnedeni Yirmeyau’nın, Bene-Yisrael’in günahları yüzünden Yeruşalayim ve Bet-Amikdaş’ınyıkılışı ile ilgili ağır kehanetleri dile getirmesidir.

Yerve Zaman: Bu kehanetler yaklaşık 3330 yılıcivarında Yeruşalayim’de dile getirilmiştir.

Yirmeyaukitabından ünlü sözler: Yirmeyau 9:4 “Limedu leşonam, daber şeker”. “Onlarkendi dillerine yalan söylemeyi öğrettiler.” Yirmeyau bir kötülükten diğerineilerleyen ve yalanlar söyleyerek, Tanrı’yı tanımayı reddeden Yisrael halkınıazarlamaktadır.

Aftarave Peraşa’dan Ders: Acil bir durum olduğuzaman bizim hızla hareket etmemiz normaldir. Ancak her şey tekrar normaledöndüğü zaman, aynı durumun tekrar ortaya çıkması haricinde, kaçımız sorunlarıveya zayıf taraflarımızı tartışmak için çaba harcar? Tanrı’nın bize, iyi veyakötü, istediğimiz her şeyi yapmamıza izin verdiğinin bilincinde olmalıyız.Birer Yahudi olarak aklımızda tutmamız gereken şey, düşüncelerimizden,sözlerimizden ve eylemlerimizden sorumlu olduğumuzdur. Tanrı bizim manevisıradanlığımıza karşı kendi hoşgörümüz ile ilgili olarak çok sabırlıdavranmıştır. Neden Tanrı’nın bize öfkelenmesini bekliyoruz? Doğru olduğunukabul ettiğimiz şeyleri ancak o zaman mı yapacağız? Atalarımızın hatalarındanders almamız gerekir. Yapacağımızı söylediğimiz şeyi yapmak ve katı cezalaralmaktan kaçınmak için elimizden geleni yapmalıyız.

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisiMişna’da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinikyasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinalkaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ınayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacakbir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, buradayazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda birRav’a başvurulmalıdır.

Melaha39: OTSAA – ÇIKARMA ve AKTARMA (devam)

F. Nesneleribir mekândan diğerine çıkarma/aktarma eylemi (Otsaa) (devam)

3. Nakil Şekli Yönünden

Hayav: Tora’nınnakil tanımı şunları içerir:

a.“Yük”adını alan bir eşya (Masoy) olmalıdır; ve

b.Onu elde veya bu tür bireşyanın genelde taşındığı şekilde – örneğin, cepte veya çantada taşımak.

Patur Aval Asur:Hahamlar, normal olmayan şekilde bile olsa, bu tür bir eşyayı taşımayıyasaklarlar.

Mutar:Taşıma amacıyla bile olsa, bir “giysiyi” (Malbuşim) normal bir şekildegiymek serbesttir.

“Giysi”adını alan ve bu nedenle giyme suretiyle herhangi bir yere taşınabilen eşyalardört gruba ayrılır:

a.Giyilen ve kişinin önemli bir bölümünü örten, genellikle ısınma,moda, asalet veya korunma amacıyla giyilenler. Örneğin, palto, pantolon gibi.

Bedenin üzerine giyilmemişolan, sadece başka giysileri korumak için (örneğin ıslanmaması veyakirlenmemesi için) giyilenler bu tanımlamaya dahil değildir. Örneğin, plastikbir şapka örtüsü veya giysinin kirlenmesini engelleyen (ama kişiye hizmetetmeyen) bir örtü.

b.Sürekli kişiye hizmet eden bir eşya. Örneğin, gözlük, koltukdeğneği, kemer, açık bir yaranın üstündeki bir sargı.

c.Cilde temas eden veya üzerine giyilen ve kişiye hizmet etmekiçin var olan bir şey. Örneğin, şapka, ayakkabılar, nişan yüzüğü, basit bir kolsaati gibi. (Bazı otoriteler kol saati konusunda katıdır ve onu “giysi” olaraksaymazlar.)

d.Birmücevher veya takı (Tahşit). Örneğin, bir şapka iğnesi, bir bilezikgibi.

Birgiysiye bağlı olan ve orada sürekli kalması istenen bir eşya, giysinin birparçası olur. Amaç sadece giysiyi güzelleştirmek ise veya işlevsel değilse bilebu geçerlidir (Örneğin fazladan bir sıra düğme gibi). Ancak bir şey geçiciolacak ve sürekli kalmayacak şekilde tasarlanmışsa, o zaman yasak olur.Örneğin, bir paltonun içine dikilmiş yedek bir düğme. [Ama bazılarına göre,kişi gerçekten onu kullanmayı tasarlayana kadar düğme paltoya dikili olarakkalabilir.]

DEVAR TORA

[Rabi Moşe Benveniste]

İNANÇ-BİLGELİK-ANLAYIŞ

“Veayaemunat iteha hosen yeşuot hohmat vadaat. Yirat Ad… i otsaro – Yaşadığınızsürece bilgi ve bilgeliğe ulaşabilirsiniz. Esas olan Tanrı korkusudur.” (Yeşayau33/6).

ReşLakiş adı ile bilinen büyük bilge Rabi Şimon ben Lakiş bu cümleyi şöyleaçıklar: Devamlı bilgelik ancak Tanrı korkusu olan kişilerde olabilir. Toraeğitimi sadece kendi mantığımız ve anlayışımıza göre yürütülecek bir şeydeğildir. En akıllı kişi bile sadece kendi mantığı ve anlayışı ile yanılgıiçinde olabilir. Tarihimizde bilgeliği ve anlayışının büyüklüğü ile ünlenmişolan Kral Şelomo hakkında şöyle bir olay anlatılır:

Tora’dakral için üç özel emir bulunmaktadır: Emirleri Tora’nın kendisinden okuyalım:

“Rak lo yarbe lo susim velo yaşiv et aamMitsrayma lemaan arbot sus… velo yarbe lo naşim velo yasur levavo … vehesefvezaav lo yarbe lo meod – Kral çok sayıda at edinmemelidir, çünkü dahafazla at edinmek için halkı Mısır’a gönderecektir. Tanrı’nın emirlerindensapmaması için çok kadın edinmemelidir. Aynı zamanda büyük ölçüde altın vegümüş sahibi de olmamalıdır” (Devarim 17/16–17).

Bilgeliğineve mantığına güvenen Kral Şelomo bu emirleri şöyle yorumlar: “Büyük bir ordukuracak, bunu gerçekleştirebilmek için Mısır’dan at satın alacak, ancak halkımıoraya göndermeyeceğim. Şanıma uygun olarak çok fazla kadınla evlenecek ancakonların arzularına kanmayacağım. Zenginlik peşinde koşacak fakat asla gururumayenik düşmeyeceğim.”

Şelomo’nunbu yorumu onu inanılmaz hatalara sürükler. Bu hatalar gelecekte krallığın ikiyeayrılması için zemin hazırlar. Kendisi dahi yaptığı hataları ancak yaşlılığındakabullenir ve “yaşlılığımın eseri” olarak tabir ettiği Kohelet’te bunları şöyleizah eder:

“Ufaniti ani lirot hohma veolelut vesihlut– Bilgelik akılsızlık ve deliliğin ne olduğunu geç anladım” (Kohelet2/1).

Yineaynı eserde Kral Şelomo bilgeliğe fazla güvenmenin ne olduğunu şöyle belirtir: “Kiberov hohma rav kaas veyosif daat yosif mahov – Çünkü çok bilgelik çokkeder doğurur. Bilgi arttıkça acı da artar” (Kohelet 1/18).

KralŞelomo bu ifadeleriyle bizlerden şunu anlamamızı ister: Tanrı’nın bizlereverdiği emirleri kendi mantık ve anlayışımızla kendi isteklerimiz doğrultusundairdelemek doğru değildir. Her emirde Tanrı’nın sonsuz bilgeliğine güvenmemizgerekir. Bununla bağlantılı olarak Teilim adlı eserinde Kral David şöyleseslenir:

“Reşit hohma yirat Ad… - Bilgeliğinbaşlangıcı Tanrı korkusudur” (Teilim 111/10). Bu sözün ardından Pirke Avot’taRabi Hanina ben Dosa’nın sözlerine kulak verelim:

“Kol şeyirat heto kodemet lehohmatohohmato mitkayemet, vehol şehohmato kodemet leyirato en hohmato mitkayemet– Günah korkusu bilgeliğinden önce gelen kişinin bilgeliği devamlılık gösterir.Bilgeliği günah korkusunun önüne geçen kişinin bilgeliği devamlılık göstermez” (PirkeAvot 3).

Gerektarihte gerekse günümüzde Yahudilerin sayıca çok az olduğu bilinen birgerçektir. İlk atamız olan Avraam’dan başlayarak bizleri yok etmek isteyenlerhep olmuştur ve gelecekte de olmaya devam edecektir. Fakat gerçek odur kibizler hep ayakta durmayı bilmişizdir. Gelecekte de bunu Tanrı’nın yardımıylabaşarmamız mümkün olacaktır. Bu gerçeği mantıkla anlamak hiç de mümkündeğildir. Bu ayakta duruş ancak sahip olduğumuz “emuna – inanç ”sayesinde mümkün olacaktır.

İnanç ve güvenimizin daim olduğugünlere erişmek dileği ile…

RavMoşe Benveniste

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi Yitshak Yosef]

Roş Hodeş Av’dan Tişa BeAv’a

1.ŞivaAsar BeTamuz ile Tişa BeAv arasındaki üç haftadaki yas öğeleri, Roş Hodeş Av’danitibaren biraz daha ağırlaşır. Av ayına girildiğinden itibaren neşe ifadeleriniazaltmaya gayret edilmelidir.

2.TişaBeAv’da giymek üzere deri olmayan ayakkabılar satın alınabilir. Bu amacındışında yeni bir ayakkabı çifti satın alınmamalıdır.

3.RoşHodeş Av’dan Tişa BeAv’ın ertesi gününe kadar et yememek veşarap içmemek adettir. Özellikle Tişa BeAv’ın düştüğü hafta içinde bundantamamen kaçınmak gerekir. Yine de, mitsva yemeklerinde ve Şabat gününde etyenebilir, şarap içilebilir. Bu yasak, Tişa BeAv’ınertesi günü de devam eder; zira Bet-Amikdaş’ın yanışı9 Av’da başlamış olmasına karşın, yangın ve yıkımın büyük bölümü10 Av tarihinde gerçekleşmiştir.

4.TişaBeAv’ın rastladığı hafta içinde zevk amacıyla yıkanılmaz, denize gidilmez.Ancak temizlik amacıyla soğuk suyla yıkanmakta bir sakınca yoktur.

5.AşkenazYahudileri Şiva Asar BeTamuz ile Tişa BeAv arasındaki üç hafta boyunca saç vesakal tıraşı olmamayı âdet edinmişlerdir. Sefaradlar’ınise böyle bir âdeti yoktur. Ancak Tişa BeAv’ınrastladığı haftanın başından [yani Şabat bitiminden],oruç bitimine kadar tıraş olmak yasaktır. Bu yasak sadece erkekler içingeçerlidir.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Hayat dürtülerle itilebildiği kadar, hedeflerle çekilebilir de.

 Viktor Frankl