Peraşa Özeti(Bamidbar 25:10-30:1)

[www.chabad.org]

Aaron’un torunu Pinehas, Şimon kabilesi prenslerinden Zimri’yi ve onun, çadırına getirdiği Midyanlı prensesiöldürmek için gösterdiği gayretten dolayı ödüllendirilir: Tanrı ona ebedi bir barış antlaşması ve Koenlik bahşeder.

Yapılan nüfus sayımında 20 ile 60 yaşarasındaki erkeklerinsayısının 601.730 olduğu saptanır. Moşe’ye, Ülke’nin, kabileler ve Yisrael aileleri arasında kuraylanasıl bölüştürüleceği hakkında talimatlar verilir. Tselofhad adlı, erkek çocuk sahibi olmadan ölen kişinin beş kızı, Moşe’den, babalarının hakkına düşen toprağı almayı talepederler. Tanrı bu isteklerini kabul eder ve bu konuya Tora’nın miras kanunlarıarasında yer verir.

Moşe,kendisinden sonra görevini üstlenmesi ve halkı Erets-Yisrael’e götürmesiiçin Yeoşua’yı görevlendirir. Peraşa, günlük korbanlar ve Şabat,Roş Hodeş (ayın ilk günü) ve Pesah, Şavuot,Roş Aşana, Yom Kipur, Sukot ve Şemini Hag Atseretbayramlarında getirilen ek korbanlar ile ilgili detaylıbir liste ile son bulur.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Haftanın Peraşası – Pinehas 5759]

[Rabi Yisahar Frand – www.torah.org]

PeraşamızdaTselofhad’ın kızları Moşe Rabenu’ya Tora kanunu ile ilgili bir konudadanışmaktadırlar. Yahudi kanununa göre, babanın mirası doğrudan erkek çocuklarakalır ve kızların bu mirasta payları yoktur. (Buna rağmen kızların ihtiyaçlarıönceden karşılanmalıdır. Bu ihtiyaçların karşılanması sonunda miras tükeneceksebile, oğullar gerekirse taş kırmalı ve gereği yerine getirmelidirler.)

Tselofhad’ınhiç oğlu yoktu. Kızların haklı bir davaları söz konusuydu. Zira Tselofhad’ın daErets-Yisrael’de payı vardı ve bu kanuna göre bu pay kaybolacaktı. Moşe Rabenubu konuyu Tanrı’ya iletti ve “hiç oğul olmadığızaman miras kızlara kalır” cevabını aldı.

Midraşbir açıklama yapmaktadır: “Bir kişinin,tüm neslin hak ettiği ödülü aldığı zamanlar vardır. Noah kendi nesline karşıdurmuş ve onların hak ettiği ödülün tümüne sahip olmuştur. Benzer şekildeAvraam da kendi neslinde dimdik durmuş ve tüm neslin ödülünü almıştır. Yine,Lot Sedom halkına karşı durmayı başarmış ve onlar için belirlenmiş tüm ödülehak kazanmıştır.”

Midraşaynı fikirle, Tselofhad’ın kızlarının da, mensup oldukları neslin tüm ödülünüaldıkları sonucuna varır. İyi ama bunun için ne yapmışlardır? Noah kendi neslikarşısında 120 yıl dayanmış, Avraam Tanrı ideali adına ateşe atılmaktançekinmemiş, Lot da Sedom’da kendisini çevreleyen ahlaksızlık çemberindenetkilenmemeyi başarabilmiştir. Tselofhad’ın kızları ne yapmışlardır? Yaptıklarıtek şey mahkemeye gitmek ve miraslarını istemektir. Diğer üç kişi ilekarşılaştıracak derecede asalet bunun neresindedir?

Midraşbu durumu şöyle açıklar: Söz konusu zamanı düşünün. Herkesin “Mısır’a geri dönelim, bu yaptığımız boşuna,hiçbir sonuç alamayacağız…” dedikleri bir zamanda, Moşe Rabenu bu kızlarıntalebi karşısında kaşlarını kaldırmaktan kendini alamamıştır. Erets-Yisrael ileilgili sevgilerinin, böylesi bir zamanda yaptıkları bu takdir edilesi istekle kendinigösteren derecesi, “gündem”e tamamenzıt bir görüntü sergilemekteydi.

Oysaonlar oldukça kararlıydılar: “Herkesin şuanda ne dediği umurumuzda değil.” diyorlardı. “Erets-Yisrael’in, Bene-Yisrael’in gelecekteki ülkesi olacağından bizimhiçbir şüphemiz yok.” Herkesin Tora’yı hiçe saydığı bir zaman… işte ayağakalkıp rüzgara karşı durmak tam böylesi zamanlarda değer kazanır.

Midraşbu açıklamasıyla bizlere önemli bir ders vermektedir. İnsanlar, aktiviteleri vehareketleri, bir vakumda değil, yaşadıkları yer, zaman ve ortama göreyargılanmalıdır. Normal zamanlarda bir kişinin mahkemeye gidip babasınınmirasını korumak istemesi pek de kahramanca bir hareket olmayabilir. Ancaktarihte, en basit hareketin bile bir cesaret gösterisi gerektirdiği zamanlar mutlakamevcuttur. Tselofhad’ın kızları işte böylesi bir zamanda yaptıkları hareketleçok değerli bir konuma gelmişlerdir.

Erets-Yisraelüzerine yaygın eleştiri ikliminin ve “aho güzel Mısır günleri”  nidalarının hâkim olduğu bir dönemde,Tselofhad’ın kızları akıntıya karşı durmakla kalmamışlar ters yönde yüzmeyi vekaynağa ulaşmayı başarmışlardır. Bu; kahramanca bir hareketti.

Bu,hepimiz için oldukça önemli bir derstir. Bazen en alelade görünen hareketlerbile en asil hareketler olarak algılanabilir. Tselofhad’ın kızlarının AvraamAvinu ile aynı kefeye konmalarına yol açan, işte bu kahramanca hareketleridir.

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Divre Yirmeyau (Yirmeyau 1:1-2:3)

Aftara’nınKonusu: Aftara’nın başında Yirmeyau’nun, Binyaminbölgesinde, Yeruşalayim’in 3 km. kuzeyinde bulunan kutsal Anatot şehrindeyaşamış bir Koen olan Hilkiyau’nun oğlu olduğu anlatılır. Yirmeyau, Yeuda kralıYoşiyau ben Amon 13. sene krallığını sürdürür iken peygamberliğe başlamıştır.Kendisi aynı zamanda Yeuda kralı Yoşiyau’nun oğlu Yeoyakim zamanında dapeygamberlik etmiştir. Yirmeyau annesinin rahminde iken, Tanrı “annesininrahmini terk ettiği andan itibaren halkın peygamberi olacağını” bildirir. Yirmeyau’nıncevabı “ben bu işi yapmak için yeteri kadar büyük değilim” şeklinde olur. Tanrıise şöyle karşılık verir: “Korkma, Ben seni koruyacağım.” Tanrı, Yirmeyau’nungörevi reddetmesi üzerine, ona gereken sözlerin ağzından dökülmesinisağlayacağını bildirir. Yirmeyau’ya görünür ve sorar: “Ne görüyorsun?” Yirmeyauşöyle cevap verir: “Bir badem ağacının dalını görüyorum.” Badem ağacı dünyadakidiğer bütün ağaçlardan daha çabuk filizlenir. Bu 21 gün sürer ki bu,17 Tamuz (ŞivaAsar BeTamuz) ile 9 Av (Tişa BeAv) arasındaki süreye denktir. Bu kehanet I Bet-Amikdaş’ınhızlı bir şekilde yıkılacağını belirtmekteydi. Tanrı, Yirmeyau ile tekrar konuşurve ona ne gördüğünü sorar. Yirmeyau kaynayan bir tencere gördüğünü veiçindekilerin kuzey tarafta taştığını söyler. Bu kehanet Babillilerin Yahudilerikendi topraklarında yeneceğini etmekteydi. Tanrı, Yirmeyau’ya bu gördüklerindenkorkmaması için cesaret verir. Aftara Yirmeyau’nun Yahudi halkına verdiği ve “teşuva”çağrısı içeren ilk mesajıyla son bulur.

Aftara’nınPeraşa ile bağlantısı: Her hafta okuduğumuzperaşaların ilk kırkı sonrasında okunan Aftaralar Peraşa’da bahsedilen bir veyadaha çok konu ile bağlantılıdır. Ancak II. Bet-Amikdaş’ın yıkılışındansonra,  Hahamlarımız 17 Tamuz ile 9 Avarasındaki üç Şabat günümde okunacak olan Aftaraların, I. Bet-Amikdaş’ın Yıkılışıile ilgili önceden uyarıda bulunan kehanetlerden alınmasını öngörmüşlerdir. 17 Tamuz’dadüşmanlar Yeruşalayim’in surlarını aşmışlar ve 9 Av tarihinde de her ikiBet-Amikdaş da yakılıp yıkılmıştır. Bu üç hafta içinde okunan aftaralara TelataDepuranuta (Felaket Üçlüsü) adı verilir. Bunlar Yirmeyau ve Yeşayaukitaplarının açılış bölümleridir ve her biri Yisrael’in günah işlemesidurumunda karşılaşacağı korkunç sonuçları tehdit olarak gösterir. Buna rağmenbu acı dolu Aftaraların her biri umut ve teselli ile sona erer.

Yerve Zaman: Yirmeyau’nun kehanetleri Yahuditakvimine göre 3300 ile 3337 yılları arasında Yeruşalayim’de gerçekleşmiştir.

Yirmeyaukitabından ünlü sözler: Yirmeyau 31:10 “Ki fada Aşem et Yaakov ugalo miyad hazakmimenu”.  “Çünkü Tanrı Yaakov’uözgür kıldı ve onu kendisinden daha güçlü bir elden kurtardı.” Bu cümle her günArvit duası sırasında Şema Yisrael’den sonraki ilk berahadan hemen öncesöylenir.

Aftarave Peraşa’dan Ders: Tanrı PeygamberYirmeyau’ya korkuları ile yüzleşmesi ve onlarla baş etmesi gerektiğini söylemiştir.Yirmeyau “teşuva yapın; yoksa sonunuz iyi olmayacak” mesajını, verilecektepkiden korkmaksızın halka iletmek üzere görevlendirilmiştir.

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisiMişna’da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinikyasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinalkaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ınayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacakbir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, buradayazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda birRav’a başvurulmalıdır.

Melaha39: OTSAA – ÇIKARMA ve AKTARMA (devam)

F. Nesneleribir mekândan diğerine çıkarma/aktarma eylemi (Otsaa).

1.Mekân Yönünden:

Hayav:Tora’da bir eşyayı Reşut Arabim’den (Genel Mekândan) Reşut Ayahid’e(Özel Mekâna) veya aksi yönde taşımak yasaktır. Ya da bir eşyayı Reşut Arabimsınırları içinde 4 ama (yaklaşık 1,8 m.) bir mesafede taşımak yasaktır.Bunu yapmak hayavdır; yani kişiyi Tora’nın yasağını ihlal nedeniylecezaya layık hale getirir.

PaturAval Asur: Bir eşyayı bir Reşut Ayahid’den bitişik bir Reşut Ayahid’etaşımak da hahamlar tarafından yasaklanmıştır. Bu, Patur Aval Asur’dur;yani Tora’nın bir yasağının ihlali olmadığı için cezayı gerektirmez; ama yinede Hahamların Tora’dan aldıkları yetkiyle yasakladıkları bir şeydir.

İnsanlarınTora yasağını çiğnemelerini önleyen bir Gezera olarak hahamlar bir eşyayı bir Karmelit’iniçine veya dışına veya Karmelit içinde taşımayı da yasaklamışlardır.

Mutar:Bir Makom Patur’dan dışarı veya dışarıdan Makom Patur’a bir şey taşımakyasak değildir. Bu nedenle, örneğin, kişi sokaktayken cebinde bulduğu birmendili daha fazla taşımamak için bir yangın musluğunun üzerineyerleştirebilir.

Bir ReşutAyahid’in içinde de bir şeyi taşımak mümkündür.

2.İlgili Eylem Yönünden:

Hayav:Otsaa eyleminin Tora’daki tanımı, bir eşyanın niteliğini, yerinideğiştirme suretiyle değiştirmektir [zira bir şeyin bulunduğu yer de onunniteliklerinden biri sayılır]. Ancak taşımanın melaha sayılması ve yasakolması için üç unsur gereklidir:

a.Duranbir eşyayı kaldırmak (veya eşyayı hareket ettirmeye başlamak) ve

b.Onutaşımak ve

c.Onu yeni yerinde yerebırakmak (veya durdurmak).

PaturAval Asur: Hahamlar ilk kaldırmanın ve/veya en sonda farklı bir yereyerleştirmenin eksik olduğu bir eylemi de yasaklamışlardır. Örneğin, birnesneyi sokakta hiçbir yerde durmaksızın bile olsa bir evden başka bir evetaşımak yasaktır.

Mutar: Ancak bireşyayı Reşut Arabim veya Karmelit içinde 4 Amadan dahakısa bir mesafede taşımak serbesttir.

DEVAR TORA

[Rabi Dr. Avraam J. Twersky]

MoşeTanrı’dan halefini atamasını isterken şöyle der:

“Tümbedenlerdeki ruhların Tanrısı; cemaatin üzerine bir kişi atasın” (Bamidbar27:16).

Raşi,Moşe’nin “her bir bireyi anlayacak ve onunla ilgilenecek birini” istediğiniaçıklar. Tanrı şöyle cevap verir: “Yeoşua bin Nun’u al – içinde ruh olan biradam [o]” (Bamidbar 27:18). Yeoşua’nın içinde bir ruh barındırması,Moşe’nin istediği özellikleri ne şekilde karşılamaktadır?

NovaradokRabisi, insanoğlunun ruh ve bedenden oluştuğunu belirtir. Beden kişisel tatminarayışını tetikleyen bütün arzuları üretir. Ruh ise, hayatta daha yüce biramaca bağlanmak için kişiyi bedensel tatminden uzaklaştıran güçtür. Bu ikibileşen, kişiye egemen olmak ve kişinin ne derece bencil ya da daha yüksekmaneviyat ve davranış seviyelerine adanmış olduğunu tespit etmek için süreklimücadele ederler.

Kafasısadece kendi ihtiyaçlarıyla meşgul olan kişi tam olarak başkalarını anlayamaz.Her bir bireyle ilgilenme ve onu anlama kabiliyeti olağanüstü bir sezgi veanlayış gerektirir. Bu tür bir anlayış sadece kişisel tatmin dürtüleri olmayan,onları maneviyat uğruna kontrol altına almış kişide mevcuttur. Ancak böyle birinsan özverili ve başkalarına karşı tamamen adil olabilir.

Bunedenle, Tanrı’nın “içinde ruh olan” birini almasıyla ilgili cevabı uygundur.Yeoşua öz denetimi başarmış, kişisel tatmin için bedensel dürtülerini yok etmişve maneviyatı üstün kılmış biriydi.

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi Yitshak Yosef]

Üç Hafta İle İlgili Kurallar

1.Şiva Asar Betamuz ile Tişa Beav arasındaki üç haftasüresince evlilik törenleri gerçekleştirilmez, eğlenceler düzenlenmez.

2. Bugünlerdeki yas teması nedeniyle müzik aletleri ile üretilenmüzik dinlenmez. Müzik dinlememekten kaynaklanankısıtlılık duygusu ve neşe eksikliği, tarihte bu günlerde yaşanan gerçekten sonderece trajik olayları hatırlamamızı sağlar. Yine de Tanrı’ya övgüler içerenşarkılar, enstrümansız olarak söylenebilir ve dinlenebilir. BirBar-Mitsva, Berit Mila ve benzeri mutlu vesile söz konusuysa, kutsiyetkonulu şarkılar, enstrüman eşliğinde bile olsa dinlenebilir.

3. Yenibir elbise satın alınmaz ya da o yıl içinde yeni çıkan birmeyve yenmez. Zira bu durumda Şeeheyanu berahasısöylenmesi gerekir. Oysa bu beraha “bizleribugüne eriştirdiği için” Tanrı’ya teşekkür niteliğindedir ve acı olaylarınyaşandığı bir döneme uygun kaçmamaktadır.

4. Berit Mila ve Pidyon Abentörenlerinde bu beraha söylenir. Eğer bir meyve yeni çıkmışsa ve Tişa Beav’dansonra bulunamayacaksa, bu meyve ancak Şabat günü yenebilir ve Şeeheyanu berahası söylenir. Eğerfiyatların yükselmesi söz konusu olacaksa yeni elbiseler alınabilir; ama ancakTişa Beav’dan sonra giyilebilir.

5. Hamile bir kadın ya dahasta bir kişinin canı yeni bir meyve çektiğinde bu meyve kendisine verilir ve Şeeheyanu berahasını söyler.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Tsedaka yardım demek değildir. Tsedakadürüstlük demektir; yani doğru olanı yapmaktır.

                                                             Kirk Douglas