Emor ("Söyle") peraşası, Koenler, Koen Gadol ve Bet-Amikdaş'taki ibadet ile ilgili özel kanunlarla başlar...

Peraşa Özeti(Vayikra 21:1-24:23)

[www.chabad.org]

Emor (“Söyle”) peraşası, Koenler, Koen Gadol ve Bet-Amikdaş’taki ibadet ile ilgili özel kanunlarla başlar. Birinsan, ölüyle temas ettiği takdirde, manevisaflığını kaybeder (=“Tame” olur). Bu, kötü değil, aksine bazı durumlarda kaçınılmaz bir durumdur;sadece belirli bir arınma sürecini gerektirir.Normal Yahudiler’den farklı olarak, bir Koen’in ise, yakın bir akrabasınınölümü vesilesi dışında, bir cesetle temasederek Tame olması yasaktır. Bir Koen boşanmış ya dakaranlık bir geçmişi olan bir kadınla daevlenemez. Koen Gadol ise ancak bir bakire ile evlenebilir. Fiziksel bir kusuruolan bir Koen, Kutsal ibadette aktif olamaz. Kusurlu bir hayvan, korban olarakgetirilemez.

Yeni doğmuş bir buzağı, kuzu veya oğlak, yedi gün boyuncaannesiyle bırakılmalıdır. Bir hayvanı, yavrusuyla aynı gün içinde kesmek yasaktır.

Emor’un ikinci kısmı, yıllık “Kutsiyet İlanı” Günleri’ni, yaniYahudi takviminin bayramlarını listeler: 14 Nisan’da Pesah korbanı getirilir; Pesah’ın 2. günü ilk arpa hasadından Omer korbanı getirilir. O gün Omer sayımına başlanır ve 50. günde Şavuot bayramı kutlanır. 1 Tişri’de “Şofar sesinin hatırlanması” gerçekleştirilir; 10 Tişri’de kutsalbir oruç günü (Yom Kipur); 15 Tişri’de ise yedi günboyunca çardaklarda yaşamamız ve dört türbitki ile bazı işlemler yapmamızgereken Sukot Bayramı vardır.

Emor, Tanrı’ya küfrettiği için idam edilen bir adamla ilgili olay, adam öldürmenin cezası (idam) ve bir kişiyi yaralamanın veya malını mülkünü yıkmanın cezası(parasal tazminat) ile sona erer.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Haftanın Peraşası – Ahare Mot/Kedoşim 5759]

[“Dvar Torah” – Rabi David Green]

Şabat,bu haftaki peraşamızın ele aldığı konulardan birisidir: “Altı gün iş yapılabilir ve yedinci günde kutsal toplantı günü, tam birdinlenme günü olacaktır; her türlü işi yapmayın Tanrı için, yaşadığınız tümyerlerde Şabat olacaktır.” (Vayikra 23:3).

Modern“iş” kavramı, Tora’nın “her türlü işi yapmayın” emrindebelirtmek istediğinden çok farklıdır. Burada kullanılan kelime “melaha”dır.Bu kelimenin açıklaması, Tora’da kullanıldığı başka bir yerden türemektedir.Mişkan’ın inşasını konu eden bölümde “melaha”kelimesi kullanılmaktadır. Bu bölümde Talmud’da sıralanan ve Mişkan’ın inşasısırasında yapılan 39 özel iş türü kastedilmektedir. Tora’nın bu emirlesöylediği sadece “işe gidilmemesi”değildir. Aslına bakılırsa, 39 melahanın hiçbirini ihlal etmeyi gerektirmeyenbir iş Şabat günü yapılabilir. Talmud, izin verilen işler arasında bahçebekçiliğini örnek vermektedir.

Şabatkonusu Rabi Şimşon Refael Hirş (19. yüzyıl Frankfurt) tarafından şu sözlerleaçıklanmaktadır: “Şunu görmemiz gerekir.Tanrı tamamladığı işlerini yedinci günle taçlandırmış… ayrıca bu günü özel birberaha ve kutsiyetle süslemiştir. Bu, bir insanın Tanrı ile, Tanrı’nındünyasında Tanrı’nın hizmetkârı olarak yapması gereken hizmetlerinhatırlatıcısı olan bir kutsiyettir. Bu, yedinci gün ruhu ve rahatlığıyla dünyaüzerindeki görevini yerine getirme konusunda insana devamlı güç sağlayan birberahadır… Fakat Şabat bu görev için nasıl bir sembol, bir eğitim ya dakutsallaşma faktörü olabilir?… Her şeyin ötesinde, insan, Şabat günü melahayapmayarak dünya üzerindeki hâkimiyetini göstermemektedir. Altı gün boyuncadünyayı Tanrı’nın isteği doğrultusunda yönetme yetkisine sahiptir. Ancakyedinci günde Tanrısal emir üzerine kendi amacına yönelik hiçbir yaratıcı işyapmaması istenmiştir. Bu şekilde dünyanın gerçek hâkiminin kendisi olmadığınıanlamakta ve bunu tüm dünyaya ilan etmektedir… Her Şabat gününde, dünya biranlamda Tanrı’ya geri dönmektedir ve insan bu şekilde hem kendisine hem deçevresine, sadece ödünç alınmış bir otoriteye sahip olduğunu anlatmaktadır.”

Şabat,manevi yönümüzü ve Tanrı ile olan bağlantımızı vurgulamamızı sağlayan birzamandır. Şabat, kendisini sevenler için vites değiştirme zamanıdır. Şabatruhundan payını almış bir kişi, Şabat’ın gerektirdiği kısıtlamaları birersınırlama olarak görmez. Aksine bunlar onun için birer özgürlük kaynağıdır.Şabat, bu dünyadaki amacımıza tam olarak konsantre olabileceğimiz vepillerimizi, bu amaç için başlayacağımız yeni haftaya hazırlık olarak tekrardoldurabileceğimiz bir gündür. Şabat, ailelerimizle geçirmemiz ve hayatımızıbirlikte paylaşmamız için ayrılmış bir zamandır.

Şabat,33 yüzyıldır Bene-Yisrael’in arkadaşı ve güvenilir bir yoldaşı olmuştur.Şabat’ı bilmeyen bir kişi bunu dışarıdan gözlemle değil, bizzat yaşayaraköğrenmelidir. Bu şekilde Şabat’ı takdir edecek ve verdiği mesajıalgılayacaktır. Şabat’la yaşayacaktır.

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Veakoanim (Yehezkel 44:15-31)

Aftara’nınKonusu: Bu haftaki Aftara III. Bet-Amikdaş’ta Koenlere uygulanacakkurallarla başlar. Son Bet-Amikdaş’ta korban görevini sadece Tsadokailesinin torunları olan Koenler yapacaklardır. Çünkü Tanrı’nın yolundan sapmayanKoen ailesi onlardı. Yehezkel’in Koenler için aktardığı ilk kuralışudur:gelecekteki Bet-Amikdaş’ta Koenlerin giysileri, yani başlıkları, entarileri ve donlarısaf ketenden yapılacaktır. Bet-Amikdaş’taki ibadetten sonra Koenler kutsalgiysilerini çıkaracaklar ve “sokak giysilerini” giyeceklerdir. Koenlerilgilendiren kurallar şöyledir: 1) Kafalarını tıraş etmemelidirler veyasaçlarını çok uzun bırakmamalıdırlar. Saçları kırpılmış olmalıdır. Gemara’da, KoenGadol’un saçının, her gün her bir saç telini “tam olarak aynı” uzunluktakesebilen çok yetenekli bir berber tarafından kesilmesi gerektiği yazılıdır. 2)Koenlerin Bet-Amikdaş’ın en iç odasına girerlerken şarap içmemeleri gerekir. 3)Bir Koen insanlara kutsal ile günahkâr arasındaki farkı öğretmelidir. 4) Bir Koeninsanlara manevi açıdan temiz ile kirli olanın arasındaki farkı anlatmalıdır.5) Kavgaları çözmek için yargıç olarak hareket edeceklerdir. 6) KoenlerTora’nın şüphesiz bütün kurallarına, ama özellikle de Şabat’a üst düzeyderiayet etmelidirler. Bir Koen, annesi, babası, oğlu, kızı veya erkek ve bekâr kızkardeşi veya eşinin dışında ölü bir insana yaklaşmamalıdır. 7) Koenler III.Bet-Amikdaş zamanında armağanlar alacaklardır. Erets-Yisrael’den kendilerine ayrılmışbir toprakları olmayacaktır. Onun yerine, Bet-Amikdaş’ta sunulan korbanlardanyiyecek şeklinde hediyeler alacaklardır. 8) Koenlerin de tıpkı diğer Yahudilergibi, kaşer olmayan hayvanları yemeleri yasaktır.

Aftara’nınPeraşa ile bağlantısı: Bu haftaki peraşa, Bene-Yisrael’in 40 yıllık çölyolculuğu süresince, Mişkan’da Koenleri ilgilendiren kuralları ele alır. Aynışekilde, Aftara üçüncü ve son Bet-Amikdaş’ta hizmet edecek Koenlere dairkuralları ve onların görevlerini açıklamaktadır.

Yehezkel’in Ünlü Sözleri: Yehezkel42:20: “Leavdil ben akodeş lehol”yani “kutsal ile olmayanı ayırt etmek”. Şabat çıkışında söylenen Avdala duasınınteması budur.

Peraşa ve Aftaradan Ders:Bu haftaki Aftara’da Tanrı bize geleceği şimdiden açıklamaktadır. Kendimizihazırlamak bize kalmıştır. Birçok kez bir şeyin gerçekleşmesini isteriz, ama “ohenüz gerçekleşmemiştir.” Böyle bir durumda vazgeçmekten ziyade, ona hazırolmamız gerekir. Bunun anlamı şudur: “Sıradaki ilk kişi olun.” Bazı şeylerdeğiştiği zaman – ki her zaman değişir – kapıdaki ilk kişi siz olacaksınız.Kendinizi manevi olarak hazırlayın; Tanrı zaten size ne için hazırlandığınızı söylemişbulunuyor. Geleceğini bildiğiniz bir olay için plan yapmak çok daha kolaydır.

DEVAR TORA

[Rabi Moşe Benveniste]

KUTSAL ANLAŞMA

Lifne Ad’ titaru (Vayikra16/50). Yüce Tanrı’nın huzurunda bütün günahlarınızdan arınacaksınız.

Herkişi şüphesiz iyi bir yaşam arzular. Mutlu bir evlilik, sağlam bir aile ortamı,çocuklarımızın iyi bir eğitim almaları ve daha birçok beklentimiz vardır. Çoğukez bu beklentilerimizin sadece maddi olanaklar sayesinde gerçekleşeceği inancıiçinde oluruz. Kutsal Toramızda ise peygamberimiz MOŞE böyle sesleniyor:

Uşmartemet hukotay veet mişpatay aşer yaase otam aadam vahay baem. Ani Ad’ (Vayikra18/5). Kurallarıma, ilkelerime sarılın, çünkü onları yerine getiren, onlarsayesinde mutlu yaşayacaktır.

Tora’daüç çok önemli yasak vardır ki onları kişi canı pahasına da olsa ihlal etmemesi gerekir:

1.AVODA ZARA – putlara tapmak.

2.ŞEFİHUT DAMİM – insan öldürmek.

3.GİLUY ARAYOT – yasakcinsel ilişkilerde bulunmak.

Torabizleri bu çok kötü eğilimlerden uzakta kalabilmemiz için bizi şu şekildeuyarıyor: Ree natati lefaneha ayom et ahayim veet atov, veet amavet veetara, uvaharta bahayim lemaan tihye ata vezareha (Devarim 30/15-19).  İşte bugün önünüze yaşamla iyiliği, ölümlekötülüğü koyuyorum. Yaşamı seçin ki siz ve çocuklarınız yaşayasınız.

Buuyarılara uyarak sağlam bir evlilik yapmak, maneviyat dolu bir yuvada sevgi veaşk içinde yaşamak, çocuklarımızın neşe içinde büyümeleri, yaşamın tadına varmakanlamına gelir. Her bir fert yüce Tanrı’nın öğütlerine kulak verirse dünyamızıngelişmesinde onunla ortak olur. Tora’mızın bizlere gösterdiği aydınlık ilkelerdensapmazsak mutlu bir yaşam hayal değildir.

DualarımızdaYüce Tanrıya şöyle sesleniriz: Vatelamedemo huke hayim laasot retsoneha belevavşalem. Bizlere yaşam şartları öğrettin, senin buyruklarını içtenlikleuygularız.

KralDavid yüce Tanrıya şöyle seslenir: Aşre kol yere Ad’ aoleh bidrahav yegiakapeha ki tohel aşreha vetov lah eşteha kegefen poriya beyarkete veteha baneha kiştilezetim saviv leşulhaneha (Teilim 128). Ne mutlu Tanrı’dan korkana onunyolunda yürüyene. Emeğinin ürününü yiyeceksin. Mutlu ve başarılı olacaksın.Eşin evinde verimli bir asma gibi olacak çocukların zeytin filizleri gibi sofranınçevresinde; işte Tanrı’dan korkan kişi böyle kutsanacak.

Viyitemli kedoşim ki kadoş ani (Vayikra 20/26). Benim için ayrıcalıklıolacaksınız, Çünkü ben kutsalım, bana ait olmanız için sizleri seçtim.

Evlenecekolan kişi yaşam boyu bağlanacak hayat arkadaşına şöyle seslenir: Are at mekudeşetli.

Tanrıda bizlere böyle sesleniyor: Vaavdil ethem min aamim liyot li viyitem likedoşim (Vayikra 20/26). Sizleri inançsızlardan ayırıp kendime ayrıcalıklıyaptım.

Hepimizbüyük bir mutlulukla bu kutsama ve anlaşmaları yaparız. İlki yüce Tanrı ile,diğeri seçtiğimiz sevgili eşimizle.

Tekrar görüşmek üzere

RavMoşe Benveniste

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisiMişna’da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinikyasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinalkaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ınayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacakbir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, burada yazılanlardanuygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda bir Rav’abaşvurulmalıdır.

Melaha36-37: MAVİR – Yakmak / MEHABE – Söndürmek

AvMelaha: Kaplara şekil vermek için ateş yakmak. Kömür yapmak için odunateşinin alevini söndürmek.

TemelPrensip: Bir ateş yaratmak veya yaymak veya herhangi bir amaç için kıvılcımyaratmak. Yapıcı amaçlarla “ateşi” söndürmek veya küçültmek.

Not:bütün Mavir (yakma) alahaları, Mehabe’de (söndürme) zıtşekillerde uygulanır.

A.Alevler:

Mavir melahasıyakıt, gaz veya hava yardımıyla ateşi (veya alevi) arttırmayı, canlandırmayıveya takviye etmeyi de içerir. Aksine, Mehabe melahası da mevcutbir ateşten yakıtı, gazı veya havayı kesme suretiyle onu söndürme, azaltma veyazayıflatmayı da içerir. Bu nedenle, yanan bir ateş çok az havası olan bir odadayakılmışsa, kişi Şabat günü hiçbir kapıyı veya pencereyi açamaz, çünkü bu eylemalevin canlanmasını ve mumun daha iyi yanmasını sağlar. Aynı şekilde, eğer bir ateşodanın ortasında hava akımı olan bir yerde yakılmışsa, kişinin hava akımınıazaltması yasaktır – yani hiçbir pencere tamamen kapatılmamalıdır (ama ateşin sönmesiniengellemek için pencere kısmen örtülebilir). Şabat kandillerini en baştanitibaren hava akımından etkilenmeyecek bir yere koymak en iyisidir.

Not: Bir alevin sönmesine veyaküçülmesine neden olmak yasak iken, onun sadece titremesine neden olmak yasakdeğildir.

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi YitshakYosef]

CemaatleBirlikte Dua Etmek

1. İstisnasız her gün enaz on kişiden oluşan bir toplulukla (minyan) dua etmek gerekir. Bununtek istisnası, elde olmayan durumlardır – ki o zaman da cemaat ne zaman duaediyorsa, kişi aynı saatte onlarla birlikte dua etmeye özen göstermelidir.

2. Bazı otoritelere göreduayı minyanla söyleme yükümlülüğü tam bir yükümlülüktür, zira kuralagöre bir kişi, minyanla dua etme uğruna dört mil [yaklaşık 4 km.]yürüme zahmetine girmelidir. Başka otoritelere göreyse minyanla dua etmeyükümlülüğü tam bir yükümlülük olmayıp, Hahamlarımızın bunun ne kadar büyüköneme sahip olduğu hakkında söyledikleri muazzam şeyler nedeniyle, kişinin çokgayret etmesi gereken bir uygulamadır. Ne olursa olsun, tüm görüşlere göre,kişinin, elinde olmayan bir mani olmadığı sürece minyanla dua etmesigerekir.

3. Buradan yola çıkılarak,dükkân sahipleri ve sinagogdan uzakta yaşayan, Minha ve Arvit dualarınıönemsemeyip dükkânlarında veya evlerinde dua kişilere önemli bir ikaz vardır.Günümüzde dua sırasında tam bir konsantrasyonu yakalamak neredeyse mümkünolmadığından, güvenebileceğimiz tek şey, cemaatle birlikte dua etmektir. ZiraTanrı bize bu konuda güvence vermiştir. Bu nedenle kişi, şehir içinde olduğusürece minyanla dua etme konusunda çok gayretli olmalıdır.

4. Duadan önce bir şeyleryemeden sinagogda cemaatle birlikte dua etmeleri zor olan yaşlı veya hastakişilerin, dua öncesinde bir şey yeme yasağını ihlal etmemeleri. Gerekir. Bunedenle duadan önce yemek yeme ihtiyacı duymamaları adına evlerinde bireyselolarak dua etmeleri daha doğrudur. [Şabat günleri eğer yapabiliyorsa, duasıyapıp yenmek yedikten sonra sinagoga gidip haftanın peraşasını dinlemesiyerinde olacaktır.]

5. Elinde olmayan bir maninedeniyle cemaatle birlikte dua edemeyen bir kişi, yukarıda belirtildiği gibi,onlarla aynı zamanda söylemelidir. Başka bir deyişle, onların ne zaman Amidaduasını yapacakları konusunda tahmin yürütüp kendisi de Amida’yı aynı saattesöylemelidir. Bu yalnızca içinde bulunduğu şehirde dua eden bir cemaat içingeçerlidir. Ve tüm bunlar, eğer kendisi çevresinde bir minyantoparlayamıyorsa doğrudur; ama toparlayabiliyorsa elbette doğrusu budur – amabaşka kişileri bunun için zahmete sokmak şart değildir.

6. Cemaat dua ettiğisırada dua eden kişinin duası Göklerde kabul görür ve Tanrı’nın tüm emirleriiçin aldığı ödül gibi bunun için de ödülünü alacaktır. Ama duasında özel biristek dile getirdiyse bu isteği tamamen yerine getirilmeyebilir.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Bugünhayatınızın son günüymüş gibi davranın… bir gün haklı olacaksınız.