Tazria peraşası "Tuma ve Taara - Manevi Kirlilik ve Saflık" kurallarını ele almaya devam etmektedir...

Peraşa Özeti(Vayikra 12:1-13:58 / 14:1-15:33)

[www.chabad.org]

Tazria peraşası “Tuma veTaara – Manevi Kirlilik ve Saflık” kurallarını ele almaya devametmektedir. Doğum yapan bir kadının, Mikve’ye (belirli niteliklere sahip su havuzu) dalma ve Bet-Amikdaş’a korban getirme gibi hareketleri kapsayan bir arınma sürecine girmesigerekir. [Sağlık durumu imkân veren] Bütünerkek bebekler hayatın sekizinci günündesünnet edilmelidir.

Tsaarat (cüzam benzeri belirtilere sahip,manevi kaynaklı bir rahatsızlık), giysileri de etkileyen doğaüstü bir hastalıktır. Eğer birkişinin derisinde beyaz ya da pembe[giysilerde pembe ya da yeşilimsi] lekeler ortaya çıkarsa,bir Koen’e başvurulur. Bu Koen, etkilenen bölümün yedigünlük karantina süresinden sonraki büyüklüğü gibi çeşitli belirtileriinceleyerek onun Tame (manevi açıdan saf olmayan) veya Taor (saf) ilan eder. Tsaraat bulaşmış bir kişi iyileşene kadar kampın (ya da şehrin) dışında tekbaşına ikamet etmelidir. Hastalık bulaşan bölümü kesilip atılmış olan birgiyside tekrar hastalık ortaya çıkarsa, bütün giysi yakılmalıdır.

Metsora peraşası, iyileşen bir Metsora’nın (Tsaraat’a yakalanmış kişi) Koen tarafından iki kuş, çömlek bir kap içerisinde bulunan doğal kaynaksuyu, sedir ağacından elde edilmiş bir parça odun ve bir tutam zufa otukullanılarak saflaştırılmasını sağlayan özel bir işlemin detaylarını anlatarakbaşlar. Bir evin duvarlarında kırmızımsı ya da yeşilimsi lekeler belirmesi, bu evinde rahatsızlıktan etkilenmiş olma olasılığınıgösterir. On dokuz gün kadar sürebilen bir işlem sonucunda, Koen evin saflaştırılabileceğine ya da yıkılmasına karar verir.

Tuma, erkekte meni ya da diğer akıntılar, kadındaâdet veya diğer kanamalarsonucunda da ortaya çıkabilir.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Haftanın Peraşası – Tazria/Metsora 5758]

Geçtiğimizhafta okuduğumuz Şemini Peraşası, “kaşer olan” ve “kaşer olmayan” karahayvanları, kuşlar, böcekler ve balıklar hakkında bilgi vermişti. Tora buhayvanları tanımlarken, “Taor – Saf (Manevi açıdan temiz)” ve Tame (Taor’un karşıtı) sıfatlarınıkullanmaktadır.

Buhafta ise, peraşa, insanlar üzerine gelebilecek bazı Tuma çeşitleriüzerinde durmaktadır. Raşi, Rav Simlay’ın Talmud’daki sözlerinden alıntıyaparak, Tora’nın hayvanlardan sonra insanlarla ilgili Tuma kurallarınageçmesinin oldukça uygun olduğunu belirterek, bunun sebebini, “ne de olsa insanın yaratılışı, hayvanlarınyaratılışının hemen ardından gerçekleşmiştir” şeklinde sunmaktadır.

Midraş,bu açıklama ile ilgili, kendi içinde bir tezatmış gibi görünen şu açıklamadabulunur: “Eğer bir kişi hak ederse, ona‘sen yaratılan her şeyden önce geldin’ denir. Fakat eğer hak etmezse, ona ‘birsivrisinek bile senden önce yaratılmıştı’ denir.” Diğer bir deyişle,Midraş, Tanrı’ya ve insanlara yönelik davranışları sebebiyle övgüye hak kazananbir insanın her şeyden önce yaratıldığını, fakat yanlış davranan kişinin bile,sivrisinekten bile sonra yaratılmış olması sebebiyle önemsiz kabul edildiğinisöylemektedir. Bu ifadede bir problem vardır. Zira insan hayvanlardan hem önce,hem de sonra yaratılmış olamaz. Fakat bildiğimiz gibi, Yahudi düşüncesindetezatlara yer yoktur ve madalyonun iki yüzünü analiz ettiğimiz zaman konu dahaaçık bir şekle kavuşacaktır.

Yaratılışsırasında fiziksel sıra göz önünde bulundurulduğunda, insanın tüm hayvanlardansonra yaratılmış olduğu doğrudur. Fakat bunun sebebi, Yaratılış’ın en önemliamacı olan insan yaratılmadan önce, onun ihtiyaç duyacağı her varlığınyaratılmış olmasının gerekliliğidir. Yahudi kaynakları, evrenin sadece vesadece, iyi ve kötü arasında bir tercih yapabilme kabiliyetine sahip olan“insan” için yaratıldığını çok açık sözlerle ifade eder. Evren, insanın “kendiisteği doğrultusunda” Tanrı’ya yaklaşabilmesi için gereken her türlü fırsatınsağlanabileceği biçimde yaratılmıştır. Bizlerin seçim özgürlüğü mevcuttur. Veişte her şey, bu seçimlerin ne yönde olacağına bağlıdır.

İyiyiseçerek, kendisini Tanrı’ya ve Tora’ya bağlayan kişi, diğer insanlara yönelikgösterilebilecek, (karşılıksız yardım, iyilik, şefkat vb.) birçok Tanrısalözelliğe sahip olur. Gerçekten de dünya, bir insanın, bu yönde davranabilmesiiçin gereken fırsatların var olacağı bir şekilde yaratılmıştır. Durum böyleiken, Yaratılış’ın temel amacı insan olduğuna göre, gerçekte ilk yaratılannedir? Hiçbir şey yaratılmadan önce bile, tüm yaratılacak varlıkların, yukarıdabelirttiğimiz amaca hizmet etmesi düşünüldüğüne göre, bu amaca ulaşan birinsana, “sen yaratılan her şeyden öncegeldin” demek, hiç de yadırganacak bir hareket olmayacaktır. Zira fikirolarak, yaratılan her şey, “insan” göz önünde bulundurularak yaratılmıştır.

Fakatdiğer yandan, eğer bir kişi, doğanın her çağrısına uyarak, her türlüiçgüdüsünün ve fiziksel isteğinin peşinden koşuyorsa, bu kişi bir anlamda,kendi hayvansal özelliği uğruna, “Tanrısal” özelliğini inkâr etmiş olur. Budurumdaki bir kişinin, “gelişmiş bir hayvan”dan çok az farkı vardır. Yaratılışsırasında, hayvanlar zincirinin en son halkasını oluşturmaktan başka bir şeyifade etmediği için, bu tipteki bir insana “birsivrisinek bile senden önce yaratıldı” demek pek de yanlış kaçmayacaktır.

Kısacası,hepimizin, ne olmak istediğimiz konusunda karar verebilmemizi sağlayan tam birseçim özgürlüğü mevcuttur. İstediğimiz her yolu seçebiliriz. Fakat kim, “Tanrıgibi” olmak varken, “hayvan gibi” olmak ister?

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Vearbaa Anaşim (Melahim II 7:3-20)

Aftara’nınKonusu: Dört adam – Peygamber Elişa’nın uşağı Gehazi ile üç oğlu – Şomronşehrinin dışında oturuyorlardı. Hırslı ve hilekâr oldukları için tsaraatrahatsızlığına yakalanmışlardı ve şehrin dışında oturmaları gerekiyordu.Yisrael krallığına saldırmakta olan Aram krallığı, Yisrael şehirlerini kuşatmışve büyük bir kıtlık baş göstermişti.

Ülkedekıtlık vardı ve bu dört metsora (=tsaraaat hastası) şehrindışında oturdukları takdirde açlıktan öleceklerini biliyorlardı. Aralarındageçen uzun tartışmalardan sonra, nasılsa açlıkta ölmeye mahkûm olduklarınakarar vererek, şanslarını denemek üzere, yakındaki Aram ordu kampına gitmeyekarar verdiler. Oraya vardıklarında kampın terk edildiğini, ama hâlâ yiyecek vemücevherlerle dolu olduğunu gördüler. Aramlar kampı terk etmişlerdi, çünkü Tanrıonlara büyük araba ve ordu sesleri duyurarak, eşyalarının çoğunu bırakıp panikiçinde kaçmalarını sağlamıştı. Metsoralar kampı yağmaladılar veyaptıklarını krala bildirdiler, çünkü Aramların bırakmış oldukları yiyecekkıtlığa son verebilirdi. Kral haberleri duydu, ancak bunun, Aramların halkışehirden çıkarmak ve içeri sızıp şehri ele geçirmek için düşündükleri askeri birtaktik olabileceğinden şüphelendi. İki atlı serbest yiyecek stokunu araştırmaküzere kampa gönderildi ve söylenenlerin doğru olduğu görüldü. Şehirde açlıktanölmek üzere olan halk dışarı çıktı ve bol miktarda yiyecek topladı ve bunuyaparken, muhafızların komutanını çiğnediler. Bunun bir gün öncesinde, PeygamberEliyau’nun öğrencisi ve halefi olan Peygamber Elişa krala gelmiş ve ona Tanrı’nınkıtlığı sona erdirmeye niyeti olduğunu söylemişti. O komutan onun bu sözleriylealay etmiş ve Tanrı’nın bunu yapabileceğini reddetmişti. Peygamber Elişa bu inançsızkomutan acı bir cevap vermişti: Tanrı bu vaadini yerine getirecekti ve bu sürezarfında komutan yiyecek bolluğunu görecek ama ondan pay alamayacaktı – öyle deoldu.

Yerve Zaman: Aftara Şomron şehir duvarlarının dışında geçmektedir. Şomrono sıralarda kuzeydeki on kabileden oluşan Yisrael Krallığı’nın başkentiydi.Gehazi yaklaşık 2700 sene önce I. Bet-Amikdaş döneminde yaşamıştır.

Aftara’nınPeraşa ile bağlantısı: Hem peraşa, hem de Aftara Metsoraim (Tsaraathastalığı taşıyan kişiler) konusunu işlemektedir. Laşon Ara yapmak, yani başkalarıhakkında, doğru bile olsa olumsuz veya zarar verici şeyler anlatmak ağır biryasaktır. Söylenenler doğru olsa bile, sadece “dedikodu” zincirinigüçlendirmeye yarar. Şemirat Alaşon, yani Dili Koruma, hepimizinçiğnememek için olağanüstü dikkatli olması gereken bir mitsvadır. Bu günahınsonuçları insan için hayat memat meselesi olabilir.

Torave Neviim zamanlarında, bir insan Laşon Ara yaptığı zaman, Tsaraat ile cezalandırılırdı(ya da belki de kutsanırdı?!). Tsaraat beyaz bir cilt lekesiydi. Laşon Ara’yıkesmek için ortaya çıkan uyarıcı bir işaret sayılırdı. İnsanların bu hastalığayakalanmaları için başka nedenler ve yollar da vardı. Tsaraat hastalığınayakalanmış bir insan “karantinaya” alınmalıydı ve kampın veya şehrin dışına çıkarılmalıydı.

Peraşave Aftaradan Ders: “Laşon Ara “konuşmaya değer mi? Kral David’in Teilimkitabında, kişi uzun bir ömür sürdürmek isterse, “başkaları hakkında olumsuzbir şekilde konuşmamak için dilini tutmalıdır” denmektedir.

Öneriler:hakkında konuşmak üzere olduğunuz kişinin tam karşınızda durduğunu var sayın.İlk önce düşünün ve sonra farklı konuşun; böylece Göksel Mahkeme’de savcıya cevapvermekte zaman kazanırsınız. Dudaklarınıza fermuar takın. Söylememeniz gerekenisöylemekten kaçının. Bir başkasını düşürerek kendinizi yükseltmeyin. Bu şekilde120 yıllık yaşamımızın sonunda, başkaları hakkında merhametle konuşmanızınkarşılığı olarak Göklerde de size merhametle muamele edilecektir.

DEVAR TORA

[“Growth Through Torah” – Rabi Zelig Pliskin]

“(Bir)Metsora’nın, arınma günündeki kanunu budur; ve Koen’e getirilecektir”(Vayikra 14:2).

AcabaTora bir Metsora’nın Koen’e “getirilmesi” gerektiğini nedenbelirtmektedir? Bu hastalığa yakalanmış olan kişi durumdan rahatsız olarakzaten kendisi gitmek istemeyecek midir? Onu birinin götürmesine ne gerek vardır?

12.yüzyılda yaşamış olan büyük Tora bilgini Avraam İbn Ezra, böyle bir kişinin,özellikle Tsaraat hastalığı etkisini kaybettikten sonra, getirmekleyükümlü olduğu korbanı getirmek istemeyeceğini belirtir. Bir kişide Tsaraatvarken, hastalık geçtiğinde korban getireceğini elbette söyler. Fakatiyileştiği andan itibaren yükümlülüklerini unutma eğilimi gösterebilir. Artıkkendisi üzerinde herhangi bir baskı olmadığı için, dikkatini bu sorumluluklarıyerine getirmeye değil, hayatın normal seyrine çevirecektir.

Ünlü bir hikâyevardır. Bir çocuk evin damına çıkmış oyun oynamaktadır. Birden dengesinikaybeder ve çatının kenarına doğru hızla kaymaya başlar. Yere sert bir düşüşehazırlanırken hemen duaya başlar: “LütfenTanrım; odamı temiz tutacağım.” Hızlı kayış devam etmektedir. “Lütfen Tanrım; küçük kardeşime bir dahavurmayacağım.” Kaymaya devam eder. “LütfenTanrım; hayatımda bundan sonra hiçbir yanlış davranışta bulunmayacağım!”Bir anda durur… Ve ardından şöyle der: “Unutgitsin Tanrım. Bir çiviye takıldım.”

Sorumluluklarınıyerine getirmek bazı insanlara zor gelir. Bir başkasının yardımına ihtiyaçduyduklarında ya da birinin gözüne girmek istediklerinde birçok sözverebilirler. Fakat bu sözleri yerine getirme vakti geldiğinde ise, bunlarıyerine getirmemek için her türlü bahaneyi bulmaktan geri kalmazlar.

İçbütünlüğe sahip bir insan ise, üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmektenzevk alır ve bu görevlerinin bir başkası tarafından hatırlatılmasına ihtiyaçduymaz. Unutmayın… Sorumluluklarınızı yerine getirirken duyduğunuz mutluluk,bunu yapma konusundaki motivasyonunuzun bir göstergesidir.

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisiMişna’da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinikyasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinalkaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ınayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacakbir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, buradayazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda birRav’a başvurulmalıdır.

Melaha 34: BONE – İnşa Etmek ve Melaha 35: SOTER – YIKMAK (devam)

C. Paravan;ayırıcı duvar (Mehitsa)

1. Tanımı:Alaha’nın tanımladığı “duvar” (kalıcı bir oda bölmesi) 10 tefah  (yaklaşık 80-100 cm.) yüksekliğinde, 4 tefah(36-40 cm.) eninde olmalı ve normal bir rüzgâra dayanabilmelidir.

2.Yasak olanlar: Bir Mehitsayı kalıcı bir şekilde kurmak Hayav’dır[ceza gerektiren bir Tora yasağıdır]. Geçici bir şekilde ise Patur Aval Asur’dur[ceza gerektirmese de yasaktır]. Bu ancak daha önce alaha tarafındanyasaklanan bir eyleme izin verilebilmesini sağlamak için mehitsa kuruluyorsageçerlidir: örneğin, Suka için bir duvar oluşturmak veya oturaktaki bir çocuklaarasında ayrım yapmak üzere Tora kitaplarının önünde 10 tefahlık bir mehitsakurmak gibi – bu Patur Aval Asur sınıfındadır. Ancak dua etmek üzereerkeklerle kadınların bulunduğu yerlerin arasına bir paravan çekmeye kurmayaizin verilir, çünkü amaç farklı mekânsal birimler yaratmaktır.

3. İzinverilenler:

a. Öncedenkurulmuş ve en az bir Tefah olarak yayılmış olan bir Mehitsa dahada fazla açılabilir.

b.Aynı şekilde, zaten duvara bağlı olan katlanan bir kapıyı veya duvarı açmayaizin verilir.

c.Eğer amaç sadece mahremiyet içinse veya güneş ve rüzgârdan korunmak içinse,yeni ve geçici bir Mehitsa kurulabilir.

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi YitshakYosef]

Tefila İçinUygun Yer (Devam)

1. Sefer Tora dolabının (EhalAkodeş) önüne, üzerinde aslan resimleri olan bir Parohet asmamakgerekir. Alahaya göre bu yasak olmanın yanında, dua edenlerin de aklınınkarışmasına neden olabilir. Benzer şekilde, Ehal Akodeş’in üzerine bronzdanveya başka bir şeyden aslan şekilleri koymak yasaklanmalıdır. Eğer sinagogaböyle bir parohet bağışlanmışsa, üzerinden bu aslan şekillerini çıkarmakgerekir. Yine de her şey bilgelikle ve barışla yapılmalı, asla kavga vetartışmaya girilmemelidir.

2. Ehal Akodeş’in veya parohetinüzerine Magen David simgesi konulabilir. Benzer şekilde parohetin üzerine ikiOn Emir levhasının şekli nakış olarak yerleştirilebilir veya Ehal Akodeş’inüzerine bu şekil konabilir. Bu levhaların üzerinde On Emrin ilk sözlerinin (AnohiAşem vs.) yazılmış olmasında da sorun yoktur. Ehal Akodeş’in iki kapısınınüzerinde yarısı bir kapıda yarısı diğer kapıda olmak üzere bir pasuk yazılıysabile, bu kapıları açmak pasuğu veya harfleri bölecek olsa da, Şabat günü bundabir sorun yoktur ve Şabat günü “silme” yasağının delinme endişesibulunmamaktadır. [Benzer şekilde, üzerinde yazı olan bir pasta da Şabat günükesilebilir.]

3. Diaspora’da bazıyerlerde sinagoglarda Ehal Akodeş’in yanına ülkenin bayrağını yerleştirenlervardır. Bunda bir sorun yoktur.

4. Bir kişi ölmüş yakınlarınınanısına sinagoga, üzerinde bunu belirten büyük yazıların bulunduğu bir parohetbağışlamışsa bu parohet, yazıların göz alıcılığına rağmenkullanılabilir. Ehal Akodeş’in karşısında dua edenlerin gözlerini buradankaçırmaları ve en doğrusu, dualarını bir dua kitabının içinden etmeleri doğruolacaktır.

5. Yanında cep telefonuolan bir kişi, duanın ortasında çalıp dua edenlerin konsantrasyonunu bozmamasıiçin bunu sinagoga girmeden önce kapatmalıdır. Telefonu titreme moduna bilekoymamak gerekir, zira bu titreme cep telefonunun sahibinin kendi duasına engelolacaktır. Sinagog girişine bunu hatırlatacak bir ibare konması yerindeolacaktır. [Elbette tüm bunlar, hafta içi için geçerlidir. Şabat günü butelefonun kullanılamayacağını ve taşınamayacağını söylemeye gerek yoktur.]

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

İkiçeşit deli vardır: Herkese güvenenler ve Hiç kimseye güvenmeyenler.