Peraşa Özeti(Vayikra 6:1-8:36)

[www.chabad.org]

Tanrı; Moşe’ye, Mişkan’daki korban ibadetini gerçekleştiren Koenler olarak, Aaron ve oğullarına görevve haklarını bildirme talimatını verir.

Mizbeah’taki ateş her zaman yanar durumdatutulmalıdır. Bu ateşte, “Ola –Yükselen” olarak getirilen hayvanlar tümüyle, “Şelamim – Barış”, “Hatat – Hata” ve “Aşam – Suç” korbanlarının içyağları, unla yapılan Minha korbanlarından da üç parmakdolusu yakılır.

Hatat ve Aşam korbanlarının etini ve Minha korbanlarından dageri kalan kısmı Koenler yer. Şelamim korbanı, Koen’e verilen belirlenmiş parçalar hariç, korbanı getiren kişi tarafından yenir.Korbanların kutsal eti, manevi olarak saf kişiler tarafından, belirlenmiş kutsal yerlerinde vebelirlenmiş zamanda yenmelidir.

Aaron ile oğulları yedi gün boyunca Mişkan sınırları içinde kalır;bu süre içinde Moşe onları Koenlik görevineatar.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Haftanın Peraşası – Tsav 5758]

[Drasha – Rabi Mordehay Kamenetsky /www.torah.org]

Kan…En kötü anlamda, ölüm ve savaşın dehşet verici görüntülerini çağrıştırırken eniyi anlamda ise hayat kurtaran nakilleri ifade eder. Yine de her iki durumda dapek iştah açıcı olduğu söylenemez. Bu yüzden Tora’nın kan yeme ilgili olandefalarca yaptığı uyarılarını anlamak güçtür.

Buperaşadan başlayarak Tora’da kan yemeyle ilgili üç uyarının geçtiğini görürüz.

“Yaşadığınız her yerde, gerek kuşlarıngerekse hayvanların kanını yemeyin.” (Vayikra 7:26-27)

“Hertürlü kanı yiyen, Yisrael Evi’nden bir kişi, ve aralarında yaşayan bir Ger(Yahudiliği kabul etmiş kişi) [olursa] dikkatimi kanı yiyen cana çevireceğim veonu Halkı’nın arasından keseceğim. Çünkü kan, etin canıdır;… Bu sebepleBene-Yisrael’e, ‘aranızdan hiçbir can kan yemeyecek ve aranızdaki ger kanyemeyecek’ dedim.” (Vayikra 17:10-12)

“… çünkü kan, candır; ve canı etle beraberyemeyeceksin.” (Devarim : 12:23)

Raşi,Rabi Şimon Ben Azay’ın sözlerini iletir: “İnsan için bu kadar iğrendirici olan kan bile,bu kadar sert uyarılar gerektiriyorsa, insan hoşa gidecek günahlara yenikdüşmemek için çok büyük önlemler almalıdır.” Rabi Yeuda başka bir sebepgösterir: O devirlerde, birçok millet kan içme ayinlerine düşkündü. Bu yüzdenTora Yahudi milletini bu konuda uyarmaktadır. Her durumda Rabi Şimon ve RabiYeuda’nın gereksiz olarak düşünülecek bu defalarca tekrarı, açıklama gerektirenbir durum olarak gördükleri açıktır. Tora’nın daha birçok cezbedici günahvarken kan yeme konusunda Yahudileri defalarca uyarmasının, öğüt vermesininnedenini anlamak güçtür.

Ağlayarak Hasidik bir Rebbe’ye doğru koşan çok dindar birkadınla ilgili şu olay anlatılır:

“Rebbe! Oğlumtamamen çıldırdı ve delice hareketlerde bulunuyor. Korkarım ki ona siz bile yardımedemezsiniz. Onun bir psikiyatra ihtiyacı var!” der kadın.

Rebbe “Sorunnedir?” diye sorar.

Kadın “Sorun mu?”diye ağlar ve “O çıldırdı! Yahudiliğe tamamen aykırı şekilde hareket ediyor!Yabancı kadınlarla dans ediyor ve domuz yiyor!” der.

Rebbe düşüncelibir şekilde, zavallı kadının durumunu anlamaya çalışarak bakar. “Hmmm… Eğer domuzlarladans ediyor ve yabancı kadınları yiyor olsaydı delirdiğini söyleyebilirdim. Amasenin anlattığına göre o kesinlikle çıldırmıyor. Sadece dürtülerinin esiri birdelikanlı haline geliyor.” der.

Tora’nınkanla ilgili şiddetli ihtarlarını şu şekilde açıklayabiliriz. Tora, zamansınavının anlamını bilmektedir. Günümüzde aşağılık ve iğrenç olaraknitelendirilebilecek unsurlar, ileride normal olarak değerlendirilebilir.Toplumlar değişir ve beraberinde davranışlar da değişir. 1950’lerinokullarındaki yaşanan en büyük disiplin problemleri günümüzde – henüzmethedilecek kadar olmasa da – iyi denilebilecek davranışlar olarakalgılanabilmektedir. Tora, toplumdaki değişiklikleri idrak etmiştir. Bu yüzden,en aşağı düzeydeki davranış için bile ileride normal sayılabileceği zamanlarkonusunda bizi uyarmaktadır. Ve bu özel uyarıları aynı şekilde çocuklarımıza dailetmemizi söylemektedir. Kısaca, Tora şöyle demektedir: “Eğer günümüzdeherhangi bir şeye acayip veya iğrenç sıfatları yakıştırılıyorsa bile bunu yinede çocuklarınıza aktarın. Gelecek neslin neyi tiksindirici bulacağını veya neyimoda olarak değerlendireceğini bilmek mümkün değildir.” Tıpkı bundan elli yılönce ahlaki çöküntü olarak adlandırılabilecek davranışların günümüzde normal(!) karşılanması gibi… Tora bizi bu konuda uyarmaktadır. İnsanların bakışaçıları gerçekleri ve neyin doğru neyin yanlış olduğuna dair Tanrısal kurallarıdeğiştirmez. Zaman değişir, insanlar değişir ancak Tora ebedi ve ezeli kalır.

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Olotehem (Yirmeyau 7:21 – 8:3 / 9:22-23)

Aftara’nınKonusu: Aftara Tanrı’nın,Kendisi’neitaat etmeyen Yahudilerinkorbanlarını kabul etmeyeceğinianlatır. Tanrı öfkelidir, çünkü peygamber Yirmeyau toplu halde kendilerini kandırmayıkesmeleri için Yahudileri sürekli uyarmasına rağmen, ama bu uyarılar göz ardı edilmiştir.Yahudiler korbanlarının amacıyla ilgili olarak Tanrı’yı güya “işletiyorlardı”. Amayakılan hayvanlardan cazırdayan yağı duymak Tanrı’yı memnun etmek bir yana, busamimiyetsizlik O’nu öfkelendiriyordu.

Buna ilave olarak, birçok Yahudi puta tapıyordu. “Ateşyeri” anlamına gelen Tofet, Moleh adlı put için bir tapma yeriydi. Bu yerYeruşalayim’in güneybatısında, Ge İnom adlı bir vadide bulunuyordu. Burası birtür çöp boşaltım yeri olarak kullanılıyordu; bu nedenle, orada sürekli yananbir ateş vardı. İşte, Geinom’a (Cehennem), ismi de bu nedenle verilmişti. AncakTofet sözcüğünün kökü olan “Tof”un anlamı davul gibi vurmalı bir aleti “çalmak”şeklindedir. Moleh ibadetinde sürekli tamtamlar çalınırdı ve amaç, put içindiri diri yakılan çocukların seslerini bastırmaktı.

Moleh heykeli boğa kafalı ve insan vücutlu idi. Putun karnındabir kovuk bulunurdu ve kurban sırasında kullanılan ateş burada yakılırdı.Yeteri kadar sıcak olduğu zaman da, çocuk putun açık ellerine yerleştirilirdi.

Aftara peygamber Yirmeyau ile başlar. “Et yiyin!” diyerek,Yahudilerin kurbanlarını arttırmalarını “teşvik eder.” Bu esasında kinayelidir;çünkü aslında halkı Tanrı’ya “görünürdeki” ibadetleri için suçlamaktadır.Yahudilerin, kurbanları artık yalnızca etleri yemek için hazırladıklarını imaetmektedir. Daha sonra, Yirmeyau Mısır’daki atalarla yapılan ilk anlaşmanınsadece tek bir korbanla, Pesah-korbanıyla ilgili olduğunu vurgular. Ortada başkaherhangi bir korban yoktu, sadece bu vardı. Sadece Tanrı’nın yolunda ilerlemeemri vardı. Bu mesajlar Tanrı adına verilmesine rağmen, Yirmeyau sözlerine kulakverilmediğini görünce, acı sözleri devam eder. Yahudilerin Tanrı’nın KendiEvinde, Kutsal Mabette günah işledikleri için yas tutmaları gerektiği konusundaonları ikaz eder. Yahudiler putlar için tapınaklar inşa etmişlerdi. Yirmeyau,puta tapma işini yaptıkları vadinin artık Katliam Vadisi olarak tanınacağınısöyler. Son olarak Yirmeyau halka, Yeuda şehirlerinde ve Yeruşalayimsokaklarında sevincin ve şarkının son bulacağını belirtir.

Yirmeyau halkın puta taptığı putların önüne serilmiş ölübedenlerin kemiklerini tasvir eder. Bunlar kralların, subayların, rahiplerin, sahtepeygamberlerin ve Yeruşalayim’de oturan sıradan insanların kemikleridir. Bukemikler mezarlarından çıkarılacak ve hiçbiri esirgenmeyecektir. Tekrargömülmeyecekler ve bu kemikler bu utancın acısını çekeceklerdir.

Genel olarak aftaralar hiçbir zaman hüzünlü ifadelerle sonaermez. Daima mutlu bir son ve Yahudiler için bir umut ışığı ile biter. Bu ağıraftara da Tanrı’nın daha iyimser bir mesajını taşıyan iki pasukla sona erer: “Şöylededi Tanrı: Bilge, bilgeliğiyle övünmesin. Güçlü, gücüyle övünmesin. Zengin,servetiyle övünmesin. Övünecek kişi, sadece şunla övünebilir: Beni idrak etmekve tanımakla! Çünkü Ben, dünyada, iyiliği, adaleti ve dürüstlüğü uygulayanTanrı’yım; zira bunları arzularım – Tanrı’nın Sözü.”

Yerve Zaman: Bu sözler yaklaşık 2600 sene önceYeruşalayim’de söylenmiştir.

Aftara’nınPeraşa ile bağlantısı: Tsav peraşası korbanlarlailgili kanunları ele alır. Bu aftara ise tersini tartışır. Korban Tanrı’nınemrettiği bir ibadet şeklidir; ama Tanrı’nın iradesine itaat etmeden yapıldığıtakdirde hiçbir değeri yoktur.

Yirmeyau’nunÜnlü Sözleri: Yirmeyau 24:7, “Venatati Laem Lev Ladaat Oti –Onlara Beni idrak etmeleri için bir kalp vereceğim.”

Peraşave Aftaradan Ders: Kutsal kitaplar bizetahtadan ve taştan yapılmış eski putların yerini günümüzdeparayatapınmanın aldığını öğretirler.Para ne zaman bir tür putperestlik halini alır? Onun Tanrı’dangeldiğini unuttuğumuz zaman ve parayı kendi başına bir güç olarak gördüğümüzzaman. Kişi ne dereceye kadar Tanrı’ya inandığını ve inancını ne dereceye kadar“kutsal para”ya bağladığını iyi tartmalıdır.

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisiMişna’da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinikyasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinalkaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ınayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacakbir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, buradayazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda birRav’a başvurulmalıdır.

Melaha 34: BONE – İnşa Etmek ve Melaha 35: SOTER – YIKMAK

Av Melaha:Mişkan’ı kurmak veya sökmek.

Temel Prensip:Kalıcı bir yapıyı inşa etmek veya sökmek.

Toladalar:

Bone – Bir binayı,barınağı, bölmeyi, eşyayı inşa etmek veya tamir etmek.

Soter – “Biryapıyı” yapıcı amaçlarla yıkmak.

Not: Bone’yedair bütün kuralların zıddı Soter için geçerlidir.

A.Bina (Binyan)

“Bina”, ya [1] zemine fiziksel olarakbağlı olduğu ya da [2] büyük olduğu ve yerinden oynatılmayacak şekildetasarlandığı için zeminesabitlenmiş bir yapı olarak tanımlanır.

Örnekler: Kalıcı bir kapı,su vanası, klozet, buzdolabı, büyük bir kütüphane.

1. Tora’nın Yasağı:Böyle bir yapıya ilave yapmak veya onu kalıcı ve tam bir şekilde tamir etmek. Bunedenle Tora’ya göre şunlar yasaktır: Raylı bir kapıyı rayına oturtmak, duvaraçivi çakmak veya büyük bir kütüphaneye veya dolaba bir raf takmak.

2. HahamlarınÖngördüğü Yasaklar: Bu tür bir yapıyı geçici ve eksik bir şekilde olsa da,kullanılabilir bir şekilde tamir etmek. Bu nedenle, bir kapı tokmağı düşerse,onu tam bir şekilde tamir etmek hayav’dır[yani doğrudan Tora’nın yasağının çiğnenmesi anlamına gelir ve cezayı hakeder]; ama onu vidaları olmadan gevşek bir şekilde yerine takmak, Patur AvalAsur’dur [yani cezayı gerektirmemesine rağmen yasaktır]. Bir notu birpanoya iğnelemek de Patur Aval Asur’dur, çünkü bu geçici olarak orada kalacaktır.

3. İzin verilenler:Bir şeyi, daha sonra kalıcı olarak öyle bırakmanın cazip olmayacağı bir şekildetamir etmeye izin verilir. Örneğin, kişi kırık bir kapı tokmağı yerine geçiciolarak bir tornavida koyabilir.

Not: Eğer kırılan parça“tamir edilebilir” cinsten ise, hemen muktsesınıfına girer ve onu elle yerinden oynatmak yasaktır.

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi YitshakYosef]

Bedikat Hamets (HametsKontrolü)

1.Evin hanımının 18gr.dan küçük on adet ekmekparçasını evin çeşitli yerine yerleştirmesi ve bunların aranmasıgelenekselleşmiştir. Ancak bu parçalar kâğıda sarılmalı ve etrafa Hametsyayılma olasılığı bertaraf edilmelidir. Diğer aile fertleri de “mum ışığında”bu parçaları toplarlar.

2.Bu işlemden önce ev sahibi şu berahayı [sadeceİbranice olarak] söyler: “Baruh Ata AD… E… Meleh Aolam, Aşer KideşanuBemitsvotav, Vetsivanu Al Biur Hamets – Bizleri emirleriyle kutsayan ve bizlere hametsi yakmayı/yok etmeyiemreden, Evrenin Kralı Sen, Tanrımız; Mübarek’sin”. Kendisine yardımcıolacak kişiler varsa berahayı dinleyerek “Amen” cevabını verirler ve işekoyulurlar.

3.Beraha söylendikten sonra kontrole başlayanakadar konuşulmaz. Kontrol sırasında da sadece konuyla ilgili şeylerkonuşulmalıdır. Ancak başka şeyler konuşulduysa bile dönüp beraha tekrarlanmaz.

4.Berahayı söylemeyi unutup kontrole başlayanbiri, kontrol süresince berahayı söyleyebilir.

5.Tek beraha ile birden çok ev kontrol edilebilir.Bu sebeple evi bitirdikten sonra arabaya geçildiğinde ayrıca beraha söylenmez.

6.Bu işlemin mum ışığında yapılması önem taşır.Zira zayıf mum ışığında küçük Hamets parçaları daha rahat görülecektir. Aramadakullanılan mum, iki alevin birbirine değmeyeceği şekilde olmalıdır. Tek fitiltercih edilir. Küçük delikler ve çatlakları aydınlatmak için elektrikli küçükel fenerleri kullanılabilir.

7Evin her yeri, her köşesi, [genelde Hamets girmeolasılığının olmadığı] tuvalet ve banyo haricindeki her odası, balkon,[kendisine aitse] bahçe, özellikle mutfak, dolaplar ve buzdolabı kontroledilmelidir. Elbiselerin ise yıkanmış olmaları yeterlidir. Kitapların arasınıtek tek kontrol etmeye gerek yoktur.

Bitul Hamets (Hamets İptali)

1.Hamets’in bir deklarasyonla “yok” ilanedilmesine Bitul Hamets denir. Bu amaçla, geceleyin arama bittiktensonra şu sözler hem Aramca hem de Türkçe söylenmelidir: “Kal Hamira Deika Birşuti, DelaHazite Udla Biarte, Leeve Batel, Vehaşiv Keafra Deara – Sınırlarım içinde bulunan, görmediğim veyakmadığım her türlü hamets ve mayalı madde iptal olsun ve toprağın tozu gibisayılsın”. Bunun Türkçe söylenmesi ve söyleyen tarafından anlaşılmasıönemlidir.

2.Bu deklarasyon yapıldıktan sonra evdekibulunamamış Hamets maddeler bile yok sayılır. Bu andan itibaren toplanmış ekmekparçaları dışında eve Hamets girmemelidir.

Biur Hamets (Hametsin Yakılması)

1.Hamets’in aktif olarak yok edilmesi gerekir. Buişlem Hamets’i kırıntılara ufalayıp rüzgâra savurmak, denize atmak gibişekillerde yapılabilirse de, genel uygulama, yakma şeklindedir.

2.Akşam toplanan ekmek parçaları kapalı bir kaptatutularak ertesi sabah Biur Hametssaatinden önce ev sınırları dışına çıkarılır ve [bazıgeleneklere göre, Sukot’ta kullanılan Lulav ve Şemini Hag Atseret gününden berievin kapılarındaki mezuzalara takılı olan söğüt (Arava) dalları ile birlikte]tamamen yakılır. Biur Hamets saati Hahambaşılığın çıkardığı cep takviminden öğrenilebilir.

3.Yakma işleminin ardından şu cümle [bazıgeleneklere göre üç kez] Aramca ve Türkçe okunur: “Kal Hamira Deika Birşuti, DiHazite Udla Hazite, Deviarte Udla Biarte, Leeve Batel, Vehaşiv Keafra Deara – Sınırlarım içinde bulunan, gördüğüm ya dagörmediğim, yaktığım ya da yakmadığım her türlü hamets ve mayalı madde iptalolsun ve toprağın tozu gibi sayılsın”.

4.Hem aramadan sonra hem de Hamets’in yakılışısırasında yapılan deklarasyon, ev sahibi tarafından yapılmalıdır. Ancak onunyerine eşi, ya da tayin ettiği başka bir kişi de yapabilir. Bu durumda sözkonusu elçi, “sınırlarım” yerine “Filan kişinin sınırları” demelidir.

5.Pesah’ı evinde geçirmeyecek olan biri, BiurHamets ile ilgili yapması gereken asgari işleme dair bilgi almak için bir hahamabaşvurmalıdır.

6.Biur Hamets saatinden sonra Hamets ile her türlüilişki kesilir. Hamets yemek de bundan bir saat önce bitirilmiş, dişler iyicefırçalanmış olmalıdır. Hamets temizliğinde kullanılan süpürgeler vs. deyıkanmalıdır.

7.Pesah başladıktan sonra evde gözden kaçmış birHamets madde bulunursa, bu keşif bayramın ilk iki ya da son iki günü veya Şabatiçinde gerçekleştiği takdirde, üzeri kapatılır ve Şabat ya da Yom Tov’unbitmesi beklenir. Sonra ev dışına çıkarılarak yakılır. Keşif Yom Tov’dagerçekleşmediyse Hamets hemen yakılır.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Büyük işler hiçbir zaman coşkusuz başarılmamıştır.

                                                          Ralph Waldo Emerson