Yisrael halkına, her kişinin yarım gümüş şekel ile Mişkan'a katkıda bulunması söylenir. Mişkan'daki su havuzu, mesh yağı ve tütsüsü ile ilgili talimatlar verilmiştir.

Peraşa Özeti (Şemot30:11-34:35)

[www.chabad.org]

Yisrael halkına, herkişinin yarım gümüş şekel ile Mişkan’a katkıda bulunması söylenir. Mişkan’daki su havuzu, mesh yağı ve tütsüsü ile ilgilitalimatlar verilmiştir. “Bilge yürekli” zanaatçılarBetzalel ve Aoliav, Mişkan’ın inşaatı ile görevlendirilirlerve halka Şabat’a uyması tekrar emredilir.

Moşe Sinay Dağı’ndan beklenen zamanda dönmeyince, halk altın bir buzağı yapar ve bazıları ona doğrudan tapar. Tanrı, doğru yoldan sapan ulusu yok etmeyi önerir; ancak Moşe, onlar için araya girer. Moşe dağdan inerken,üzerinde On Emir’in hakkedilmiş olduğu Tanıklık Levhaları’nı taşımaktadır. Halkı putun etrafında dansederken görünce, levhaları kırar, Altın Buzağı’yı öğütür ve başlıca suçluları ölümlecezalandırır. Sonra Tanrı’ya doğru döner ve şöyle der: “Eğer günahlarını bağışlarsan [çok iyi].Yoksa, lütfen beni yazmış olduğun Kitabın’dan sil!”(Şemot 32:32).

Tanrı affeder; ama halkın günahlarının birçoknesil süresince hissedileceğini söyler. Tanrı önce onlarla birlikle meleğini göndermeyi önerir; ama Moşe, Tanrı’nın, Erets-Yisrael’e giderken Halkı’na Bizzat eşlik etmesi için ısrar eder.

Moşe iki yeni levha hazırlar ve bir kez daha dağa tırmanır. Tanrı orada anlaşmayı bu İkinci Levhalar’a tekrar yazar. Dağda iken Moşe’ye İlahi Merhametin On Üç Niteliği hakkında bir vizyon da gösterilir. Geri döndüğünde Moşe’nin yüzü öylesine ışıldamaktadır ki, yüzünü bir maskeyle örtmek zorunda kalır. Bu maskeyi sadece Tanrı ile konuşurken ve halkına Tanrı’nın kanunlarını öğretirken çıkaracaktır.

Buhafta, peraşaya ek olarak Para peraşası (Bamidbar 19:1-22) okunur. Ölü biriyletemas etmiş bir kişinin Bet-Amikdaş’a girmesi yasaktı. Bu manevi engelindüzeltilmesi için kızıl bir inek (Para Aduma) korban edilir, yakılırve külleri su ve başka maddelerle karıştırılarak söz konusu kişinin üzerineserpilirdi.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Haftanın Peraşası 5759 – Ki Tisa]

[Rabi Yisahar Frand – www.torah.org]

Yarımşekel yoluyla yapılacak sayımla ilgili olarak, Tora şöyle demektedir:

 “(Bu)yarım şekelden, zengin (kişiler) fazla vermeyecek ve fakir (kişiler de) azvermeyecektir…” (Şemot 30:15).

RavYeruham Levovitz, bazı otoritelere göre bu emrin, 365 negatif emirden birtanesi olduğunu işaret eder. Tora’nın, yarım şekelden daha az miktarınverilmemesini istemesi akla yatkındır. Hepimiz, ‘x’ miktarda para istendiğinde her zaman daha az vermek için birbahane arandığını biliriz. Ancak büyük olasılıkla, tarihin başka hiçbirdöneminde, herhangi bir bağış söz konusu olduğunda “zengin kişiler istenenden fazla vermeyecek” şeklinde bir vurguyarastlanmamıştır. Acaba Tora’nın burada, çok fazla vermesini istemediği kişi netürde biridir?

RavYeruham bu noktada insan psikolojisi ile ilgili önemli bir özelliğe işaretetmektedir. Zengin bir kişinin, “diğerlerindendaha fazla verme” konusunda kötü bir dürtüsü vardır. Zenginliğin getirdiğibu dürtünün önemli bir bölümü “diğerlerigibi olmak şanıma yakışmaz” şeklindeki düşünceden kaynaklanır. Bu bir çeşit“Birinci Sınıf Sendromu”dur. Peki, onedir?

Bir Rav,çok uçuş yaptığı bir uçak şirketinden, özel müşteri olarak bir defalık, birincisınıfta bedava yolculuk hakkına sahip olur. Hayatında ilk kez birinci sınıftauçacaktır ve bu sebeple eline geçen fırsatı değerlendirmeye karar verir.Yolculuğu topu topu kırk dakika sürecektir. Ama yine de bir kez olsun operdenin ardında ne olduğunu görmek için hakkını kullanır.

Oradakitek kişidir. Yerine oturduğu anda bir hostes gelir ve “Bir şey içer miydiniz?” diye sorar. Uçuşun geri kalanında ise kaydadeğer hiçbir şey olmaz.

Ravbuna çok şaşırır. Bir kişi acaba, sadece bir hostesin kendisine ne içeceğinisorması için neden %50 daha fazla ödemek isteyebilir? 3 dolarlık bir kokteyliçin fazladan 50 dolar ödemenin ne anlamı vardır?

Birazdüşünülürse, aslında cevabın çok da zor olmadığı anlaşılacaktır. Bazı kişilerinbirinci sınıfta oturmalarının tek sebebi “ekonomikbiletle yolculuk etmek bana yakışmaz” düşüncesidir. İşte “Birinci Sınıf Sendromu” budur.

RavYeruham, Tora’nın burada üzerinde durduğu şeyin de işte bu tavır olduğunuaçıklar. Herkes aynı miktarda para verecektir. Zengin bir insan, hayatı boyuncakendini üstün görme konusunda bir deneme sürecinden geçmektedir. “Benim varlığımın sadece onda birine sahipbir kişiyle aynı miktarda bağışı nasıl yapabilirim? Ben farklıyım. Ben dahaiyiyim. Ben sadece yarım şekel vermekle yetinemem. Diğerleriyle aynı düzeyeinemem.”

Toraişte bu noktayı vurgulamaktadır. Tanrı söz konusu olduğunda sadece tek birsınıf vardır. Herkes diğerleriyle aynıdır. Ancak bu konuda bizi yanlış yöneyönlendirmek isteyen bir Yetser Ara da vardır. Bu kötü dürtü bazıları içinpara, bazıları için de onur ile ilgilidir. Bu dürtü, değişik düzeylerde vekonularda da olsa, bütün insanlarda mevcuttur ve kişinin asıl görevi bu dürtüyerağmen doğruyu yapmaktır.

Budürtü kendisini “Beni Sefer-Tora’ya Revii(dördüncü) mi kaldıracaksınız?!” sözleriyle de gösterebilir. Bu konuda ünlübir hikâye vardır:

Birsinagoga başka bir yerden bir misafir gelir. Gabay kendisini Hamişi (beşinci) kaldırmak ister. Buduruma içerleyen adam, gabaya, “Benimgeldiğim yerde sadece düşük kalitedeki kişiler Hamişi kaldırılır.” Adamıntavrını gören gabay cevap verir: “Bizimgelenek de öyledir.”

“Zengin, daha fazla vermeyecek…” Tora’nın vurgulamak istediği noktabudur.

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Bet Yisrael (Yehezkel 36:16–36)

Aftara’nınKonusu: Bene-Yisrael’in sürgün edilmesininnedeni,Yisrael ülkesinin vemilletinin kutsiyetine halel getiren suçlar işlemesiydi. Yahudiler puta tapma,kan dökme ve zina günahını işlemişlerdi. Her üç günah da Yahudilerin sürgünegönderilmelerine yol açtı. Bene-Yisrael sürgüne gönderildikten sonra, Tanrı,Peygamber Yehezkel’e, Yahudilere umut veren bir peygamberlik mesajı vermişti.Yahudilerin 70 senelik sürgünden sonra Yisrael’e dönebilmelerinin nedenionların teşuva yaptıkları için geri dönme hakkını kazanmaları DEĞİLDİ. Tanrı,Yisrael’in düşmanlarının “Tanrı’nın milletini yok etmeyi başardık” demeleriniistemiyordu. Gelecekteki manevi Rönesans, Tanrı’nın Bene-Yisrael’iarındırmasıyla başlayacaktır. Tanrı onların yüreklerinden kötü dürtüleri yaniYetser Ara’yı sökecektir. Tanrı insanları taş yürekli olmaktan kurtaracak ve onlaraetten bir yürek verecektir.” Bu yürekler Tora’nın “Hukim” (nedenleri mantıklaaçıklanamayan kanunlar) adlı kurallarına uymayı sağlar. Yehezkel gelecektepeygamberlik düzeyinin Bene-Yisrael’de tekrar görüleceğine dair söz verir. Yehezkelgelecekteki maddi kutsamalarla ilgili bir vizyon da görür. Bene-Yisrael’in,Erets-Yisrael’e kalıcı olarak güven içinde yaşayacaklarına dair bir kehanettebulunur. Onlar Tanrı’ya inanacaklar ve O’nun mitsvalarına uyacaklardır. Tanrı, Yahudilereyardım etmeyi ve onları kurtarmayı vaat eder; onların eski kirliliklerinigeride bırakmalarını sağlayacaktır. Tanrı ayrıca Erets-Yisrael’in ürünlerini debollukla mübarek kılacaktır. Yehezkel’in kehanetine göre, artık hiçbir zaman yurtlarınıterk etme endişesini yaşamayacaklardır. Avraam ve Yaakov gibi, yiyecek bulmakiçin başka yere gitmelerine gerek kalmayacaktır. Ancak yine de Tanrı, Yahudilerebir kez daha, O’nun iyiliğini bizzat hak etmediklerini hatırlatır; tüm bunlaryalnızca O’nun merhametinden kaynaklanmaktadır. Tanrı, Yahudilerin büyükmiktarlarda çoğalmalarını sağlayacaktır.

Yerve Zaman: Bu Aftara yaklaşık 2437 sene önceBabil’de cereyan etmiştir. Yehezkel, Erets-Yisrael dışında peygamberlikyapanlardan bir tanesiydi.

Aftara’nınParaşat Para ile bağlantısı: Bu Şabat,Pesah Bayramından önceki dört özel Şabat’ın üçüncüsüdür (Şekalim, Zahor, Parave Ahodeş). Tora’dan Para Aduma, yani Kızıl İnek ile ilgili özel bir bölümokuruz. Bu bölüm bize bir ölü nedeniyle oluşan yüksek düzeyli tumadan arınmaişlemini anlatır. Bet-Amikdaş mevcut iken, manevi açıdan saf olmayan bütünYahudiler senenin bu döneminde, Pesah bayramı öncesinde temiz olmak içinkendilerini arındırırlardı. Bu onların Pesah-korbanını sunmalarını mümkünkılardı. Aynı şekilde Aftara da, Maşiah’ın gelişinden ve üçüncü Bet-Amikdaş’ıntekrar inşa edilmesinden sonra Tanrı’nın Bene-Yisrael’i “üzerlerine saf sularserperek” sonsuza dek arındıracağını anlatmaktadır.

DİVRE TORA

[Rabi Moşe Benveniste]

EVLİLİK

Vayvarehotam Elokim vayomer laem Elokim peru urvu umilu et aarets vehivşua. Urdu bidgatayam uvof aşamayim uvhol haya aromeset al aarets. Tanrı onları kutsayarakverimli olun ve çoğalın dedi, yeryüzünü doldurun ve denetiminize alın, denizdekibalıklara, gökteki kuşlara, yeryüzünde yaşayan bütün canlılara egemen olun (Bereşit1/28).

Tora’da613 emir mevcuttur. Yüce Tanrı bizlere verdiği ilk emir evlenip yeryüzünü doldurupdenetiminize almamızdır. Bu emri yerine getirebilmek için Rabilerimiz şöyle derler;Kişinin evlenip en az bir erkek ile bir kız evladı dünyaya getirmesi gerekir (Yevamot61/B).

Evlenmeyenve bu emri uygulamayan kişi kan dökmüş gibidir ve Tanrı’nın kutsallığını dünyamızdanuzaklaştırır. Hahamlarımız daha da ileri giderek şöyle derler: Evli olmayankişi yarım adam sayılır, çünkü Tora’da yaratılış bölümünde şöyle yazar:

Zaharunkeva beraam vayvareh otam vayikra et şemam Adam. Onları erkek ve dişiolarak yarattı ve kutsadı ve onlara İNSAN adını verdi (Bereşit 5/2).

İkicins birlikte yaşadıkları müddetçe “insan” adını hak ederler. Yaratılışta insançift cinsiyetli olarak erkek ve dişi birbirine yapışık olarak yaratılmıştı. Dahasonra Tanrı onları erkek ve kadın olarak ayırdı. Bu ayrılmadan sonra kişi evlenmediğimüddetçe yarım sayılır.

Adammehazer ahar avedato. Kişi kaybettiği parçasını evlendiği gün bulur (Kiduşin2/B)

Rabilerimizşöyle derler: Kol adam şeen lo işa şaruy belo simha belo beraha, belo tova. Bemarva amruAf belo TORA belo hohma, Raba Bar Ula amar: Af belo şalom. Evlenmeyen bir kişi mutluluktan, bereketten,iyilikten yoksundur. Batıdaki Rabiler ilave edip şöyle derler; aynı zamanda bilgidenve kişisel barıştan da yoksundur (Yevamot 62/B). Çünkü normal yaşantıolabilmesi için iki cinsin birlikte olması gerekir.

Dini kurala göre kişi bir SEFER TORAsahibi ise, bunu sadece TORA eğitimi ve evlenebilmek için satabilir (Even Aezer1/2).

Tora eğitimi için SEFER TORA satmak anlaşılabilir,çünkü onun önemi ve gayesi içeriğini öğrenmektir. Dolapta saklı olmasıdeğildir. Ancak evlenmek için satılabilmesine nasıl müsade edilmiştir? Cevabıise çok basittir: Din öğrenimi maneviyatın devamlılığı ise evlilik de insanvarlığının devamlılığıdır.

Evlilik çağı ne zaman başlar?

13 yaşına giren erkek çocuk TORA’dakiemirleri yerine getirmekle yükümlüdür. Evlenmek de Tora’nın ilk emridir. Buyaşta evlenmesi gerekir mi? Fakat çok önemli bir emir daha vardır:

Veaavtalereaha kamoha. Yakınını kendingibi seveceksin (Vayikra 19/18).

Evlilikteaşk yalnız başına yeterli değildir. Evlilikte en önemli şey sevgidir. 13yaşında bir çocuk maddi olanaklardan yoksundur. Sevmek vermek demektir;evlilikte sevgi aşktan üstündür. Bir evi geçindirme olanaklarından yoksunbulunan çocuk eşine sevgi veremez. Onun için RABİ’lerimiz şöyle derler; kişi 18yaşına kadar eğitim görecek, bir meslek sahibi olacak sonra da evlilik emriniyerine getirecektir.

ARAMBAM(İlhot Deot 5/11) şöyle der: Akıllı olan kişi önce evini geçindirebilecek bir işsahibi olmalı. Daha sonra başını sokacak bir eve sahip olmalı, daha sonra evlenmeli.Akılsız kişi bunun tersini yapar. Rabilerimize göre anne ve babaların çocuklarınıevlendirmek için çaba göstermeleri gerekir.

Yirmeyaupeygamber şöyle der: Kehu naşim veolidu banim uvanot, ukhu livnehem naşimveet benotehem tenu laanaşim veteledna banim uvanot. Evlenin, oğullarınız kızlarınızolsun onların da oğulları kızları olsun çoğalın azalmayın (29/6).

Çocuklarımızıniyi bir evlilik yapabilmeleri için elimizden gelen her türlü fedakârlığı yapmamızgerekir.

Mutlu evlilikler dileğiyle

Rav Moşe Benveniste

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisi Mişna’da (Şabat 7:2) listelenen39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinik yasaklamalarla birlikte elealacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinal kaynaklarından öğrenmenin yerinitutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ın ayrıntılı kanunlarını anlamakta,hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacak bir rehber sunmaktır. Şabat çokönemli bir konu olduğundan, burada yazılanlardan uygulamasal sonuçlaravarılmamalı, çıkabilecek sorularda bir Rav’a başvurulmalıdır.

Melaha 32: KOTEV– Yazmak (Devam)

Gezeralar:

1.Yazıyazmakla bağlantılı faaliyetler – örneğin, iş yapmak gibi – yasaktır. Bunedenle, Şabat günü kullanılabilen bir nesnenin (örneğin besin malzemeleri) dışında,bir şey edinmek, yani bir şeyi kendi iyeliğine almak (kinyan) yasaktır.(Ancak bir kinyan Şabat’tan önce alıcının adına yapılabilir. Yani, birkişi Şabat günü birine vermeyi planladığı bir nesneyi Şabat öncesinde ona aitkılabilir).

Ayrıca tartma veya ölçmealetlerini kullanmak da yasaktır – örneğin, [elektronik değilse bile] banyotartısının üzerine çıkmak gibi. Ancak bu tipteki şeylere bir mitsva için izinverilir (örneğin, yeni doğmuş bir bebek için yiyeceğin miktarını ölçmek gibi).

2.Yazı ile bağlantılıolabilecek gazeteler veya kitaplar okumak. Örneğin, kişi gazetede iş veyareklam bölümünü, iş veya kişisel mektupları veya doldurulacak boşlukları olanbir alıştırma kitabını okuyamaz. (Şabat günü, Tora öğrenimine vakfedilmelidir.Ancak bir kişi kendi ilgi alanına uygun olarak Tora dışı konularda da bilgiedinebilir. Ancak bu bilginin, Şabat sonrası hedeflenerek yapılmaması gerekir.Örneğin, yazı yazmadan bile olsa, hafta içinde gerçekleşecek olan bir sınavaŞabat günü hazırlanmak gibi).

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi YitshakYosef]

Tefila İçinUygun Yer

1.Bir kişinin çalıştığı yerde dua için on veya bundan biraz daha fazla kişivarsa ama yine de daha sonra daha kalabalık bir grupla birlikte dua etmeolanağı bulunuyorsa, bazılarına göre az sayıda kişiyle dua etmesi, özellikle deo kişilerin minyanla dua etmesini amaçlıyorsa, tercih edilir.

2.Şulhan Aruh’a göre hafta içinde Minha Gedola (Minha’nınsöylenebileceği ilk saatlerde yapılan dua), Minha Ketana’ya (günbatımına yakın saatte yapılan Minha duası) göre tercih edilir. Eğer kişi bunauygun olarak genelde Minha Ketana söylemeye alışkınsa, o az sayıdakişiden oluşan minyanla dua etmek zorunda değildir; ama birlikte dua etmeksizinonlara katılıp minyanlarını tamamlaması doğru olacaktır.

3.Dua eden bir kişi ideal olarak bir duvarın önünde durmalıdır ve duvarlaarasına hiçbir şey girmemelidir. Bunun bir amacı duasında konsantrasyonununbozulmamasıdır. Bu konuda, yerlerinde sabit duran dolap veya teva gibişeyler ayırıcı nesne sayılmaz. Bu kural yalnızca Amida duası için geçerlidir;örneğin Şema’yı duvarın yanında söylemeye gerek yoktur.

4.Yine de bu söylenen, mitsvanın en seçkin şekilde yerinegetirilişini ifade etmektedir. Dolayısıyla, eğer yer müsait değilse, örneğin onkişi küçük bir odada dua ediyorlarsa, elbette sırf bu yüzden onlarla duaetmekten imtina edip kendisine başka bir minyan aramasına yer yoktur. Odanınortasında bir yerde bile olsa gözlerini kapayıp veya dua kitabının (sidur)içine odaklayıp, konsantrasyonunu bozabilecek şeylerden özgür biçimde duasınıedebilir.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Hayatın amacı, amacıolan bir hayat sürmektir.

William Trump