Bene-Yisrael'in Mısır'dan çıkışına izin verdikten kısa bir süre sonra, Paro onları zorla geri getirmek üzere peşlerine düşer ve Bene-Yisrael kendilerini Paro'nun orduları ile deniz arasında kıstırılmış halde bulurlar...

Peraşa Özeti (Şemot13:17-17:16)

[www.chabad.org]

Bene-Yisrael’inMısır’dan çıkışına izin verdikten kısa bir süre sonra, Paroonları zorla geri getirmek üzere peşlerine düşer ve Bene-Yisraelkendilerini Paro’nun orduları ile deniz arasındakıstırılmış halde bulurlar. Tanrı, Moşe’yeasasını suyun üzerinde kaldırmasını söyler; deniz yarılarakBene-Yisrael’in geçişine imkân tanır ve sonrasında,onları takip eden Mısır ordusunun üzerine kapanır. Moşe ve Bene-Yisrael, Tanrı’yaşükran ve övgü içeren bir şarkı söylerler.

Çölde halksusuzluk ve açlık sebebiyle çeşitli kereler Moşe ve Aaron’aşikâyette bulunur. Tanrı, Mara’dakiacı suları tatlılaştırır, başka bir yerde de Moşe’ninkayaya asasıyla vurması sonucu kayadan su çıkar. Tanrı gökten Man adı verilenmucizevî bir yiyecek yağdırır. Man çöl boyunca her sabah tan vaktindenönce yağacaktır. Bunun yanında Tanrı her gece Yisraelkampına sülün sürüleri yollar.

Bene-Yisrael’e,Cuma günler iki porsiyon Man toplamaları talimatı verilir; zira Tanrı’nıntam bir iş bırakma günü olarak belirlediği Şabat günü Man yağmayacaktır.Bazıları bunu dikkate almayıp Şabat sabahı Man toplamayaçıkarlar, fakat bir şey bulamazlar. Aaron az miktarda Man alıp, gelecek nesilleriçin bir tanık olması amacıyla bir kaba koyar.

Refidim’dehalk Amalek’in saldırısına uğrar; fakat Moşe’ninduaları sayesinde Yeoşua’nınkomutasındaki ordu saldırganları bozguna uğratır.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Haftanın Peraşası 5757 – Beşalah]

Peraşamızınsonunda Amalek’in Bene-Yisrael’e saldırması anlatılır. Yeoşua komutan olarakatanır ve Bene-Yisrael’i savaşta yönetir. Moşe ise yanında Aaron ve Hur olmaküzere savaşı rahatça görebileceği bir dağa çıkar. Tora’da bu savaşla ilgili şucümleye rastlarız:

“VeMoşe kollarını kaldırdığı zaman Yisrael kazanıyordu; ve kollarını indirdiğizaman Amalek kazanıyordu.” (17:11)

Mişna’da(Roş Aşana 3:7) bu anlatı sorgulanmaktadır:“Moşe’nin elleri bir savaşıkazanabilir ya da kaybedebilir mi? Buradan alınacak ders şöyledir: Bene-Yisraelyukarı doğru bakıp kalplerini Göklerdeki Babaları’na çevirdiklerindekazanırlar; bunu yapmadıklarında ise zayıflarlar.”

Peki,bu açıklamada Moşe’nin yeri nerededir?

TosafotYom Tov’un bu mişna hakkındakiaçıklamasında, Moşe’nin ellerinin birer sembol olduğu belirtilir. Yukarıyadoğru uzattığı elleriyle Moşe, Bene-Yisrael’e kalplerini göklere yöneltmelerigerektiğini hatırlatıyordu. Tıpkı bir mezuzaya da tefilinin yaptığı gibi Moşe’ninelleri de askerlerine Gerçek Komutan’ın onlarla beraber olduğunu hatırlatangörsel bir yardımda bulunuyordu.

Buaçıklama ilk bakışta şaşırtıcıdır. Bene-Yisrael kendilerini çağlar boyuncasayısız savaşın içinde bulacaktı. “Tanrı’ya Güven” her zaman bir gereklilikolacaktı. Ancak bu tipte bir olayın bir daha gerçekleşmediğini görmekteyiz.Öyleyse Tanrı neden özellikle bu olayda, Bene-Yisrael’in güven duygusunuuyandırmak amacı taşıyan yönergeler vermiştir?

Busorunun yanıtı zamanlamada yatar. Dikkat edilmesi gereken nokta, bu savaşınBene-Yisrael’in “kendi elleri” ile yaptıkları ilk savaş olmasıdır. O zamanakadar tüm mücadeleyi Tanrı vermişti. Mısır’da iken Bene-Yisrael’in parmağınıbile oynatmasına gerek olmamıştı. Aynı şekilde Kızıldeniz’de de bir şeyyapmalarına gerek yoktu. Bu gerçek, “Aşem Yilahem Lahem – Tanrı Sizin için savaşacak” (14:14)cümlesinde de görülmektedir.

Ancakşimdi, Amalek’in ani saldırısı karşısında, halk kendisi için savaşmak durumundakalmıştı. Bu, Bene-Yisrael’in oluşturmuş olduğu ilk orduydu. Yeni oluşmuş birmillet olarak, kendi savunmalarını yapmak için birleşmek zorundaydılar. Bu yenitecrübe, süreklilik arz edecek olan bir tehlikeyi de beraberinde getirmekteydi.Evet, Tanrı onların yanında olacaktı ve Bene-Yisrael savaştan galip olarakçıkacaklardı. Ama acaba kendilerine Tanrı’nın yardım ettiğini kabul edeceklermiydi?

GünümüzdeYahudiler için en büyük tehditlerden biri “Kohi Veotsem Yadi Asa Li Et Ahayil Aze – Bana bu başarıyı gücüm ve elimin kuvvetikazandırdı” (Devarim 8:17) şeklinde düşünmektir. Bu sebeple Amalek’leyapılan savaş, önemli bir geçiş olayı olarak düşünülmelidir. O zamana kadar,inkâr edilemez mucizelerden yararlanan Bene-Yisrael acaba bu normal savaşta Tanrı’nın Eli’nigörebilecekler miydi? Yoksa zaferi sahiplenerek kibir duygusunun tuzağına mıdüşeceklerdi?

Tanrıbu durumu göze alarak Halkına bir sembol vermiştir. Moşe, askerlere Tanrı’yaolan bağımlılıklarını hatırlatmak için göklere doğru uzanmaktaydı.Bene-Yisrael, bu bağımlılığın askerler tarafından kavrandığı zamanlardakazanıyor, bir an için bile olsa kendi güçlerinin üstünlüğünü düşündüğünde isekaybediyorlardı. Tarihlerindeki bu ilk savaşta, Tanrı, Bene-Yisrael’e bir dersvermekteydi. Sadece Tanrı’ya güvendikleri takdirde başarılı olacaklardı.

“Elle Varehev Veelle Vasusim; Vaanahnu BeşemAşem Elokenu Nazkir! - Bazılarıarabayla, bazıları atlarla; ama biz, Tanrımızın İsmi’ni anacağız!” (Teilim20:8).

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Vataşar Devora (Şofetim 5:1-31)

AftaranınKonusu: Bene-Yisrael’de putperestlik yaygınlaşmaya başlamış, Tanrı daceza olarak Kenaanilerin onları boyunduruk altına almasına izin vermiştir. Lapidot’unkarısı olan kadın peygamber Devora halkın lideri olur. Ordu komutanı Barak’a,düşmana savaş açma yönünde aldığı peygambersel mesajı iletir. Tanrı, Sisera’nınkomutası altındaki düşman ordusunun kampına bir karmaşa gönderir. Düşmanyenilgiye uğrar ve geriye yalnızca tek bir kişi kalır ki o da Sisera’dır. Keniailesine mensup Hever’in karısı Yael, Sisera’yı uyutarak onu öldürür. Dahasonra da Bene-Yisrael, Kenaani kralı Yavin’i öldürürler. Aftara, Devora’nın buzafer sonrasında söylediği kehanetsel şarkıdan oluşmaktadır.

ŞarkıTanrı’ya övgülerle başlar. Tora eğitimi ve uygulaması Bene-Yisrael’inzaferlerinde kilit öne e sahiptir. Tora yoksa Yisrael kaybedecektir; Tora ile kazanacaktır.Devora’nın şarkısı Tora’nın Verilişi’nden bahisle başlar. Halkın, Berit Milaemrini tekrar titizlikle yerine getirmeye başladığı takdirde Tanrı tarafındankutsanacağı belirtilir. Kötü kararların tersine dönmesini istiyorlarsa,Tanrı’ya yaklaşmaları gerekmektedir. Devora, bu son zafer ve koruma için Tanrı’yaşükranlarını sunar. Savaşa katılan kabileleri över, katılmayanları yerer. Savaştakibazı mucizelerden bahseder. Meroz şehrini lanetler; Yael’i ise mübarek kılar.Sisera’nın annesinin boş umutlarından bahseder. Bu olay KenaanilerinBene-Yisrael üzerindeki üstünlüklerin kırmıştır.

Yerve zaman: Bu olay yaklaşık 3125 sene önce Tavor Dağı çevresinde meydanagelmiştir.

Aftara’nınPeraşa ile bağlantısı: Besalah peraşasında Tanrı Bene-Yisrael’i Mısırordusundan kurtardıktan sonra Moşe’nin Kızıldeniz’de söylediği şarkıyıokumaktayız. Aftara da Kenaanilere karşı alınan zafer sonrasında Devora’nınşarkısını içermektedir.

PeygamberDevora hakkında bilgiler:

·    Devora tarihteki 7 kadınpeygamberden bir tanesiydi ve Tanrı bilgisinin sırrına haizdi.

·    Kendisi bir Şofetet(kadın hâkim) ve savaş lideriydi. Bene-Yisrael’i dış baskılardan kurtarmıştı.

·    MÖ 12. yüzyılın son yarısındayaşadı.

·    Kocasının ismi Lapidot’tu (fitilüreticisi). Devora 40 yıl boyunca peygamberlik yaptı.

·    Devora kimseye bağımsızolmaksızın, şahsen zengin bir kadındı. Yeirho’da hurma ağaçları, Rama’da meyvebahçeleri, Bet El’de ise yağlık zeytin ağaçları vardı.

·    Erkeklerle baş başakalmamak için, açıktaki bir hurma ağacının altında otururdu.

·    O zamanlar Mişkan Şilo’daidi. Aftara’nın konu ettiği olayın geçtiği günde altı mucize gerçekleşmiştir.

·    Devora Naftali kabilesindengeliyordu.

·    Atarot’da yaşardı.

DEVAR TORA

[Rabi Moşe Benveniste]

SEVGİNİN GÜCÜ

Veaavta lereaha kamoha (Vayikra 19/18) Amar Rabi Akiva ze kelalgadol baTora (Yeruşalmi Nedarim 9/4) Arkadaşını kendin gibi seveceksin. RabiAkiva der ki: bu emir TORA’nın en önemli kuralıdır.

Rabi Akiva’yı anlamak gerekir. Neden bu emir bukadar önem taşıyor? ŞABAT gününü kutsal kılmak emri daha üstün değil mi? Talet,Tefilin emirleri en azından yakınını kendin gibi sev emri kadar önem taşımazlarmı? Rabi Akiva neden bu emre bu kadar önem veriyor? En basit şekliyle bu sorularışöyle yanıtlayabiliriz:

TORA’da birçok emir insanlar arasındakiilişkileri düzenler. Örnek olarak; bir kişi hakkında kötü konuşmamak, dedikodu yapmamak,kin gütmemek, ihtiyacı olana borç vermek, güçsüzlere yardım elini uzatmak,hastaları ziyaret etmek, yaşlılara saygılı olmak ve bunlar gibi TORA’da insanlarlailişkilerimizi düzenleyen birçok emir bulunuyor. Tanrı’nın bizlerden istediğibu davranışları uygulayabilmek için insanları sevmemiz gerekir.

Sevgiden yoksun bir kişi etraftakilerle nasıl birilişki kurabilir? İnsanlarla ilişkileri düzenleyen birçok emir ancak sevgi dolubir kalp ile uygulanabilir. Onun için RABİ AKİVA; insanları kendin gibi sevemrini Tora’nın en büyük ve en önemli emri olarak kabul ediyor.

Tora’nın emirleri iki ana bölümden oluşur.

İnsanlara yönelik ödevlerimiz. Mitsvot benadam lehavero ve Tanrı’ya yönelik ödevlerimiz. Mitsvot ben adam laMakom.

Aslında sadece insanlarla ilişkileri düzenleyenemirler için değil, Tanrı’ya yönelik görevlerimizi yerine getirirken dahisevgiye ihtiyaç vardır.

Bir kişi kardeşini, yakınını, insanları sevmezse,Tanrı’ya da inancı olmaz. Sevgisiz kişi egoisttir. Kendisinden başka kimseyidüşünmez. İçine kapalı bir kişiliktir. Yalnız kendi arzularının esiridir. Böylebir kişi gözlerini kaldırıp etrafına bakarak; bu güzel dünyamızı kim yarattıdiye sormaz. Sevgisiz insan doğa ile alakalanmaz. O sadece kendi ihtiyaçlarınıdüşünebilir. Dünyayı kim yarattı onu alakadar etmez. Yüce Tanrı inancı kalptekisevgi ile büyür. Aksi halde insan manevi ideallerden çok uzakta olur. Sevgi,aşk basit bir olay değildir. İnsanın ruhundan fışkıran bir olaydır. Ancak ozaman gözlerini kaldırıp doğaya bakar, bu güzellikleri kim yarattı diye sorar? Oanda Yaradan’ı, yüce Tanrı’yı anlamaya başlar. Böylelikle hem Tanrı’yla, hem deinsanlarla ilgili olan Tora emirlerini kolaylıkla uygulayabilir.

Arav Kuk şöyle demişti: BET AMİKDAŞ –KUTSALMABET sebepsiz nefret yüzünden yıkıldı. Sebepsiz sevgi ile tekrar inşa edilecektir.

Kişi böyle bir davranışla sevgi dolu bir kalbekavuşabilir. Çoğu kez şöyle düşünebiliriz: Kişi sevmediği bir insanı, düşüncelerineiştirak etmediği bir kişiyi nasıl sevebilir? Birçok çift, evliliklerinin yaşamboyunca aşk ve sevgi içinde devam etmesini arzular. Ancak çoğu kez bu istekler gerçekleşemiyor.Şunu çok iyi bilmek gerekir, her insanın ruhunun derinliklerinde sadece sevgive aşk mevcuttur. Ancak çoğu kez bu sevgi kalbin derinliklerinde saklanır.Sevmediğini zannettiğin kişiye iyilik yap, onu yargılama. Eninde sonunda kalbindekisevgiyi keşfedeceksin.

Sevgi dolu günler dileğiyle,

Rav Moşe Benveniste

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisi Mişna’da (Şabat 7:2) listelenen39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinik yasaklamalarla birlikte elealacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinal kaynaklarından öğrenmenin yerinitutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ın ayrıntılı kanunlarını anlamakta,hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacak bir rehber sunmaktır. Şabat çokönemli bir konu olduğundan, burada yazılanlardan uygulamasal sonuçlaravarılmamalı, çıkabilecek sorularda bir Rav’a başvurulmalıdır.

Melaha 29: MEMAHEK – Pürüzden Arındırmak

AvMelaha: Hayvan derilerini kazıyarak düzleştirmek; raspalamak.

TemelPrensip: Yüzeyini iyileştirmek için bir maddeyi pürüzsüz yapmak veyainceltmek.

Toladalar:Sert veya yarı sert bir maddeyi düzleştirmek, raspalamak veya inceltmek (yapıcıbir amaçla).

1.     Tora’nınyasakladığı maddeler:

a.     Katı maddeler:Sert bir maddeyi düzleştirmek veya pürüzsüz hale getirmek. Kaba bir tahtaparçasını zımparalamak Hayav’dır [cezaya layık hale getirir]. Bunun yanı sıra, Şabatgünü ayakkabıların kösele tabanlarını düzgünleştirmek ve [Aşkenaz ekolüne göre]katı sabun kullanmak Patur Aval Asur sınıfındadır [yani cezayıgerektirmese de yasaktır].

b.    Yarı katımaddeler: Yoğun kremleri ve yağları onları inceltecek kadar pürüzsüz kılmak.Dolayısıyla Şabat günü krem sürülmez ve bu yalnızca hayati tehlikenin olduğudurumlarda yapılabilir.

2.     Hahamlarcayasaklanan maddeler: Katı olmayan ince kremler veya sabunlar.

3.      İzinverilen maddeler: Serbestçe akan sıvılar. Bu nedenle kişi serbestçe akan sıvısabun veya el kremi kullanabilir.

4.      İstisna:Yiyecekler inceltmek amacıyla değil, ama yemek amacıyla sürülebilir. Örneğin,ekmeğin üzerine fındık ezmesi sürülebilir (yani daha kolay yiyebilme amacıyla);ama daha güzel görünmesi için avokado ezmesi bir servis tabağındadüzleştirilemez. Bir tüpten yiyecek sıkmaya (örneğin makarnanın üzerine ketçap)izin verilir, ama eğer güzel bir şekil alması için (örneğin kekin üzerini süsleme)ise izin verilmez.

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi YitshakYosef]

Tefila İçinUygun Yer (Devam)

1. Kır gibi açık alanlarda duaedilmemelidir; çünkü kapalı ve mahrem bir ortamda dua etmek insana Kral’a karşıhuşu duygusu verir ve kişinin kalbi daha duyarlı olur. Yine de bir kişi bukurala uymayıp açık alanda dua ettiyse, dua yükümlülüğünü yerine getirmiş olur.Duvarları olan ama çatısı olmayan bir yerde dua etmekteyse sakınca yoktur.

2. Önceki kurala rağmensinagogların bahçelerinde dua edilebilir. Aynısı Kotel Amaaravi için degeçerlidir. Benzer şekilde, Mearat Amahpela, Rabi Şimon bar Yohay’ın mezarı,Rahel’in mezarı gibi yerlerde de dua edilebilir.

3. Yolculuk eden bir kişi kırdadua edebilir. Eğer etrafta ağaçlar varsa, onların arasına girip dua etmesi dahadoğrudur. Her durumda, yoldan geçenlerin, duasını bozmamaları içi yol üstündedeğil, kenarında dua etmelidir.

4. Açık alanda dua etmeklepenceresiz bir binada dua etmek arasında bir tercih yapmak gerektiğinde,içerisi karanlık bile olsa, penceresiz bir bina tercih edilmelidir.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Tümbeşeri eylemlerde bu yedi sebebin bir veya birkaç tanesi vardır:

şans,doğa, mecburiyet, alışkanlık, mantık, tutku ve arzu.

-- Aristo