Peraşa Özeti (Bereşit 47:28 - 50:26)

[www.ohr.org.il]

Mısır'da geçirdiği 17 yılın ardından, Yaakov günlerinin sona ermek üzere olduğunu hisseder ve Yosef'i çağırtır. Ona, kendisini Mearat Amahpela'ya, Adam ve Hava'nın, Avraam ve Sara'nın, Yitshak ve Rivka'nın gömüldüğü yere gömeceğine dair yemin ettirir. Yaakov hastalanır ve Yosef, iki oğlu Menaşe ve Efrayim'i kendisine getirir. Yaakov, Efrayim ve Menaşe'yi kendi çocuklarının statüsüne yükseltir; bu şekilde Yosef'e, aslında Reuven'in sahip olması gereken çift payı - Behorluk hakkını - vermiş olur. Yaakov'un görüşü yaşlılıktan dolayı zayıfladığı için Yosef, oğullarını ona yaklaştırır. Yaakov onları öper ve kucaklar. Yosef'i bile bir daha göreceğinden ümidi kesmişken, şimdi onun çocuklarına beraha vermektedir. Berahayı verirken, daha güçlü olan sağ elini Efrayim'in başına koyar. Zira ileride Erets-Yisrael'in fethi sırasında Bene-Yisrael'in başında olacak olan Yeoşua, Efrayim'in soyundan gelecektir.

Yaakov, diğer oğullarını da, kendilerine beraha vermek üzere çağırtır. Yaakov'un verdiği berahalar, her bir kabilenin kendine has karakter ve yeteneğini yansıtır; ayrıca her birinin, Tanrı'ya hizmet konusunda kendine has görevini belirler niteliktedir. Yaakov 147 yaşında dünyadan ayrılır. Büyük bir cenaze korteji Mısır'dan kalkıp, onu Hevron'daki Mearat Amahpela'ya götürür.

Yaakov'un ölümünden sonra Yosef'in kardeşleri, onun intikam alacağından endişe etmeye başlarlar. Ancak Yosef onları rahatlatır; ailelerinin geçimini bile kendisinin sağlayacağına dair söz verir. Yosef kalan yıllarını Mısır'da geçirir ve Efrayim'in büyük torunlarını bile görmeye hak kazanır. Ölümünden önce, kardeşlerine Tanrı'nın kendilerini Erets-Yisrael'e tekrar geri götüreceğini söyler ve onlara, o zaman kendi kemiklerini de birlikte götüreceklerine dair yemin ettirir. 110 yaşında ölen Yosef mumyalanır. Sefer Bereşit - Tora'nın beş kitabının ilki - böylece sona erer.

DEVAR TORA

[Rabi Berel Wein - www.torah.org]

Torunlarınız

Tora'da betimlenen en unutulmaz sahnelerden biri Yaakov'un torunları Menaşe ve Efrayim'e berahası vermesidir. Yaakov bu olayı tamamen kişisel bir olaydan çıkartıp ulus olma yolunda bir sürece dönüştürür. "Torunlarım; Yisrael Ulusu gelecek nesillerini her zaman sizinle mübarek kılacak ve şöyle diyeceklerdir: Tanrı, sizleri Efrayim ve Menaşe gibi yapsın". Böylece o andan itibaren Yahudiler oğullarını ve torunlarını Yaakov Avinu'nun bu sözleriyle mübarek kılarlar [kızlar ise dört Anne gibi olmaları şeklinde mübarek kılınırlar]. Tora'da bahsedilen berahanın, dedelerin torunları mübarek kılması şeklinde olduğunun altı çizilmelidir. Yahudi devamlılığı açısından, dedelerin torunlarına verdiği beraha, babaların evlatlarına verdiği berahadan daha önemlidir. Hepimiz dedelerle torunlar arasında özel bir ilişkinin olduğunu biliriz. Aslında bunun nedeni, dede veya anneanne olmanın, baba ya da anne olmaktan çok daha az stresli ve daha kolay olmasıdır. Bir büyükbaba, kendinden sonraki devamlılığı torunları vasıtasıyla görür. Dolayısıyla, torunların başarıları, anne babalardan ziyade, büyükanne ve babaları daha çok mutlu eder. Anne babalar çocuklarının bağımsızlık ve maceraperestliklerine karşı daha az hoşgörülüyken, büyük anne ve babalar çok daha rahat davranmayı seçerler. Talmud'un sözleriyle: "Bende büyük bir bilgelik bulunmasa da, yaş ve deneyimim vardır."

Talmud şöyle öğretir: Bir ailede arka arkaya üç nesil Tora bilgisine sahip kişiler yetiştirirse, Tora o ailede her zaman kendine bir yer edinir. Dahası tarihe bakarsak, bunun Tora bilgisi hatta dindarlığın aralıklı üç nesilde olduğu zamanlar için bile doğru olduğunu görüyoruz. Olasılıkla Yaakov'un torunlarına verdiği duada vurguladığı konulardan biri de budur. Yaakov, tıpkı oğlu Yosef gibi manevi olarak elinden gelenin en iyisini yapmıştı. Şimdi sıra bir sonraki nesil Menaşe ve Efrayim'deydi. Eğer onlar da Yaakov'un yolundan ilerlerlerse, Yosef kabilesindeki Yahudi devamlılığı sağlanmış olacaktı. Tora her zaman Yisrael ailelerinin kapısını çalar ve aileden biri elbet günün birinde kapıyı açacaktır. Uzun zaman önce gittiğim Yeşivadaki öğretmenlerimden biri hayattaki başarıyı bize şöyle tanımlamıştı: Hem büyükanne ve büyükbabanız hem de torunlarınız sizle ve başarılarınızla gurur duyuyorlarsa, hayatta başarılı olduğunuzu düşünebilirsiniz. Yaakov bu başarıya ulaşmak ister ve torunları Menaşe ve Efrayim'i bu yolda mübarek kılar. Bu şekilde, sonraki bütün Yahudi nesillerine torunlarına da berahalarını vermeleri gerektiğini gösterir. Üç nesillik bu zinciri oluşturmak Yahudi devamlılığının ve başarısının anahtarıdır. Bu, geçmiş nesillerin Yisrael'in kurucularına ve gelecek liderlerine verdiği en büyük berahadır.

DEVAR TORA

[Yoel Feiler - www.tfdixie.com]

Bir Babanın Berahası

Bu haftanın peraşasında, Yaakov, ölümünden önce bütün çocuklarına berahasını vermek ister. Ayrıca Yosef'in iki oğlu Menase ve Efrayim' e de özel berahalarından verir. Garip bir şekilde, bu berahayı açıklayan cümlelerin birinin ortasında Tora, "[Yaakov] Yosef'i mübarek kıldı" (Bereşit 48:15) der ve Menaşe ve Efrayim'in berahasını açıklamaya devam eder. Bu nedenle, Yosef'e verilen berahanın tam olarak hangisi olduğu hakkında soru işaretleri uyanır.

Rabi Şemuel Baruh Schulman; Yaakov'un Yosef'in iki oğlunu mübarek kılmakla, Yosef'i de mübarek kıldığı açıklamasında bulunur. Zira çocuklarının iyi ve bilge olması yönünde mübarek kılınması bir baba için gerçek bir berahadır.

Yaakov'un Yosef'in oğullarına verdiği beraha hakkında başka sorular da vardır. Yaakov şöyle der: ""[Gelecekte, tüm Bene-] Yisrael seninle mübarek kılacak ve ‘Tanrı seni Efrayim ve Menaşe gibi yapsın' diyecek" (Bereşit 48:20). Gerçekten de nesiler boyunca bu beraha, Şabat akşamları oğullara verilir. Menaşe ve Efrayim hakkında bildiklerimiz az olmasına rağmen neden onlar bu kadar vurgulanmaktadır? Kızlara yönelik olarak dediğimiz, "Tanrı seni Sara, Rivka, Rahel ve Lea gibi yapsın" berahasına benzer şekilde, "Tanrı seni Avraam, Yitshak ve Yaakov gibi yapsın" demek daha mantıklı olmaz mıydı? Kızlarımızı Annelerimiz gibi olmaları yönünde mübarek kılarken, oğullarımızı neden Atalarımız Avraam, Yitshak ve Yaakov gibi olmaları yönünde mübarek kılmıyoruz?

Efrayim ve Menaşe Mısır yönetimi altında yetişmişlerdir. Babaları Yosef, zamanın bu en büyük imparatorluğundaki ikinci önemli kişiydi. Hayatları Mısır kültürünün içindeydi ve bu da asimile olma riskini arttırıyordu. Colorado Hahamı, Rabi Yeuda Leib Ginzberg, oğullarımıza verdiğimiz berahalarda Efrayim ve Menaşe'yi ön plana çıkarmamızın nedeninin bu olduğunu söyler. İki kardeş, Mısır gibi yabancı ve çekici lükse sahip bir ortamda yetişmelerine rağmen asimile olmamışlardır. Arzularının peşinde giden bir toplumda bile, inançlarına sadık kalmışlardır. Yaakov, gelecekte çocukları Yisraeloğullarının dünyanın etrafına yayılacağını, zor koşullarda yaşayacaklarını biliyordu. Dolayısıyla, Yaakov, Yahudi çocuklarının Tora'ya, tıpkı Menaşe ve Efrayim'in Mısır'da bağlı kaldıkları gibi bağlı kalmalarını istemiştir.

BİR MİtSVA

[Rabi Hayim Aşer Levene - www.torah .org]

Şema: Tanrı'nın ‘Bir'liği

Mitsva: Şema duasını (Devarim 6:4-9, 11:13-21 ve Bamidbar 15:37-41) günde iki kez, sabah ve akşam söyleme yükümlülüğü vardır. Açılış pasuğu "Şema Yisrael... - Dinle Yisrael, Aşem Tanrı'dır, Aşem Bir'dir", bir Yahudi çocuğun öğrendiği ilk cümlelerden olduğu gibi, bir insanın ölümünden önce söyleyeceği ideal son sözler de bu olmalıdır.

Yaakov, ölüm döşeğinde on iki oğlunu toplayarak, Tarihin Sonunda ne olacağını haber vermek istemiştir (Bereşit 49:1-2). Ancak çabaları Tanrı'nın Kutsal Mevcudiyeti'nin o anda Yaakov'u terk etmesi nedeniyle boşa çıkmış, Yaakov açıklamasını yapamamıştır. Çocuklarının bağlılığında bir sorun olduğundan şüphelenmiş, ama oğulları onu "Şema Yisrael" sözleriyle sakinleştirmişlerdir. "Babamız Yisrael, dinle. Senin kalbin (Tanrı ile) nasıl bir ise, biz kalbimiz de (Tanrı ile) birdir. Bizler, Tanrı'nın hizmetinde birleşmiş durumdayız" demişlerdir. Rahatlayan Yaakov da şükrederek "Baruh Şem... - [Tanrı'nın] Onurlu Krallığı'nın İsmi Ebediyen Mübarektir" diye cevap vermiştir (Talmud - Pesahim 56a).

Bu bahsin ardındaki konu nedir? Ve Tarihin Sonu ile Yisrael'in On İki Kabilesi ve Şema arasında ne ilgi vardır?

Şema Yahudi inancının temelidir, çünkü o, "Kabalat Ol Malhut Şamayim - Göklerin Krallığı'nın Egemenliğinin Kabulü"nün özüdür. Bütün İlahi hizmetin temelini oluşturan Tanrı'nın Mutlak egemenliğinin Yahudi tarafından kabul edilmesidir.

Evren, sadece Tanrı'nın Onuru için yaratılmıştır (Pirke Avot 6:11). Sefer Ahinuh, Şema söylemenin, insana günaha olan eğilimiyle mücadele etmekte yardımcı olduğunu belirtir. Şema, Yahudi'ye sürekli Tanrı'yı hatırlatır. Yisrael Oğulları, Tanrı'nın sözünü dünyaya yaymakla yükümlüdür. Rabi Akiva'nın Romalılar kendisini öldürmeden önce söylediği Şema gibi, ölüm anının acısında bile bu geçerlidir (Talmud - Berahot 61a).

Tanrı'ya inanç, Tek ve Bir olan Tanrı'ya inanmak demektir. Evrenin çoğulculuğuna rağmen, Şema doğadaki güçlerin (E-lokim) tek bir Kaynaktan (Aşem) ışıdığını açıklar. "Aşem E-lokenu, Aşem Ehad". Tanrı, "Bir"dir; bütündür ve bölünemez. Ve bunun bir sonucu olarak, Yahudiler de Tanrı ile ‘Bir' olmanın peşindedirler.

Ne yazık ki, birçok insan, Evrenin Yaratıcısı ile ilişki kurmadan hayatlarını sürdürmekteler. Bu dünya aslında her yerde mevcut olan Tanrı'nın varlığı için bir örtüdür. Yahudi ulusunun Tanrı'yı ve ihtişamını duyurma çabaları, dünyanın dört bir yanında dağıldıkça, öldürüldükçe, küçümsendikçe sekteye uğramıştır. Ancak Tarihin Sonunda Yahudi halkının eski büyüklüğü yeniden anlaşılacaktır. Tanrı'nın İhtişamı o gün herkese açıklanacaktır.

İnancın temel söylemi olan Şema, Yahudilerin ulusal sloganı haline gelmiştir. Yahudiliğin bu merkezi inancını Yaakov ölüm döşeğinde, çocuklarına devretmiştir.

Üç Ata'nın serisini tamamlayan Yaakov, Tanrı'nın ‘Bir'liği hakkındaki mesajı içselleştirmiştir. Yaakov'un yüreği ve hayatı Tanrı ile Bir'dir. Hatta kaynaklarımız Yaakov'un "resminin" Tanrı'nın İhtişam tahtına hakkedilmiş olduğunu belirtir. Ancak Yaakov, Tanrı'nın Kutsal Mevcudiyeti onu çocuklarına açıklama yapacağı anda terk ettiğinde, Tanrı'nın İsmi'ni dünyada yüceltme görevine çocuklarının tümünün layık olmadığı düşüncesine kapılmıştır.

Ama çocukları ise bunun böyle olmadığını Şema Yisrael cümlesini söyleyerek dile getirmişlerdir. Babaları Yaakov'un etrafında toplanıp birlik olarak, on iki oğul Tanrı ile bu birliğe erişebilmek için birleşmişlerdir. Ve bu Bir'liğe uygun olarak Şema'yı söylemişler, "Tanrı ‘Bir'dir" demişlerdir. Bizim de yüreğimiz Tanrı ile birdir.

Yaakov, tek başına bütün güçlerini, Tanrı'nın Krallığı'nın Egemenliği'ni kucaklamaya yönlendirmeyi başarmış biridir. Ancak oğullarının aynı düzeye gelebilmeleri için, hepsinin farklı enerjilerini, berahalarını, kişiliklerini, uyumlu bir birlik içinde sentezlemeleri gerektirecekti. Yaakov, ve on iki oğlu, toplamda on üç kişiydiler. Bu da "Ehad - Bir" sözcüğünün sayısal değeridir: Ehad = Alef (1) + Het (8) + Dalet (4) = 13. Maharal bu üç harfin, dağılımı da belirgin bir şekilde yaptığına dikkati çeker: Alef (1), Yaakov'a,  Het (8), Lea ve Rahel'in çocuklarına, Dalet (4) ise cariyeler Bila ve Zilpa'nın çocuklarına denk gelir.

Çocuklarının Şema Yisrael'i söylediklerini ve sorumluluklarını kabullendiklerini duyduğunda Yaakov, "[Tanrı'nın] Onurlu Krallığı'nın İsmi Ebediyen Mübarektir" demiştir. Çocuklarının Tanrı'nın egemenliğini kabul ederek geleneği sürdüreceklerini duymaktan memnundur.

Ama görev, ancak Tarihin Sonunda tamamlanacaktır. O zaman "Aşem tüm dünya üzerinde Kral olacak; o gün Aşem ‘Bir' olacak ve İsmi ‘Bir' olacaktır" (Zeharya 14:9). O günü heyecanla bekliyoruz.

Her GÜn YAPILAN MİTSVALAR

[www.pirchei.com]

Beraha Söylerken Dikkat

Kişi herhangi bir berahayı söylerken sadece berahaya konsantre olmalı, dikkatini dağıtacak başka hiçbir şeyle ilgilenmemelidir. Örneğin, elinde düşerse kırılabilecek bir şey tutmamalıdır; zira bu, dikkatini onun üzerinde yoğunlaştırmasına neden olacaktır. Buna ek olarak elde bir çocuk ya da bebek tutmak da aynı kategoriye girer. Benzer şekilde beraha söylerken ya da dua ederken ev temizlenmemeli, herhangi bir şeyle ilgilenilmemeli, sadece söylenen sözlerin anlamına yoğunlaşılmalıdır. Eğer bu anlam bilinmiyorsa, öğrenmek gerekir.

KAYNAKLARIMIZDAN - YAHUDİ TERBİYESİ

[Sefer Maase Avot]

Tevazua Övgü

• Mütevazı kişi, insanı günaha sürükleyebilecek her türlü engelden ve dolayısıyla günahtan korunur. Sadece bu bile, bir insanın kendisini tevazua yönlendirmek üzere Kötü Dürtüsü ile savaşması için yeterli bir nedendir (Matok Midevaş 29).
• Tevazu, bir kişi hakkında Göklerde verilmiş ağır kararlası iptal etme gücüne sahiptir.
• "Yıkımdan önce insanın kalbi yükselir; ve şereften önce tevazu" (Mişle 18). Yani, Tanrı kibirli bir kişinin cezasını vermeden önce onu daha da çok onurlandırır. Ve bir kişinin şerefe layık olması için, öncelikle mütevazı olması gerekir. Tevazu, insanı onurlandırılmaya götürür.
• Şu üç özelliğe sahip olan kişi, Avraam Avinu'nun öğrencisidir: İyi bir göz [elindekiyle memnun olmak ve başkalarının bereket elde etmesinden mutluluk duymak], düşük ruh [tevazu], alçak bir can [açgözlü olmamak] (Pirke Avot 5).

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Talit Katan ve Talit Kuralları

1.      Talit'in beyaz ve temiz olmasına özen gösterilmeli, yırtık olarak giyilmemesine dikkat edilmelidir.

2.      Yeni bir Talit alan bir kimse, onu ilk defa giydiğinde Leitatef Betsitsit berahasından sonra Şeeheyanu berahasını da söyler. Fakat yeni Tefilin için Şeeheyanu söylenmez.

3.      Damatlar Şeva Berahot (Evlenirken söylenen berahalar) sırasında Talit giyerken beraha söylerler. Talit yeniyse arkasından Şeeheyanu berahası söylemelidirler. Fakat Talit borç alındıysa, hiç beraha söylememek daha iyidir.

4.      Talit'in minimum ölçüsü, 9 yaşındaki normal bir çocuğun kafasını ve vücudunun yarısından fazlasını kaplayabilecek şekildedir.

5.      Talit Katan kafadan geçirilebilecek ve bir kısmı önde diğer kısmı da sırt tarafında kalacak şekilde yapılmalıdır. Bir tarafın minimum uzunluğu 24cm. olmalıdır.

6.      Tsitsitler'in Kaşer (mitsva için geçerli) olabilmesi için ipliklerin bükümü ve imalatının Tsitsit yapmak amacıyla gerçekleştirilmiş olması gereklidir.

Haftanın Sözü

[Rabi Şemuel Anagid; İspanya (993-1056)]

Bin tane şeyi armağan olarak almaktansa, tek bir şeyi parası karşılığında satın al.