Behukotay peraşasında Tanrı, Yisrael halkı emirlerine uyduğu takdirde, onların maddi refaha kavuşacaklarına ve anavatanlarında güvenli biçimde yaşayacaklarına söz verir...

Peraşa Özeti (Vayikra 26:3-27:34)

[www.chabad.org]

Behukotay peraşasında Tanrı, Yisrael halkı emirlerine uyduğu takdirde, onların maddi refaha kavuşacaklarına ve anavatanlarında güvenli biçimde yaşayacaklarına söz verir. Kendisi ile anlaşmalarını terk etmeleri durumunda sürgün edilecekleri, zulme uğrayacakları ve başlarına başka kötülükler geleceği konusunda sert bir uyarıda bulunur. Ancak "düşmanlarının topraklarında bulundukları zaman bile onları terk etmeyeceğim; onları hiçbir zaman hor görmeyecek, yok etmeyecek ve onlara Anlaşmamı bozmayacağım çünkü Ben, onların Tanrısıyım" demekten de geri kalmaz. Peraşa, Tanrı'ya verilen çeşitli antların değerinin nasıl hesaplanacağı konusundaki kurallarla sona erer.

DEVAR TORA

[Rabi Yisahar Frand - www.torah.org]

Kral ve Peygamberin Görüş Ayrılığı

Behukotay peraşasında tarihi önemi genellikle takdir edilmeyen bir pasuk vardır. İlk Bet-Amikdaş döneminde, Yahudi tarihinde temel bir olayın özünü veren bu pasuğun uygulanmasıyla ilgili büyük bir uyuşmazlık gözlenir.

Pasuk Tanrı'nın kurallarına göre yaşayan Yahudi toplumu için vaat edilmiş bir ödülden söz eder: "Ülke'de barışı sağlayacağım; [sizi] korkutan [hiçbir şey] olmadan yatacaksınız. Tehlikeli hayvanları Ülke'den uzak tutacağım. Ülke'den kılıç geçmeyecek" (Vayikra 26:6).

Gemara (Taanit 22b) "Ülke'den kılıç geçmeyecek" sözlerinin, ülkede savaş çıkmayacağı gerçeğinden çok daha fazlasını ima ettiğine, çünkü bu kavramın zaten "Ülke'de barışı sağlayacağım" sözleriyle verildiğine dikkati çeker. Dolayısıyla bu pasuk Erets-Yisrael'den "barışçı bir kılıcın bile" geçmeyeceğini öğretir. Diğer bir deyişle, bir başkasıyla savaşmak için Erets-Yisrael'den geçmek isteyecek dost bir millet için bile endişelenmeye gerek kalmayacaktır.

Hem Melahim (Krallar) Kitabı'nda, hem de Divre Ayamim'de (Tarihler) gerçekten de böyle bir tarihi olaya rastlamaktayız. Yahudileri yöneten en günahkâr krallardan biri Yeuda Kralı Menaşe idi. Bütün cemaatin puta tapmaya yönelmesine neden olmuş, hatta Kodeş Akodaşim'e (Kutsalların Kutsalı) bir put yerleştirmişti. Oğlu Amon da kötü bir kraldı. Ancak torunu Yoşiyau yoğun bir teşuva hareketi başlatmış, kendisi de Tanrı'ya bağlı bir hükümdar olmuştu.

Ancak Yoşiyau ciddi bir hata yaptı. Mısır kralı Paro Neho kuzeydeki düşmanı Asurlular'la savaşmak için Erets-Yisrael'dem geçmek istedi. Savaşa giderken, Yeuda Kralı'ndan toprağından geçmek için izin istedi, ama Yoşiyau onun isteğini geri çevirdi. Midraş'a göre, Yoşiyau Paro Neho'ya, Yahudiler Tora'ya uyduğu zaman hiçbir kılıcın, "barışçı bir kılıcın" bile, ülkeden geçmeyeceğiyle ilgili Behukotay'daki bu pasuğu neden olarak göstermişti. Yoşiyau babasının ve büyükbabasının hükümdarlığından arta kalan en küçük putperestlik zerresini bile kökünden yok ettiğine ve bu nedenle, bu haftaki peraşada okunan pasuğun vaadine hak kazandığına inanıyordu.

Ancak Peygamber Yirmeyau Yoşiyau'yu bu vaade hak kazanmadığı konusunda uyardı. Putperestlik ülkeden tamamen yok edilmemişti. Yirmeyau Yoşiyau'ya Paro Neho ve ordusuna Ülke'den geçme izni vermesini tavsiye etti. Ama Yoşiyau Yirmiyau'ya inanmadı. Bütün ülkeye müfettişler gönderdi ve bu kişiler ülkenin hiçbir yerinde puta rastlamadıklarını rapor ettiler. O da bu nedenle, peygamberin kararına aykırı davranarak Mısır Kralı'nın ve askeri bölüklerinin Yeuda topraklarından geçmesini yasakladı.

Ne var ki Yoşiyau halkın, müfettişlerden daha akıllı olduğunu fark edememişti. Putperestlik aslında ülkeden tamamen yok edilmiş değildi. Putları çifte kapıların iç tarafına yerleştirmişlerdi; böylece kapılar müfettişler için açıldığı zaman, onlar hiçbir şey göremediler. Hâlbuki kapılar kapanır kapanmaz putlar hemen oracıkta açıkta duruyorlardı.

Yoşiyau Paro Neho'nun sadece ülkesinden geçmesini yasaklamakla kalmadı, aynı zamanda onun ısrarı üzerine onunla savaşa çıktı ve savaşta öldürüldü. Talmud'a göre, bedenine o kadar çok ok saplanmıştı ki, kan elekten geçer gibi akıyordu. Bu olay, dürüst bir kralın hazin ölümüydü.

O dönemden sonra her şey ters gitti ve sonunda Bet-Amikdaş yıkıldı. Bu olay bazı cemaatlerin Tişa Beav'da söyledikleri ağıt parçalarına bile konu olmuştur.

Bu öyküden alınacak ders açıktır: Gedol Ador (neslin en büyük otoritesi) bir şeyi yapmayı veya yapmamayı söylediği zaman onu dinlemekte fayda vardır. Dünyadaki bütün hesaplamalarla, diğer taraftan sadece Tora'nın pasuklarını okuyarak, peygamber Yirmeyau gibilerinin veya herhangi bir neslin büyük Tora liderlerinin öğütlerini dinlemeyi reddetmek çılgınca bir cesaret ister ve bir çeşit intihar sayılır.

AFTARA BAĞLANTISI

[The Jersey Shore Torah Bulletin / www.shemayisrael.co.il]

Vayomer Yirmeyau - AŞem Uzi 16:19-17:14

Behukotay peraşası Tora'yı izleyenler için bolluk ve refah vaadini içerirken, Tora kurallarını çiğneyenler için ihtar ve cezaları listeler. Aynı şekilde, aftarada da peygamber Yirmeyau halkı günahları için azarlar, Tanrı'ya inananları ve O'nun yolunu izleyenleri mübarek kılar.

Lag Laomer

["Haftanın Peraşası 5759 - Emor"]

[Rav Aşer Meir - Yeşivat Ar Etsyon / Rabi Zalmen Marozov - "TorahFax"]

Yahudi kozmolojisine göre, gün akşamdan başlar. Tüm bayramların akşamleyin yıldızların görünmesiyle başlamasının sebebi budur. Bu hafta Şabat çıkışında Lag Laomer bayramı başlayacaktır. Bu bayram adını Omer'in 33. günü olmasından alır. (Lamed [30] + Gimel [3] =33)

Lag Laomer, oldukça neşeli bir gündür. Bu tarihte, Rabi Akiva'nın 24.000 öğrencisinin ölümüne yol açan şiddetli bir salgın sona ermiştir. Bu tarih aynı zamanda Rabi Şimon Bar Yohay'ın (RaŞBİ) ölüm yıldönümüdür. Raşbi, oğlu Elazar'la birlikte İsrail'de, Meron şehrinde gömülüdür.

Rabi Şimon, Romalılar'ın Erets-Yisrael'e hâkim oldukları ve II. Bet-Amikdaş'ın yıkıldığı dönemde yaşamıştır. Romalılar'ın Tora öğrenimini yasaklamasına aldırış etmeyerek, bunun ötesinde Romalılar'a açık bir dille muhalefet etmesi sebebiyle ölüm cezasına çarptırılmış, bunun üzerine, oğlu Rabi Elazar ile birlikte 12 yıl boyunca bir mağarada yaşamışlardı. Bu süre zarfında mağaranın yakınında mucizevî bir şekilde ortaya çıkan bir keçiboynuzu ağacının meyvelerini yiyerek ve yakındaki bir nehrin suyunu içerek yaşamışlardı. Rabi Şimon ve Rabi Elazar bu süreyi Tora öğrenerek geçirmişler ve Tora'daki bi çok gizli konuyu açıklığa kavuşturmuşlardı. Rabi Şimon ve Rabi Elazar bu şekilde oldukça yüksek bir kutsiyete sahip olmuşlardı. 12 yılın sonunda mağaradan çıkışlarını Gemara şu şekilde anlatmaktadır:

"Mağarada 12 yıl kaldılar. Sonra Eliyau (Anavi) geldi ve mağaranın girişinde durdu ve şöyle dedi: ‘Kim Bar Yohay'a İmparatorun öldüğünü ve kararlarının iptal olduğunu söyleyecek?' (Mağaradan) çıktılar ve (tarla) ekip süren insanlar gördüler. (Rabi Şimon) şöyle dedi: ‘Bu insanlar sonsuz yaşamı ihmal ederek kendilerini geçici hayatla mı meşgul ediyorlar?!' Baktıkları her yer hemen yanmaya başlıyordu. Bir Bat Kol (gökyüzünden gelen ses) onlara emretti: ‘Dünyamı yıkmak için mi dışarı çıktınız?! Mağaranıza geri dönün!' (Mağaraya) geri döndüler ve ‘Günahkârlar Geinam'da (Cehennem) 12 ay süreyle yargılanırlar' diyerek 12 ay süreyle kaldılar. Sonra bir Bat Kol şöyle dedi: ‘Mağaranızdan dışarı çıkın' " (Şabat 33b).

Sefirat Aomer (Omer Sayımı) günlerinde tıraş olunmaz ve düğünler gerçekleştirilmez. (Gelenekler bölgeler arasında farklılık gösterebilir.) Lag Laomer bu dönemin sonunu işaretler [ve Sefaradlara göre bunlar Lag Laomer'in (Omer'in 34. Günü) ertesi sabahından itibaren yapılabilir].

Talmud, Rabi Şimon Bar Yohay'ın günlerinde hiçbir zaman gökkuşağının çıkmadığını kaydeder. Bu, Rabi Şimon'un büyüklüğünü göstermektedir. Zira Tufan'ın ardından Tanrı Noah'a bir daha insanları tümüyle yok etmeyeceğini söylemiş ve gökkuşağını bunun işareti olarak belirlemişti. Rabi Şimon öylesine büyük bir insandı ki, Tanrı gökkuşağı işaretine ihtiyaç duymadı. Rabi Şimon'un kutsiyeti bütün dünyayı korumaktaydı.

Ölümünden önce Raşbi, öğrencilerine, ölüm gününü bir kutlama günü olarak korumalarını vasiyet etmiştir. Rabi Şimon, ruhunu, Tora öğretirken, "Hayim - Yaşam" kelimesi ile teslim etmiştir. Öldüğünde evi büyük bir ışıkla kaplanmıştır. Bunun anısına, Lag Laomer'de büyük ateşlerin yakılması âdeti yerleşmiştir.

Lag Laomer gecesi okuduğumuz "Bar Yohay" adlı parça şu sözlerle sona erer:

"Bar Yohay; hakkı, üzerimize ve tüm kardeşlerimiz Yisrael'in üzerine kalkan olsun; dürüst Maşiah'ımız çabuklukla gelsin ve bizi kurtarsın; gözlerimiz görsün ve kalbimiz sevinsin; çabuklukla ve günümüzde..."  Amen!

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

On İkinci Kitap: KİNYAN / MÜLKİYET

73. Avadim - Köleler (Devam)

Yovel kurallarının geçerli olduğu eski dönemlerde, maddi durumu üzerindeki giysiyi satmasını gerektirecek kadar kötüleşmiş bir kişi, 12 yaşından küçük kızına gelecek sağlayabilmek için onu bir hizmetçi olarak satabilirdi (Şemot 21:7). Kızı satın alan adamdan, onu kendisi veya oğlu için müstakbel eş olarak belirlemesi ve onunla nişanlanması beklenirdi (Şemot 21:8-9). Bu olduğu zaman kız hizmetçi konumundan çıkar, normalde nişanlı bir kızın tüm haklarına eşit olarak sahip olurdu. Ama efendi bunu yapmadığı takdirde, bu kız altı yılın sonunda veya Yovel yılı geldiğinde veya efendisi öldüğünde veya ergenlik çağına geldiğinde otomatik olarak özgürlüğe kavuşurdu. Bir başka olasılık da, para ile azat edilmesiydi ve efendiden bu konuda kolaylık yapması beklenirdi (Şemot 21:8-9). Hizmet süresi boyunca efendinin kızı bir başkasına satma yetkisi yoktu (Şemot 21:8-9). Benzer şekilde görev süresi boyunca erkek bir köle de başkasına satılamazdı.

Yahudi olmayan bir köle satın alındığı zaman, bu kölelerin normal şartlarda Yahudiliği kabul etmesi gerekirdi. Böylece, azat edildiklerinde normal bir Yahudi ile aynı statüde olurlardı. Buna karşılık, Yahudi olmayan köleler Yovel'de veya efendileri öldüğünde serbest kalmazlardı (Vayikra 25:44-46). Yine de, efendileri onların bedeninde kalıcı ve görülebilir bir sakatlığa neden olduğu takdirde otomatik olarak serbest kalırlardı (Şemot 21:26-27).

Bir Yahudi, kölesini Yahudi olmayan birine sattığı takdirde, köleyi tekrar satın alıp onu serbest bırakmalıydı. Kölesini Erets-Yisrael'in dışına satarsa satın alan Yahudi onu özgür bırakmalıydı. Kişi kölesinin onayı olmadan onu Erets-Yisrael'in dışına çıkaramazdı. Bir köle Erets-Yisrael'e sığındığı takdirde, efendisi onu özgür bırakmalı ve azat ödemesini kabul etmeliydi. Özgür kalan bir köleyi aldatmak veya kandırmakla ilgili özel bir yasak vardır (Devarim 23:16-17).

DEVAR TORA

[Rabi Shraga Simmons / "Torah Bytes" - www.aish.com]

Issız Ülke

Behukotay peraşasının teması "Toheha", yani tarih boyunca, sürgün, antisemitizm, zulüm vs. gibi, Yahudilerin başına gelecek olan felaket dolu kehanetler serisidir.

Buna rağmen Tanrı'nın bize ne kadar yakın olduğunu biliriz. Tanrı, ceza verdiği zaman bile, içinde bir sevgi teması mutlaka vardır. Bu nedenle, bu peraşadaki "dehşet dolu kehanetlerin" aynı zamanda gizli berahalar içermesi şaşırtıcı değildir.

Örneğin, Vayikra 26:33'te Tanrı "Sizi milletlerin arasına dağıtacağım"demektedir. Bu gizli bir berahadır, çünkü Yahudiler coğrafik olarak dağıldıkları zaman, bir cemaat zulüm görse bile, diğeri varlığını sürdürebilir.

Aynı şekilde Vayikra 26:22, Yahudiler sürgünde iken Erets-Yisrael'in ıssız kalacağını söylemektedir. Bu da gizli bir berahadır, çünkü binlerce yıl çeşitli İmparatorluklar burayı fethetmiş ve onu elde etmek için sayısız savaşlar verilmişti. Şaşırtıcı olan, hiçbir fatih Erets-Yisrael'de ebediyen yerleşmeyi veya çölü yeşertmeyi başaramamıştır. Elbette bu gerçek, Yahudilerin 20. asırda Ülke'ye geri dönmelerini ve anavatanlarına tekrar yerleşmeyi kolaylaştırmıştır ki bu da gizli bir berahadır.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Erev Yom Tov Kuralları

1. Yom Tov, büyük bayram günlerine verilen isimdir. Bunlar Pesah'ın ilk iki ve son iki günü, Şavuot'un iki günü, Roş Aşana'nın iki günü, Sukot'un ilk iki günü, Şemini Hag Atseret ve Simhat Tora'dır. Yom Tov arifesine, Erev Yom Tov adı verilir.

2. Bayramın şerefine, bayramdan bir gün önce tıraş olmak, tüm vücudu sıcak sularla yıkamak, tırnakları kesmek ve elbiseleri değiştirmek gerekir.

3. Birçok hizmetkârı olan bir kişinin bile, bayramın şerefine bir şeyler satın alması veya hazırlaması mitsvadır.

4. Bayramdan önceki gün öğleden sonra masa kurup yemek yenmemelidir. Bunun amacı, bayrama iştahla girmektir.

5. Bayramın şerefine kandil yakılır ve Leadlik Ner Şel Yom Tov berahası söylenir. Elbette bu kandili evin hanımı yakar. (İkinci Yom Tov günlerinde kandili yakabilmek için, bayram öncesinden yakılmış bir ateş kullanılmalıdır. Bunun için bir günü aşkın süreyle yanabilecek bir mum bayram öncesinde yakılır ve ikinci günün bayram kandili bu mumdan yararlanılarak yakılır.)

6. Erev Yom Tov'da, önce beraha söylenir sonra kandiller yakılır. Fakat Erev Şabat'ta, önce kandil yakılır sonra beraha söylenir.

7. Bayramın şerefine cömertçe para harcanmalıdır. Hahamlarımızın öğretisine göre, kişinin tüm yıllık kazancı Roş Aşana'da belirlenir; ama buna Şabat ve Yom Tov harcamaları dâhil değildir. Eğer harcamada cimrilik yaparsa göklerden ayrılan bütçede de kısıntı yapılır. Fakat cömertçe harcarsa göklerden ayrılan bütçe de artırılır.

8. Erev Yom Tov, herkes, imkânı dâhilinde fakirlere Tsedaka vererek onları sevindirmekle yükümlüdür.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Tora'yı fakirlik içinde el üstünde tutan, sonunda onu zenginlik içinde el üstünde tutacaktır. Tora'yı zenginlik içinde göz ardı eden, sonunda onu fakirlik içinde göz ardı edecektir.

-- Rabi Yonatan (Pirke Avot 4:9)