Tanrı, Moşe'den Bene-Yisrael'e, Mişkan'daki Menora için saf zeytinyağı bağışlamalarını emretmesini ister. Aaron bu aleviher gün, yakacak ve kandil "akşamdan sabaha" yanacaktır.

Peraşa Özeti (Şemot 27:20 - 30:10)

[www.ohr.org.il]

Tanrı, Moşe'den Bene-Yisrael'e, Mişkan'daki Menora için saf zeytinyağı bağışlamalarını emretmesini ister. Ayrıca Moşe'ye, Koenler'e özgü kıyafetlerin (Bigde Keuna) üretimini organize etmesini söyler. Koen Gadol'un kıyafeti, göğüste bir göğüslük, yelek, entari, ekose bir üstlük, türban, kuşak, alında bir plaka ve keten pantolondan oluşacaktır. Üretimin tamamlanışının ardından Moşe, Aaron ve oğullarının kutsal göreve atanışlarını işaretleyecek olan yedi günlük bir tören düzenleyecektir. Bu törende korbanlar sunulacak, Aaron ve oğulları kendileri için belirlenen özel kıyafetleri giyecekler ve ilk Koen Gadol Aaron, yağla meshedilecektir.

Tanrı her sabah ve öğleden sonra, Mişkan'daki sunakta bir kuzunun sunulmasını emreder. Bu sununun yanında bir miktar un, şarap ve yağ da sunulacaktır. Tanrı, tütsüler için, akasya kütüğünden bir sunak yapılmasını ve altınla kaplanmasını emreder. Aaron ve onun soyundan gelenler her gün bu sunakta tütsü yakacaklardır.

Purim'den hemen önceye rastlayan bu Şabat günü, ikinci bir Sefer-Tora çıkarılarak Zahor (Devarim 25:17-19) peraşası okunur. Burada, Bene-Yisrael'e ilk saldıran millet olan Amalek'in yaptığını hatırlama ve bu milletin hatırasını gökyüzü altından silme emri vardır. Bu peraşayı okumamızın sebebi, Purim bayramının kötü adamı Aman'ın, Amalek soyundan olmasıdır.

DEVAR TORA

[Rabi Berel Wein - www.torah.org]

İlk ve En İyi

Tora, Mişkan'da ve daha sonra Yeruşalayim'deki Bet-Amikdaş'ta duran büyük Menora için kullanılacak olan yakıtın en kaliteli zeytinyağından olması gerektiğinin üstünde durur. Zeytinyağı eski zamanların en önemli unsurlarından biriydi. Zeytinyağı, yakıt, deri merhemi, yiyecek ve her türlü mekanik alet için kayganlaştırıcı sağlardı. Eğer atalarımızın evinde, kullanılacak çok amaçlı bir nesne bulmak gerekiyorsa, o da zeytinyağı idi. Fakat Tora özellikle Menora için kullanılacak olan yağın saf ve zeytinlerin ilk sıkımından elde edilmiş olması gerektiğini belirtmektedir. Bu konuda, insanoğlunun sahip olduğu birçok yetenek ve alışkanlıkların ilkinin ve en iyisinin, Tanrı'nın ve O'nun emirlerinin yerine getirilmesinde kullanılması gerektiği konusunda, Tora'dan genel bir ders alıyoruz. Tanrı'ya hiçbir zaman, ikinci en iyi şey veya değersiz şeyler sunulmamalıdır.

Zeytinyağı, birçok temel kullanım alanı ve önemi ile insanlığın gelişmesi ve bize verilen birçok hediyenin Yaradan'ın amaçları için kullanılması fikrinin simgesidir. Eğer kişi, yüce ve kutsal hedefler için sahip olduklarının en iyisini sunmaya istekliyse ve bunu yapmaya gücü varsa, o zaman o hedef inanılmaz derecede güçlenir ve gelişir. Menora bizim hayatımızın ve başarılarımızın simgesidir. Menora'yı yakmak için kullandığımız yakıt, becerilerimiz ve yöntemlerimiz aracılığı ile her zaman, elde edileceklerin en iyisi olmalıdır.

Sanırım, zeytinyağının, aynı zamanda, diğer mitsvaların yerine getirilmesinde tercih edilen yakıt olmasının sebebi de budur. Mişna'da, Alaha'ya göre mecburi olmamasına rağmen, Şabat arifesinde kandilleri yakmak için, yakıt olarak, özellikle zeytinyağı kullanılması gerektiği kavramı vardır. Bugün bile Şabat kandillerini yakmak için sadece zeytinyağı kullanan birçok Yahudi kadın vardır. Hanuka mucizesi zeytinyağının küçük bir yolculuğuna dayanır, bu yüzden, Hanuka mitsvasını yapmanın tercih edilen yöntemi de, başka yakıt türleri de kabul edilir olmasına rağmen, zeytinyağı kullanmaktır. Hanuka'da yenen sufganiyotların hepsi, zeytinyağında kızartılır veya pişirilir. Bunlar da, yine Tanrı'ya yönelik amaçlar için he şeyin en iyisini kullanmaya örnektir. Hahamlarımız'ın terimi ile buna "Mitsva Min Amuvhar - Seçkin Mitsva" adı verilir.

Sonuç olarak büyük Menora için kullanılacak olan zeytinyağının hazırlanması ve saflaşması konusunun üstünde Tora'nın bu kadar durmasının sebebi de budur. Sahip olduklarımızın en iyisini kullanarak, kendi benliğimizin ve aynı zamanda, bütün Yisrael toplumunun içinde, ebedî bir alev oluşturmayı umut edebiliriz. Bu hedefi, bugün de, gündemimizde yüksek bir noktada tutmalıyız.

DEVAR TORA

[Rabi Dov Ber Weisman - www.tfdixie.com]

Gizli Olanı Açığa Çıkarmak

Purim'in bütün eğlencesi ve coşkusu ile, bazen Megilat Ester'den çıkarılacak dersleri ve günlük hayata bakış açımıza uygulanmalarını unuturuz. Tanah'taki bütün kitaplar gibi, Megilat Ester de "Ruah Akodeş" (İlahî esin) ile yazılmıştır. Tarihî öneminin yanı sıra, bize, bugünkü hayatımızda, binlerce sene evvelkinden daha az uygulanabilir olmayan dersler öğretir. Megilat Ester'in öğrettiği derslerden bir tanesi, tarihte bazı olayların gerçek sebeplerinin, sık sık, ilk bakışta görünür olan sebeplerden çok daha farklı sebepler olduğudur.

Purim hikâyesinde, tehlikeye maruz kalmamızın ve yok olmamızla ilgili kararın sebebinin ilk bakışta Mordehay'ın Aman karşısında boyun eğmemekte gösterdiği direnç olduğu sanılabilir. Fakat Talmud, Aman'ın kararının gerçek sebebinin, Ahaşveroş'un verdiği ve kitabın ilk bölümünde tasvir edilen ziyafete, Yahudiler'in katılmış olması olduğunu vurgular. Kral, bu ziyafetinde, Bet-Amikdaş'ın yıkılışının daimî olacağına ve bir daha inşa edilmeyeceğine olan inancını kutluyordu. Aynı zamanda, Yahudiler'in, artık Yeruşalayim'e umutla bakmalarına gerek kalmadığının ve yeni yurtlarının artık Pers İmparatorluğu olacağının farkına varmaları gerektiği anlamına geliyordu bu ziyafet. Bu ziyafete katılmak siyasî bir gereklilik gibi göründüyse de, Mordehay'ın katılmama konusundaki emrine doğrudan bir başkaldırı ve böylece Yahudilerin birliğine vurulan sert bir darbeydi.

O dönemde, hemen hemen bütün Yahudi toplumu, tepelerinde dolaşan tehlike ve karar için Mordehay'ı suçluyordu. Ancak mevcut tehlikenin asıl sebebinin kendi günahları olduğunu kabul ettikten ve sonra pişman olduktan sonra, Purim'in gizli mucizeleri gerçekleşmiştir.

Purim'in en büyük dersi, olayları yüzeysel ve doğrudan sebeplere bağlamaktan ziyade, tarihi olayların altında yatan gerçek sebepleri araştırmamız gerektiğidir. İbranice'de "Megila" kelimesinin kökeni "Legalot - Açığa Çıkarmak" fiili ile bağlantılıdır. Buna karşılık, "Ester" ismi "Seter - Gizlilik" kelimesinin kökünden gelir. Böylece "Megilat Ester - Gizli Olanı Açığa Çıkarmak" şeklinde açıklanabilir. Nereye gidersek gidelim, yanımızda taşıyacağımız güçlü sebep-sonuç dersini bize öğretir. Yüzeysel kanıtlarla tatmin olmamalıyız. Onun yerine, karşılaştığımız sorunların derininde yatan sebebi araştırmalıyız.

Pers İmparatorluğu'nda, halkın pişman olarak bir araya gelip dua etmesi ile, felâket, kurtuluşa dönüşmüştür. II. Bet-Amikdaş'ın yıkılışından beri süregelen sürgünün temelinde sebepsiz bir nefret ve birlik eksikliğinin bulunduğu bir sır değildir. Purim dersini yaşantımıza sokalım. Kardeşçe bir sevgi ile birleşelim, dua ederek ve teşuva yaparak Tanrı'ya dönelim, bu uzun sürgünü tam bir kurtuluşa dönüştürelim.

BİR MİtSVA

[Rabi Hayim Aşer Levene - www.torah .org]

Amalek: Olmak ya da Olmamak

Mitsva: Mısır Çıkışı'ndan kısa bir süre sonra, Amalek'in Bene-Yisrael'e Refidim'de yapmış olduğu saldırıyı hatırlamakla ilgili bir emir vardır. Bu olay, Amalek milletten geriye kalan tek hatıra olarak canlı tutulmalı ve onların kötülükleri tamamen yok edilmelidir (bkz. Şemot 17:8-15 ve Devarim 25:17-19).

Yahudiler'in en ölümcül ve en acımasız düşmanı Amalek'ti. Asırlar boyunca, Bene-Yisrael'e karşı tuzak kuran ve onlara zulmeden birçok millet olmuştur. Eğer durum böyle ise, neden Amalek, yok edilmeyi gerektiren en kötü düşman olarak seçilmiştir?

Amalek'in yaptığını hatırlama ve hiçbir zaman unutmama emri, bu milletin ve ideolojisinin, Yahudiler'in var oluşuna karşı olduğu ve esasında Yaratılış'ın tüm amacına ters düştüğü gerçeğinin farkında olmaktır.

Evrenin yaradılışı, "Yeş Meayin", yani "hiç yoktan var oluştur." Burada, insanoğlu, Tanrı'yı Kendi Eseri içinde keşfetmeli ve bu doğrultuda hayatını O'na hizmet etmeye adamalıdır. Bu, Tora'nın ilk kelimesi olan "Bereşit" ile en iyi şekilde ifade edilir. Sözcük "Reşit için" şeklinde de anlaşılabilir. Böylece Tora'nın ilk cümlesinin bir anlamı da "Tanrı, gökleri ve yeryüzünü Reşit için yarattı" (Bereşit 1:1) şeklindedir. Reşit'ten kasıt "ilk" ya da "baş"tır ve "Tanrı'nın ilk ürünü" olarak tanımlanan Yisrael'i belirtir (bkz. Yirmeyau 2:3). Bunun yanında Tora da "Tanrı'nın yolunun başı" (Reşit) olarak adlandırılmıştır (Mişle 8:22). Böylelikle tüm evren Bene-Yisrael ve onların Tora'yı uygulamaları için yaratılmıştır (Raşi, Bereşit 1:1). Yahudiler'in yegâne var oluş sebebi, Tora'nın kanunlarına uymak ve Tanrı'nın Adını ve İhtişamını açığa çıkaran Tora'yı korumaktır.

Yahudi, her yerde Tanrı'yı görür. Amalek O'nu hiçbir yerde görmez.

Yahudi ulusu, sadece Tanrısallığın, her türlü mevcudiyete nüfuz ettiği, İlahî Kudretin, doğaüstü olaylar ve doğanın gizli çerçevesi içinde işleyerek var olduğu bir yaşam şeklini ilân etmek ve buna uygun yaşamak için vardır. Çünkü "Yeş - Var[lık]" durumunu, "Ayin - Yok[luk]"tan yaratan ve tanımlayan Tanrı'nın kendisidir. O halde, kişi, sadece Tanrı mevcut olduğu ve istediği için mevcuttur.

Amalek'in saldırısı, sadece Tanrı'ya karşı yapılan bir savaştı. Bir isyan, krala zarar vermek için yeteri kadar yakın değilse, o zaman tek çaresi hükümdarın kanununu bozmak olur. Aynı şekilde, Amalek Tanrı'ya zarar veremez. Bunun yerine, yaradılışta Tanrı'nın elçileri olarak seçildiğini bilerek, Yahudi ulusunu kasten hedef alır.

Kötülüğün vücuda gelmiş hali olan Amalek, "var oluşu" bir tesadüf olarak görerek Yaratılış'ı reddeder. Bu da, her şeyi Tanrı'nın yönettiğini inkâr etmek, Yisrael'in sürekli olarak dile getirdiği Yaratılış'a saygısızlık etmektir. Tanrı'nın şanlı Adı ve Tahtı, Amalek var oldukça, simgesel olarak, eksiktir. Nihai iyiliğin kendini göstermesi için, yani Tanrı'nın tezahür etmesi için, en çok Amalek tarafından gelen kötülüğün, sonsuza dek yenilmesi gerekir.

Amalek'in varlığı aslında sanaldır. Çok inandırıcı bir şekilde bize mevcut gibi görünse de, aslında onu varlığı pamuk ipliğine bağlıdır. Ama Yahudiler bu dünyadaki görevlerini yerine getirmeyi ihmal ettikleri zaman Amalek güç kazanır. Bu nedenle Yahudiler'i öncelikle asıl görevlerinden alıkoymak için çalışır. Bir kavram olarak Amalek, Yahudiler'i Tanrı'ya yakınlıktan soğutan her türlü düşüncenin içindedir.

Buna bağlı olarak, Amalek'in ilk saldırısı Refidim adlı yerde gerçekleşmiştir. Bu yerin ismi, saldırının temelindeki gevşekliği (Rifyon) yansıtır. Bene-Yisrael Tanrı'ya yönelik bağlılıklarında gevşek davranınca hemen Amalek onlara saldırmıştır. Benzer şekilde, Purim zamanında da Yahudiler'in Tora'ya bağlılıklarında bir gevşeklik olmuştu. Ve bu, Amalek soyuna mensup olan Aman'ın hemen sahneye çıkmasını tetiklemiştir. Zira Yahjudiler kutsal görevlerini yerine getirmekten uzaklaştıkları zaman, Amalek güçlüdür ve mevcudiyeti tehdit eder. Daha da kötüsü, Bene-Yisrael'e alternatif bir "Reşit" olarak ortaya çıkar (zira Bamidbar 24:20'de Reşit sözcüğü Amalek için kullanılmaktadır).

Bu düşmanın yolunu kesmek, Tanrı'nın Tora'yı vererek görevlendirdiği ulusa bağlıdır.

Amalek ve onun anısı sadece Amalek ideolojisine karşı sistematik bir karşı saldırı ile, yani Yisrael'in var oluş sebebini güçlendirmekle sonsuza dek yok olabilir. Tanrısallığı her yerde veya herhangi bir yerde görme taraftarlarının, yani Yahudiler'in görevlerine bağlılık gösterme suretiyle mevcudiyetini sürdürmesi, Amalek'in sonunu getirecek esas noktadır. Tüm mevcudiyetin Kaynağı olan Tanrı, sadece Amalek'in sanal varlığı sonsuza dek durdurulunca Kendisi'ni gösterecektir.

Purim, her ne kadar İsmi Megila'da açıkça yer almıyorsa da, Tanrı'nın, bir maskenin arkasında, doğal olayları ustalıkla idare etmesinin bir kutlamasıdır. Bu da, önemli ölçüde Yahudiler'in, yaratılış ve var oluş amacı ile aynı çizgide olan Tora değerlerini, bu olaylar sonrasında tekrar kabul ettiğinin bir ifadesidir. Purim kutlaması gerçek var oluşu, kötülüğün ebediyen kaybolduğu, Tanrısallığın dünyanın içine nüfuz ettiği, Tanrı'nın Adı'nın ve İhtişam'ının tamamlandığı Son Kurtuluş'u harekete geçirme gücüne sahiptir.

Her GÜn YAPILAN MİTSVALAR

[www.pirchei.com]

Duadan Önce Yememek

Vayikra 19:26'da "Kan karşısında [yemek] yemeyin" denmektedir. Tanrı'ya bağlılık insanın yaşamının niteliğini belirler. Buna bağlı olarak Hahamlarımız kişinin dua etmeden, yani yaşamı için en öneli şeyi yapmadan önce yemek yememesi gerektiğini öğretirler (Talmud - Berahot 10b). Buna bağlı olarak, sabah dua etmeden önce yemek yenmemelidir. Bu özellikle yiyecekler için geçerlidir. Ama bir kişi dua etmeden önce çay, kahve gibi şeyler içebilir. Eğer çok açsa ve bu onun dua etmesini engelleyecekse, açlığını yatıştırmak için ufak bir şey atıştırabilir, ama oturup bir öğün yememelidir.

KAYNAKLARIMIZDAN - YAHUDİ TERBİYESİ

[Sefer Maase Avot]

Kadın

·                Tanrı, kadına, erkeğe göre daha yüksek bir Bina [=anlayış, bir bilginin içinden başka bir bilgiyi üretme] yeteneği bahşetmiştir. Bu nedenle erkekler 13 yaşında mitsvalardan sorumlu hale gelirken, kızlar için bunun yaşı 12'dir.

·                Bir kadın, kocasıyla arasının sürekli iyi olması için gayretli olmalıdır. Zira eve başarı ve bereket gelmesi buna bağlıdır.

·                Her şey kadına bağlıdır. Bir evin Tora'ya bağlılığını belirleyecek olan odur. O bunu temin ettiği sürece tüm aile onu takip edecektir. Sağlam bir Yahudi ailesinin temel direği kadındır.

·                Hareketlerinde, konuşmasında ve giyiminde ağırbaşlı davranan bir kadın, çok değerli çocuklara sahip olmaya hak kazanacaktır.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Mezuza Kuralları

1.             Evlerin Mezuzaları'nı en az yedi senede iki kez kontrol ettirmek gereklidir.

2.             Mezuza kutsal dinimizin yeme izni verdiği bir hayvanın derisi üzerine yazılır. Bunu, içinde Tanrı korkusu olan ve bu işte uzman olan "Sofer" adı verilen kişiler yazar. Kullanılacak mürekkep, mazı (Aktarlarda satılan ve yenmeyen bir çeşit ceviz) ve sirkeyi beraber kaynatmak suretiyle hazırlanır. Kalem ise kamıştan yapılır. Mezuza'da Şema, Vayomer'e kadar yazılmıştır. Mezuza'nın arkasına da "Şa-day" kelimesi yazılır. Mezuza, sondan başa doğru rulo şeklinde sarılarak kapatılır, bir tüp içine yerleştirildikten sonra kapı pervazlarına sabitlenir.

3.             Mezuza, bize Ulu Tanrı'yı hatırlatan bir işaret ve bizim için büyük bir koruyucu olduğu için, oturduğumuz evlere girip çıkarken Mezuzalar'ı öperiz.

4.                 Sabahleyin evden çıkan bir kişi, elini Mezuza'nın üstüne koyup şunları söyler: "Tanrım, sen benim koruyucumsun; evden çıkışımda ve eve girişimde lütfen beni koru".

Haftanın Sözü

[Breslov'lu Rabi Nahman]

Tüm başlangıçlar yeni bir kapının kilidini açmayı gerektirir.