PeraŞa Özeti (Bereşit 28:10 - 32:3)

[www.chabad.org]

Yaakov Beer Şeva'daki aile ocağını bırakır ve Haran'a doğru yola çıkar. Yolun üstünde "[bildik] yer"e rastlar ve orada uyur. Rüyasında, göklerle yeryüzünü bağlayan bir merdiven görür, melekler bu merdivenden çıkıp inmektedirler. Tanrı belirir ve üzerinde yattığı toprakları Yaakov'un soyundan gelenlere vaat eder. Ertesi sabah, Yaakov üzerine başını koyduğu taşı bir anıt olarak diker ve burasının Tanrı'nın evi olacağını ilan eder.

Yaakov Haran'da dayısı Lavan'ın koyun sürülerine çobanlık eder. Lavan ona yedi yıl çalışması karşılığında Yaakov'un sevdiği, küçük kızı Rahel'i eş olarak vermeyi kabul eder. Ancak Yaakov, düğünün ertesi sabahı, Lavan'ın Rahel yerine büyük kızı Lea'yı verdiğini görerek aldatıldığını fark eder. Yaakov, bir hafta sonra Lavan için yedi yıl daha çalışması karşılığında Rahel ile evlenir.

Lea'nın altı oğlu - Reuven, Şimon, Levi, Yeuda, Yisahar ve Zevulun - ve bir kızı - Dina - olur, ancak Rahel kısırdır. Rahel kendi yerine çocuk doğurması için cariyesi Bila'yı Yaakov'a eş olarak verir; Dan ve Naftali adlı iki oğul daha doğar. Lea da aynı şekilde davranır ve Yaakov'la evlendirdiği cariyesi Zilpa, Gad ve Aşer adında iki oğul doğurur. Sonunda Rahel'in duaları kabul edilir ve Yosef doğar.

Yaakov Haran'da on dört yıl kalmıştır ve artık evine dönmek istemektedir. Ancak Lavan onu gitmemesi için ikna eder ve artık çalışmalarının karşılığı için koyun vereceğini söyler. Lavan'ın onu zayıflatma çabalarına rağmen Yaakov zenginleşmektedir. Altı yıl sonra, Yaakov tüm ailesi ve servetini alarak, Lavan'a haber vermeden Haran'dan ayrılır. Lavan Yaakov'un peşine düşer fakat kendisiyle rüyasında temas kuran Tanrı tarafından, ona zarar vermesi için uyarılır. Lavan ve Yaakov, bir antlaşma yaparak Gal-ed adı verdikleri bir anıt dikerler. Yaakov Kutsal Ülke'ye doğru yoluna devam eder ve yolda meleklerle karşılaşır.

DEVAR TORA

[Rabi Yisahar Frand - www.torah.org]

Merdiven Eşittir Para

Bu haftaki peraşanın başında Yaakov yuvasını, ebeveyninin evini ve "Tora öğrenimi çadırlarında yaşayan basit adam Yaakov" tanımından anlaşılan öğrenim ortamını terk etmek ve uygun bir eş bulma amacıyla atalarının ülkesi olan Haran'a gitmek durumunda kalmaktadır.

Tora'da, yolda giderken Yaakov'un güneş battığı için artık yatmak zorunda kaldığı ve bir rüya gördüğü anlatılır. Bu, yere sabitlenmiş ve başı Göklere uzanan, üzerinde de Tanrı'nın Meleklerinin inip çıktığı bir merdivenle ilgili meşhur rüyadır.

Yaakov'un bu rüyayı bu özel dönemde ve hayatının bu aşamasında görmüş olduğu gerçeği, bize Yaakov Avinu'nun bu rüyanın verdiği mesajı özellikle şimdi duyması gerektiğini göstermektedir. Yaakov babasının evinde büyürken bu rüyayı görmemişti. Şem ve Ever'in Yeşivası'nda Tora öğrenirken de bu rüyayı görmemişti. Şimdi aniden, Lavan'ın evine giderken bu rüyayı görmüştür.

Neden? Rüyadaki merdivenin anlamı nedir? Baal Aturim "Sulam - Merdiven" sözcüğünün, "Mamon - Para" ile aynı sayısal değere sahip olduğunu belirtir. Başka bir deyişle Baal Aturim, merdiven rüyasının Yaakov Avinu'ya para hakkında bir mesaj gönderdiğini ima etmektedir. Bu mesaj nedir?

Şu anda Yaakov büyük bir geçiş dönemi yaşamaktadır. Bugünkü terimlerle ifade edecek olursak, bir "bahur yeşiva" (yeşiva öğrencisi) hayatından "gerçek hayata" geçmektedir. Babasının evinde iken oturup Tora öğrenmişti. 14 sene boyunca Şem ve Ever'in Yeşivasında da eğitimine devam etmişti. Bir "İş tam yoşev oalim" yani öğrenim çadırında oturan temiz saf ve temiz bir insan olarak ün salmıştı. Hiçbir maddi endişe yaşamamış, hayatını kazanma ihtiyacı duymamıştı. Ailesi için endişe etmesi gerekli olmamıştı. Bir yeşiva öğrencisinin hayatını sürdürmüştü; bu da manevi açıdan kişisel gelişime dayanan bir hayattı. Şimdi, Yeşiva yaşantısı kadar kapalı ve tecrit edilmiş olmayan bir hayata, "gerçek hayata" başlayacaktı. Ve büyük dolandırıcı Lavan ile baş etmesi gerekecekti.

Merdiven ya da para ile ilgili mesaja göre, Yaakov'un "gerçek hayattaki başarısı" olgunluk çağında hayatımızın büyük bir bölümünde yer alan o konuyla - geçimimizi sağlamakla - nasıl baş edeceğimize bağlıdır. Para kazanma konusu bir insanın hayatının odak noktası olabilir. Bir insanı ele geçirip onu ve hayatındaki manevi amaçları yok edebilir.

Hayat bir merdivene benzer - çok büyük inişler ve çok büyük çıkışlar olabilir. Hayat, büyük ölçüde kişinin para konusuyla nasıl baş ettiğine bağlıdır. Kişinin Yeşivayı terk ettiği zaman manevi gelişiminin sona ermesi ve manevi olan her şeyin "o andan itibaren düşüş göstermesi" kaçınılmaz değildir.

Aksine, kişi zorluklar ve rekabetle de gelişebilir. Zorlukları kabul ettiği ve gençliğinde zihninde mevcut olan huzurun eksikliğini fark ettiği an, hâlâ o zorluklarla baş edebilir ve o koşullarda gelişebilirse, o zaman hayatında inişlerden ziyade çıkışlar yaşar. Yeryüzünden gökyüzüne yükselebilir! Diğer taraftan, eğer geçimini sağlama mücadelesinin onu tüketmesine izin verirse, o zaman o kişi çok büyük bir manevi çöküş yaşayabilir. İşte bu nedenledir ki, Yaakov hayatının o döneminde merdivenle ilgili rüyayı görmüştür.

Rav Moşe Feinstein, Daraş Moşe kitabında buna benzer bir açıklamada bulunur. Rav Moşe bu fikri bir Gemara'nın (Hulin 91b) desteğiyle savunur. Talmud'a göre, Yaakov Avinu Haran'a vardığı zaman kendine şu soruyu sorar: "Acaba babalarımın dua ettiği yeri geçmiş ve dua etmeyi ihmal etmiş olabilir miyim?" Yaakov geri döndü ve o anda "o mekân ona doğru sıçradı."

Rav Moşe "Kefitsat Adereh - Yolun Sıçraması" (yani yolun mucizevî bir şekilde kısalması) kavramı ile başka bir yerden aşina olduğumuzu ileri sürer. İki hafta önce okuduğumuz Haye Sara peraşasında, Avraam'ın kâhyası Eliezer de Kenaan'dan Haran'a gittiği zaman buna benzer bir olay yaşamış, yani yolu mucizevî biçimde kısalmıştı. Ancak, Talmud'da bu kavramın söz edildiği her yerde ima edilen gerçekten de yolun beklenenden kısa bir sürede tamamlanması iken, Yaakov hakkında söylenen "Kefitsat Adereh" farklı ve benzersizdir. Midraş'a göre Yaakov'un seyahat etmesine bile gerek kalmamış, Tanrı bir anda Moria Dağı'nı alıp onu Haran'da Yaaakov'un ayağına getirmiştir.

Bu olay Talmud'un başka hiçbir yerinde görülmeyen mucizevî bir "mekân sıçrayışıydı." Rav Moşe'ye göre, bu Midraş'taki sembolizm, Haran'da bile Bet-Amikdaş'a sahip olunabileceği mesajını içermekteydi. Yirmi sene boyunca Galut'ta düzenbaz Lavan gibi, sürekli sizi kandırmaya çalışan ve her şeyden mahrum bırakan bir patronla sürgünde takılıp kalabilirsiniz, ama aynı zamanda Tapınak Dağı da orada yanı başınızda olabilir. 

Yaakov Haran'da Bet-Amikdaş'ı yanında bulundurmakta başarılı olmuştur. Gelecek haftaki peraşada Yaakov "İm Lavan Garti - Lavan'la Yaşadım" sözcüklerini kullanmaktadır. Buradaki Garti sözcüğünün sayısal değeri 613'tür ve Hahamlarımız bunun "Lavan'ın yanında yaşarken bile Tora'nın 613 emrine riayet ettim" mesajını içerdiğin öğretirler. Yaakov, Şem ve Ever çadırlarıyla Lavan'ın yanındaki çalışma ortamı arasındaki uçurumda köprü kurmayı başarmıştır. Bet-Amikdaş'ı çalıştığı yere getirmiştir.

Talmud'da (Pesahim 88a) atalarımızdan her birinin, Bet-Amikdaş'ın mekânından yerinden faklı bir terminolojiyle bahsettiği anlatılır. Avraam o yeri bir "dağ" olarak adlandırmıştı. Yitshak ona "kır" demişti. Ama Yaakov ona "ev" adını vermişti. Avraam onu çıkılması zor olan sarp ve yüksek bir yer olarak görmüştü. Yisthak onu ıssız bir yer olarak görmüştü. Ancak Yaakov, Bet-Amikdaş'ı kendi evi olarak görmekte başarılı olmuştu. Rav Moşe'nin açıkladığı üzere, Bet-Amikdaş'ı yanına, yani Haran'a getirmekte ve orada günlük yaşantısına kutsiyet aşılamakta başarılı olmuştu.

Bu her birimizin yüzleştiği ve hakkında bir şeyler yapması gereken bir durumdur. Yahudilik sadece törenler ve ibadet yeriyle sınırlı değildir. Günlük yaşamın her noktasıyla ilgilidir ve iş ve özel yaşamda da tıpkı Bet-Amikdaş'ta riayet edeceğimiz kutsiyet kurallarına riayeti talep eder. Bunu aklımızdan asla çıkarmamamız gerekir.

AFTARA BAĞLANTISI

[The Jersey Shore Torah Bulletin / www.shemayisrael.co.il]

Veami Teluim - Oşea 11:7-13:5

I Bet-Amikdaş döneminde yaşamış olan Peygamber Oşea Yisrael Krallığı'na mensup On Kabileyi azarlar, özellikle de On Kabilenin lideri olan Efrayim kabilesinin isyankârlığını eleştirir. Bu bölümde, geçen hafta okuduğumuz üzere Yaakov'un ana rahminde iken, kardeşinin topuğunu tutması ve önümüzdeki hafta peraşada okuyacağımız üzere bir melekle savaşırken galip gelmesi gibi, onun hayat tecrübelerine atıfta bulunur. Aftaranın ilk pasuğu "Tav" harfiyle yazılan ("Teluim - Tereddütte") sözcüğünü kullanmaktadır. Bu da, bizim peraşamızda "Tet" harfiyle yazılan ("Teluim - Benekli") sözcüğüyle aynı sese sahiptir. Yazılışı ve anlamı farklı olmasına rağmen, iki sözcüğün telaffuzu aynıdır ve bu nedenle aftara içinde, peraşamızı anında hatırlatan bir unsur olarak görev yapar.

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Dokuzuncu Kitap: KORBANOT / KORBANLAR (Devam)

53. Şegagot - Kazara İşlenen Günahlar

Karet (ruhun manevi kaynağından kesilip atılması) cezasını gerektiren bir yasağı kazara çiğneyen bir kişi kefaret olarak bir Hatat-korbanı getirir. Bunu yapan kişi bir Koen Gadol ise bu korban bir boğayla, eğer kralsa bir tekeyle getirilir. Diğer herhangi bir kişi ise bir keçi getirir. Ancak eğer söz konusu günah putperestlikse herkes bir oğlak getirir (bkz. Vayikra 4:2 v.d.; Bamidbar 15:27 v.d.).

Eğer bir kişi bu tür bir yasağı çiğneyip çiğnemediğinden emin değilse, bir Aşam-korbanı getirmelidir. Pasukta söylendiği gibi: "... suç işlediğinden emin değilse [bile, yine de] günahını taşıyacaktır....davardan, [belirli bir] değere sahip kusursuz bir koç getirir..." (Vayikra 5:17-18). Aşam-korbanı ayrıca şu kişiler tarafından getirilir: yarı-özgür ve nişanlı bir cariye ile ilişkiye giren biri (Vayikra 19:20-22), bir soyguncu (Vayikra 5:21 v.d.), kutsiyete ait bir şeyi hata sonucu kendi kişisel amacı için kullanmış bir kişi (Vayikra 5:15-16), ölü nedeniyle tame olan bir Nazir (Bamidbar 6:12) ve arınan bir metsora (Vayikra 14:12).

YOLLARDA DİKKAT VE TEHLİKELERDEN KORUNMA

[Rabi Yosef Tsvi Rimon / "Şabat BeŞabato" - www.zomet.org.il]

Araba Kullanırken Dikkatin Dağılması

Genel kanıya göre "tehlikeli sürücü", yaptıklarını kontrol edemeyen sarhoş, genç vs. bir sürücü olarak tanımlanır. Ancak yapılan bazı araştırmalara göre, kazaların çoğunun sebebi, kısa bir süreliğine dikkati dağılan normal ve sorumlu insanlardır. Esasında hepimizin birer tehlikeli sürücü olduğumuzu aklımızdan çıkarmamalıyız. Bu, ABD'de yapılan geniş kapsamlı bir araştırma projesiyle ortaya konmuştur. Aşağıda uygun araba sürme alışkanlıkları öğretmekte uzmanlaşmış olan "Maslulim" şirketinin müdürü Reem Samuel'in sözlerinden bir alıntı yapılmıştır:

"Virginia Üniversitesi tarafından yürütülen bir araştırma projesinde, bir seneden fazla bir süre boyunca, sürücülerin bütün hareketlerini izlemek ve belgelemek amacıyla 240 arabaya alıcılar ve kameralar yerleştirildi. Test dönemi sırasında 82 kaza, 760 kez kıl payı kurtulma ve kazayı engellemek için sürücünün harekete geçmesini mecbur kılan 8300 tehlikeli durum cereyan etti."

"Projede varılan en önemli sonuç, kazaların %90'ından fazlasında ‘sürücü hatasının' yüksek paya sahip olmasıydı. Kazaların %80'inde ve kıl payı kurtulmaların %65'inde sürücünün dikkatinin dağılmış olduğu ve olaydan önceki son üç saniye boyunca yola odaklanmadığı görüldü. En çok görülen arkadan çarpmanın yaşandığı 935 olayda, sürücünün kazadan önceki son üç saniyede arabasının önündeki trafiğe bakmadığı anlaşıldı."

İki veya üç saniyelik bir dikkat noksanlığıyla, bir an için cep telefonumuza, radyoya veya başka bir şeye baktığımızda metrelerce yol alırız!

Alahaya göre, "Tehlikeli bir durum alahasal bir yasaktan da ağırdır". Bu durumda, araba kullanırken gerekli olan dikkati dua ederken gerekli olan dikkatle karşılaştırarak, bu noktayı vurgulamaya çalışacağız. Alaha dua ederken gereken konsantrasyonu sağlayabilmek için birçok koşulu öngörür:

1)      Ön Hazırlık: Alahaya göre "Kişi yargıya dair bir tartışmanın ortasında kalkıp dua etmemelidir... duayı yalnızca alaha kararlaştırıldıktan sonra edilebilir" (Talmud - Berahot 31a; Şulhan Aruh 93:2). Aynı şey araba kullanmak için de geçerlidir. Yolculuğa, hiçbir baskıdan rahatsız olmayacak, zihnimizi hiçbir şey meşgul etmeyecek şekilde, sakin bir ruh haliyle başlamamız gerekir. 

2)      Sükûnet: Amida duası hakkında şöyle denmektedir: "Kişi dua ederken onu rahatsız eden tüm düşünceleri aklından çıkarmalıdır" (Şulhan Aruh 98:1). Aynı şey araba kullanırken de geçerlidir. Bir yere varmaya çalışırken hiçbir şekilde acele etmemeliyiz! Baskı kontrol edilebilen bir unsurdur. Kişinin araba kullanırken sakin olması gerekir. Sürücü araba kullanırken aklını kurcalayan konuları düşünmemeye özen göstermelidir.

3)      Elinde bir nesne tutmak: "Kişi dua ettiği zaman elinde ne Tefilin, ne kutsal bir kitap [dua kitabı hariç], ne su dolu bir kap, ne de bıçak, para veya ekmek dilimi tutmalıdır; çünkü böyle bir durumda bu nesnelerin düşmemesini sağlamaya odaklanacak ve dikkati dağılacaktır..." (Şulhan Aruh 96:1). Aynı şey araba kullanırken de geçerlidir. Sürücü elinde hiçbir şey tutmamalıdır. Kişinin cep telefonu kullanırken araba kullanması kesinlikle yasaktır! Bunun dışında sürücü radyoyu veya klimayı açıp kapatmak için, trafik ışığı gibi durabileceği bir fırsatı kollamalıdır.

4)      Reklam ilanları: Kişinin resimli bir duvarın veya resimli bir giysinin karşısında dua etmesi yasaktır. Başka bir seçeneği yoksa dua ederken gözlerini kapatması gerekir (Şulhan Aruh 90:23). Günümüzde, sokaklarda amaçları sürücülerin dikkatini dağıtmak olan binlerce sokak ilanı vardır! Bunlar çok tehlikeli olabilir.

5)      Çocuklar: Hahamlar, henüz dua etmeyi öğrenemeyecek kadar küçük çocukların sinagoga getirilmemelerine karar vermişlerdir, çünkü onlarla ilgilenmek dua eden insanların dikkatini dağıtacaktır (Mişna Berura 98:3). Araba kullanırken çocuklarla ilgilenmek tehlikelidir ve bu konuyla ilgili ön hazırlığın yapılması gerekir. (Örneğin, onları eğlendirmek için bir CD hazırlamak, yeterli miktarda içecek ve şeker bulundurmak, yol boyunca önceden molaları planlamak vs.). Aynı şekilde, dua öğrenebilecek yaşa gelmiş çocuklara eğitim verilmesi gibi, çocuklarla tehlikeleri tartışmak ve güvenlik için sorumluluğu paylaşmalarına izin vermek de önemlidir.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Aavat A-Şem - Tanrı Sevgisi (Devam)

1.              Tanrı Sevgisi'nin üç derecesi vardır ve bunların en yücesi üçüncüsüdür:

a.      Bazısı, canına ve vücuduna zarar gelmediği sürece, Tanrı Sevgisi adına tüm parasını kaybetmeye razıdır.

b.      Kimisi Tanrı'yı öyle sever ki, vücuduna zarar gelse bile her şeyini feda etmeye hazırdır; yeter ki canına bir zarar gelmesin.

c.       Tanrı Sevgisi'ni en üst düzeyde hisseden büyük kişiler ise, tüm servetini, vücudunu, hatta canını bile "Kiduş Aşem - Tanrı'nın İsmi'ni Kutsamak" için vermeye hazırdır.

       Ey Yisraeloğlu...

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Nazik olmak için hiçbir zaman "henüz erken" değildir, çünkü ne zaman "çok geç" olacağını asla bilemeyiz.